Voal – Marrëdhëniet midis Kroacisë dhe Serbisë janë acaruar gjatë ditëve të fundit dhe janë shoqëruar me shkëmbime notash proteste dhe deklaratash të ashpra nga politikanët nga të dy vendeve.
Kriza e fundit diplomatike është shkaktuar nga çështjet e brendshme politike në të dy vendet – edhe nga fakti se të dy vendet udhëhiqen nga konservatorë ose politikanë nacionalistë, thanë ekspertët.
Tensioni pritet të përshkallëzohet edhe më shumë gjatë javëve të ardhshme ndërsa Kroacia po përgatitet të shënojë përvjetorin e Operacionit Stuhia të vitit 1995 më 5 gusht, duke shënuar ditën kur Ushtria Kroate shtypi një revoltë serbe në rajonin jugperëndimor të Krajinës.
Ky operacion, i cili në Kroaci festohet ndërsa në Serbi është ditë zie, ka qenë një arsye tensionesh të mëdha etnike dhe mosmarrëveshjesh midis dy vendeve për vite me radhë.
“Ne kemi një proces rikthimi nacionalizmi në të dyja anët. Të dyja anët po “kujdesen” për traditat antifashiste,” tha Zoran Gavriloviç, drejtori i Byrosë për Hulumtim Sociale në Beograd për BIRN të premten.
Lufta e fundit diplomatike u parapri nga muaj të tërë presione, që Kroacia i bëri Serbisë për të ndryshuar ose shfuqizuar ligjin e saj ekzistues që i jep autoriteteve serbe juridiksion për të ndjekur penalisht shtetasit e tjerë në lidhje me krimet e kryera gjatë luftërave në vitet 1990. Për vite me radhë, ky ligj ishte një pikë mosmarrëveshjeje në të gjithë rajonin.
Tensionet u përshkallëzuan shpejt pas armëpushimit
Presidentja kroate Kolinda Grabar Kitaroviç dhe kryeministri i Serbisë në detyrë Aleksandër Vuçiç fillimisht u përpoqën të qetësonin tensionet duke nënshkruar një marrëveshje që synon përmirësimin e marrëdhënieve bilaterale mes dy vendeve në fund të qershorit.
Marrëveshja synonte që të rriste mbrojtjen e pakicave të njëri-tjetrit, të përcaktonte kufijtë shtetërorë mes dy vendeve dhe që të ndihmonte në zgjidhjen e problemeve të vazhdueshme që rëndojnë në marrëdhënien e tyre të sikletshme.
Por këto marrëdhënie pësuan një goditje të re pasi BE-ja më 18 korrik hapi zyrtarisht negociatat për Kapitujt 23 dhe 24 me Serbinë, pas të cilës zyrtarët kroatë theksuan përsëri se ligji kontroversial do të duhej të bllokohej.
“Serbia e ka për detyrim të ndryshojë ligjin për krimet e luftës. Kjo lind nga kriteret e BE-së dhe, nëse Serbia dëshiron t’i bashkohet BE-së, ligji do të duhet të shfuqizohet,” tha më 21 korrik ministri i jashtëm kroat, në qeverinë aktuale “teknike”, Miro Kovaç.
Kovaç pohoi se autoritetet serbe ishin të vetëdijshme se ato duhet ta ndryshojnë ligjin, por “po aktronin para publikut të tyre dhe thonë se s’duan ta bëjnë këtë gjë”.
Kovaç paralajmëroi se nëse Serbia do të dërgojë padi të reja për krime lufte të kryera nga veteranët e luftës kroate, “kjo do të pasohet nga masa shumë më të ashpra nga ana e Kroacisë”.
Këto marrëdhënie tashmë të tensionuara u përkeqësuan më tej më 27 korrik, pasi një grup nacionalistësh kroatë ndërprenë një tubim antifashist me rastin e një përvjetori në Srb, një fshat i largët në jug të Kroacisë, gjë e cila u kritikua ashpër nga Serbia.
Situata u përkeqësua edhe më tej pasi gjykatat kroate më 26 korrik anuluan vendimin e dhënë nga gjykatat komuniste jugosllave në vitin 1946 që dënonin kardinalin katolik kroat Stepinaç të Zagrebit për bashkëpunim. (Stepinaç kishte përkrahur,krijimin e NDH-së në vitin 1941.)
Më 28 korrik, gjykatat kroate urdhëruan gjithashtu një rigjykim të Branimir Glavasit, një ish-zyrtar gjeneral i Ushtrisë Kroate të shpallur fajtor në vitin 2009 për torturim dhe vrasje të civilëve serbë në qytetin e Osijekut në vitin 1991. Ai ishte dënuar me dhjetë vjet burg.
Shkëmbim notash të hidhura diplomatike
Të dy vendet më pas shkëmbyen disa nota diplomatike proteste më 26, 28 dhe 29 korrik.
Pasi mori një notë proteste nga Serbia të martën në lidhje çështjen e kardinalit Stepinaç, ministri i jashtëm i Kroacisë të mërkurën e akuzoi Serbinë se po përpiqej ta destabilizonte atë.
“Është një përpjekje e vogël për të destabilizuar Kroacinë në një periudhë të ndjeshme pas shpërbërjes së parlamentit dhe para kremtimit të Operacionit “Stuhia” Kjo është një recetë nga vitet 1990, që të kujton presidentin serb të kohës së luftës Sllobodan Millosheviç dhe agresionin për një Serbi të Madhe,” tha Kovaç.
Kovaç i kërkoi Serbisë të mos ndërhyjë në çështjet e brendshme kroate, duke e quajtur notën e protestës në lidhje me Stepinaçin “një histori e trilluar” dhe shtoi se kardinali ishte “një viktimë e qartë e regjimit komunist”.
Megjithatë, Serbia refuzoi të tërhiqej pas. Duke reaguar me zemërim për rrëzimin e vendimit për Glavasin, kryeministri serb Aleksandër Vuçiç më 28 korrik tha se pozicioni i serbëve në Kroaci, si edhe i të gjithë serbëve në perëndim të lumit Drina (në Bosnjë dhe në Kroaci) po përkeqësohet nga dita në ditë.
“Detyra jonë është të marrim vendime me përgjegjësi dhe në mënyrë racionale, jo të tregojmë diku tjetër atë lloj urrejtje që ndiejmë. Duhet të veprojmë me përgjegjësi, seriozitet dhe qetësi,” tha Vuçiç, duke shtuar se ai nuk mund ta kuptonte arsyen për vendimet për Glavasin dhe Stepinaçin.
Ndërkohë ambasadorja serbe në Kroaci, Mira Nikoliç, refuzoi të pranonte një nga notat diplomatike kroate të enjte, për shkak se ajo tha se ishin “komente të pavenda”.
Ministri i jashtëm i Serbisë, Ivica Daçiç, tha se ambasadorja u desh ta refuzonte ta pranonte notën sepse ajo ofendonte edhe të gjithë Serbinë.
“Ne do të vazhdojmë me politikën tonë të fqinjësisë së mirë, por do të mbrojmë interesat tona,” tha Daçiç në një konferencë të improvizuar për shtyp të enjten në mbrëmje.
“Ne besojmë se kjo është një vazhdimësi e qartë e politikës kroate, e cila shkon drejt rehabilitimit jo vetëm të NDH-së, por edhe të kriminelëve nga lufta e fundit (në vitet 1990).
“Me këtë rast, si edhe për incidentet në Srb dhe shumë incidente të tjera që përshkallëzuan në Kroaci gjatë kohëve të fundit, ne i kemi dërguar një notë proteste Kroacisë,” tha Daçiç.
Në notën e saj më të fundit të protestës të premten, ministri i jashtëm kroat i bëri thirrje zyrtarëve serbë “të mos përdorin fjalorin e sistemit të dështuar komunist jugosllav dhe të politikës agresive për një Serbi të Madhe nga vitet 1990 që ishte ushtarake dhe moralisht e mposhtur”.
Analisti politik kroat Zarko Puhovski tha për BIRN të premten se shkëmbimi i mesazheve të zemëruara nga të dyja palët reflektonte faktin se asnjë nga palët “nuk e kupton realitetin.”
“Realiteti është se Kroacia (si një anëtare e BE-së) është institucionalisht më superiore se ka qenë ndonjëherë më parë,” tha ai.
“Kroacia nuk e kupton këtë dhe nuk di si të sillet dhe të mos reagojë ndaj provokimeve, ndërsa Serbia thjesht nuk mund ta durojë dot faktin që Kroacia është superiore dhe thjesht e provokon atë.”
Puhovski e përfundoi duke thënë se kjo zënkë nuk kishte aspak lidhje me fushatën për zgjedhjet parlamentare që do të mbahen në shtator në Kroaci, duke shpjeguar atë më shumë si “një fenomen që ekziston prej kohësh që do të vazhdojë të ekzistojë” edhe pasi zgjedhjet të kenë mbaruar.
Gavriloviç në Beograd i shikon ndryshe gjërat. “Të dy shtetet nuk arritën t’i pastronin shoqëritë e tyre nga fashizmi. Ka “fashistizim” të shoqërisë si në Serbi ashtu edhe në Kroaci,” tha ai.
“Megjithatë, nuk mendoj se kjo gjë në Serbi është po aq brutale sa është në Kroaci,” përfundoi ai./ BIRN
Aleksandar Vulin, ish-ministër i Mbrojtjes dhe ish- drejtor i BIA-s, përmes Marko Knezheviq me para të ‘pista’ ka financuar organizata dhe individë në Serbi dhe ka tentuar nxitjen e trazirave në Kosovë.
Në një video të publikuar së fundmi, i infiltruari i Vulinit, Knezheviq i arrestuar muaj më parë në Kosovë shihet duke dorëzuar para tek udhëheqësi i Lëvizjes “Levijatan”, Pavle Bihali.
Avokati nga Serbia Cedomir Stokjoviq thotë se është i bindur që këto para, të dërguara në kesh siç shihet në video janë përdorur për krijimin artificial të protestave në Bërnjak dhe Jarinje.
Stojkoviq thotë se video është bërë për t’ia dëshmuar Vulinit besnikërinë.
Bashkëpunëtori i Aleksandar Vulin, Knezheviq, në këtë video i dorëzon 43,000 euro para në dorë presidentit të organizatës naziste Leviathan, Pavlo Bihalja dhe e regjistron në telefon për të vërtetuar dorëzimin dhe për të justifikuar Vulinën. Bihalji është gjithashtu kryetar i “Lëvizjes Serbo-Ruse”, një organizatë, krijimi i së cilës u koordinua nga Vulin”.
Stojkoviq është i bidnur se nga konteksti i videos se kjo është vetëm një nga shumë dërgesat e parave kesh.
“Për çfarë qëllimi? Për secilin: për krijimin artificial të protestave në Bërnjak dhe Jarinje, për pjesëmarrje në zgjedhjet lokale, për sulme dhe kërcënime ndaj aktivistëve properëndimorë dhe frikësim të njerëzve normalë…”, ka shkruar Stokjoviq.
Sipas gazetës Blic, udhëheqësi i lëvizjes të “Leviathan” Pavel Bihali, veprimtarinë tij e ka të shtrirë edhe në Kosovë, kryesisht përmes Dragan Grmushën, kryetar i shoqatës “Junak”, e cila shoqatë para opinionit prezantohet si një shoqatë që merret në radhë të parë me aksione humanitare për veteranët serbë të luftërave të viteve 1990.
Ai po ashtu ka ngritur një sistem të organizuar propagande për të mbështetur Vulin dhe ideologjinë pro-ruse, duke përdorur taktika të dezinformimit dhe manipulimit në mediat sociale.
Për të njëjtin thuhet se përdorë një mbulesë të mirë, punën e tij në të ashtuquajturën “Zyra për Kosovë”, ndërsa është i përfshirë në veprimtari të ndryshme kriminale që ndodhin në veriun e Kosovës. sn
Kështu ka thënë analisti ushtarak serb Mario Galiq gjatë një emisioni në HTV.
Ai e ka dhënë këtë informacion pasi thotë se kjo duhet të ndodhte, sepse sipas tijn të gjithë po armatosen.
“Hungaria bleu Panthers, Italia dhe Gjermania janë në prag të marrëveshjes për të filluar prodhimin serial të Panthers, Serbia filloi të blejë tanke ruse mjaft të avancuara. Të gjithë rreth nesh po armatosen. Gjendja e Forcave tona të Armatosura është aq e keqe sa nuk mund të presim më”, ka thënë analisti ushtarak serb.
Sipas tij Serbia duhet të ndryshojmë teknikën. “Sa i përket mbrojtjes së blinduar, tanket M84 ishin tashmë të vjetruara nga luftërat e kaluara” sn
Qeveria e Serbisë njoftoi të hënën se e ka miratuar një projektligj për siç e quajti ajo organizimin dhe kompetencën e autoriteteve gjyqësore serbe në ndjekjen e veprave penale të kryera në territorin e Kosovës.
Miratimi i këtij legjislacioni ishte paralajmëruar nga presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në fillim të shtatorit, duke thënë se një prokurori speciale dhe një trup gjykues special “do t’i ndjekin penalisht të gjithë ata që marrin pjesë në persekutimin e popullatës serbe” në Kosovë.
“Zgjidhjet e propozuara ligjore parashikojnë që juridiksionin në lëndët penale në shkallë të parë ta kenë Prokuroria e Lartë Publike dhe Gjykata e Lartë në Beograd, ndërsa për procedurën në shkallën e dytë Prokuroria Publike e Apelit dhe Gjykata e Apelit në Beograd”, tha Qeveria serbe.
Ajo tha se është planifikuar që në Prokurorinë e Lartë Publike në Beograd të krijohet një “departament special për ndjekjen e krimeve të kryera në territorin e ‘Kosovës dhe Metohisë’”.
Më 13 shtator, presidenti serb Vuçiq njoftoi se legjislacioni për organizimin e juridiksionit të organeve gjyqësore serbe për zonën e Kosovës do të miratohej nga Kuvendi i Serbisë brenda 45 ditëve. Siç tha Vuçiq asokohe, prokuroria do të ketë “detyrë të veçantë të hetojë dhe të ndjekë penalisht veprat penale dhe të kundërligjshme të punonjësve dhe zyrtarëve të institucioneve në Prishtinë”.
Serbia nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, e shpallur më 2008, dhe rrjedhimisht as institucionet e saj.
Serbët e Kosovës, posaçërisht në veri, janë udhëhequr me dekada nga Beogradi dhe nga institucionet paralele serbe, përfshirë, bankat serbe, një sistem pensionesh dhe beneficionet.
Qeveria e Kosovës, e udhëhequr nga kryeministri Albin Kurti, ndërmori disa hapa këtë vit për t’i mbyllur institucionet paralele serbe në veri, në përpjekje për ta shtrirë autoritetin e Prishtinës në veri sa më shumë.
Qeveritë perëndimore i kanë kritikuar hapat e Kurtit duke thënë se ato janë ndërmarrë në mënyrë të “pakoordinuar” dhe në një kohë kur tensionet ende janë të larta në veri.
Në të njëjtën seancë të hënën, Qeveria serbe e ka miratuar edhe një projektligji për shpalljen e Kosovës si “zonë e mbrojtjes së veçantë sociale”.
Sipas saj, ky projektligj ofron mbështetje financiare për të papunët, gjegjësisht ata mbi 65 vjeç që nuk kanë ushtruar të drejtën e pensionit, “me qëllim të mbijetesës së tyre në atë territor dhe inkurajon ruajtjen e trashëgimisë kulturore dhe historike, me theks në zhvillimin demografik, ekonomik dhe kulturor”. REL
Para disa javësh, profesori i Universitetit të Beogradit, Ivan Videnoviq, i kthyer për herë të parë në Kosovë që nga viti 1997, i ka kërkuar falje publike popullit të Kosovës për humbjet dhe dhimbjet që Serbia u shkaktoi gjatë viteve 1998-1999.
Pas kaq kohësh ai ka dhënë detaje rreth këtij veprimi.
Videnoviq thotë se ai nuk dërgoi falje nga Serbia, por kërkoi falje vet për të gjitha jetët e humbura dhje gjithë fatkeqësinë dhe pikëllimin që vendi i tij Serbia, i shkaktoi qytetarëve të Kosovës.
“Kërkimi i faljes është punë e politikanëve në detyrë dhe e jona, si njerëz të qytetëruar, dashamirës, të hapur dhe të lirë, si fqinjë që respektojmë dhe vlerësojmë njëri-tjetrin, të kërkojmë falje që në hapin e parë në tokën e Kosovës. Po, para së gjithash, në ngushëllimet dhe pendimin tonë, le t’u bëjmë homazhe viktimave të panumërta të pafajshme të asaj errësire të tmerrshme dhe ndërgjegjes çnjerëzore të disa anëtarëve të popullit tim gjatë viteve 1998 dhe 1999, dhe pastaj të përpiqemi të kthejmë një faqe të re të jetën tonë të përbashkët në këto zona”, tha ai për SB.
Megjithatë ai thotë se ka vërejtur një ndryshim të vogël tek serbët. Profesori thotë se ka mbetur i befasuar që jehona në Serbi e adresimit të tij në Kosovë ishte jashtëzakonisht shumë pozitive.
“Kishte, natyrisht, pakënaqësi, por mjaft të moderuar. Nuk kishte asnjë sharje dhe fyerje që shoqërojnë zakonisht daljet e mia publike. E theksova qartë se nuk kam legjitimitet të flas në emër të popullit serb, por kam legjitimitetin e mbi 5000 njerëzve që në zgjedhjet e dhjetorit të vitit të kaluar, me gjithë pengesat, mbështetën politikën në parimet e së cilës unë i prezantoj dhe kush do të bashkohej këtu, në Kosovë, për të lutur për falje”, tha ai. sn
Presidentja e Komisionit Evropian (KE), Ursula von der Leyen, e ka anuluar një takim të paraparë me kryeministrin e Serbisë, Millosh Vuçeviq, të premten në Beograd, konfirmoi për Radion Evropa e Lirë zëdhënësi i KE-së, Eric Mamer.
Arsyeja e anulimit, sipas zëdhënësit, ishte një takim që Vuçeviç e mbajti paraprakisht ditën e njëjtë me ministrin e Zhvillimit Ekonomik të Rusisë, Maksim Reshetnikov.
Më herët të premten, shefja e KE-së u takua me presidentin e Serbisë, me të cilin bisedoi për rrugën e Serbisë drejt integrimit në Bashkimin Evropian.
Vuçeviç u takua me ministrin e Zhvillimit Ekonomik të Rusisë, Maksim Reshetnikov, në kryeqytetin serb të premten, në ditën kur von der Leyen po qëndron në Serbi si pjesë e turneut të saj në Ballkanin Perëndimor.
Qeveria serbe tha se Vuçeviç dhe Reshetnikov biseduan për forcimin e mëtejshëm të bashkëpunimit ekonomik dhe të përgjithshëm ndërmjet dy vendeve.
Reshetnikov është në mesin e një numri zyrtarësh nga Moska që janë nën sanksione perëndimore për shkak të pushtimit të Ukrainës nga Rusia, që nisi më 2022.
Reshetnikov tha se Moska e “çmon politikën e balancuar” të Serbisë dhe qëndrimin e saj për të mos vendosur sanksione ndaj Rusisë, sipas njoftimit.
Në njoftimin e Qeverisë së Serbisë, thuhet se kryeministri, duke folur për sanksionet ndaj Rusisë, ka thënë se Serbia “përkundër presioneve të mëdha udhëheq një politikë të lirë dhe të pavarur” dhe se ka bashkëpunim të mirë si me Rusinë ashtu edhe me Bashkimi Evropian, Kinën dhe vende të tjera.
Serbia thotë se e mbështet integritetin territorial të Ukrainës, por ajo nuk po pranon të rreshtohet përkrah Bashkimit Evropian, pjesë e të cilit synon të bëhet, për të vendosur sanksione ndaj Rusisë, ndërsa përfaqësuesit e autoriteteve në Beograd vazhdojnë të mbajnë lidhje me Kremlinin./rel
Një takim i mëparshëm mes Dodikut dhe Putinit në Moskë në maj të vitit 2023.
Presidenti prorus i Republikës Sërpska, Millorad Dodik, është takuar me presidentin rus, Vladimir Putin, gjatë samitit të BRICS-it në Kazan të Rusisë mbrëmjen e 24 tetorit.
Dodik gjendet në listën e sanksioneve të Shteteve të Bashkuara dhe Mbretërisë së Bashkuar.
Përmes një postimi në X, Dodik tha se me udhëheqësin rus ka diskutuar për përfundimin e tempullit serbo-rus në Banja Llukë dhe për forcimin e potencialit turistik të Serbisë dhe Rusisë.
“Është gjithmonë një kënaqësi e veçantë të takohem me një lider të madh botëror dhe një mik të sinqertë të Republikës Sërpaka”, shkroi Dodik.
Në samitin, të cilin e organizoi presidenti rus, morën pjesë edhe liderët nga Kina, India, Brazili, Afrika e Jugut dhe vendet e tjera që janë anëtarë ose që synojnë të anëtarësohen në BRICS.
Ky ishte takimi i pestë mes Dodikut dhe Putinit që kur Rusia nisi pushtimin e Ukrainës më 2022 dhe takimi i 11-të që nga viti 2014.
Presidenti i entitetit serb në Bosnjë e Hercegovinë është nga zyrtarët e paktë që ka takuar zyrtarë rusë dhe bjellorusë që kur ka nisur pushtimi rus i Ukrainës.
Komuniteti ndërkombëtar disa herë ka thënë se Bosnjë e Hercegovina ka marrë obligimin që të ndjekë orientimin e Bashkimit Evropian, sa i përket sigurisë dhe politikës së jashtme, pasi Bosnja është shtet kandidat për anëtarësim në bllokun evropian.
Retorika proruse dhe lidhjet e ngushta me zyrtarët rusë nuk po prodhuar ndonjë përfitim konkretë për Republikës Sërpska. Investimet nga 27 vendet anëtare të BE-së përbëjnë 64 për qind të investimeve totale të huaja në Bosnjë e Hercegovinë, ndërsa investimet ruse përbëjnë më pak se 4 për qind.
Në entitetin e Republikës Sërpska, Rusia është e pesta në listën e investitorëve, pas Serbisë, Italisë, Austrisë dhe Britanisë së Madhe.
Disa projekte të mëdha, të cilat Qeveria e Republikës Sërpska i ka nisur në këtë entitet me kompanitë dhe oligarkët rusë, kanë çuar në humbje milionëshe. REL
Nik Gjeloshaj (në mes) në seancën e Qeverisë së Malit të Zi, shtator 2024.
Radio Evropa e Lirë
Fronti Demokratik prorus (DF) në Mal të Zi paralajmëroi zëvendëskryeministrin e këtij vendi, Nik Gjeloshaj, se mund të përjashtohet nga Qeveria, pasi ai kundërshtoi nismat për përfshirjen e dyshtetësisë dhe të serbishtes si gjuhë zyrtare.
“Ne, me dashamirësi, e këshillojmë Gjeloshajn që ta pranojë realitetin social në Mal të Zi dhe të mos përpiqet të na i mohojë të drejtat që i kanë të gjithë të tjerët… sepse nëse kafshon shumë, mund t’i thyejë dhëmbët”, thuhet në komunikatën e DF-së, e cila është pjesë e koalicionit qeveritar.
Zëvendëskryeministri Gjeloshaj, njëherësh edhe ministër i Zhvillimit Ekonomik, ishte në Uashington, ku nënshkroi Memorandumin për Bashkëpunim Strategjik Ekonomik ndërmjet Malit të Zi dhe SHBA-së.
Në një takim me zëvendësin e ndihmëssekretarit amerikan të Shtetit për Ballkanin Perëndimor, Alexander Kasanof, ai paralajmëroi kundër “aktiviteteve potencialisht destabilizuese të strukturave klero-nacionaliste, që synojnë ta minojnë perspektivën evropiane të Malit të Zi”.
Zëvendëskryeministri Nik Gjeloshaj.
Duke e sqaruar këtë deklaratë në një intervistë dhënë Zërit të Amerikës, Gjeloshaj tha se iniciativat e DF-së për ndryshimin e Ligjit për shtetësinë malazeze dhe për miratimin e Ligjit për agjentët e huaj – sipas modelit të ligjit rus – kanë për qëllim ngadalësimin e rrugës evropiane të Malit të Zi.
Në mesin e vendeve të Ballkanit Perëndimor, Mali i Zi është lider në procesin e anëtarësimit në BE.
Duke folur për vijat e kuqe rreth pjesëmarrjes së mëtutjeshme të partisë së tij në Qeveri, Gjeloshaj tha se ato do të ishin vendime që nuk përputhen me politikat e BE-së dhe të SHBA-së.
Ai nuk e përjashtoi mundësinë e një rikonstruktimi të Qeverisë së Malit të Zi apo të një marrëveshjeje të re.
DF-ja në Qeveri prej tre muajsh
Qeveria e Malit të Zi u rikonstruktua në korrik, kur asaj iu bashkuan DF-ja dhe Partia Boshnjake.
Partitë proruse morën dy poste të zëvendëskryeministrave dhe tri ministrore, ndërsa boshnjakët morën një zëvendëskryeministër dhe pesë pozita ministrore.
Ky ishte rikonstruktimi i parë i Qeverisë së Millojko Spajqit, e cila u formua në fund të tetorit të vitit 2023.
Në tetor të atij viti, partitë në pushtet nënshkruan një marrëveshje, me të cilën u zotuan se do ta respektojnë “kursin euroatlantik të Malit të Zi” dhe “do të zhvillojnë bashkëpunim miqësor me të gjitha vendet që i njeh Mali i Zi”.
Marrëveshja u nënshkrua edhe nga partitë e DF-së, njëri nga liderët e të cilave, Andrija Mandiq, u zgjodh kryetar i Kuvendit të Malit të Zi.
Partitë e DF-së duan heqjen e sanksioneve kundër Rusisë, të ndërmarra për shkak të agresionit të saj në Ukrainë, nuk e njohin pavarësinë e Kosovës, janë kundër anëtarësisë së Malit të Zi në NATO, si dhe mohojnë gjenocidin në Srebrenicë.
Edhe pse DF-ja tha se do t’i ngrinte qëllimet e politikës së jashtme dhe do t’i respektonte marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë, në praktikë ndodhi ndryshe.
Mali i Zi mori katër nota proteste nga vendet fqinje, Kroacia dhe Bosnje e Hercegovina, gjatë mandatit të shumicës së re parlamentare.
Shkak u bënë deklaratat dhe iniciativat e udhëheqësve të DF-së, disa prej të cilave – si rezoluta për gjenocidin në Jasenovac – u pranuan edhe nga partitë e tjera në pushtet.
Gjithashtu, dy ditë pasi DF-ja hyri në Qeveri, Kroacia i shpalli udhëheqësit e saj të padëshirueshëm.
Çfarë tha zëvendëskryeministri?
Partitë proruse dhe proserbe në Qeverinë e Malit të Zi janë për nënshkrimin e marrëveshjes për dyshtetësi me Serbinë dhe me vendet e tjera, si dhe për ndryshimin e Ligjit për shtetësinë.
Duke e shpjeguar këtë iniciativë, udhëheqësi i DF-së, Mandiq, tha se këtë e kërkon edhe diaspora nga radhët e popujve pakicë.
Gjeloshaj reagoi, duke i bërë thirrje Mandiqit të mos i përmendë shqiptarët në kontekstin e rrëfimit për dyshtetësinë.
Ai vlerësoi se ky është një “projekt shovinist” dhe se popullata shqiptare nuk do të marrë pjesë në krijimin e “botës serbe”, e as “botëve të tjera imagjinare dhe të ngjashme mbi baza kombëtare”.
Në intervistën dhënë Zërit të Amerikës, Gjeloshaj tha se shqiptarët janë qytetarë të Malit të Zi, të cilin e perceptojnë si vendin e tyre, dhe se ndryshimi i Ligjit për shtetësinë “do të çonte në një ndarje të madhe në Mal të Zi”.
“Jo vetëm tek unë, por edhe në parti, te populli që i përkas, do të kishte një reagim të ashpër, nëse do të shkonte përpara Ligji për shtetësinë, i cili ka vetëm një qëllim dhe ai është ndryshimi i strukturës kombëtare të Malit të Zi”, tha Gjeloshaj.
Paralajmërimi për mundësimin e shtetësisë së dyfishtë shkaktoi kritika të ashpra edhe nga opozita, sipas së cilës, një gjë e tillë do të mundësonte ndërhyrje nga vendet fqinje, çfarë do të çonte në humbjen e vendimmarrjes sovrane në Mal të Zi.
Pas publikimit të rezultateve të regjistrimit të popullsisë në Mal të Zi, të cilat treguan se serbishtja është gjuhë amtare për 43 për qind të popullsisë dhe gjuha malazeze për 34 për qind, partitë proserbe filluan një fushatë për ndryshimin e Kushtetutës.
Ato duan që serbishtja, e cila tani ka statusin e një gjuhe në përdorim zyrtar si gjuha shqipe, kroate dhe boshnjake, të marrë statusin e gjuhës zyrtare si gjuha malazeze.
Gjeloshaj tha se Kushtetuta nuk do të ndryshohet për ta zyrtarizuar gjuhën serbe.
Ai kritikoi edhe fushatën para regjistrimit të popullsisë, në fund të vitit të kaluar, e cila u sugjeronte qytetarëve se si të regjistroheshin.
“Për mua është poshtëruese t’i tregosh dikujt se si të deklarohet. Mali i Zi është një vend demokratik, ka të drejtën e mendimit, të ndjenjës… ”, tha Gjeloshaj për Zërin e Amerikës.
Para regjistrimit, forca dhe media proserbe dhe proruse u bënin thirrje qytetarëve në Mal të Zi që të deklaroheshin si serbë, që flasin serbisht dhe janë besimtarë të Kishës Ortodokse Serbe.
Çfarë thanë nga DF-ja?
Duke reaguar ndaj Gjeloshajt, DF-ja tha se i duhet të zvogëlojë kërcënimet dhe “shovinizmin e theksuar ndaj popullit serb në Mal të Zi”.
“Ai nuk na ka futur në Qeveri dhe nuk mund të na nxjerrë jashtë, sidomos për faktin se nuk ka asnjë deputet të partisë së tij në Kuvend, por i ka dy ministri, duke u falënderuar edhe deputetëve serbë”, tha DF-ja dhe shtoi se vetë Gjeloshaj mund të nxirret jashtë.
DF-ja i ka 13 deputetë në Kuvendin e Malit të Zi, ndërsa Alternativa Shqiptare e Gjeloshajt, si pjesë e koalicionit të Forumit Shqiptar, i ka dy.
Përveç deputetëve të DF-së, shumica parlamentare përbëhet nga Lëvizja Evropa Tani, Demokratët, Partia Popullore Socialiste, partitë boshnjake dhe shqiptare.
Autorësia e sulmit, i cili shkaktoi 5 të vdekur dhe 22 të plagosur, u njoftua nga Ministri i Brendshëm turk Ali Yerlikaya.
VOAL- Dy autorët e sulmit të së mërkurës në mbrëmje në selinë e industrisë së hapësirës ajrore, pranë Ankarasë, duket se i përkasin PKK-së. Një burrë dhe një grua, duke qëlluar në mënyrë të egër, shkaktuan vdekjen e 5 personave dhe plagosjen e 22 të tjerëve, përpara se të vriteshin vetë nga forcat speciale.
Ministri i Brendshëm turk Ali Yerlikaya i identifikoi të dy si anëtarë të Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit: “U përcaktua se tradhtari ishte Mine Sevjin Alcicek, një anëtar i organizatës terroriste PKK,” tha politikani në një mesazh në X, pasi kishte deklaruar më parë se edhe sulmuesi i parë, Ali Orek, ishte identifikuar si pjesëtar i PKK-së.
Oçalan nga burgu: “Fundi i mundshëm i luftës së armatosur”
Disa orë para të shtënave, gjithashtu të mërkurën, lideri i PKK-së, Abdullah Oçalan, 75 vjeç, kishte pasur një vizitë nga një i afërm, si dhe një deputet pro-kurd i Demokratëve, i pari në katër vjet në burgun në ishullin Imrali. , në Detin Marmara, ku Oçalan po vuan dënimin e përjetshëm që nga viti 1999.
“Nëse ekzistojnë kushtet e duhura, unë kam fuqinë teorike dhe praktike për ta zhvendosur këtë proces nga terreni i konfliktit dhe dhunës në terrenin ligjor dhe politik”, tha Ocalan, siç raportohet nga media të ndryshme turke, në një mesazh dhënë për vizitor. ATS/RSI
Një sulm terrorist ka ndodhur ditën e sotme në objektin kryesor të Industrisë Turke të Hapësirës Ajrore (TAI) në Ankara të Turqisë.
Sipas informacioneve paraprake, kanë qenë të paktën tre persona që kanë sulmuar godinën, e cila ka të punësuar plot 1,500 persona.
Dyshohet se një nga autorët është afruar dhe ka hedhur veten në erë, më pas ka patur shkëmbim zjarri mes rojeve të godinës dhe autorëve të tjerë.
Nga sulmi raportohet se ka dhjetra viktima dhe disa të vdekur.
Një numër i madh ambulancash dhe forcat e ndërhyrjes së shpejtë kanë mbërritur tashmë drejt vendngjarjes.
Ministri turk i Brendshëm, Ali Yerlikaya tha se “një sulm terrorist ka ndodhur në qendrën ajrore TUSA? Ankara Kahramankazan” dhe se “fatkeqësisht ka viktima”.
“Të plagosurit brenda po evakuohen. Ky është një vend shumë i rëndësishëm në industrinë turke të mbrojtjes. Janë marrë masa paraprake. Ekipet speciale janë dërguar brenda. Inspektime po kryhen edhe nga ajri. Mund të themi se terroristi që kreu sulmin përdori një armë automatike”, raporton CNN turk.
Eurodeputeti kroat Tonino Picula, pasi u emërua raportues i ri i Parlamentit Evropian për Serbinë, bëri të ditur se në vlerësimin e progresit të Beogradit do të insistojë në përmbushjen e kërkesave që i parashtrohen vendeve kandidate për anëtarësim në Union.
Të martën, gjatë seancës plenare në Strasburg, Picula u emërua raportues i përhershëm i PE për Serbinë dhe në pesë vitet e ardhshme do të jetë përgjegjës për të gjitha temat që kanë të bëjnë me marrëdhëniet ndërmjet Bashkimit Evropian dhe Serbisë para Parlamenti.
Picula, i cili gjatë mandateve të tij është marrë në mënyrë aktive me marrëdhëniet mes vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe Bashkimit, nga mediat në Serbi pranë autoriteteve veçohet si eurodeputet që ka qëndrim armiqësor ndaj Serbisë dhe emërimi i tij si deputet i përhershëm.
Raportuesi i PE-së për Serbinë u cilësua si “gishti në sy” i Beogradit.
Në disa media serbe ai shpesh paraqitet si “serbohater”, si dhe në disa lajme për emërimin e tij si raportues i PE-së, shkruan Hina.
“Në 11 vitet e fundit kam udhëhequr delegacionet për marrëdhëniet me Bosnje-Hercegovinën dhe Kosovën. Në mandatin e fundit kam qenë edhe relator i përhershëm për Malin e Zi, prandaj kam tashmë një lloj rezistence ndaj çdo kritike të pajustifikuar, që mund të jetë ideologjikisht apo me ngjyrë vlerash”, përgjigjet Picula.
“Detyra ime është para së gjithash të flas me përfaqësuesit e institucioneve të një vendi të caktuar që duhet të bëjnë pjesën më të madhe të punës, sepse qeveria është më përgjegjëse për situatën në një vend. “Më takon mua të komunikoj para së gjithash pritshmëritë dhe të analizoj se çfarë, sipas një vlerësimi të përgjithshëm, duhet bërë në biseda të hapura me përfaqësuesit e qeverisë”, tha ai.
“Unë supozoj se procesi do të jetë mjaft kompleks. Gjithsesi, mbi të gjitha kam përvojë politike në krahun tim, si evropiane, ashtu edhe kombëtare, dhe gjithsesi do të veproj në radhë të parë i informuar, por edhe parimor”, thotë eurodeputeti
“Dhe edhe nëse e lëmë mënjanë emërimin tim në atë post me të gjitha interpretimet e tij, sidomos ndoshta në Serbi, duhet thënë se Parlamenti Evropian, nga të tre institucionet e Bashkimit Evropian, ka qenë gjithmonë avokati më konsekuent i politikën e zgjerimit”, tha Picula gjatë intervistës për Hina, por gjithashtu theksoi se “procesi i anëtarësimit duhet të bazohet ende në përmbushjen e kritereve”.
“Nuk mjafton vetëm njohja e Kosovës”
Një nga sfidat kryesore për Serbinë sigurisht që do të jetë harmonizimi me vlerat ligjore të BE-së dhe respektimi i politikës aktuale të Brukselit ndaj pushtimit rus të Ukrainës, njoftoi zyra e deputetit.
Picula do të përgatisë raporte për situatën në Serbi një herë në vit në emër të PE-së pas prezantimit të raporteve vjetore të Komisionit Evropian.
Serbia mori statusin e vendit kandidat në mars të vitit 2012 dhe negociatat e anëtarësimit me BE-në filluan në vitin 2014.
Deri më tani në negociata janë hapur 22 nga 35 kapitujt, dy prej të cilëve janë mbyllur përkohësisht.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, pranoi këtë javë se negociatat BE-Serbi po përparojnë ngadalë dhe pohoi se kjo “jo për shkak të sundimit të ligjit”.
“Nëse do ta njihnim (shtetin e rremë) Kosovën ose do të vendosnim sanksione ndaj Rusisë, nesër do të bëheshim anëtar i BE-së”, tha Vuçiq.
Ndonëse Vuçiq e hedh poshtë një mundësi të tillë si të papranueshme, Picula shton se edhe kjo nuk do të mjaftonte.
“Më duket se këto janë elemente të rëndësishme që do të nënkuptonin se Serbia me të vërtetë ndryshon qëndrimin e saj ndaj proceseve politike që janë jashtëzakonisht të rëndësishme për të dhe fqinjët e saj. Por sigurisht, përveç kësaj, ka një sërë elementesh të politikave specifike që Serbia duhet t’i përmbushë në rrugën e saj drejt qëllimit të saj përfundimtar. Nuk mund ta reduktojmë në vetëm një, dy ose tre elementë që, sado të rëndësishëm që janë, nuk mjaftojnë”, tha Picula.
“Ka kritere të Kopenhagës që mund të mos tingëllojnë spektakolare, por janë një udhërrëfyes që të gjitha vendet e tjera kanë ndjekur. Edhe Serbia do të duhet të bëjë të njëjtën gjë”, thotë Picula.
Kriteret e Kopenhagës janë kërkesa që BE-ja u vendos vendeve kandidate për anëtarësim, nga ato politike, si sundimi i ligjit, ato ekonomike dhe ligjore, deri te përafrimi me qëllimet e Bashkimit.
Kolegu i Picula-s në Parlamentin Evropian dhe Komisionin për Punë të Jashtme të PE-së, Davor Ivo Stier i HDZ-së, me urime dhe urime për sukses në punën e tij, vlerësoi se i takon Beogradit që qartë të rreshtohet në politikën e jashtme.
Stier komentoi shkurtimisht vizitat e liderëve evropianë në Beograd, duke thënë se pas “të gjithave, Picula do të jetë shumë shpejt atje si reporter”.
“Dera është e hapur, por Serbia është shtet sovran dhe ka të drejtë të vendosë nëse dëshiron të jetë pjesë e BE-së. Kjo është e drejta e saj, por më pas ajo duhet të pranojë gjithçka që përfshin, duke përfshirë një përafrim shumë të qartë me politikën e jashtme dhe të sigurisë evropiane, dhe kjo përfshin, siç e dini, vendosjen e sanksioneve ndaj Federatës Ruse”, tha ish-i ministri kroat.
“Nuk mund të thuash se duam të jemi pjesë e BE-së, por nuk duam të jemi pjesë e Perëndimit. Megjithatë, nuk është as presidenti i Komisionit dhe as raportuesi i Parlamentit Evropian. Është një vendim që duhet ta marrë Beogradi”, tha Stier për Hina. sn
Presidenti rus Vladimir Putin (majtas) dhe presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, në Beograd, 17 janar 2019.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, njoftoi të dielën se ka biseduar me presidentin e Rusisë, Vladimir Putin, dhe se e ka falënderuar atë “që më siguroi se Rusia do t’i japë mjaftueshëm gaz Serbisë këtë dimër”.
Serbinë e zuri pushtimi rus i Ukrainës të varur plotësisht nga gazi rus.
Ndërkohë, duke ndjekur shembullin e shumë vendeve të Bashkimit Evropian (BE), edhe Serbia ka filluar të punojë në gjetjen e burimeve të tjera të furnizimit me gaz.
Megjithatë, pavarësisht thirrjeve nga BE-ja, klubi të cilit synon t’i bashkohet, Serbia nuk po pranon të vendosë sanksione ndaj Rusisë dhe përfaqësuesit e autoriteteve në Beograd vazhdojnë të mbajnë lidhje me Kremlinin.
Vuçiq njoftoi në profilin e tij në Instagram të dielën se nuk kishte biseduar me Putinin për gati dy vjet e gjysmë dhe se më 20 tetor kanë pasur një “bisedë të mirë, të hapur, të gjatë dhe kuptimplotë”.
“Shpreha shpresën, ashtu si dy vjet e gjysmë më parë, se Serbia nuk do të vendosë sanksione ndaj Federatës Ruse”, tha Vuçiq.
Ai tha në një video në Instagram se me Putinin bisedoi edhe për çështje dypalëshe, ekonomike dhe politike.
Rusia është mbështetja më e madhe e Serbisë në kundërshtimin e pavarësisë së Kosovës, të cilën Prishtina e shpalli më 2008.
Ndërkohë, biseda mes tyre u zhvillua derisa Rusia po pret përgjigje zyrtare nga Serbia për ftesën Putinit në shtator që Vuçiqi të marrë pjesë në samitin e BRICS në Kazan, i planifikuar të mbahet nga 22 deri më 24 tetor. REL
Versioni cirilik i faqes së internetit të Qeverisë së Malit të Zi.
Sërgjan Jankoviq
Pas publikimit të rezultateve të regjistrimit të popullsisë në Mal të Zi, partitë proserbe përsëritën kërkesën e tyre që gjuha serbe të jetë zyrtare në këtë vend.
Rezultatet e regjistrimit të popullsisë treguan se serbishtja është gjuhë amtare për 43 për qind të popullsisë, ndërsa gjuha malazeze për pak më shumë se 34 për qind.
Ditën kur u shpallën rezultatet më 15 tetor, partitë proserbe përsëritën kërkesën e tyre për ndryshimin e Kushtetutës, me qëllim zyrtarizimin e gjuhës serbe.
Në Kushtetutën e Malit të Zi, gjuha malazeze përkufizohet si “zyrtare” dhe gjuha serbe është “në përdorim zyrtar”, së bashku me gjuhën boshnjake, kroate dhe shqipe.
Ndryshimi i statusit të gjuhës serbe u kërkua prej disa partive në pushtet, duke përfshirë Frontin Demokratik prorus (DF), Partinë Popullore Socialiste proserbe (SNP) dhe parti të tjera më të vogla.
Si argument kryesor, ato përmendën faktin se regjistrimi i popullsisë tregoi se shumica e banorëve flasin serbisht.
Regjistrimi i popullsisë në Mal të Zi u bë në dhjetor të vitit të kaluar.
Për më shumë se një dekadë, partitë proserbe janë duke kërkuar barazimin e statusit kushtetues të gjuhës serbe dhe malazeze.
Kryetari aktual i Kuvendit të Malit të Zi, Andrija Mandiq.
Kryetari aktual i Kuvendit të Malit të Zi, Andrija Mandiq, i cili është edhe udhëheqës i DF-së proruse, ka paralajmëruar vazhdimisht një nismë për ndryshimin e statusit të gjuhës serbe, nëse regjistrimi do të tregonte se shumica e popullsisë e flet atë gjuhë.
Më 15 tetor, kolegu i tij partiak, Dejan Gjuroviq, e përsëriti këtë në Kuvend, duke thënë se gjuha serbe duhet të standardizohet si gjuhë zyrtare në Kushtetutë.
“Duhet pranuar se gjuha serbe duhet të jetë zyrtare, sepse është gjuha e shumicës në Mal të Zi. Të njëjtën gjë e pres edhe nga opozita”, tha ai.
Të njëjtën kërkesë e bëri edhe Dragosllav Shqekiq, zyrtar i SNP-së proserbe dhe ministër i Sportit në Qeverinë e kryeministrit malazez, Millojko Spajiq.
Ai tha se pret që autoritetet të veprojnë në përputhje me “strukturën reale të popullsisë”.
“Respektojeni faktin se serbët përbëjnë një segment të rëndësishëm të kësaj shoqërie. Më e pakta që presin njerëzit që flasin serbisht, është e drejta e tyre për të folur dhe për t’u arsimuar në gjuhën e tyre kudo”, tha Shqekiq.
Nga partitë e tjera në pushtet nuk u deklaruan për këtë çështje.
Kryetari i Këshillit Kombëtar Serb në Mal të Zi, Momçillo Vuksanoviq, tha se serbët në këtë vend përballen me “një luftë të ashpër për të ruajtur identitetin e tyre përmes futjes së gjuhës serbe si gjuhë zyrtare në të gjitha institucionet shtetërore dhe afirmimit të alfabetit cirilik”.
Partia më e madhe opozitare, Partia Demokratike e Socialistëve (DPS), ishte e para që reagoi ndaj këtyre pohimeve.
Deputeti i DPS-së, Andrija Nikolliq.
Deputeti i DPS-së, Andrija Nikolliq, ia kujtoi partisë në pushtet deklaratat e saj të mëparshme:
“Ju keni thënë se gjuha serbe duhet t’i kalojë 50 për qind për t’u ndryshuar Kushtetuta. Ju kishit pritshmëri tjera. Dhe, rezultatet janë të njëjta si në regjistrimin e vitit 2011”.
Gjuha malazeze u përcaktua me Kushtetutë si zyrtare gjatë kohës së qeverisjes së DPS-së.
Gjuhët malazeze dhe serbe në tri regjistrimet e fundit të popullsisë
Numri i qytetarëve që flasin serbisht u rrit për 0.3 për qind në mes të dy regjistrimeve – më 2011 dhe më 2023 – ndërsa numri i atyre që flasin gjuhën malazeze, u zvogëlua për 2.4 për qind.
Në regjistrimin e bërë në vitin 2003, kur Mali i Zi ishte në bashkim shtetëror me Serbinë, 63.4 për qind e popullsisë e cilësuan gjuhë amtare serbishten, ndërsa 21.9 për qind gjuhën malazeze.
Kushtetuta e Malit të Zi, në të cilën gjuha malazeze përshkruhet si gjuhë zyrtare, u miratua në vitin 2007, një vit pas referendumit për pavarësinë e këtij vendi.
Mbishkrimi me alfabet cirilik në automjetet e Policisë në Mal të Zi.
Mali i Zi, ashtu si edhe vendet e tjera që dolën nga ish-Jugosllavia, ku gjuhë zyrtare ishte serbo-kroatishtja, e quajti gjuhën zyrtare sipas emrit të shtetit, pas shpalljes së pavarësisë së tij.
Ndryshimet e Kushtetutës në vitin 2011 ishin arsyeja që opozita e atëhershme proserbe, e udhëhequr nga Andrija Mandiq, të kërkonte ndryshime në fushën e çështjeve të identitetit dhe simboleve shtetërore.
Atëkohë, u kërkua standardizimi i gjuhës serbe si zyrtare, përfshirja e të ashtuquajturit flamur kombëtar trengjyrësh dhe shkurtimi i himnit kombëtar.
Qeveria e atëhershme, e udhëhequr nga DPS-ja e Millo Gjukanoviqit, i hodhi poshtë këto kërkesa.
Partitë proserbe e akuzuan Qeverinë e Millo Gjukanoviqit për “përjashtimin e gjuhës serbe dhe të alfabetit cirilik nga Mali i Zi”, edhe pse serbishtja është e përcaktuar në Kushtetutë si “gjuhë në përdorim zyrtar”, ndërsa latinishtja dhe ciriliku janë shkronja të barabarta.
Ndryshimi i Qeverisë u bë në zgjedhjet e vitit 2020, kur opozita e deriatëhershme proserbe u bë pjesë e shumicës parlamentare, ndërsa në vitin 2024 mori edhe disa ministri në Qeverinë e Spajiqit.
Pas ndërrimit të Qeverisë, përdorimi i alfabetit cirilik u vu re gjithnjë e më shumë në institucionet e Malit të Zi.
Procedura për ndryshimin e Kushtetutës së Malit të Zi
Së bashku me DF-në dhe SNP-në, shumica parlamentare përfshin Lëvizjen e Spajiqit, Evropa Tani, Demokratët, partitë kombëtare shqiptare dhe Partinë Boshnjake.
Ata kanë gjithsej 54 nga 81 deputetë, që përbëjnë dy të tretat e shumicës në Parlamentin e Malit të Zi.
Me Kushtetutë, për ndryshimin e çdo neni të saj është e nevojshme një shumicë prej dy të tretash në Parlament, ndërsa për ndryshimin e simboleve shtetërore dhe gjuhës zyrtare, duhet të organizohet referendum.
Në referendum, tri të pestat e të regjistruarve në regjistrin e zgjedhësve, të cilin e përbëjnë rreth 325 mijë qytetarë, duhet t’i mbështesin këto ndryshime.
Në regjistrimin e fundit, pak më pak se 270.000 qytetarë deklaruan se flasin gjuhën serbe.
Udhëheqësit e DF-së paralajmëruan më herët se do ta fusin gjuhën serbe si gjuhë zyrtare “me përfshirje minimale në Parlament”, por nuk shpjeguan se si.
Duke komentuar deklaratat e partive proserbe, Qendra Digjitale Forenzike nga Podgorica vlerësoi se kjo fushatë ka për qëllim “polarizimin dhe destabilizimin e shoqërisë malazeze”.
“Hapja e këtyre temave kërcënon drejtpërdrejt rrugën evropiane të Malit të Zi”, tha kjo qendër.
Regjistrimit të popullsisë në Mal të Zi i parapriu një fushatë e forcave dhe mediave proserbe dhe proruse, të cilat u bënin thirrje qytetarëve që të deklaroheshin si serbë.
Fushatës iu bashkua edhe Patriarku i Kishës Ortodokse Serbe, Porfirije, i cili u bëri thirrje qytetarëve që të identifikoheshin si pjesëtarë të popullit serb dhe besimtarë të Kishës Ortodokse Serbe, që flasin gjuhën serbe.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, foli në disa raste për rëndësinë e regjistrimit në përcaktimin e numrit të serbëve në Mal të Zi.
Dy ditë pas shpalljes së rezultateve të regjistrimit, Vuçiq tha se ato ishin një mesazh i mirë “për ata që mendonin se mund ta sfidonin të drejtën e popullit serb për identitet dhe gjuhë, përmes përpjekjeve brutale”.
Rezultatet treguan, gjithashtu, se 6.9 për qind e banorëve në Mal të Zi e konsiderojnë gjuhën boshnjake si gjuhë amtare; shqipen 5.2 për qind; rusishten 2.3 për qind; serbo-kroatishten 2 për qind dhe kroatishten 0.3 për qind.
Komentet