voal.ch – Më 2 mars 2017, ushtria zvicerane dhe ministri zviceran i mbrojtjes Guy Parmelin priti sekretarin e përgjithshëm të NATO-s Jens Stoltenberg në një vizitë zyrtare në Bernë me të gjitha nderimet ushtarake.
Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior (NATO) tani është 70 vjeç. Zvicra ka punuar me këtë organizatë të mbrojtjes për më shumë se 20 vjet.
Por, anëtarësimi është jashtë diskutimit, për shkak të neutralitetit të rreptë.
Më 4 prill 1949 në Uashington, dhjetë vende evropiane (Britania e Madhe, Franca, Italia, Portugalia, Danimarka, Hollanda, Belgjika, Luksemburgu, Islanda dhe Norvegjia) arritën një aleancë me Shtetet e Bashkuara dhe Kanadanë. Qëllimi ishte të “mbronte” nga Bashkimin Sovjetik dhe aleatët e saj duke i krijuar mundësi Gjermanisë të fitonte autonomi dhe të integrohej në bllokun perëndimor për të ruajtur një prani amerikane dhe ombrellën e saj bërthamore mbi Evropën.
Më pas, organizata u zgjerua duke integruar Greqinë, Turqinë dhe Gjermaninë në vitet 1950, pastaj në Spanjën në vitet 1980. Por që nga rënia e BRSS në vitin 1991, organizata ka arritur zgjerimin më të gjerë, duke përfshirë gradualisht shumicën e vendeve të Evropës Lindore. Sot ka 29 Shtete Anëtare.
Neni 5
Megjithëse përmban aspekte politike, Traktati i Atlantikut të Veriut përbën mbi të gjitha një aleancë ushtarake në kontekstin e Luftës së Ftohtë. Qëllimi ishte, pra, i qartë për të mbrojtur shtetet e vogla dhe demokracitë perëndimore nga një pushtim i vendeve të Paktit të Varshavës.
Zvicra gjithashtu kishte frikë nga një pushtim sovjetik, por në të njëjtën kohë nuk donte të ishte pjesë e NATO-s. Në të vërtetë, anëtarësia do të ishte e papërputhshme me politikën e tij të neutralitetit.
“Sidomos Neni 5 i Traktatit që është me Neutralitetin i Papajtueshëm. Neni 5 i detyron shtetet anëtare të reagojnë nëse njëri prej tyre sulmohet”. Shpjegon Alexandre Vautravers, shef i programit” Siguria globale dhe zgjidhja e konflikteve” në Universitetin e Gjenevës dhe kryeredaktor i revistës ushtarake zvicerane RMS.
Partneriteti për paqe
Por fakti që nuk është anëtar nuk e pengon bashkëpunimin. Që nga viti 1996, Zvicra është bashkuar me partneritetin e paqes të NATO-s (PpP – Partneritet për Paqe). Ky është një “mjet bashkëpunimi fleksibël” ndërmjet NATO-s dhe partnerëve të ndryshëm.
Ministria zvicerane e Zvicrës (DFAD) shpjegon përse PpP është e rëndësishme për Zvicrën, sepse “ajo siguron një kuadër institucional për të zhvilluar një dialog mbi politikën e sigurisë së bashku me vendet e përfshira në fushën e saj strategjike”. Për më tepër “ajo kontribuon në përgatitjen e forcave të armatosura zvicerane për të marrë pjesë në misione jashtë vendit nën komandën e NATO-s, BE-së ose Kombeve të Bashkuara (OKB)”.
Jo të gjithë, megjithatë, ndajnë këtë vizion. Shumë zëra – konservatorë të majtë dhe të djathtë – mendojnë se PpP është e papajtueshme me neutralitetin dhe përbën një përkrahje latente në NATO. Këto kritika vijnë nga Grupi për një Zvicër pa ushtri dhe Grupi për Zvicër të Pavarur dhe neutrale, si dhe ngas anëtarë të SVP, të djathtës konservatore.
Një partner i domosdoshëm
Pra, a është PpP dera e NATO-s? Alexandre Vautravers relativizon. “Ka disa faza në historinë e PpP: fillimisht ishte qartë një dorë e shtrirë për shtetet neutrale dhe ish-anëtarë të Paktit të Varshavës, të cilat me kalimin e kohës kanë hyrë në NATO, si Hungaria apo Bullgaria”.
Tani që vendet e Evropës Lindore janë bashkuar me Aleancën, PpP mbetet një platformë e thjeshtë për bashkëpunim midis vendeve neutrale të Evropës Perëndimore (Zvicër, Austri, Irlandë …) me vendet e Evropës Lindore dhe Azisë Qendrore (Shqipëri, Rusi, Ukrainë, Uzbekistan, etj …). Kjo, për Alexandre Vautravers, nuk është e papajtueshme me neutralitetin. “Nëse PpP shihet si një shkallë që çon në NATO, vendet neutrale kanë qenë në gjendje të ndalojnë në hapin e parë dhe të mos shkojnë më tej”, thotë ai.
Sidoqoftë, sipas ekspertëve të sigurisë, NATO mbetet një partner pothuajse i domosdoshëm. “NATO përfaqëson mbi 70% e shpenzimeve ushtarake botërore dhe nëse doni të vendosni standardet, për shembull në kalibrin e municioneve, në organizimin e punës së një stafi të përbashkët të përgjithshëm të ushtrive të ndryshme, një qasje ndaj kritereve të NATO-s është e pashmangshme”./ Burimi swissinfo.ch/Elida Buçpapaj
Komentet