Bedri Çoku

O, qytetar ! Ti që kalon në qytetin e Librazhdit,
Mos harro të kthesh kokën, të përshëndesësh
Poetët e shtrirë në mes të “Shkretëtirës”, etur për liri…

Po të ishin gjallë, patjetër do të pija kafe me ta dhe, pasi të kishim mbaruar bisedat tona të dashura për artin dhe letërsinë, me siguri do të kishim “kapërcyer” në politikë. E pamundur të shpëtojnë shqiptarët pa u katranosur disi edhe me politikën e përditshme, të fëlliqur në vendin tonë. Në fund të fundit, është e vetmja narkozë që mbyt hallet e dertet e njerëzve të pasur e të varfër, të rinjve e pleqve, burrave e grave, të diturve e budallenjve. Por… meqë s’jetojnë, sepse i vranë barbarisht, ngase ishin më të mirë nga ç’duhej, (komunistët s’e durojnë dot të mirin, të fortin e të bukurin), si moshatarë, pak a shumë, do t’u tregoja ç’ka ngjarë në këto tri dekada që s’jetojn, qysh nga 17 korriku i vitit 1977… Mirëpo…

“E tmerrshme! E tmerrshme!” bërtiste daja i Genc Lekës teksa kthehej një ditë në shtëpi, i dërmuar shpirtërisht.
“Ishte i zbehtë dhe gati i vilanosur, kur po ngjiste shkallët e verandës”, tregon e bija.
“Më sillni një gotë ujë!” – thirri ai, duke u mbajtur me zor te parmakët e verandës… I kanë vrarë barbarisht… i kanë masakruar djemtë, poetët tanë”.
“Çfarë thua, more baba?” e pyeti e bija e tronditur
Vetëm pasi ai u rehatua në divan, e morëm vesh pse ishte aq shumë i tronditur…
Vazhdoi e bija të tregonte
Babai kishte blerë gazetën, ku gjendej një shkrim i Bedri Blloshmit dhe ishte ulur në një nga stolet e lulishtes, përpara parlamenti. Në stolin përballë gjendeshin edhe dy burra të tjerë, pak a shumë të thyer në moshë. Njëri prej tyre kur kishte parë babain që po mblidhte gazetën, pasi e kishte e lexuar, iu lut t’ia jepte për t’i hedhur edhe ai një sy…
Sapo kishte parë titullin e artikullit të shkruar nga Bedriu, vëllai i poetit të pushkatuar, Vilson Blloshmit dhe kushëririt të tij, Genc Lekës, çuditërisht nisi t’i tregonte shokut se si i kishin pushkatuar ata të dy te “ Përroi i Firarit”, në Librazhd.

– Kam qenë pushkatar – i tha ai shokut të tij – nuk do ta harroj kurrë atë natë, kur isha caktuar edhe unë për të zbatuar pushkatimin e tyre. Na kishin urdhëruar, ne, pushkatarët që, në fillim nuk do të qëllonim të gjithë mbi të dënuarit, me vdekje. Kishin caktuar njëri prej nesh për ta bërë atë. Nuk e dinim cili ishte ai, dhe ç’ porosi kishte marrë. Ai qëlloi vetëm mbi njerin prej tyre. Të dënuarit ishin lidhur përdore. Qëlloi mbi atë, në krahun e majtë, i cili u varë duke rënkuar, pasi plumbi nuk e kishte prekur në zemër. Ai rënkonte, gjithmonë rënkonte… Njëri nga të ministrisë së brendshme iu afrua tjetrit. I tha, nëse do të pranonte bashkëpunimin me organet e Sigurimit të Shtetit, nuk do ta pushkatonin dhe kushëririn do ta shëronin… E kam parasysh si tani atë që rrinte gjysmë i përkulur nga pesha e trupit të të plagosurit. Shumë kurajoz dhe kokëfortë…Gulxhonte nga inati… Vetëm shante dhe pështynte drejt nesh…
Nuk e di si do të sillesha unë po të isha në vend të tij, duke dëgjuar rënkimet e kushëririt e të shihja gjakun që rridhte çurg prej tij… Në moshë të re… Vdekja… Me siguri do të isha dorëzuar… Për Zotin, jeta është e dhimbshme. Sidomos, kur je në moshë aq të re, jeta të duket shumë e shtrenjtë! Pa diskutim do kisha pranuar.

– Po Vilsoni, cili ishte? – pyeti shoku me padurim.

– Ai, pra, që fliste… sikur s’ishte në vete, fliste papushim… Përsëriste gjithmonë: Jeni të poshtër… kriminelë! Fëlliqësira… Më mirë vdes se sa të bëhem spiuni i juaj… Më mirë pleh për bimët, se sa t’u shërbej juve… Qëllomëni, maskarenj! Vriteni Lekën! Pse e torturoni? Apo të tmerrohem unë?… Kot e keni! Ne jemi të pandarë, në këtë dhe në atë jetë!
Na çuditi të gjithve. Pritëm gati njëzet minuta që ai të ndërronte mendje. Por ishte e pamundur. Kur na dhanë urdhrin për ta qëlluar, të them të drejtën, m’u dhimbs shumë. Ishte trim dhe besnik… E sharruam njëherë në mes, se ashtu na urdhëroi komandanti. Pastaj ai i shkoi pranë dhe i tha:
“Nuk deshe të jetoje në Paris a në Nju-Jork. Rrugë të mbarë, djalosh. Ja bëre vetes”!
E qëlloi me një plumb në ballë. Atë bëri edhe me tjetrin, që s’i kish dalë shpirti ende…
Babai, tregon vajza, kur kishte dëgjuar këtë rrëfim, ishte tronditur aq shumë sa s’kishte pasur mendje ta pyeste pushkatarin, të paktën sa për t’i mësuar emrin atij. Vetëm fshiu lotët, ndërsa rrëfimtari largohej qetë-qetë, nga lulishtja e parlamentit, ku, pak muaj më parë, ishin diskutuar ligjet për dënimin e krimeve të komunizmit…