Kreu i ri i policisë federale përshkruan kursin e saj dhe deklaron për RSI: “Ne duhet të punojmë me burimet në dispozicion: nevojiten prioritete dhe fleksibilitet.”

VOAL- Lufta kundër mafias, lufta kundër terrorizmit dhe ekstremizmit të dhunshëm, mbrojtje kundër përdorimit kriminogjen të teknologjive të reja, në veçanti inteligjencës artificiale: këto janë sfidat kryesore që presin Eva Wildi-Cortés, e emëruar drejtoreshë e re e Policisë Federale (Fedpol). Sfidat që do t’i duhet të përballet me burimet gjithnjë e më shumë nën presion.

49-vjeçarja u zgjodh pikërisht për aftësitë e saj drejtuese dhe ajo vetë kujtoi, në një konferencë për shtyp të mërkurën në Bernë, se do të jetë e nevojshme të optimizohet puna dhe të përcaktohen prioritetet.

Duke folur për Radiogiornale, duke iu përgjigjur një pyetjeje nga korrespondenti i RSI, Gian Paolo Driussi se sa më shumë mund të bëhet vetëm me mjetet në dispozicion, ajo tha: “Le të shohim se çfarë do të thotë Kontrolli Financiar Federal në raportin që do të arrijë vitin e ardhshëm: ne do të kuptojmë (me një raport të jashtëm, red.) nëse kemi burime të mjaftueshme apo jo; (Kontrolli Financiar Federal, red.) do të na japë një bazë të mirë për punën që duhet të bëjmë. Nuk ka polici në botë që thotë ‘kemi burime të mjaftueshme’, por duhet të punojmë me atë që kemi. Duhet të kemi prioritete dhe të mbetemi fleksibël”.

Optimizimi i punës nënkupton gjithashtu përmirësimin e bashkëpunimit midis autoriteteve të ndryshme dhe agjencive të zbatimit të ligjit në nivel kombëtar, por edhe ndërkombëtar. Dhe ky është një objektiv i deklaruar i Wildi-Cortés, e cila mburret me përvojën e gjatë në Fedpol. Një përvojë e gjatë pavarësisht se nuk ka pasur trajnim fillestar si police: pasi i është bashkuar Policisë Federale mbi njëzet vjet më parë, pak ose aspak e njohur për publikun e gjerë, ajo megjithatë ka qenë shpesh pjesë e grupeve të punës që numërohen, duke përfshirë ndër të tjera gjërat kanë një rol qendror në analizën e sistemit të sigurisë së brendshme të vendit. RSI

Zviceranët, një nga popujt me shpirtin më shpikës (iventor) në botë po kujtojnë 100 vjetorin e robotit të tyre  të parë, pionierit të robotikës në përgjithësi, të quajtur Sabor.

Ideja e krijesave artificiale, që veprojnë në mënyrë autonome, sipas burimeve encklopedike, zë fill që nga mitologjitë e lashta deri më të vonat, kur ato gjallonin vetëm në fantazitë e popujve.
Në mitologjitë flitet për njerëz artificialë si shërbyesi mekanik i ndërtuar nga zoti grek Hefesti, golemët prej qeramike të legjendave hebreje, gjigantët prej qeramike të mitologjisë norvegjeze, deri te statuja e Pigmalionit që u shndërrua në qenie të gjallë njerëzore, te zogjtë artificialë kinezë Mozi apo Lu Ban. 400 vjet para Krishtit, mitet e Kretës flasin për Talosin, njeriun prej bronzi që e ruante ishullin nga piratët.

Përfytyrimeve popullore filluan t’iu japin jetë inxhinierët dhe shpikësit nga Kina, Greqia apo Egjipti i Lashtë, të cilët u orvatën të krijojnë makina gjysmëvetëvepruese disa prej të cilave iu ngjanin kafshëve, disa njerëzve.

Krijesat e pafundme articiale kanë të gjitha historitë e tyre. Roboti zviceran Sabor ka historinë e tij krejt të veçantë që meriton edhe vëmendje të veçantë.

SABOR, PIONIERI ZVICERAN I ROBOTIKËS

Sarah Herwig në platformën swissinfo ia ka kushtuar një reportazh 100 vjetorit të robotit zviceran Sabor.

Sabor është pjellë e një njeriu të vetëm, idé e një mendjeje të vetme, krijesë e vetëm dy duarve. Ai ka një prind të vetëm. Dhe ky është August Huber. Qoftë dhe ky fakt do të mjaftonte për ta bërë të veçantë Saborin. “… ai u zhvillua vetëm nga një person dhe jo nga një kompani si disa robotë të tjerë të kohës,” shkruan Herwig.

100 vjet më parë August Huber filloi të punonte në krijesën e tij artificiale, kur ai ishte vetëm 12 vjeç. Nuk dihet se si i lindi ideja djalit të një familjeje endësish, shkruan Herwig. Industria e tekstilit të rajonit, sipas saj, mund të ketë pasur një ndikim: “Në Appenzell kishte makina thurjeje dhe qëndisjeje. Njohuria e këtyre makinave sigurisht që ofroi një bazë për punën e tij,” thotë Lilia Glanzmann, bashkëdrejtoreshë e Zeughaus Teufen, muzeut historik lokal, ku Sabor është aktualisht i ekspozuar.

Sabor, njeriu mekanik i shpikur nga August Huber, është 2.37 metra i gjatë. Mund të mos ketë qenë androidi i parë në botë, por sigurisht që ishte më i madhi, nënvizon autorja e reportazhit këtë veçanti tjetër të Saborit.

U deshën mijëra vjet derisa njerëzimi të vinte tek pagëzimi i krijesave artificiale me emrin e tyre të përbashkët. Ishte shkrimtari çek Karel Çapek (1890-1938) që ia dha emrin “robot”, sipas fjalës çeke dhe përgjithësisht sllave “punëtor”. Oksfordi ia njohu atij meritën për këtë pagëzim. Por ai nuk e pranoi. Shpikësi i vërtetë i emrin “robot” ishte vëllai i tij Jozef Çapek, të cilit i kishte kërkuar ndihmë ngaqë shkrimtari nuk po ia gjente dot vetë emrin e përshtatshëm.

Një gjë është e qartë, nënvizon Herwig në reportazhin e saj: ëndrra e vjetër për të krijuar qenie njerëzore artificiale gjeti jetë të re në atë kohë me mundësitë që ofronte teknologjia elektrike dhe radio. Pagëzimi nga Çapek, natyrisht, i ka dhënë një shtysë të re përpjekjes njerëzore për të krijuar gjasmënjeriun, i cili do të merrte përsipër shumëçka për të cilin vetë njeriu ishte i kufizuar, pra për të krijuar kështu zgjatimin e tij artificial, tentakulën e tij që do të mbërrinte atje ku vetë njeriu nuk do të mund të arrinte kurrsesi.

Reportazhi i swissinfo na njofton më tej: “Në vitin 1927 u publikua edhe filmi artistik i Fritz Lang “Metropolis”. Historia e Magjistarit të Ozit, me një burrë kallaji të pashpirt, mund të ketë qenë gjithashtu një frymëzim për Huber. Edhe pse u bë tregtar tekstili në kompaninë e babait të tij, ai vazhdoi t’i kushtonte kohën e lirë krijimit të një roboti.”

Sabor bëhet i veçantë me paraqitjet e tij publike, duke i lënë të mahnitur të gjithë ata që e kundronin. “Në vitin 1939, Sabor u prezantua për publikun për herë të parë në Ekspozitën Kombëtare Zvicerane në Zyrih. Ai simbolizonte shpresat e lidhura me teknologjitë e reja. Për ta bërë Saborin të funksiononte, një pedagog ndërveproi me audiencën dhe me robotin, ndërsa në prapaskenë një operator përdori një disk telefoni për të zgjedhur funksionet e ndryshme dhe për të dhënë zërin e androidit nëpërmjet radios. “Operatori kishte gjithashtu një enciklopedi për të qenë në gjendje t’u përgjigjej pyetjeve të publikut sa më shpejt të jetë e mundur,” shpjegon Glanzmann për autoren e reportazhit. Sabori i bëri veçanërisht përshtypje publikut me një truk: ai mund të pinte duhan.

TURI BOTËROR I SABORIT

Turrin e Saborit e ndal Lufta e Dytë Botërore. Roboti nga kantoni Appenzell (Apencel) duhet të qëndrojë mbyllur dhe t’i mëshojë prapanicës mirë.

Modeli i parë Sabor më 1923 (Sabor I) ishte prej druri dhe pëlhure. Më vonë mori një guaskë alumini dhe një kokë elegante, të farkëtuar në bakër nga një artist gjerman.

Duke filluar nga vitet 1950, Sabor udhëtoi në të gjithë Evropën dhe deri në Izrael. Sabor pati fatin t’i dhurojë lule Julianës, Mbretëreshës së Holandës, në vitin 1955. Në vitin 1961, Sabor duhej të dilte në skenë me Frank Sinatrën. “Artisti” nga Apenceli po vizitonte Shtetet e Bashkuara. Por performanca në një klub xhazi nuk mund të zhvillohej. Sabori ishte shumë i gjatë dhe nuk mund të zbriste shkallët. Por u paraqit në shfaqjen e famshme Ed Sullivan. Në Danimarkë ai takoi një princ. Kudo që Sabor shfaqej me mënyrën e tij mjaft të rëndë, njerëzit grumbulloheshin rreth tij, të shtyrë nga magjepsja dhe kurioziteti, por edhe nga mosbesimi, thotë Glanzmann për gazetaren e swissinfos: “Njerëzit vazhduan të pyesnin nëse kishte një qenie njerëzore brenda.”

Faqja e internetit cyberneticzoo.com na jep hollësi të tjera për fatin e robotit zviceran. August Huber krijoi katër versione të Saborit, gjithnjë e më të përmirësuara. Inxhineri elektrik Peter Steuer e vazhdoi punën e tij në Sabor IV. Që nga viti 1947 ai zhvilloi Sabor V dhe ishte përgjegjës për përmirësimin e pajisjeve radio dhe anëve të tjera elektronike. Më 1951 Sabor ishte tashmë nën pronësinë e Peter Steuer.

Bobby Lugano, 34 vjeç, magjistar dhe konferencier nga Vjena e mori me vete robotin në të gjithë Evropën, zakonisht në mungesë të Steuer. Dhe u shfaqën bashkë në televizor e ngjarje të tjera publike. Në prapaskenë qëndronte ndihmësi i tij Paul Watensperger. Ky e komandonte Sabor V nga një kanal radioje me valë të shkurtëra.

Lëvizjet themelore të robotit zviceran iu afrohen atyre të njeriut. Ai mund të lëvizë para dhe mbrapa, anash, të ngrejë krahët, të përkulë krahët, të rrotullojë kokën, të lëvizë kokën, të lëvizë buzët. Sabor nuk ka gjunj. Në vend të këpucëve ka një mbështetëse me tri rrota, një në gishtin e këmbës e dy në thembër. Shpejtësia e ecjes së tij është 2.5 kilomtra në orë.

Sabor flet, ai lëviz gojën në ritëm me zërin, por zëri i tij është zëri i të zotit, i shqiptuar nga një altoparlant me valë të shkurtëra, i cili ndodhet në brendësi të trupit të robotit. Sabor lëviz qepallat, gjuan me revolver, ofron për të ndezur cigaren, pi cigare.

Më 1967, bën të ditur reportazhi i swissinfo, kuratori legjendar dhe historiani i artit Harald Szeemann gjithashtu u interesua për të dhe e mori me qira për ekspozitën “Science Fiction” në Kunsthalle Bern (Muzeu i Artit) më 1967. Në mesin e viteve 1970, vijon swissinfo, Sabor ra në harresë dhe filloi të mblidhte pluhur në garazhin e Steuer. Ndoshta jo për t’u habitur, ishte pikërisht në atë periudhë që një tjetër teknologji e re filloi marshimin e saj triumfues: kompjuteri. Që nga vdekja e Steuer, Sabor – i riemërtuar “Primeo Energie Kosmos” – është ekspozuar në Muzeun EBM në Münchenstein, pak jashtë Bazelit.

Në një rikthim jubilar shekullor, faqja cyberneticzoo.com hedh dritën e fundit ndaj autorit të tij. August Huber donte të krijonte një robot tjetër, tashmë një femër, të quajtur Sabine, një kërcimtare me litar, e zonja të hypte vetë në biçikletë. Ai arriti ta projektonte në letër. Por nuk e realizoi kurrë këtë ëndërr.

SABORI SHEKULLOR NË QENDËR TË NDERIMEVE DHE KUJTIMEVE

Në 100-vjetorin e tij Sabor ka marrë një liridialje disamujore nga Muzeun EBM në Münchenstein, ai është rikthyer në vendlindje, në një ekspozitë kushtuar atij në fshatin Teufen. Në qendër të ekspozitës është vetë roboti: i lyer me ngjyrë të bardhë me një helmetë pleksiglas. Në vitet 1970 atij iu dha pamja e astronautit. Ishte koha e uljeve në hënë. Veçanërisht vlen të përmendet një seri fotosh nga fotografi i revistës LIFE, Ralph Crane, që tregon se si Sabor ka frymëzuar të rinj dhe të vjetër. Ekspozita është e hapur deri më 9 shkurt 2025.

Është paradoks, siç e nënvizon autorja e reportazhit të swisinfo. “Në një epokë në të cilën një teknologji e re – inteligjenca artificiale – kthehet për të ngjallur frikë dhe shpresa.”

Nëse duam të besojmë se ky zhvillim revolucionar teknologjik do të sjellë më shumë shpresa e më pak frikë, atëherë le të besojmë në Tri Ligjet e Robotikës, të formuluara nga hebreu amerikan Isaac Asimov (Isak Asimov, – 1920-1992) një nga tre shkrimtarët më të mëdhenj të fantashkencës në kohën e tij, autor, ndër shumë të tjera, i përmbledhjes së famshme me proza “I, Robot”, nga përshatjet e të cilave janë krijuar një mori filmash po aq të famshëm fantstikoshkencorë. Këtyre tri ligjeve janë të detyruar t’iu binden të gjithë robotët pozitronikë (robotët e pajisur me tru pozitronikë, edhe ky një term i shpikur nga vetë Asimovi, menjëherë pas zbulimit shkencor të grimcës positron):

A robot may not injure a human being or, through inaction, allow a human being to come to harm.
A robot must obey any orders given to it by human beings, except where such orders would conflict with the First Law.
A robot must protect its own existence as long as such protection does not conflict with the First or Second Law.»

(Një robot nuk mund të dëmtojë një qenie njerëzore ose, nëpërmjet mosveprimit, të lejojë që një qenie njerëzore të dëmtohet.
Një robot duhet t’i bindet çdo urdhri që i jepet nga qeniet njerëzore, përveç rasteve kur urdhra të tillë bien ndesh me Ligjin e Parë.
Një robot duhet të mbrojë ekzistencën e tij për sa kohë që një mbrojtje e tillë nuk bie ndesh me Ligjin e Parë ose të Dytë.»)

Sipas Asimovit, këto tri ligje janë publikuar më 2058 në “Manualin e Robotikës”.

Gjithsesi, në 100-vjetorin e tij ne i urojmë Saborit qëndrim të lumtur në mes të bashkëfshatarëve të tij në Muzeun Zeughaus Teufen dhe kthim të lumtur në Muzeun EBM në Münchenstein.

Një nga paraqitjet televizive të robotit, në shfaqjen e kuicit të Hans-Joachim Kulenkampffs më 1953

VOAL- Në vitin 2025, kostot e kujdesit shëndetësor në Zvicër do të kalojnë 100 miliardë franga, sipas parashikimeve të Qendrës së Kërkimeve Ekonomike të Institutit Federal të Teknologjisë në Zyrih të publikuar të martën.

Një rritje prej më shumë se 4% vlerësohet për këtë vit, ku shpenzimet shëndetësore përfaqësojnë më shumë se 12% të prodhimit të brendshëm bruto (PBB). Në vitin 2000 ishte ende 9.1%, siç thekson Qendra e Kërkimeve Ekonomike të Institutit Federal të Teknologjisë.

Sipas parashikimeve, shpenzimet e kujdesit shëndetësor për frymë do të arrijnë në rreth 11 000 franga në vitin 2024. Deri në vitin 2026, kjo shifër pritet të rritet në 11 600 franga.

Ka disa faktorë që kontribuojnë në rritjen e shpenzimeve, sqaron Qendra e Kërkimeve Ekonomike të Institutit Federal të Teknologjisë: nga njëra anë është plakja e popullsisë, e cila sjell kosto më të larta për kujdesin afatgjatë, por nga ana tjetër ka edhe spitale dhe praktika mjekësore. duke rritur kostot. Një situatë që reflektohet më pas në rritjen e primeve të sigurimit shëndetësor. ATS/RSI

John Bolton duke dëgjuar Donald Trump gjatë një takimi në Shtëpinë e Bardhë më 2018

Ish-këshilltari i sigurisë kombëtare i Donald Trumpit është i bindur se Konfederata nuk do të jetë në gjendje të llogarisë në neutralitetin për mbrojtjen e saj

VOAL- Zvicra duhet t’i bashkohet Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO), sepse në të ardhmen nuk do të jetë më në gjendje të llogarisë në neutralitetin për mbrojtjen e saj: sipas John Bolton, këshilltar për sigurinë kombëtare midis 2018 dhe 2019 të Donald Trump. Një president, thotë 75-vjeçari në një intervistë të publikuar nga SonntagsBlick, i cili “bëri shumë dëme në mandatin e tij të parë, i dyti ndoshta do të jetë edhe më keq”.

“Marrëdhëniet transatlantike do të vihen në provë, si nga pikëpamja ekonomike ashtu edhe ushtarake,” shton politikani republikan, ish-ambasador amerikan në Kombet e Bashkuara, i cili ishte me presidentin në samitin e 2018-ës në Bruksel, kur Donald Trump ishte gati të braktisin Aleancën. “Ai ishte në prag për ta bërë atë në atë kohë. Ai dëshiron të largohet nga NATO: në varësi të përparimit të luftës në Ukrainë, këtë herë ai mund të shkojë deri në fund. Duhet të dini: Trump bën vetëm atë që mendon se është më e dobishme për të. Ai nuk e kupton se çfarë do të thotë mbrojtja e përbashkët. Ai beson se Shtetet e Bashkuara mbrojnë Evropën pa u paguar për ta bërë këtë”.

Pavarësisht gjithçkaje, John Bolton beson se “Zvicra duhet të anëtarësohet në NATO”, sepse, siç thekson 75-vjeçari, “është një aleancë e rëndësishme dhe mbi të gjitha funksionale, e cila garanton siguri më të madhe për të gjithë anëtarët, përfshirë Shtetet e Bashkuara”.  “Nuk dua të përfshihem në debatet tuaja politike – nënvizon ai – por me të vërtetë mendoj se do të ishte gjëja më e mirë për të bërë. Neutraliteti nuk ka të ardhme në dritën e situatës së re gjeopolitike. Suedia dhe Finlanda gjithashtu hoqën dorë nga neutraliteti i tyre sepse e kuptuan se ishin të sigurt vetëm pas kufirit të NATO-s”. ATS/RSI

Mbrëmja bie në Brienz. Mund të jetë hera e fundit që banorët do të kalojnë në shtëpitë e tyre

Evakuimi i fshatit të Graubyndenit i kërcënuar nga rrëshqitja është në fazat e tij përfundimtare – Hipoteza e një braktisjeje përfundimtare të fshatit po fiton terren

VOAL- Orët e fundit në shtëpi për banorët e Brienzit, të cilët do të duhet të largohen nga qyteti i kërcënuar nga rrëshqitja e tokës me pamje nga qyteti deri në orën 13:00 të së dielës. Situata është shumë delikate. Askush nuk e di se sa mund të zgjasë evakuimi. Ndoshta këto janë orët e fundit që njerëzit do të kalojnë në shtëpitë e tyre. Të gjithë janë ftuar të heqin çdo gjë që nuk mund të blihet. Ekziston një frikë e vërtetë se në rast të shkëputjes së materialit që lëviz me shpejtësi të konsiderueshme, i gjithë fshati mund të fshihet.

Shpresa është që skenari më i keq të mos ndodhë, por hipoteza se vendi do të braktiset përgjithmonë për arsye sigurie tani po bëhet gjithnjë e më e përhapur. Është një skenar ekstrem, por nuk do të ishte hera e parë që ndodh në Alpe (mendoni për shembull rastin e La Presa në Val Bavona, të cilin Il Quotidiano e trajtoi së fundmi). Mundësia është parashikuar nga skenarët e zhvilluar nga autoritetet komunale dhe kantonale, siç e ka konfirmuar për RTS Christian Gartmann, menaxher i komunikimit në Komunën e Albulës. Në fakt, nuk mund të përjashtojmë që të transferohet e gjithë popullata në shtëpi të reja që do të ndërtohen në një vend tjetër, ende brenda kufijve komunalë.

Hipoteza ka qenë në tryezë për disa kohë. Por asnjëherë nuk ishte bërë më konkrete se në këtë periudhë. Tani tregohen edhe dy vendet ku mund të mirëpriteshin të zhvendosurit.  Janë: Tiefencastel, pak më pak se 2 kilometra ndërsa korbi fluturon nga Brienz, dhe Alvaneu Dorf, pak më shumë se 4 kilometra. Të dy fshatrat kanë zona mjaft të mëdha të sheshta dhe ende të pandërtuara: Cumpogna në Tiefencastel dhe Federna në Alvaneu Dorf. Megjithatë, ndërtimi i shtëpive të reja do të marrë kohë.

Të mërkurën e ardhshme është planifikuar një takim informues me popullatën për të mësuar më shumë rreth projekteve të Bashkisë. Do të jetë një moment i fuqishëm për autoritetet por mbi të gjitha për popullatën që po përjeton ditë të pasigurisë së madhe. Braktisja e Brienz-it në fakt mund të bëhet e nevojshme edhe nëse qyteti nuk është varrosur plotësisht. Kërcënuese janë 1.200.000 metër kub material i gjetur në malin mbi qytet. Por jo vetëm kaq. Në fakt, Brienz qëndron në një pllajë që ka disa kohë që rrëshqet drejt luginës. I gjithë mali është në lëvizje dhe duhet menduar gjithashtu se në një pikë të caktuar rrugët, tubacionet, ndërtesat etj. mund të pësojnë dëme të pakontrollueshme për Bashkinë. Dhe kjo pavarësisht nga kolapsi i madh i frikshëm që do t’i detyrojë banorët të largohen pas një nate të fundit të kaluar në qytetin e tyre, në shtëpitë e tyre, në shtretërit e tyre. RSI

Njeriu më i pasur në botë dhe ministri i ardhshëm në administratën Trump i ka rrënjët në Emmental – Familja e Nënës Maye Haldeman vjen nga zona midis Signau dhe Eggiwil.

VOAL- Padroni madh i Teslës, i Hapësirës X, i Neuralink është paksa zviceran. Familja e nënës së tij, Maye Musk nee Haldeman, është në fakt me origjinë nga kantoni i Bernës. Rrënjët e tij gjenden në Emmental, ndoshta në komunën e Signau, kryetari i bashkisë së të cilit (socialisti Arno Jutzi), tha për mikrofonat e RSI: “Unë e admiroj Musk si një pionier, për atë që ka bërë, gjë që është e pabesueshme. Dy vitet e tij të fundit janë të vështira për mua për t’u vlerësuar, por e di që ai e përjetoi këtë kthesë politike”.

Origjina zvicerane e Elon Musk (Ilon Mask) u shfaq disa vite më parë falë kërkimeve arkivore të raportuara nga SonntagsZeitung në 2022. Duke përdorur faqet e internetit gjenealogjike dhe burimet lokale, historianët ishin në gjendje të rindërtonin ngjarjet e degës që emigroi jashtë shtetit të familjes Haldimann, e cila është ende e pranishme në rajoni Emmental. Disa anëtarë të familjes emigruan në Shtetet e Bashkuara në 1719, u vendosën në Pensilvani dhe ndryshuan emrin e tyre në Haldeman.

Lidhja e Elon Musk me Zvicrën merr një rëndësi të re pasi njeriu më i pasur në botë u thirr nga Donald Trump për të qenë pjesë e administratës së tij të ardhshme. Tani, përveçse një sipërmarrës i admiruar, ai është në fakt një nga eksponentët më me ndikim të së djathtës konservatore amerikane.

Arkitekti i zbulimit të rrënjëve berneze të Elon Musk është Hans Minder, një historian i specializuar në kërkimin e së kaluarës së Emmental dhe familjeve që jetojnë atje. “Nuk mund të garantoj 100% zonën e saktë të kantonit të Bernës nga erdhën – deklaron ai me kujdes për RSI-në. Megjithatë, mendoj se ka shumë mundësi që të jetë nga Emmental, sepse mbiemri Haldimann është një mbiemër tipik nga këtu”. Në veçanti, është tipike për zonën që tani ndahet në komunat (fqinje) të Signau dhe Eggiwil.

Rrënjët Bernese të Elon Musk janë shumë më tepër se një hipotezë. Në autobiografinë e saj (e botuar në italisht në janar 2023 nga Giunti Editore me titullin “Një grua duhet të ketë një plan”) vetë Maye Haldeman pretendon se familja e babait të saj emigroi në Filadelfia që në vitin 1727 nga Zvicra. Megjithatë, as ajo dhe as biografët e tjerë nuk ishin në gjendje të jepnin detaje të tjera. RSI

Komisioni Kombëtar i Financave ka gjykuar se deri në vitin e ardhshëm nevojiten mbi gjysmë miliardë më shumë për ushtrinë, ndërsa fondet për bashkëpunimin ndërkombëtar do të shkurtohen.

VOAL- Komisioni i Financës i Këshillit Kombëtar ka vendosur që forcave të armatosura do t’i nevojiten 530 milionë franga shtesë deri në vitin 2025. Megjithatë, bashkëpunimi ndërkombëtar do të duhet të bëjë shkurtime prej 250 milionë frangash. Kuvendi Kombëtar do të marrë vendimin gjatë seancës dimërore.

Qëllimi është ruajtja e një buxheti të mbrojtjes të barabartë me 1% të PBB-së, siç kërkohet nga krahu i djathtë i Parlamentit. Fillimisht e djathta kishte bërë thirrje për rritje 660 milionëshe për ushtrinë, por kjo nuk do të ishte në përputhje me frenimin e borxhit.

Prandaj, shumica e komisionit pranoi një rritje prej 530 milionë në krahasim me propozimin e Këshillit Federal, siç përmblodhi kryetarja Sarah Wyss (SP/BS) gjatë një konference për shtyp. ATS/RSI

Fshati i vogël i Graubündenit rrëzë malit

VOAL- Fshati Brienz në Graubünden të Zvicrës do të evakuohet sërish. Qytetarët do të duhet të dalin nga shtëpitë deri të dielën në orën 13.00.

Siç shkroi të martën bashkia e Albulës, largimi nga shtëpia këtë herë mund të zgjasë disa muaj. Rreziku i rrëshqitjeve të mëdha të dheut konsiderohet i lartë nga gjeologët. Vlerësimi flet për mbi një milion metra kub shkëmb të paqëndrueshëm mbi fshat.

Tashmë në maj të vitit të kaluar banorëve iu desh të largoheshin nga qyteti për pak më shumë se një muaj. Gjatë shembjes së 16 qershorit, gurët ndaluan pak para fshatit.

Situata në zhvillim bëri që qeveria e kantonit të martën të jepte një kontribut prej 500,000 frangash si ndihmë të menjëhershme. Këto para do të përdoren për të mbuluar shpenzimet e pambuluara të lëvizjes dhe qirasë. Shpërndarja do të vendoset nga Bashkia në koordinim me komisionin e donacioneve. Autoriteti kantonal i ka garantuar popullatës, komunës dhe forcave intervenuese mbështetje të plotë në këtë situatë të vështirë. RSI

Ky është objektivi që doli nga tryeza e rrumbullakët e këshilltares federale Elisabeth Baume-Schneider me përfaqësuesit kryesorë në sektor – Një grup ekspertësh përgjegjës për zhvillimin e masave konkrete.

VOAL- Një kursim vjetor prej 300 milionë frangash duke filluar nga viti 2026. Ky është objektivi “realist” – dhe i nevojshëm – i vendosur nga profesionistët e kujdesit shëndetësor në fund të një tryeze të rrumbullakët të zhvilluar të hënën nga këshilltarja federale Elisabeth Baume-Schneider. Kështu bëhet e ditur në një njoftim për shtyp nga Departamenti Federal i Brendshëm.

Takimi për të kontrolluar kostot e kujdesit shëndetësor mblodhi së bashku përfaqësues të kantoneve, mjekët (FMH), spitalet (H+), kompanitë e sigurimeve shëndetësore (Santésuisse dhe Curafutura), industrinë farmaceutike (Scienceindustries), organizatat e pacientëve, botën akademike dhe Mbikëqyrësin e Çmimeve.

Kursimi prej 300 milionësh është i barabartë me 1% të primeve të sigurimit shëndetësor. Një grup ekspertësh, në të cilin të gjithë pjesëmarrësit e tryezës së rrumbullakët janë të përfaqësuar, do të zhvillojë masa konkrete. Nga pranvera e vitit 2025, popullata do të ftohet gjithashtu të paraqesë propozimet e tyre me email.

Baume-Schneider theksoi tre prioritete: së pari forcimin e kujdesit parësor dhe së dyti përmirësimin e dixhitalizimit në kujdesin shëndetësor. Prioriteti i tretë konsiston pikërisht në vazhdimin e përpjekjeve të bëra për të frenuar rritjen e kostove në sektorin e shëndetësisë. RSI