VEPRIMTARIA E PARTIVE NË MËRGIM
Me këte botim të këtij materiali kam per qellim:
a)Me të gjithë flaken e atdhedashunisë e vetëdijen e përgjegjësisë që me ka drejtue në gjithë jeten time politike, me vue në dukje rrezikun vdekjeprues bolshevik, siç e kam njohë e denoncue ç’prej mashumë se njëzetë vjetësh: Veprimi që duhet ba per të shpetue Kombin nga tiranija bolshevike, asht bashkpunimi i të gjitha vlerave kombtare antikomuniste.
b)Me mujtë të zgjoj vetëdijen, përgjegjësinë e hulumtimin e ndërgjegjes së asaj pakice ekstremistësh që janë shmangë rrugës së vertetë kombtare, e sikur të munden ti kerkojnë llogari vetvetes per vepren e tyne të sabotimit dhe të mosrreshtimit të forcave kombtare në një llogore të përbashkët antikomuniste qyshë kur ishim në Shqipni, e deri sot, e të kenë burrninë me njohë (të pakten para vetës) damin që i kanë ba Atdheut me gabimet e tyne. Ata duhet të kuptojnë sado vonë se n’atë mënyrë dashtë e padashtë jane vue në sherbim të klikës kriminale të Tiranës.
c)Me vue në dukje ata Shqiptarë qi nuk kanë pasë rasë o nuk kanë kenë në gjendje me i ndjekë ngjarjet që nga fillesa, mos me ra naivisht në kurthen e propagandës gënjeshtare, ndersa, ata që kanë ra, të kthehen në rrugen e mbarë të vllaznimit e t’interesit kombtar.
d)Me dhanë kontributin tim të vogel në mbrojtjen e së vërtetes, detyrë kjo, e njerzëve të ndershëm, t’interesuem ose jo, duhet të jemi ata, që mund ti sherbejmë rradhitësit të historisë në të ardhmen.
e)Me rikujtue rreziqet që edhe nga ana tjetër (përveç komunizmit), i kercënohen Atdheut edhe në të ardhmen.
Per të mujtë me arrijtë këta synime, asht nevoja tashma me i hjedhë kartat në shesh, me përballue trillimet me fakte, e gënjeshtrat me të vërterten, dhe kështu, sejcili të vihet përballë përgjegjësive të veta.
Kemi heshtë unë, miqtë e shokët deri përtej çdo caku që lejon arësyeja, tue mendue që njëditë do të kujtohen sa krim i shemtuem e paburrni asht vepra e tyne, që në vend të vllaznimit, kusht kryesor i domosdoshem per me krye porosinë e barren e randë qi kemi mbi shpatullat tona të dobta, ndersa, gjithë përpjekja e tyne përmblidhet në ndasi e armiqësi negative per sot e pergjithnjë, e damshme per t’ ardhmen.
E rrezikshme fort sidomos per t’ardhmen, nëse nuk do të gjindemi të përgatitun shpirtnisht, me e sjelle rroten e fatit persëmbari.
Fati i kombit nuk vihet kurrë në hulli të mbarë me grindje vocrrake, sabotime e shpartallime forcash. Kush don me hecë në rrugë të mbarë duhet të mos harrojë se raportet në mes popujve rregullohen në bazë interresash e forcash, dhe jo, simpatishë, demagogjishë e iluzionesh. Vetem tue kenë diçka të fortë, mund të peshojmë dishka, e të fortë nuk mund të jemi kurrë të perçamë e të shpartalluem, por të bashkuem, jo vetëm né që duhet të vijmë në vete me kuptue sa jemi e sa vlejmë, po as popujt e mëdhej kur janë të përçamë dhe jo tok rreth një qellimi të caktuem, që asht interesi epror i Popullit, nuk hynë me peshë në vallen ndërkombtare; nuk i vé kush në llogari si subjekt, po mbeten objekt, leckë.
***
Kam vue në dukje detyrat e shumfishta e të randa që (simbas mendimit tim) na ka ngarkue fati i randë të përballojmë. Pra, nëse nuk do të jemi në gjendje ti paraqitemi me kohë Botës së Lirë si trup kombtar, që mund t’apim kontributin që na perket në kauzen e madhe të mbrojtjes kundër bolshevizmit pansllav, né do të vazhdojmë të ngelim siç jemi sot, grupthe grindavecësh, element shkatrrimtar e jo ndertues, askush nuk ka per t’na vue veshin, dhe per në daçim të bajmë pjesë mercenarësh, pa fizionomi kombtare, kështu, na vetë i pjekim hallven anmiqëve t’Atdheut.
Tani që jemi në Marsin e 1951, kemi hy në vitin e shtatë që Populli Shqiptar pësoj fatin ma tragjik të jetës së tij. Nuk janë vetem ekzekutimet, burgimet e interrnimet që po shfarosin ajken e Kombit, nuk janë vetem masat djallzore që kam pershkrue shkurtimisht në pjesen e parë e gjithë tragjedia, po asht në rrezik vetë jeta fizike e Kombit.
Nga vuejtjet e pareshtuna në punë të dhunëshme, nga mungesa e ushqimeve, e ilaqeve dhe mjekëve, sëmundje të ndryshme përhapen me vrull në të gjithë Popullin, tue korrë me kosen e vdekjes, sidomos të rinjtë, shpresen e ardhmërisë, ndersa satrapët e Tiranës së “Re”, janë me nga tre katér automobila luksi në dispozicjon. E mos kujtoni se, nuk janë vetem mjerimet e kalvari që po pson Populli nen rregjimin bolshevik, dhe që sot kercënojnë rrezikun vdekjeprues!
Rethanat në të cilat perfundoi Lufta e Dytë Botnore, kanë ba të deshtojë plani i Mihajloviqit, që do ta riprodhoj nder këto fletë, bashkë me të tjera rreziqe që na kercënoheshin atëherë dhe sot. Në Shqipni sot thuhet: “Lum ai që vdiq!”, pse ata që jetojnë janë të vdekun persëgjalli. Jetojnë vetem me vuejtë dhe me pa mjerim.
Sistemi djallëzor që ushtron sistemi policor, ndrydhë e mbytë shpirtin e njeriut. Me pak fjalë, Populli ynë prej gati shtatë vjetësh gjendët në proces të shuemjes shpirtnore e fizike. Ketë gjendje tragjike e dimë të gjithë, por një pjesë e yna e ndjejnë mashumë “nevojen” e grindjeve dhe skreditimit të shokëve të mërgimit, të së njejtës fatkeqësi, sesa me u perpjekë me iu përgjegjë kushtrimit që na kerkon Populli.
Derisa ishim në Atdhe, edhe iluzionet utopike mund të ishin të falshme. Njerzit ishin gënjye mbas propagandes së huej. Nga hamendjet abstrakte pësohet fataliteti tragjik që pësuem né, e që rrjedhimet e atyne iluzjoneve po i paguen Populli, me vazhdue tue fluturue me mend prap drejt hiçit, ase me sabotue perpjekjet që synojnë me ba çka të jetë e mundun per çlirimin e Atdheut, tue fillue nga bashkimi i të gjitha forcave antikomuniste. Vazhdohet me perbuzë e denigrue forcat e shëndoshta, që sigurisht, janë në gjendje me dhanë kontributin ma të ndijshëm po deshte me mend, ose me penë; po deshte me pushkë per përmbysjen e rregjimit gjaksor; ashtu bije në fajin e tradhëtisë, e kriminalitetit kundër Popullit.
Mos të harrojmë që prej fundit të vitit 1944, Shqipnia asht ba një hallkë e sixhirit që shtrihet prej Vladivostokut në Sazan. Pra, nuk mjaftojnë forcat tona edhe po t’ishim të bashkuem, per ta nxjerrë nga ai sixhir. Të kishim pasë mend e zemer vetmohimi, kishim mujtë ta shpëtojmë atë vend pa ra nder kthetrat e tmershme të bolshevizmit, po sot çeshtja asht krejt ndryshe. Detyra e parë e yna asht të vihemi në gjendje me u dishmue përfaqësi e denjë e Kombit, dhe një zani me lëshue kushtrimin e Tij per të mundë me terhjekë interesimin e Botës së Lirë, interesim që duhet të dijmë ta zgjojmë, tue ba ate me pa kjartë se ç’rrezik paraqet pozita gjeografike e Shqipnisë në dorë të Moskës per Italinë, e per krejt Mesdheun, per rreshtimin mbrojtës së PAKTIT ATLANTIK.
Ky interesim përmes zanit tonë, mund të jetë prap në kohë per shpëtimin e Shqipnisë, vetem nëse bota antibolshevike na çmon të pjekun per misjonin tonë, dhe në gjendje me ba çka na perket.
Vajhalli per vendin tonë nëse ky interesim zgjohet vetem në rasen fatale të zberthimit të luftës në mes të dy kolosëve, dhe kjo, mund të ngjasë nëse nuk tregohemi elementë pozitiv.
Mjerisht, shumë përgjegjës Shqiptarë në mergim, po vazhdojnë të tregohen negativ. Né i dishmojnë botës se jemi shumë ma të vegjel se çeshtja që perfaqësojmë e që né na ka ra per barrë, dhe se nuk duem të përfaqësojmë Kombin, e interesat e Tij, po partizanitë e inatin. Né po tregojmë se nuk jemi idealistë, po intrigantë e aq ma pak politikanë.
Né në vend që të perpiqemi per shpëtimin e Atdheut, perpiqemi ti nxjerim sytë shoqi-shoqit.
Ç’ kuptim tjeter mund të ketë sabotimi që po i bahet vazhdimisht rreshtimit të forcave kombtare në llogore të përbashkët?
Çfarë qellimi kanë gënjeshtrat e shamjet shburrnore kundër bashkatdhetarëve, që gjithshka e kanë flijue per Atdhé?
Qellimi i kufizuem i kësaj vepre të vogel, nuk më lejon të shpupurishë çeshtjen në të gjitha veçoritë e saj që nga burimi, prandaj, detyrohem të kufizohem nder elementët kryesore që i perkasin rastit e përpjekjeve kryesore qi u banë per një bashkim kombtar, sabotimit tij, dhe shkaqet e deshtimit në mergim e në Atdhé.
A THUE SE “NUK KISH NGJA ASGJA E RE”!
U mundem të gjithë (e permend të kokës); nga një anmik i perbashkët, të gjithë e lëshuem Atdheun, e kush per det’ e kush pertokë, arrijtem në Itali. Krenët e Ballit Kombtar e të Legalitetit (përveç Abaz Kupit) arrijten në Bari me barkat që ua dhanë Gjermanët. Këta porsa dolen n’ Itali, rifilluen grindjet e akuzat kunder njenitjetrit, me frymen e fanatizmit dhe partizanie, megjithse, “Aleatet”(!) nuk i pritën me krahë hapët siç kishin kujtue, po mjaft me mospërfillje. Vazhduen si maparë “sikur të mos kishte ngja asgja e ré”!
Né dhe disa të tjerë që në Shqipni patëm një organizatë të quejtun “Grupi Indipendent”, e që përfshinte pjesen ma të madhe të Veriut dhe në pjesë të ndjeshme edhe Shqipninë e Mesme, ma me shumicë ballistash e legalista, që në Shkoder kjenë lanë nga krenët në fatin e tyne.
Arrijtem pertokë në Itali, mbas një udhtimi të gjatë plot vuejtje, po edhe përherë në shenjë të aeroplanave të Aleatëve, nëpër Mal të Zi, Sangjak, Bosnje e Kroaci, e mbas një pushimi të shkurtë në Vjenë.
Né na ishte mbush mendja se diçka e ré kishte ngja. Një fazë e ré e tragjike kishte fillue per kombin Shqiptar. Kujtuem se çdo burrë nga né të ikunit do ta kishte kuptue ketë realitet të shemtuem e rrezikun që kjo fazë e re po i kercënonte Kombin, dhe në rrjedhim, të gjithë do të kishim pasë vetëdijen e përgjegjësisë dhe të barrës që vetvetiu na ngarkohej, me u mbledhë trup i pandamë rreth idealit “ATDHEU MBI TË GJITHA”, tue ia lanë historisë së kaluemen ta gjykojë. Sëpaku me ba armpushim politik, përderisa, të kryejshim detyren tonë tue dhanë kontributin e nevojshëm per lirinë e Atdheut.
Megjithse nuk do t’ ishte i drejtë as njerzor, mbasi do të kuptohej ose shpjegohej me instiktin e egoizmës një qendrim i tillë, kundër “né Boshto – filave”, sikur Aleatët të kishin pasë dishmue njëfarë konsiderate të favorshme ndaj “miqëve të tyne”, që quenin vetën “aleatë me ALEATËT”. Po kur Aleatët, i vune në disiplinë ata deri të “negroitëve” ndër kampet e përqendrimit plot baltë të Barit, dhe dy kryetarët e tyne ma të shquemit i ndryen me çelsa, me qellim asohere, me ia dorzue Enver Hoxhës, (po mos të kersiste revolucioni komunist në Greqi), “vraje Zot të keqen”, duhej mbushë mendjet se çka na kishte gjetë të gjithëve. Fakti ishte real: “Shqipnia ishte nën skllavnimin bolshevik, dhe papërfillja e përbuzja nga Aleatet”, duhej të kishin kenë te mjaftushme per me ua sjellë trunin në vend edhe ma të çaperdisunve. Duhej të fillonte shqyrtimi i ndërgjegjës si individ dhe si grup, tue njohë sejcili të metat e veta e meritat e tjetrit (nëse kishin), per të mundë që me anë të mirkuptimit anasjelltas, me i shtri doren vllaznisht shoqishoqit në luftën antikomuniste që ishte e përbashkët per të gjithë.
Nuk mundem të dalloj, a nuk ndigjonin zanin e ndërgjegjes, apo nuk deshtën ti venë vesh, bash ajo pjesë që edhe në Shqipni, kishin ba në dukje “naivisht” lojen e komunistëve e t’ agjentëve të huej, dhe që bajshin punen e tyne në damin e çeshtjes Shqiptare. Fakti asht që ata akoma sot “po i bijnë atij legeni”!
PËRPJEKJET TONA PER BASHKIM
Ka ngja disa herë në histori të popujve, nder kohë të vështira e vendimtare të jetes së tyne, që fati u ka qitë në shesh një o ma shumë burra per shpëtimin e tyne, dhe rreth të cilëve asht mbështjellë ajka e çimentue forca e krejtë një kombi. Këto rasa nuk i kanë pasë mungue as kombit tanë në të kaluemen. Gjergj Kastrioti – Skenderbeu në shekullin e pesmbëdhjetë. Iljaz Pashë Dibra, Abdyl Frashëri, Ali Pashë Gucija, Preng Dodë Biba e të tjerë me 1878. Ismail Qemal beu, Luigj Gurakuqi, Don Nikoll Kaçorri, Isa Boletini e të tjerë me 1912.
Mendojshim se këte herë, dy do të kishin kenë burrat rreth të cilëve do të mund të përqendroheshin forcat kombtare; Fan Noli e Mit’hat Frashëri. Fan Noli mori rrugë tjetër, mirë a keq, ka me e gjykue koha. Mbeti Mit’hat Frashëri. Tek Ai i drejtuem sytë e përpjekjet, tue e çmue si njeriun e kohës. Çdo kohë don njerëzit e vet të përshtatshëm.
Rrallë kujt nder burrat e Shqipnisë, ia kishin sjellë rasen ngjarjet e historisë si Mit’hat beut, që ta lidhin emnin e Tij me fatin e Atdheut në mënyrë të pashlyeshme. Mjerisht, nuk dijti ta përvetësojë rasen, shpirtin e aspiratat e Kombit, nuk dijti të tregohet në naltësinë e misionit që e priste.
Lè të mos skandalizohen ekstremistët vocrrakë per këte gjykim negativ ndaj babajt të tyne, të cilët bane çmos me ia turbullue trutë e me ia thartue zemren, sa me arrijtë në këte perfundim gjykimi vepra e Tij. Gjykimin per Té nuk e jap unë, po faktet e pamohueshme.
Janë të panumurta përpjekjet që u bane pranë Mit’hat beut, që prej 1945 nga ana ynë e të tjerë patriotë. E per të vue në dritë faktet e përpjekjet tona, po pershkruej një bashkfjalim që z. prof. Ernest Koliqi pat me Mit’hat beun në shtëpinë e z. Rrok Stani me 23 Maj 1949.
Po kufizohem në këte episod, se në fjalet e z. Koliqit, përmblidhej vullneti i né të gjithëve me të gjitha përpjekjet e maparshme. N’ atë rasë z. Koliqi, ishte me cilësi delegati zyrtar të Blokut Indipendent, e po e pershkruej këte, pse z. Rrok Stani asht deshmitar i gjallë e i paanshëm.
Bashkfjalimi pat zgjatë per disa orë. Nder të tjera, prof. Koliqi, i vente në dukje Mit’hat Frashërit rastin e rrallë e të lumtun që i paraqitej per të krye një misjon të shenjtë e patriotik.
“Mendoje mirë Mit’hat beji, i thonte, se ndoshta, sot fati i kombit asht në doren Tande. Ke rasën të persëritesh vepren e të ndjerit Tyt eti, që kje një nder shtyllat kryesore të Lidhjes së Prizrenit, e cila atëherë, e pat shpëtue Shqipninë nga coptimi, kundër vendimit absurd t’Europës në Kuvendin e Berlinit në vitin 1878.
Oportuniteti i kohës, prestigji që shpresojmë se Ti e gëzon nder qarqet e ndryshme politike, dhe përgjegjësia ndaj së kaluemes e së ardhmës, sot të shenojnë Ty, të marrësh persiper bashkimin e zemrave, ndjenjave e mendjeve Shqiptare..Ti je sot njeri i përshtatshem me shpallë VERBIN E BASHKIMIT, tue marrë nënstjetulla t’ akuzuemit e pafaj, tue moderue kryekëcyemit e intersigjentat, tue afirmue interesin epror të Kombit mbi pasojat e fraksjonet… Meritat e fajet e sejcilit individ o grup politik, le të shikohen në Shqipni, kur Populli të jetë i lirë me shpreh vullnetin e tij, kur Atdheu të jetë i siguruem.
Në mergim lè të inkuadrohemi të gjithë tok kundër komunizmit, kundër pansllavizmit moskovit…
Nën drejtimin e ndritun e atnuer të Tandin, né jemi gati të pranojmë me u ba ushtarë e sekretarë, dhe të gjithë përpjekjen tonë me e ba n’ emnin Tand. Prej Téje lypim vetem sjellje leale e burrnore, të mbani qendrim mbi pasjonet individuale, ideologjike, krahinore e fetare.
Lypim që të bahesh Prijës e Atë i të gjithëve njëlloj!..”
Mit’hat beu e falenderoi Koliqin per idetë e kjarta e të nalta që i shprehi, per ndiesitë leale e inkurajimin që i dha me këto deklarata si një përfaqsues i një grupi që Mit’hat beu i njihte të gjithë “burra të ndershem e të dobishem politikisht”. Kjo asht vetë shprehja e të ndjerit Mit’hat bej. Premtoi të gjejë rasën e mirë me u takue prap, e me perfundue në dobinë ma të mirë të bashkimit të Shqiptarëve në mergim në interesin e Atdheut.
Vdiq në New York, pa i ra andejpari kurrëma asaj fjalë, e mbasi pat veprue krejt të kundërten.
Nuk ishte e para herë që Mit’hat beu nuk i përgjegjej këtij misioni per të cilin e ftonte çasti historik dhe e inkurajoshin burrat e Shqipnisë, e nuk ishte e para herë që mbasi premtonte sinqerisht me e marrë atë barrë, Iu shmangte fjalës së dhanun. E, nuk mund ti jepet tjeter shpjegim mungesës së Tij të përhershme, sidomos mbas përpjekjes së fundit që pershkrova, veçse, në të vertetë Ai ishte ba rob partizanie i një grupi ekstremistësh të pandërgjegjëshëm e të papërgjegjëshëm, të cilët gjithnjë me lajthimet “Babai i Kombit”, e “shpirti i rinisë”, ia turullosnin trunin, i thartonin zemren dhe i shuenin entuziasmin e përftuem nga burra me mend. Ata ishin të painteresuem, ndersa, të tjerë i përftonin entuzjasëm iluzionesh të pathëmel.
Ata ia kishin mbushë mendjen se tashma Ai ishte i vetmi simbol i Kombit dhe “mit” per djelmëninë, e cila vetem tek Ai gjente ushqimin e shpirtit patriotik e dritën e prijsit! Dhe po të bashkohej o të bashkpunonte me né fashistët(!), Ai do të komprometohesh para Aleatëve dhe para rinisë sonë Shqiptare.
E mirë, Mit’hat beu nuk u bashkue me né fashistët(!), e as me të tjerë patriotë të shquem të Shqipnisë. Lè të na thohet, çfarë konsiderate fitoi nga Aleatët(!) ose nga kushdo tjetër i ndjeri Mit’hat bej? – Asgja tjetër vetëm atë të shkurtpamjes, që sjellë në të tilla rasa skuthi i partizanisë.
Nuk jam unë pra, që jap gjykimin se Ai, nuk dijti të përvetsojë rastin me interpretue shpirtin e aspiratat e Kombit, as nuk dijti të tregohet në naltësinë e misionit që e priste, po asht vepra negative e Tij.
Nganjëherë, historia n’ udhtimin e sajë, u ep pikëpjekje njerzëve. Ja kishte dhanë këte, (mbas mendimit tim) edhe Mit’hat Frashërit, në rasen e kësaj tragjedije kombtare n’ Atdhe e në mërgim… Ai nuk dijti ta çmojë momentin historik as gjatë viteve 1943-1944 në Shqipni, as mbasandej në mërgim, dhe kështu, “Ai vetë, i mungoi pikëpjekjes me historinë”!
Kjo sintezë përmbledhë veprimtarinë e Tij negative!
Si deshmi të lealitetit dhe vullnetit të mirë tek né, dhe per të ua zhdukë çdo dyshim ambicjozëve se na nuk kishim asnjë qellim ti lamë ata nënhije, duhet per me u shenue edhe sa vijon.
Qazim Prodani ish sekretar I-rë i drejtorisë së shëndetsisë e mik i ngushtë i Musa Jukës (po edhe imi), kishte hy në kontakt me një gazetar të huej, i cili i kishte deklarue se interesohej per çeshtjen Shqiptare, dhe kerkonte me shkrue ndonjë artikull rreth kësaj çeshtje. Z.Prodani iu suell prof. Koliqit, si njeriu ma kompetent per një punë të tillë. Prof. Koliqi pa kerkue të dilte vetë në skenë, i ka shkrue një artikull analitik me rendësi politike rreth problemit Shqiptar, të cilin Qazimi, ia paraqiti gazetarit si punë të vetën. Ishte origjinali i letres qi Prodani i pat dergue Kostë Qerkezit në Amerikë, dhe disa gjana tjera derisa pau se Prodani, nuk kishte qellim tjetër vetëm të shfrytzojë njerëz që përpiqeshin per çeshtjen kombtare, per të vue veten në dukje me kulturen e eksperiencen e tjetër kujt, kurse në tjetren anë, i shante këta njerëz e sabotonte bashkimin.
***
E nuk ishim vetem né që tashti përmblidhemi në Blokun Kombtar Indipenent, që bame përpjekje sinqerisht per bashkim, po kjenë edhe të tjerë burra të zgjedhun e të njohun në lamen kombtare edhe nga grupet tjera politike, si zotnijtë Nuredin Vlora, Ali Klesyra, Ferid Dervishi, Koço Muka, Hiqmet Delvina e shumë të tjerë, madje edhe vetë Mbreti Zog, per me ia mbushë mendjen Mit’hat beut, per këte nevojë kombtare të dukshme kjartë si drita e diellit.
Një grup ekstremistësh pa asnjë vlerë politike (përveç asaj, që me hutue e me shmangë Mit’hat beun) i ishte ba gardh i kalbët huteset, e nuk e lejshin me pa dritën e interesave kombtare. Këta të verbuem nga ambicja e teprueme, kujtojshin se eksperienca qi kishin ba në bashkpunim e mandej, në kundershtim me komunistët, u kishte mësue sesi mund t’arrihej në pushtet, dhe kishin marrë në dorë frejtë e Ballit Kombtar mbas hijes së Mit’hat Frashërit, tue e shndrrue krejtësisht misjonin atdhetar që kishte ajo organizatë, në klikë, në instrument ndasije, armiqësije e shkatrrimi, derisa kjo veprimtari ogurzezë shterngoi burrat finikë Ali Klisuren, Nuredin Vlorën dhe Koço Muken me shokë, të ndajnë përgjegjësinë e Ballit Kombtar, nga njerëzit e papërgjegjëshëm që shpallën “partinë agrare të Ballit Kombtar”.
***
Mbas deshtimit të të gjitha përpjekjeve që u bane per mase një vit rresht mbasi mërrijtem në Romë, per bashkimin e të gjithë të mërguemëve antikomunistë, një bashkim që koha e këshillonte të bahej mbi grupe e parti, edhe né kemi ndij nevojen t’ organizohemi në “ Blokun Kombtar Indipendent”.E prap, edhe mbasi bame organizimin tonë, kemi lanë në heshtje gjithfarë lloj trillimesh,shpifjesh e deri fyemje personale që na u drejtojshin nga “frikacakët”, jashta çdo rregulli polemike njerëzish të qytetnuem, e jashta çdo kufini të burrnisë Shqiptare, e edhe si parti, vazhduem pa pushim vepren paqësore, per ti lanë shtegun haptë bashkimit, nëse ndonjëherë të çaperdisunit do të mblidhnin mendjen. Per këte qellim edhe u kufizuem në një Program të shkurtë sintetik, perderisa, të këthejshim në Atdhe, e që mund të përmblidhet në këta dy kapituj:
1)Me lirue Atdheun nga tirania bolshevike, tue sigurue integritetin toksor e pavarësinë politike.
2)Me i sigurue Popullit lirinë e plotë që të zgjedhin atë Kushtetutë e qeverisje demokratike që do ti pelqejë.
E per të mos hy në grindje konkurrence me grupet tjera, né nuk zhvilluem asnjë aktivitet propagandet (siç banin grupet tjera), per të shtue antarë. Né u kufizuem me ua lanë deren haptë atyne që ofroheshin spontanisht e që kishin cilësitë e denja moralisht e politikisht.
Fletoren tonë “L’Albania Libre” e vume në sherbim të çeshtjes kombtare, pa i dhanë aspak frymë partie, siç mund të provohet edhe nga përmbajtja e sajë, të pakten deri në vitin 1949.
PROTOKOLI I ALEKSANDRISË
Ma në fund u arrijtë marrveshje n’ Alexandri t’ Egjiptit në Gusht të 1948, nga të ngarkuemit e Legalitetit, Blokut Kombtar Indipendent dhe të Lidhjes së Dytë të Prizrenit, tue marrë pjesë edhe Koço Muka me leter përfaqësimi të Ali Klesyrës, si vrojtues i Ballit Kombtar. Të dy këta lider të Ballit Kombtar ishin per bashkim dhe u përpoqen ti mbushin mendjen dhe Mit’hat beut, që të mos i mungonte vendimit që kishte marrë ma parë, per të marrë vetë pjesë në atë KUVEND KOMBTAR, që ishte hapi i parë per të mujtë me vue baza të shëndoshta per lirimin e Shqipnisë,o sëpakut per kryemjen me nder të misionit të mërgatës politike Shqiptare.
Po, Mit’hat beu në fakt pat vendosë të shkonte me marrë pjesë në mbledhjen e Aleksandrisë, e kur klika që e rrethonte në Reggio Emilja, nuk mundi ta bindin dhe këte herë me mungue në takimi me perfaqsuesit e grupëve të tjera në Aleksandri, tue i paraqitë prospektiven se Mbreti Zog do të merrte drejtë o terthorazi frejtë e politikës po të bahej bashkimi, meqë nisjativa këte herë ishte e Tij në kombinim me Blokun, atëherë shtyne Abaz Ermenin, që gjendej në Greqi, që ti shkruente një leter tue e kercënue se, po të shkonte Mit’hat beu me marrë pjesë në mbledhjen e Aleksandrisë, ai do të jepte dorëheqjen nga Balli Kombtar. Kështu, as në ketë rasë Mit’hat beu, nuk kje në gjendje me kuptue se ndoshta do të humbte Abaz Ermenin me katër a pesë ekstremistë, po do të fitonte të gjithë Shqiptaret antikomunistë, dhe se do të mishnonte edhe vullnetin e aspiraten e Kombit të vet. Çka do të humbte Mit’hat beu ose Balli Kombtar në bashkimin o bashkpunimin e grupëve të ndryshme të mërgatës antikomuniste?
E çka fitoi tue pengue ketë veper kombtare? – Asgja nuk kishte per të humbë veç, me fitue. Askush nuk kishte qellim me i marrë Mit’hat beut kryesinë që Ai e synonte me çdo kusht, e po të donte dhe dinte, Ai bahej mit i aspiratave kombtare e simbolikisht Ati i të gjithëve né.
Kjo konsideratë nuk do tu ketë rrëshqitë pa e kuptue asnjenit të rrethit të ngushtë të Tij prej ekstremistësh, por ata të shkretë kanë mendue se në një bashkim të përgjithshëm, ata do të kalonin në rend të dytë ose edhe shumë ma mbrapa, do të mbeteshin nënhije. Asnjë logjikë tjetër nuk e shpjegon qindrimin e tyne ogurzi dhe të vazhdueshem.Ata ia dolen me ia torullue trutë e therë zemren Mit’hat beut, ia dolen me sabotue bashkimin e forcave antikomuniste të mërgatës Shqiptare, po çka kanë fitue? – I kanë ba një sherbim të paçmueshëm Enver Hoxhës me shokë, dhe vetes perjetë i kane vue damkën e egoizmës meskine. E vetmja gja që ata mund ta quejnë fitim, asht që kanë dijtë të perfitojnë nga naiviteti i disa Shqiptarëve refugjatë, të perfitojnë nga mirbesimi i tyne, per ti ba të paguejnë pesë përqind të frutit të djersës së tyne, që këta pesë apo gjashtë vetë të munden me ba një jetë të “qetë” në Romë ose në njëtjeter vend, dhe të munden me vazhdue vepren e tyne sabotuese me anë të shtypit.
Tashti lè të shohin të gjithë lexuesit përmbajtjen e protokolit të Aleksandrisë, per të dhanë gjykimin e vet nëse do t’ ishte në dobi ose jo, të nacionalizmit Shqiptar në luften kundra komunizmit, e per rrjedhim të japin gjykimin nëse udhëheqësat e Partisë Agrare, i bane sherbim apo dam çeshtjes sonë kombtare dhe vetë prestigjit e emnit të Mit’hat Frashërit, me sabotimin e tyne të pafalshem.
PROTOKOL
Sot, me 12 Gusht 1948, në hotelin Nicols St. Stefano, Aleksandri, mbas bisedimesh në mes disa eksponentëve politikë, rrymash të ndryshme Shqiptare dhe me nicjativen e z. Prof. Ernest Koliqi, u mblodhën këtu zotnijtë e poshtshenuem me qellim që të vihej një marrveshje “BESËLIDHJE”, në mes të grupeve Shqiptare në emigracion, dhe u morën vesh mbi pika që vazhdojnë:
Grupet politike përfaqsohen në mbledhjen e sotme prej:
1)Per Legalitetin :Z.z. Abaz Kupi dhe Z. Hiqmet Delvina.
2)Per Ballin Kombtar: Z. Koço Muka,si observator.
3)Per Blokun Kombtar Indipendent:Z.z. Dr. Ernest Koliqi, Ago Agaj dhe Nexhmedin Qoraliu.
4)Per grupin Kosovar :Z.z.Bajazit Boletini dhe Xhafer Deva.
I
Konstatimi i nevojës së një bashkpunimi të thjeshtë dhe të sinqertë ndërmjet të gjitha forcave t’ emigracionit Shqiptar, i cili mundet të marrin emnin “BESËLIDHJE” e grupeve politike t’ emigracionit, me qellim me ndihmue me çdo mjet çlirimin e Atdheut nga zgjedha e sotme.
II
Per realizimin e pikës së parë konstatohet nevoja e një mbledhje sa ma shpejtë me përfaqsues fuqiplotë e me kompetenca sa ma të gjana të grupeve në fjalë, në vendin ma të përshtatshëm në pikpamjen praktike(1). Shihet nevoja që tashti, çdo grup politik të dergojë nga dy përfaqsuesë.
III
Në mbledhjen që parashihet, do të përpilohen nga përfaqsuesit pikat esenciale per funksionimin e BESËLIDHJES, me të gjitha modalitetet që i sherbejnë qellimit të saj(2).
IV
Ky protokol u nënshkrue prej pjestarëve të mbledhjes së sotme në katër kopje, tue ua dhanë nga një kopje përfaqesuesit të sejcilit grup me porosi që t’ ua komunikojë grupeve politike respektive per vendime sa me të shpejta të rastit.
(Firmuen:)
Ernest Koliqi Koço Muka Hiqmet Delvina
Ago Agaj Xhafer Deva Abaz Kupi
Nexhmedin Qoraliu Bajazit Boletini
Kjo bazë bashkpunimi kombtar që do të na vinte në gjendje me ba hapin e parë drejt një pune ndertuese, e që padyshim do të sillte dobi të menjëhershme si në veprimtarinë dhe gjendjen tonë jashtë, si në ngritjen e moralit të Popullit në Atdhe, u sabotue (në mënyren që kam shpjegue), nga klika që i sillej rreth Mit’hat Frashërit.
Provohet lehtësisht se qellimi i përcaktuem i klikës që perban udhëheqjen e Partisë Agrare, ka kenë e ka mbetë: Me sabotue në çdo mënyrë e në çdo rrethanë, që të mos arrihet në frontin e përbashkët antikomunist të mergatës nacionaliste. Provohet nga sa kam rreshtue e do të rreshtoj të tjera mbi veprimtarinë e tyne.
Shpjegim : (1)Si vend ma i përshtatshëm ishte parapa Palermo.
(2)Nuk kjene marrë vendime përfundimtare, tue shpresue se vepra bindëse që do të bajshin Ali Klesyra e Koço Muka, do t’ arrinte ta bindte Mit’hat Frashërin të aderonte dhe të merrte pjesë personalisht Ai vetë në mbledhjen e projektume…
Po të kishte pasë ndonjë bazë supozimi (që ata e pretendojshin si realitet) se, tue na asgjesue politikisht e moralisht né të tjerëve (fashistat), ata do të kishin pasë mbështetjen e mjaftueshme angleze ose amerikane per të çlirue Shqipninë, e po të kishin pasë bindjen se fuqitë e tyne mendore e praktike do të kishin kenë të mjaftueshme per atë misjon, atëherë, mund të kishte ndonjë justifikim veprimi i tyne n’ atë mënyrë, por si e kanë tregue faktet e koha, këta nuk kanë pasë asnjenen e astjetrën.
Si shpjegohet pra, logjikisht ai veprim djallëzor ?
Nuk mundemi ti quejmë atë grup se ata janë në sherbim të tiranisë bolshevike vullnetarisht e ndërgjegjshmënisht (megjithse, vepra e tyne asht e tillë, e megjithse dyshimi asht i fortë rreth ndonjenit prej tyne).
Do t’ ishte jo burnore, jo luftë leale, jo veper e ndërgjegjëshme me quejtë një Abaz Ermen; vue në sherbim të komunizmit, i cilli asht padyshim antikomunist, e ma i miri element i atij grupi, por që edhe ai ka ra viktimë e përkdheljeve si i ndjeri Mit’hat Frashëri. Nuk mbetet pra tjetër shpjegim logjik që mund ti jepet çeshtjes, veçse ata në bashkimin kombtar e ndiejnë veten tepër të vegjel e të strukun në hije kolosësh, gja që do tu bante të pamundun realizimin e ambicjeve të veta utopike, që synojnë të marrin krejt pushtetin me ndihmen e huej, mbas ramjes së komunizmit.
Kështu, nëse, oportuniteti ose impozimi i “miqëve” do ti shtynte me bashkpunue me ndokend nga grupet e mergatës, atë bashkpunim duen ta bajnë me elementë që i konsiderojnë ma të ligshtë se veten, e jo, me ma të fortë per të mujtë që në momentin e volitshem, me ua shti nënkamcën. Pjellë si ua pat shtijë komunizmi këtyne në Shqipni. Pjellë e atij qellimi doli edhe formimi i Komitetit (të parë) Shqipnija e Lirë, pak kohë mbas bisedimeve të përmenduna Koliqi – Frashëri, nën kryesinë e Mi’that Frashërit, tue lanë jashtë Blokun Kombtar dhe Lidhjen e Prizrenit.
Qé edhe prova të tjera per aqsa u thashë:
1)Kur Bloku dhe Lidhja (në përpjekë t’ arrihej bashkimi kombtar) nuk u kishin dhanë endè emen partie grupeve në mërgim, dhe si parti paraqiteshin vetem Legaliteti e Balli, sulmi i ekstremistëve verbalisht e me shtyp ishte përqendrue kundër Legalitetit, që prej ditës që vune kambë në Itali, e ba program me fjalimin e njenit prej tyne, në S. Maria di Leuca.
Në atë kohë mendonin se me trillimet shpifarake që do të bajshin kundër nesh nder qarqet anglo-amerikane, né do të na nxirrnin jashta qarkut e mundësisë së çdo veprimtarije kombtare. Me disa intriga e mendojshin ketë pjesë të ndjeshme të forcave kombtare të asgjesueme, e prandej, si mbas llogarisë se tyne, u mbetej me diskreditue edhe Legalitetin, per të arrijtë qellimet e tyne.
2)Mbasi u shpall Bloku Indipendent parti, ata ndrruen taktikë, zbuten sulmet ndaj Legalitetit, per t’ iu turrë Blokut me gjithfarë shpifjesh e trillimesh, pa u kujtue se Bloku e kishte në çdo kohë armen e vet të preferueme: Ai e dinte mirë se kush janë kenë prej tyne p.sh. fashista, nazista etj…e edhe mund t’ ua përplaste kurdoherë në fëtyrë.
3)Para se t’ arrihej marrveshja Frashëri – Kupi – Kryeziu, nën kujdesin e kolonelit anglez Hill, përfaqsues i një shteti të huej, kje përpjekë të influencojë në bashkpunimin në mes Blokut e Ballit, tue lanë jashtë këtij bashkpunimi Legalitetin. Bloku tue mendue se synimi me lanë jashtë Legalitetin fshehte diçka me rendësi në dam t’ interesit kombtar, dhe nga ana tjeter, i vendosun me i ndejë besnik protokolit t’Aleksandrisë, nuk e pranoi atë formulë, ndersa ekstremistët e Ballit kjenë të gatshëm.
Per vertetim, kemi në dorë një dokument me autograf të njenit nga përgjegjësat e partisë së sotme Agrare, që nder tjera thotë: “Simbas dëshirës së “miqëve”, jemi të mendimit të merremi vesh me Blokun per bashkpunim”. Kush ishin miqtë? – Grekët!
4)Në takimet që kjenë zhvillue per këte qellim, ekstremistët per të përjashtue Legalitetin nga bashkpunimi, vune shkak influencen e madhe që do të kishte Mbreti Zog, me prestigjin e poziten e Tij në këte organizim, gja që as “miqtë” nuk e dëshrojshin. Ata, Mbretit dojshin ti mohojshin çdo të drejtë dhe përpjekje në politiken Shqiptare.
Sëfundi, Bloku mori vendim të premë: As me Ballin pa Legalitetin, as me Legalitetin pa Ballin, po zbatimi tansor i protokolit t’Aleksandrisë (Vendim i Këshillit të eksponentëve të B.K…nr. datë…)
E këtu, gjej rasen të ndalem tek argumenti i “mohimit”, që disa dëshrojnë ti bajnë Mbretit Zog, tek pretendimi i Mbretit per të drejten e “rifronzimit”, të cilin pretendim Mbreti, per të lehtësue bashkimin e Shqiptarëve e ka kufizue me referendum, pra që duhet ti lehet Popullit me shprehë dëshiren mbasi të jetë Atdheu i lirë.
Mbas mendimit tim, teza e mohimit nuk asht me vend politikisht dhe as nuk ka asnjë bazë juridike. Ndërsa prëtendimi i restaurimit e i interesimit të Mbretit per çeshtjen kombtare të sotme e t’ ardhshme, kanë baza legjitime e juridike e para, dhe dobi politike e dyta.
Mbreti Zog, vetem si Shqiptar, pa i shtue cilësi tjetër, ka të drejtë e detyrë që të përpiqet per fatin e Atdheut të Tij. Ka detyrë të venë të gjithë peshen e mundësive e të prestigjit të Tij në sherbim t’ Atdheut, prestigj që sado ta gënjejmë veten, duhet të bindemi se asnjë nga né, asnjë Shqiptar nuk e ka sa ai si Mbret, Ai gëzon të drejten legjitime të prëtendimit të rifronzimit, me që nuk asht “shfronzue” as nga një Asamble kombtare, as nga një revolucion kombtar, po nga një pushtues i huej.
Që Ai, këte prëtendim e ka kufizue në referendum, kujtoj, asht per tu njohë meritë e Tij vetmohimi, e burnia e lypë që edhe kundërshtarët ma të papajtushëm ose t’ interesuem t’ ia njohin.
SI LINDI KOMITETI SHQIPNIA E LIRË ?
Mbas një korespondence mjaft të dendun nga ana e Blokut me kryetarin e Legalitetit, z. Abaz Kupi e të tjerë, në pranverën e 1949, arrijti në Romë, i pari Koço Muka, e mandej, Abaz Kupi, me misjon (simbas deklaratave të tyne), me vue në veprim marrveshjen e Aleksandrisë. Misjoni i Koço Mukës ishte ma i vështirë, se akoma duhej bindë Mit’hat Frashëri. Duhej formue një komitet kombtar në të cilin do të merrshin pjesë katër grupet në barazim: Balli, Legaliteti, Bloku e Lidhja.
E gjithë turma e refugjatëve e pritën me gëzim këte fillesë të mbarë, të gjithë ata që nuk ishin verbue nga fanatizma e partizanisë.
Mbas disa javë takimesh, nder të cilat dialogu Frashëri – Koliqi, (i përmendun ma naltë), papritmas, njëditë, doli në shesh!
“KOMITETI KOMBËTAR PËR NJË SHQIPËRI TË LIRË”,
i fabrikuem nga Mit’hat Frashëri, Abaz Kupi, e Sahit Kryeziu,
nën patronazhin e dy zotnive “të huej”,
nder salonet e një hoteli në Romë .
Per me perligjë hymjen e Sahit Kryeziut në organin e kryesisë së komitetit simbas dëshirës së kolonelit Hill, Sahiti formoi atyperaty Partinë e bujqëve e katundarëve, e përbame nga disa ishoficera. Bloku Kombtar, Lidhja e II-të e Prizrenit dhe masa e rrefugjatëve pa parti, nuk u përfillen.
Pse? Kësaj pyetje do ti jap pergjegje mbasi të tregoj oferten per formalitete krejt e pavend as kriter të Abaz Kupit.
Atë ditë që ishte formue Komiteti në formen e mënyren që u tha, z. Abaz Kupi kishte shkue tek Kapidani i Mirditës Gjon Markagjoni, e në kambë, pa u denjue me u ulë, i thotë: “Kapidan, Komitetin e formuem, e kam ardhë që të m’ apish djalin!”
– Po kush e formoj, a si u formue? – i kish thanë Kapidani.
“E formuem né me anglo-amerikanet: Balli, Legaliteti e Sahit Kryeziu me kryetar Mit’hat Frashërin, e unë kam ngulë kambë me marrë edhe Ndojin, si mik që të kam, edhe më duhet tash menjëherë pse koha nuk pret, se ata janë tue pritë përgjegjën në hotel!”
Kapidani i tha: “Po mirë, Ndoj, a do të marrin pjesë si përfaqësues i Blokut apo si individ?”
Abazi ishte përgjegjë: “S’ ka punë Bloku këtu, po m’ epm djalin po deshte!”
Kapidan Gjoni i tha: “Njëherë, pa u mbledhë Këshilli i Blokut e me vendosë se ké don me vue përfaqsues të vetin në Komitet, këte nuk e baj edhe sikur ju, ta kishi thirrë djalin tim si përfaqsues zyrtar të Blokut, pse ndoshta, Bloku shenon tjeter kend e jo Ndojn. Sa per këte mënyrë si po thue ti Abaz aga, nuk e pranoj as unë, e nuk e pranon as Bloku!”
BLOKU E LIDHJA
BLOKU asht vazhdimi i “GRUPIT INDIPENDENT”.
Bloku kje formue në Shqipni, per të mujtë sëbashku me Ballin e Legalitetin, me ngritë të gjitha forcat nacionaliste per t’ asgjesue lëvizjen komuniste, gja krejt e mundshme n’ atë kohë, si provohet edhe nga faktet e rreshtueme në këte material. Fatkeqësisht vullneti i mirë e perpjekjet e udhëheqsëve t’ asaj organizatë, kjenë sabotue edhe në Shqipni, siç po sabotohen edhe këtu në mërgim, e nuk gjetën mirkuptim e mirëpritje nga dy organizatat tjera, as nga Balli e as Legaliteti, që ia kishin mbushë mendjen vetes se, porsa të terhiqej ushtria gjermane, do të vijshin ushtritë angleze per me i vue në “taft”!
Rreth kësaj qendre (B. K. I.) u përmblodhen një numur modest njerëzish me eksperiencë, dhe emna të njohun nga të gjitha viset e Shqipnisë, që përbajnë strukturen fillestare të një partije apo lëvizje të karakterit të gjanë kombtar. Njerëz me kjartësi politike, diplomatike, administrative, e me prestigj të padiskutueshëm, dhe plot djelmoça me premtime të dukshme per të ardhmen.
Si kualifikim B. K. I. mund të cilsohet: Partia tradicionaliste Shqiptare, në kuptimin ma të mirë të domethanjes së saj. Jo konservatore privilegjesh e ngurimi në të kaluemen, po konservatore e traditave ma të bukura të Fisit, përpunue me evolucionin, qytetnimin e përparimin shoqnor të kohës.
Kombi Shqiptar ka disa cilësi të veçanta, disa trashigimi që po mos ti ruejnë e ushqejnë me xhelozi nder brezat e ardhshëm, si Popull i vogel e pa gjini me kend siç asht kombi ynë, humbë arsyen e kenjes së Tij, si pjestar në sofren e popujve t’ Europës.
Besa, Nderi, Mikpritja, Burrnia, Lealiteti, Trimnia, Kryenaltësia etj, janë trashigimi që përbajnë trungun e jetës Shqiptare. Mbi këte trung duhet shartue qytetnimi e jo, me e lanë të thahet ky trung, tue marrë bastardhimet e qytetnimit, fundrrinat që pjellin vetëm bastardhim,e që nga bastardhimi vjen asgjësimi, ashtusi u ka ngja popujve gjatë evolucionit historik. Qytetnimit duhet me i thithë mjaltin e me i shkarkue handrakun.
Kështu e mendon B. K. I.
***
Grupet tjera politike janë rrekë e përleshë me shtue numrin e antarëve, (a thue se jemi para zgjedhjeve parlamentare), pa asnjë kriter tue shtij mbrenda edhe njerëz të kompromentuem me tortura në sherbim të komunizmit, sidomos, partia agrare. Né tek B.K.I., i kemi dhanë rendësi cilësisë e jo numrit. Numri në mërgim, asht mjet vetem propagandet per të mujtë me ra në sy të ndokujt, që nuk njeh Shqipninë as Shqiptarët.
Né e mendojmë ndryshe numrin partjak në mërgim, e kenjen e vetë partive në mërgim:
a)Mbas mendimit tyne, përçamja e mërgatës në disa parti e grupe politike, nuk asht ba nga konsiderata t’ interesit kombtar të kohës, po nga llogaria e gabueme e ambicja. Ky veprim i damshëm asht ba kundër vullnetit tanë, prandej mendojmë se:
b) Ky numër Shqiptarësh që jemi në mërgim, edhe sikur t’ ishim të gjithë në një parti të vetme, nuk arrijmë sasinë per të mujtë me u quejtë parti, në krahasim me numrin e popullsisë në Shqipni. Mund të mendojmë të jemi përfaqësia, baza e partive të ardhshme e jo mateper. Prandej, derisa jemi në mërgim, ka mashumë vlerë cilsia se numri, edhe me u quejtë parti.
Né kemi bindjen (e jo, në erë) se, kur të vijë dita që Populli të mundet me shpreh lirisht vullnetin e Tij, e që vetem atëherë mund të vihet në peshë fjala e personaliteti i njenit dhe i tjetrit, shumë ma vleftë ka me pasë fjala e një personi që e kaluemja, vlera personale, tradicioni e influenca e tij të japin me besue se i ndigjohet fjala, sësa mund të ketë vlerë fjala e shumë të tjerëve sëbashku, që nuk i kanë ato cilësi. Megjithkëte, kujtdo që ka konditat morale, né i kemi lanë hapët deren e B.K.I., por pa shkue kurrë me kapë kend përkrahu ose me gënjeshtra. Né nuk perbuzim as nuk nençmojmë kurrë njeri që moralisht të jetë në rregull. Çdo njeri ka vleren e tij si individ, e me atë fuqinë e tij morale e vepruese të gjanë ase të ngushtë, kurdoherë, asht i dobishëm kur mos ti mungojë vullneti i mirë.
Per të peshue vleren e Blokut në krahasim me grupet tjera, lè të mos harojnë miqtë as kundershtarët e sidomos ata qarqe, që interesohen pak a shumë per çeshtjen Shqiptare, se B.K.I., në mërgim e konsideron veten vetëm një përfaqësi politike e Popullit Shqiptar, dhe se njerëzit e vet dhe luftarët e vet, i ka lanë nder malet e Shqipnisë, per të mbajtë gjallë frymen e lirisë e të rrezistencës antibolshevike(janë fjalë të shkrueme me 1951, kur akoma rrezistenca ishte nder male), e per të krye misjonin që historia dhe gjeografia i kanë shenue Kombit Shqiptar prej mija vjetësh, si pararojë e Europës,kunder rrebesheve azjatike, dhe me i dëshmue Botës, që Shqiptari di të vdesin per liri e nuk i shtrohet tiranisë. Këte faktor moral që po shkruen me gjak faqe të lavdishme të historisë, nuk e kanë grupet tjera të mërgatës politike.
Né pohojmë pangurrim, se luftarët tanë nuk zgjodhen atë rrugë lavdije e me vdekjen në gji çdo çast, per interesa të partisë. Né i lamë, e Ata qendruen per LAVDINË E ATDHEUT, të Shqipnisë, pa adjektiva.
Kjo qendresë na ka kushtue Lulën e Djelmënisë, na ka tha loçkat e zemrave, por n’ anën tjetër i ka dëshmue Botës, se asnjë Popull që ka ra nder kthetrat e përgjakuna të bolshevizmit, nuk ka kenë aq i fortë shpirtnisht e moralisht sa Populli i vogël Shqiptar, deri në vetflijim, gja që provoi ma vonë edhe Populli heroik hungarez. Heroizma që vetëm kohët spartane e ato ma të lumnueshmet e kombit tanë i kanë njohë!
Janë qinda djelmoça e burra që banin pjese në Grupin Indipendent (sot B.K.I.), që vdiqen këta vjetë në rreshtat e qendresës antikomuniste e që vdiqën heroikisht. Nuk mundë të përmenden të gjithë me emen, por po i perkujtoj të gjithë me përvujtni, me të njajtin çmim e me të njajten ndjesi dashunije e dhimbje, Mark Gjonmarkaj, Alush Leshanaku, Halil Alija, Sefedin Biçaku, Don Nikollë Gazulli, Lulash Gjeloshi, Gjergj Lula, Gjergj Vata, Gjelosh Selca, Llesh Gjonmarkaj, Pashuk, Ndoc e Lush Mirakaj, shtatë Mëlyshajt, Prekë Cali, kapiten Ludovik Saraçi e qindra të tjerë Dëshmorë.
LIDHJA E DYTË E PRIZRENIT
Kjo Lidhje ka pasë karakter e misjon të ndryshem nga partitë tjera politike, po misjon të shenjtë. Ajo përfaqëson aspiraten ma të madhe të Kombit: Irredentizëm, per të këthye në gjiun e Atdheut Kosoven e tjera vise që sëbashku me Shqipninë e sotme politike, përbajnë tanësinë Etnike të Shqipnisë. Lidhja kje thëmelue mbas këthimit të Kosovës e tjera krahina në gjiun e Atdheut, per të njajtin qellim e misjon që pat kenë thëmelue Lidhja e Prizrenit e vitit 1878.
Mos me perfillë një të tillë organizem në gjiun e organit drejtues të Lëvizjes kombtare (me që revolucionar duhej t’ishte komiteti), asht kundër interesit kombtar, e as këte, nuk e pranuen Mit’hat Frashëri e Abaz Kupi, tue i quejtë udhëheqësit saj “nazistë”!
.
KAZANI U DERDH…
Kemi durue në heshtje gjithfarëlloj intrigash e shpifjesh, pa hapë polemika të vrashta, tue u kufizue nganjëherë rrallë që t’ ua kujtojmë kundërshtarëve, se nuk na mungojnë as guximi, as argumentët, per me i shtrue kartat haptas me ta, dhe se durumi ynë, ndikohej nga vetëdija e përgjegjësisë që kemi si Përfaqësi kombtare në mërgim, po, edhe nga ndjenja e therorisë, perhirë t’ atij Populli, që ngatrresat e udhëheqësve e çuen n’ atë mjerim që po përjeton. Kemi dashtë e duem vllaznimin e të gjithë Shqiptarëve mbrenda e jashtë Atdheut, per të mujtë me zgjidhë Popullin nga prangat e robnisë bolshevike, e per ti sigurue jetë ma të mirë per t’ ardhmën. Ata e kujtuen ligështi qendrim tanë! Tashma, shihet kjartë se u mungon krejtësisht vetëdija ma elementare politike e morale.
Kemi pritë mjaft e duhet tu freskohet mendja!
Kazani ishte derdhë me kohë, por u teprue kur filluen të mjellin edhe mëninë e klasave, “luftën e klasave” të stilit bolshevik, me artikullin “FRONT MBAS FRONTIT”, botue në buletinin e Agraristëve n’Australi, (por shkrue në Romë), me rasë të 28 Nandorit 1950. Aty duket sheshit se këtyne njerzëve u asht mbushë mendja se “ia arrijnë qellimit”, tue zbatue thanjen e Leninit, që thonte: “Vinje gënjeshtrën në qarkullim, vini shumë gënjeshtra në qarkullim kundër armiqëve. Persërisni ato papushim dhe vazhdimisht, se dikur, besohen si të vërteta!”. Artikulli në fjalë përmban shamje e shpifje këte herë kundër klasës së bejlerëve.
ÇKA FSHEHIN KËTO SHAMJE E SHPIFJE ?
Do t’ ishte keqkuptim e paracaktuem të mendohet se unë, kam qellim të mbroj klasen e bejlerëve me analizimin kritik që i baj çeshtjes. Nuk jam bej as aga. Jam thjeshtësisht bir’ i Popullit që di çka don të thotë “shika e dorës” e kujdesi per të ngopë fëmijët me bukë e krypë. Vij po, nga një familje Krenësh, që nder Malësi tona nuk kjenë kurrë feudal, që per tradicjon e Kanu kjenë ndjekë përherë vullnetarisht nga Populli, e para Kanunit e gjygjit të pleqëve, nuk patën pasë asnjë privilegj në marrdhanjet e bashkëjetesen me Popull. Per matepër, njoh edhe therorinat, deri në ma eprorët kushtue Lterit të Atdheut. Asgja e posaçme, as klaset, as origjinet nuk më lidhë me bejlerët që të bahem avokati i tyne, e aq ma pak kanë nevojë ata per mbrojtjen time. Çeshtjen e hapun me aq lehtësi e marrëzi e quej problem kombtar, “luftë klasash” të stilit bolshevik, dhe si të tillë duhet me e zberthye.
***
Titujt bej e aga vijnë nga pushtimi otoman, e sulltani ua pat dhanë sëpari atyne që të parët perqafuen islamizmin, atë besim që mandej me rradhë perqafoj shumica e Popullit Shqiptar, e kështu dhe atyne personave (gjithnjë muslimanë) që u dalluen në sherbime të posaçme që i kanë ba sulltanit e perandorisë së tij. Kujtoj, se të parit Shqiptar, titulli bej i kje dhanë Gjergj Kastriotit, i mbiquejtun Skenderbé, e që si i tillë njihet në histori, ose Ballaban pashës, tek vorri i të cilit akoma Shqiptarët shkojnë në peligrinazhë. Naturisht, katër pesë shekuj maparë ata tituj sillnin me vete edhe privilegje në kurriz të rajas, po jo, të “dinkardashëve”.
Ato kohë e privilegje kishin nisë me perëndue që para shpalljes së vetëqeverimit të Shqipnisë e gradualisht, patën ardhë tue u shue gjatë vetëqeverimit.
Nëse ka ndonjë Shqiptar, që të jete kundër privilegjëve per trashigim e të çdo natyre tjeter të sistemit feudal të kohës së kalueme, që nuk mund të kthehen ma, kujtoj, se mund të radhitem në të parët, por si njeri me ndërgjegje e si Shqiptar, nuk mund të jem kundër bejlerëve e anmik i tyne, pse ata trashiguen atë titull fisnikijet, që sigurisht, nuk u kje dhanë të parëve të tyne pa merita të shqueme të kohës, Pra, nuk mund të jem kundër bejlerëve e parisë si klasë.
Unë nuk mohoj egzistencën e klasave në jeten shoqnore. Ato ekzistojnë per vetë fenomenin me të cilin natyra ka pajisë njerëzit e fati i ka rradhitë në shoqni, por kjo nuk do të thotë se per të konfirmue parimet e të drejtave shoqnore e zhdukjen e previlegjeve, duhet doemos me hapë luften në mes klasave të ndryshme. Të drejtat shoqnore, mos shfrytëzimi i një klase nga tjetra klasë, mund t’ afirmohen e realizohen në tansi, tue u përpunue interesat e klasave të ndryshme të prodhimit, në bashkëpunim e harmoni me interresin e përgjithshëm të individëve e të kolektivit, pa pasë nevojë me arrijtë përmes ngacmimit të mënisë e urrejtjes, në sistemin marksist: “Proletarë të të gjithë vendeve të botës, bashkohuni!”
Unë jam kundër privilegjeve, jam per vlerat individuale, e kam kenë shumë maparë se demagogët e rastit, një nder inisjatorët per reforma shoqnore në dobi të klasave bujqësore e të punës së krahut. Kjo ndjenjë e këto përpjekje të mija mund të provohen njëditë kur të jetë mundësia me shpalosë bisedimet e Dhomës Legjislative e të Këshillit të Ministrave (1939 – 1943). Por n’ anën tjeter, jam kundërshtar me të gjithë fuqinë e shpirtit i hapjes së plagës marksiste të “luftës së klasave”, që ushqen urrejtje në mes të Popullit, në mes vllaznish të lindun nga i njajti trung që quhet “KOMB”. E në kuptimin ma të gjanë Shoqni Njerzore.
E them padyshim as ngurim, se kushdo, që lot ketë manover, ka qellime të fshehta egoiste e jo drejtësije shoqnore, po per të vjelë me këte mënyrë privilegje per vetveten dhe me krijue klasën e re dominuese e shfrytzuese, siç po ban komunizmi n’ emen të proletariatit të shtypun dhe të shfrytzuem ma tepër e ma keq se kurrë.
Drejtësia shoqnore, solidariteti njerzor e vllaznimi kombtar, duhet të jenë ndjenja udhëheqëse e njerzëve përgjegjës. Kuptimi i kësaj ndjenje mund të përmblidhet në këte sintezë: Kur i mungon buka e mjetet tjera të nevojshme per jetesë edhe vetëm një familje, aty thyhet ekuilibri i drejtësisë: Këte duhet me e evitue! Në Shqipni, problemi i parë shoqnor ka kenë dhe mbetet reforma agrare, me që zgjidhja që ka ba komunizmi asht vetem grabitje e shtetizim, e jo, në dobi të bujqëve. Asht nevoja qi ky problem të zgjidhet drejtësisht per palët e interesueme.
Njeriu që ka një Atdhe, duhet të ketë e të gëzojë (përveç ndjesive shpirtnore) edhe diçka tjeter që ta lidhin per atë vend. Nuk kuptohet sesi mund t’ iu qitet kushtrimi bujkut e puntorit, që të dalin ndër kufinjë me dhanë jeten per Atdhe, kur bujku n’ atë Atdhe, nuk ka as dy meter tokë të vetën per me pushue kockat, apo kur nuk ka një vend të caktuem e të përhershëm ku mund të ndertojë një shtëpi ose të mbjellin një pemë, per me ia lanë trashigim fëmijëve. Puntori e sheh veten të pambrojtun nga punëdhanësi, pa një ligjë që ti sigurojë tansisht gëzimin e kontributit që ai jep në prodhimin e të mirave materiale.
Due të pyes lexuesin: A asht e dobishme n’ interesin kombtar e në drejtësinë njerëzore të hapet “lufta e klasave” kundër bejlerëve, pronarëve, intelektualëve e parisë tradicionale, vetem pse ata kanë trashigue o krijue legjitimisht e ndershmënisht me zotësi e personalitet të tyne diçka ma teper se né të tjerët?
– Kujtoj, se asnjë njeri me ndërgjegje nuk mund të pohojë “po”!
Reformat shoqnore, nuk duhet të bahen me epshin e urrejtjes e të grabitjes, po me ndjenje drejtësije në kuadrin e interesit ma të dobishëm të kolektivitetit, tue mos shkapercye cakun që nxitë inisjativën private, një element i pazëvendsueshëm per zhvillimin e mirkenjen ekonomike të të gjithë shtetasëve.
Per të mos dalë jashtë qellimit që i kam caktue këtij materiali, nuk mundem me rradhitë këtu idetë e mija per reformat shoqnore në program të hollësishem, por mund ti përmbledhi në mënyrë sintetike:
Mirëkenja ekonomike, asht fryt i prodhimit. Prodhimi përftohet nga tre elementë: Puna e krahut, puna e mendjes (teknika) dhe kapitali. Asnjeni nder këta elementë pa pasë parkrahë edhe dy të tjerët, nuk mund të na japin frytin e duhun. Pra, meqë të tre këta janë faktorë të përbashkët të prodhimit, edhe fryti u duhet nda në përpjestim të drejtë, në mënyrë që sejcili të gëzojë tansisht frytin e kontributit që ka dhanë.
Marrëdhanjet bujqësore përcaktohen: TOKA ASHT E ATIJ QË E LAGË ME DJERSË, DHE ASHT KAPITALI I ATIJ QË KA TË DREJTEN LEGJITIME: Shpronsimi bahet me shperblim të drejtë.
Ky problem per né të mërguemt nuk asht i çastit, problem i çastit per né asht me u përpjekë per lirimin e Atdheut, mandej, këto të tjerat vijnë mbasi të jetë shpetue kombi nga tirania bolshevike. Kushdo që hapë probleme luftet shoqnore që tashti, kuptohet lehtazi, se ai ka qellim me peshkue n’ujë të turbullt, e jo, per interesa shoqnore apo kombtare, por vetem per ambicje personale të rangut të ultë.
Jo, me “luftë klasash”, jo, me urrejtje, jo, me shpifje e shamje banale, jo, me ankthin me arrijtë me çdo kusht në poltronat e andrrueme, po me ndjenjë solidariteti, bashkpunimi, vllaznimi e vetmohimi mund të vijmë në fije me kontribue per lirimin e rindertimin e Atdheut.
Nuk asht e drejtë të luftohet ose të përbuzet njeriu per shkak të origjinës, kjoftë bej apo teneqegji. Mjafton që ai të ketë ndërgjegjën që asht në mes bashkësisë e si i tillë, ka detyra e interesa të përbashkëta me të tjerët, dhe mbrenda këtij kuptimi të zhvillojnë veprimtarinë e tij. Këte kuptim shoqnor e kanë sot edhe bejlerët e krenët tjerë të Shqipnisë (ata që vlejnë dy pare), tue fillue nga kryetari I B.K.I., z. Ismail Verlaci.
A nuk janë mjaft të damëshme per njesinë shpirtnore të Kombit ndasitë e trashigueme nga pushtimet e hueja nder tre besime e sa sekte etj., pa nxitë edhe luftën e mëninë e “klasave”? A nuk ishin etënit, gjyshët e stërgjyshët e bejlerëve e krenëve të sotëm, ata që bashkë me Popull ishin përherë në krye të çdo lëvizjes kombtare, politike, armësh e kulturore në dobi të shqiptarizmës? Oh, mjaft me spekulime demagogjike në kurrizë të fatmjerit Popull! Të tilla spekulime e kanë çue Shqipninë n’atë shkallë mjerimi që gjëndet sot Populli i saj, e mjaft ma!..
Por klikës udhëheqëse të partisë Agrare, duket, se i asht mbushë mendja se Populli Shqiptar hanë barë, e prandej, nuk ka aspak respekt per inteligjencën e vujtjet e tij. Kujtojnë se mbasi ia doli Enveri me shokë me të tilla sisteme me i kërcye në qafë, edhe ata me të njejtat mënyra si Enveri me shokë mund ti hypin kaliboç, per me formue klasen e privilegjueme të tyne. Turren kundër bejlerëve, krenëve e bajraktarëve dhe intelektualëve, per me mujtë me rrëzue shtyllat e binasë kombtare, e mbi ato rrënoja me ngritë “binanë” e tyne. Sulmojnë kedo që nuk asht vegël e tyne, deri tek ish shokët e tyne si, Nuredin Vlorën, Ali Klesyrën e sa të tjerë, me frazelogjinë ma banale, a thue se nuk ishin këta dy burra fisnikë, ata me të cilët deri para pak kohe u mburreshin per patriotizmin e zotësinë e tyne?
Po ai stil i shkollës bolshevike kundër devjacionistëve!
***
Nder të tjera budalleqe e banalitete të tyne, thonë në boletinin ogurzi: “Blloku përpiqet për të siguruar privilegjët e bejlerëve”. Pa ata privilegje, thonë këta zemërfyshkun shtërpacakë: Ata burra e djelmoça që tash ma shumë se gjashtë vjetë po derdhin gjakun nder malet e Shqipnisë, dhe, që po përsërisin epopenë e lavdishme të Fisit, a thue per privilegje t’ imagjinueme, per bejlerë e krentë po therorizohen mbi Lterin e Atdheut, apo per të mbajtë gjallë frymen e qendresës dhe Flamurin e Lirisë?
E lè të na e thonë pse këta skyfterë, bijtë, vllaznit, kushrinjë, dashamirë e ndjeksat e kujt janë, t’ atyne apo të njerzëve të Blokut?
Eh jo, askush nuk përqafon një kauzë me vdekje në gji e me barkun thatë, per me sigurue privilegje e karriga të tjetërkujt dhe as të vetat. Vetëm një Ideal ma i çmueshëm se jeta mund ti shtyjë njerëzit drejtë vdekjes, e ky Ideal, ka ushqye Dëshmorët dhe ushqen luftarët tanë.
LÈ TË SHTROJMË PENGJËT PARA HISTORISË
Ka kenë dëshira ynë e ngultë, këshillue nga vetëdija në interesin kombtar, me iu shmangë polemikave me të tjerë grupe antikomuniste. Duket se qindrimin tanë, kundërshtarët e interpretuen si ligështi, dhe u përpoqën pa burrni as kufi, ta shfrytzojnë. Tue pa të kotë heshtjen e plotë edhe Bloku, filloi dikur, me ua ferkue nga pak kokën e tyne me akull disa grindavecëve, me qellim me mujtë me i sjellë sadopak në vete, po gjithnjë me matuni e në mënyrë të qytetnueme. Këte veprim e bame sa me ua kujtue atyne, se Blokut nuk i mungojnë as argumentët moral e politikë, as per mbrojtje as per sulm, dhe se heshtja ishte vetem nga serioziteti, ndjenja e atdhedashunisë e përgjegjësisë, që na këshillonin se duhet të japim proven e vetmohimit per hirin e kauzës kombtare.
Durimi per mos me kalue kufinjtë e virtytit, e që mandej, bahet ligështi, ka caqet e veta, prandej, unë personalisht e pa përzi fare partinë në këte përgjegjësi, e kam gjykue se ka ardhë koha me i nxjerrë kartat në shesh; me ia shtrue haptas pengjët Gjyqit të Historisë. Qé pra, unë vetë e vetëm unë marrë pergjegjësinë e këtij botimi!
***
Arma që kundërshtarët tanë kanë zgjedhë tue kujtue vetën ma të fuqishëm kundër nesh, per t’ na damtue nder disa qarqe të hueja, tek të cilët varet shpresa e ndihmës morale per lirinë e Atdheut, asht: Që të na paraqesin “fashistë e kolaboracionistë”.
Kjo manover asht sa e pavend, aq e pamend! E pamend pse synon me paralizue një pjesë të ndieshme forcash kombtare në luftën kundër komunizmit. E pavend, pse kur t’ analizohen njerëzit e çeshtja ynë, ose dalim të gjithë të komprometuem, né dhe ata, ose domethanja del krejtesisht fishek qorr, per këto arësye:
a)Në Shqipni nuk ka pasë fashizëm as antifashizëm në kuptimin e vërtetë të fjalës. Per me mujtë me i cilësue njerëzit e rrymat në fashizëm e antifashizëm, duhej që të kishte pasë ngja një revolucion fashist, ose të kishte pasë një tendencë ideologjie të programit fashist, si formohen idetë e partitë. Këto nuk kanë kenë asnjena as tjetra para Prillit 1939. Partia Fashiste Shqiptare kje shpallë me një dekret të Mëkambësit të Mbretit mbas 7 Prillit, si rrjedhim i paevitueshëm i pushtimit ushtarak nga Italia fashiste, e po n’ atë mënyrë, me një dekret t’ Mëkambësit u suprimue mbas 25 Korrikut 1943, si rjedhim i ramjes së fashizmit n’ Itali.
b)Një parti edhe tradicjonale mund të shpërndahet me dekret e ligjë, mund të nxirret jashtë ligji nga pushteti legjislativ e ekzekutiv. Por, kur asht vërtetë parti që ka ndjekësa të bindun e aderencë, nuk mund të shuhet me një dekret me katër rreshta, po atëherë, ajo lëvizë edhe ma me energji fshehtazi. Kjo nuk ngjau në Shqipni mbas suprimimit të P.F.SH., e pra, ata që sot quhen fashista nga kundërshtarët po të dojshin, e kishin mundësinë mos me e lanë të suprimohej me një dekret, nder të parët unë që nuk kam mohue kurrë as nuk i mohoj, ndijesitë e përgjegjësitë e mija.
Siç do ta dokumentoj në kapitullin e tretë, vendimi i suprimimit formalisht i Partisë Fashiste në Shqipni, ishte marrë maparë në marrveshje të plotë me vetë Duçen.
c)Nandëdhjetë përqindë të atyne që tani vetquhen antifashista, kanë kenë po si né, në rradhët e partisë, por me një ndryshim, që koha ka zbulue: Né, ishim të bindun se tue aderue formalisht në fashizem, ishte e vetmja mënyrë që mund të mbroheshin e sherbehej, në rrethanat historike të kohës, interesave kombtare. Ndersa, kundërshtarët e “mbaskohës”, vepruen per opurtunitet pozite e perfitimesh vetjake.
Fenomeni antifashizem ka fillue mbasi filloi disfata e armëve të Boshtit nder fronte të luftës. Dhe, u ba moto mbas arrestimit të Musolinit.
d)Njerëz që kanë pasë vende jerarkije e përgjegjësije qeverimi në kohen e Unionit Personal me Italinë, pra, në kohen e rregjimit fashist, ka nder të gjitha partitë në mërgim, e madje në partinë Agrare tue fillue prej kryetarit të sotëm të sajë, shkelqesës Hasan Dosti. Ndersa, kryetarë dhe përgjegjës të sotëm të B.K.I., nuk kanë kenë as nuk kanë marrë pjesë personalisht, as në qeverim, as në jerarkinë e partisë së asaj kohë.
e)Ma lypë dinjiteti personal e lealiteti që më ka udhëheqë në gjithë jeten time politike, të skjaroj poziten time personale në këte çeshtje.
Nuk e kam mohue as nder rrethana shumë ma të vështira, e me këte rasë po e ve në dukje me të gjitha rrjedhimet e përgjegjësisë ose të meritës morale até çka kam kenë, çka kam ndij dhe veprue me ndërgjegje. Kam kenë Nen Sekretar i P.F.SH., që në krijimin e partisë, e mandej, me rradhë, minister sekretar, minister shteti.
Ma së fundi ishe Minister i Punëve të Mbrendëshme. Askush nuk më ka shterngue me marrë këto vende përgjegjësije e as, nuk kishe lakmi interresash personale që me më tërhjekë. Per këte të fundit mjafton gjendja e ime financjare gjatë këtij mërgimi me e vertetue, siç e verteton edhe per të tjerë personalitete Shqiptare.
Kam dhanë bashkpunimin tim jo me “kambë në kapercyell”, po lealisht e me guxim, pa kompromis, me bindje të ndërgjegjëshme: Se, mbas faktit të kryem dhe në rrethana që gjindej Atdheu (vetë në pamundsi me i ba ballë okupacionit me forcë, e ndërkombtarisht abandonue në fatin e tij), ajo ishte e vetmja mënyrë me mujtë me i vjeftë çeshtjes kombtare, derisa Atdheu të gjindej nder ato rrethana.
N’ anën tjetër, kishe bindjen se ajo fazë historie ndoshta, ishte e vetmja rasë që i paraqitej Shtetit Shqiptar per me arrijtë në Bashkimin e Tij, nder kufinjtë që na caktojnë Gjaku, Gjuha, Historia dhe Ekonomia, pra, nder Kufinjtë Etnikë. Kishe bindjen e plotë se ishte pikëpjekja e Kombit tanë me Historinë, per me realizue aspiraten ma të madhe e të drejtë të Tij, per t’ afirmue drejtësinë kundër tregjeve diplomatike që ishin ba në kurrizin e Tij prej shekujsh.
Kjo bindje u vertetue tansisht në Prill të vitit 1941, me smadhimin e Shqipnisë nder kufinjtë etnikë.
Ua them nder sy e pafrikë përgenjeshtrimi edhe të gjithë të tjerëve Shqiptarë, që gjatë katër vjetëve t’ Unionit kanë pasë vende përgjegjësije, “se askujtë nuk i asht imponue ngarkimi i detyrës që ka pasë në qeverim, as rregjistrimi në partinë fashiste, po, të gjithë e kanë pranue e madje, shumica e kanë kerkue me vetëdashje, dhe kanë kenë të lirë kurdoherë me dhanë dorëhjekjen, pa as ma të voglen frikë rrjedhimesh të damëshme”
Ua them nder sy, se dij lëvizjet e intervenimet e të gjithë njerzëve që janë sadopak të njohun, tue u perpjekë kush të rregjistrohet maparë në P.F.SH., tue mendue se ashtu do të munden me zanë pozita ma të nalta.
Unë nuk i quej përgjegjës e fajtorë kundërshtarët e sotëm, pse aso kohe kanë marrë trisken e partisë, kanë veshë këmishen e zezë po si unë, kanë qëndrue nder pozita etj., deri diten që u arrestue Musolini, ose deri me 8 Shtatuer 1943 që kapitulloj Italia.
Por, më duket i paburrni e madje qesharak, kapadailleku i sotëm i tyne antifashist, e ligështi morale kur thonë: “Ishim të shternguem të rregjistrohemi në P.F.SH., që të mbajmë pozitat qeveritare etj., dhe, ishim t’ autorizuem nga filan’ fisteku, që na kishin “ngarkuar me sabotuar”! Këto përrallëza u vlejnë vetem që të paraqesin veten njerzë naivë, dyfëtyrshë dhe burracakë.
***
Të më lejohet me ba një shtojcë per vitin 1958, me që hyn në plotsimin e kuptimit t’ asaj sa kam thanë ma naltë.
Nuk ka shumë kohë që agraristët kanë shkrue se unë edhe mbasi kishte ra fashizmi n’ Itali, shterngojshe njerëzit me mbajtë fotografinë e Duçes nder salonet e pritjes, dhe përpiqesha të mbajë në kambë P.F.SH.
Asht e vërtetë se në rasën e arrestimit të Musolinit e të suprimimit të P.F.SH., në Shqipni nuk ndollën demostrata, apo edhe “CACCIA AI FASHISTI”, si ngjau n’ Itali, jo pse kje nevoja të nderhyj e ti pengoj unë, por të ndaluem nga vetëdija e burrnia që ka në gjak e traditë vetë Populli Shqiptar. Jo impozimi im ndaj Popullit, po ishin dy faktor të tjerë të rendit politik e moral që bane me kalue atë të papritun në Shqipni, pa zhurmë e skandale: a)Qendrimi që unë mora në Këshillin e Ministrave nën kryesi të Mëkambësit të Mbretit, gjeneral Parianit, mbledhë per këte qellim me 28 Korrik1943. Bana që në Dekret Ligjë përkatëse mos të vihej shprehimisht suprimimi i P.F.SH., po të vihej në këte mënyrë: “Ndalohet veprimtaria e çdo partie politike, deri në mbarim të luftës tue përfshi edhe P.F.SH., që prej shpalljes së kësaj dekret ligjë.” “Asistenca që jepej nga P.F.SH., do të vazhdohet nën kujdesin e Ministrisë së Financave, nga komisioni që ishte krijue per këte qellim. Pasunitë e luejtëshme e të paluejtëshme të P.F.SH., do t’ administrohen po nga Ministria e Financave.”
b)Qendrimi spontan e fisnik i Popullit Shqiptar, që nuk e ka pasë kurrë zakon me i ra shqelm persëvdekuni mikut as anmikut, per pasojë, nuk u lëshue nder manifestime të pabukra rrugësh dhe as nuk ndolli të hjedhin në rruga prej dritarësh fotografinë e Duçes, ose të tjera simbole.
Pohoj se, n’ atë qendrim fisnik të Popullit, kam kontribue edhe unë personalisht. Jo, me friksime, po me mënyra fisnike. Kam kontribue edhe me faktin që jerarkët e partisë (federalë, etj.) nuk i abandonova, po të gjithë i emnova menjëherë prefektë e nder të tjera zyre administrative, të njajta me jerarkinë që kishin.
Asht e natyrshme që ky veprim i imi, të ketë pasë riperkusjon psikologjik të favorshëm n’ opinionin e përgjithshëm.
Komentet