Beqir Cikaqi është një nga tre mësuesit në Shkollën Shqipe të Mësimit Plotësues “Nëna Tereza”, në Treviso të Italisë.

Punën e mësuesit të gjuhës shqipe, në diasporë, ai e bën vullnetarisht që nga viti 2004, kur fillimisht ai thotë se ishte angazhuar në një shkollë shqipe në Bassano, para se të zhvendosej në Treviso.

Aktualisht, në shkollën ku është i angazhuar, e që nuk është e vetmja në këtë qytet, mësimin plotësues në gjuhën shqipe e ndjekin 24 nxënës. Por Cikaqi nuk është i kënaqur me këtë numër, pasi sipas tij, përkundër shtimit të shkollave, të rinjtë që duan të ndjekin mësimin plotësues në gjuhën shqipe po pakësohen.

Vetëm dy vjet më parë, ai thotë se ka pasur 48 nxënës. Për uljen e numrin të nxënësve ai një pjesë të përgjegjësisë ua hedh një pjese të prindërve, të cilët sipas tij, arsyetohen duke thënë se dygjuhësia po ua vështirëson zhvillimin fëmijëve të tyre.

“Në krahasim më numrin e bashkëatdhetarëve tanë, që sipas statistikës zyrtare, qytetarët nga Kosova në Treviso janë të dytët me 10 për qind, pas rumunëve, nga numri i të huajve, numri i nxënësve që vijojnë mësimin plotësues është shumë pak ose simbolik mund të them. Përderisa para dy vjetësh kemi pasur 48 nxënës, këtë vit kemi vetëm 24. Fajtori është gjithmonë jetim, është vështirë të gjendet, por unë konsideroj se në këtë drejtim rol të madh kanë prindërit të cilët nuk tregojnë një arsyetim. Disa prej tyre arsyetohen se dygjuhësia ua humbë suksesin në shkollë, por duhet kuptuar se mësimi plotësues nuk ka qëllim zëvendësimin e mësimit në gjuhën italiane, por plotësimin e shkollimit”, thotë Cikaqi.

Me gjithë kushtet jo të mira në objektin ku funksionojnë dhe vështirësitë për pagesën e qirasë, Cikaqi thotë se shkolla funksionon vetëm falë vullnetit të mësimdhënësve dhe një pjese të prindërve që duan ta ruajnë lidhjen me vendlindjen.

“Kushtet ku e zhvillojmë mësimin, u ngjasojnë kushteve të viteve të 90’ta në Kosovë. Kemi një klasë të improvizuar me disa banka e karrige, por megjithatë do ta mbajmë gjallë, nuk do të shuhet aktiviteti që fëmijët që lindin dhe jetojnë jashtë atdheut të mos humbin identitetin e tyre kombëtar, kulturor e gjuhësor”, vazhdon tutje ai.

Ai shton se punën e bën vullnetarisht, edhe pse Ministria e Diasporës, në Qeverinë e Kosovës, ka vite që ka premtuar se do të rregullojë çështjen e pagesës së mësimdhënësve në shkollat e mësimit plotësues në diasporë.

“Unë asnjëherë nuk kam marrë pagesë të veçantë, e kemi nga pasioni dhe vullneti. Duke pasur parasysh se dëshmorët kanë dhënë jetën për liri e për të drejtat kombëtare, ne bazohemi në atë që të japim një kontribut të vogël në këtë drejtim. Prandaj, kurrë nuk kam kërkuar nga prindërit që të na paguajnë, edhe Ministria e Diasporës ka vite që flet për pagesat, por deri sot nuk është bërë asgjë në këtë drejtim. Ne kemi pasur lokalin për mësim, kemi paguar qira, kemi pasur disa donatorë por tash numri i tyre po zvogëlohet dhe kemi pasur raste kur vetë mësuesit kemi paguar qiranë. Por në dy vjetët e fundit në pagesën e qirasë na ka ndihmuar edhe Ministria e Diasporës, por jo për mësuesit, sepse kanë thënë se nuk është ende me ligj”, shton Cikaqi.

Megjithatë, mësuesi 56-vjeçar, thotë se zyrtarët e Ministrisë së Diasporës bëjnë vizita të shpeshta dhe se në tre vjetët e fundit i furnizojnë me tekste shkollore falas të gjithë nxënësit.

Por ai kërkon që Qeveria e Kosovës të krijojë kushte, duke hapur një qendër kulturore, ku sipas tij, të paktën do të siguroheshin ambientet për mësim dhe organizime tjera të cilat bëhen çdo vit.

Në Ministrinë e Diasporës e pranojnë gjendjen e rëndë në mësimin plotësues në gjuhën shqipe në diasporë. Por, thonë se janë të përfshirë në të gjitha aktivitetet arsimore në diasporë dhe se janë duke punuar në përmirësimin e gjendjes.

Ymer Avdiu, shef i Divizionit për Arsim në Diasporë, në kuadër të kësaj ministrie, thotë se mësimi plotësues në gjuhën shqipe mbahet në 19 vende të botës, nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Kanadaja, Australia, Zelanda e Re dhe pjesën më të madhe të vendeve me diasporë shqiptare në Evropë.

Numri i nxënësve shqiptarë, që ndjekin mësimin plotësues në gjuhën shqipe, sipas Avdiut, është rreth 25 mijë, nga klasa e parë e deri në vitin e fundit të shkollës së mesme. Ndërsa numri i mësimdhënësve të angazhuar llogaritet të jetë mbi 550.

“Numri i nxënësve sillet rreth 25 mijë nxënës, që janë nga klasa e parë deri në vitin e fundi të gjimnazit. Punojnë rreth 550 mësues, prej tyre numri më i madh është në Suedi, afër 200 mësues dhe rreth 270 mësues paguhen nga shtetet pritëse. Ndërsa rreth 300 mësues punojnë vullnetarisht ose paguhet nga prindërit”.

Avdiu thotë se gjendje më e mirë është në shtetet pritëse të cilat financojnë mësimin në gjuhen e prejardhjes, si Finlanda e Suedia dhe në dy “lande” të Gjermanisë.

Sipas tij, në Finlandë janë mbi një mijë nxënës shqiptarë, ndërsa në Suedi mbi 6500.

E megjithëse pjesa më e madhe e diasporës së Kosovës është vendosur në Gjermani, Zvicër, Francë e Itali, sipas Avdiut, gjendja është e rëndë, pasi as shtetet pritëse e as Qeveria e Kosovës nuk e financon mësimin plotësues në gjuhën shqipe.

“Disa shtete, si Finlanda, Suedia, Austria e Kroacia, dhe disa ‘lande’ të Gjermanisë, mësimin e gjuhës së prejardhjes e kanë në kurrikulat e tyre. Për shembull, në Finlandë kemi rreth një mijë nxënës, 95 për qind e fëmijëve shqiptarë atje. Pra rrjedhimisht, aty ku financon shteti (pritës), gjendja është më mirë. Për shembull në Suedi numri i nxënësve është relativisht i mirë, nga nëntë mijë fëmijë, mësimin plotësues e ndjekin rreth 6500 nxënës. Në Gjermani, në dy ‘lande’ gjendja është e mirë, por në tërësi në Gjermani nuk është gjendje e mirë, gjendje e mirë nuk është as në Zvicër, sepse mësuesit nuk paguhen as nga shteti zviceran as nga ne. Në Francë po ashtu kemi shumë diasporë e pak shkolla, në Itali ka qenë deri vonë gjendje e rëndë, e po ashtu edhe në Slloveni. Në Itali është shtuar numri i nxënësve, e po shpresojmë që numri të shtohet edhe në Slloveni”, thekson Avdiu.

Sipas shefit të Divizionit për Arsim në Diasporë, Ligji i ri për diasporën – i cili ende nuk është miratuar në Kuvendin e Kosovës–pritet të rregullojë çështjen e pagesës së mësimdhënësve dhe institucionalizojë mesmin plotësues për bashkëatdhetarët që jetojnë në vendet tjera.

“Shpresojë që pagesa e mësimdhënësve, e cila do të rregullohet me ligj do të rrisë numrin e nxënësve. Të bëhet një lloj institucionalizimi dhe monitorimi i plotë i procesit mësimor”, shton Avdiu.

Në organizatën joqeveritare “Germin”, shprehen kritikë për mospagesën e mësuesve në shkollat e mësimit plotësues në diasporë, si dhe mungesën e një kurrikule të unifikuar mes qeverive të Kosovës dhe Shqipërisë.

Fjolla Vukshinaj nga kjo organizatë thotë se Qeveria e Kosovës dhe ajo e Shqipërisë duhet të unifikojnë një kurrikulë, të rregullojnë çështjen e pagesën e mësimdhënësve dhe të institucionalizojnë mësimin plotësues.

“Një problem që e kemi hasur gjatë diskutimeve, është financimi i mësimit plotësues. Ne e dimë që është një marrëveshje me Shqipërinë, mes Ministrisë së Diasporës (Kosovë) dhe Ministrisë së Shtetit për Diasporën (Shqipëri), por këtë marrëveshje e vlerësojmë të tipit ‘show’, në fakt ende nuk kemi një rezultat nga kjo marrëveshje”, shprehet Vukshinaj.

Shqetësim, sipas saj është edhe “plakja e mësimdhënësve”, pasi mosha e më shumë se 80 për qind të mësimdhënësve është mbi 40 vjet.

“Mësimi plotësues është një prej temave kyçe dhe më të ndjeshme, sa i përket ruajtjes së identitetit, dhe për fat të keq mësimi plotësues është një nga të drejtat që ka shumë sfida në implementim. Disa nga sfidat që i kemi hasur në fokus grupet që i kemi mbajtur, por edhe diskutime me anëtarët e diasporës, është për shembull, plakja e mësuesve në diasporë. Mbi 80 për qind e mësimdhënësve në diasporë, e që sipas Ministrisë së Diasporës janë 550-600, janë mbi moshën 40-vjeçare. Dhe në këtë rast nëse shtetet amë, Kosova dhe Shqipëria, nuk marrin hapa për të trajnuar mësuesit e rinj, atëherë ne rrezikojmë vazhdueshmërinë e mësimit plotësues”, thotë ajo.

Problem tjetër sipas saj është edhe mosbesimi ndaj mësimit plotësues, pasi sipas Vukshinajt, një anketë e tyre ka treguar se vetëm 13 për qind e nxënësve janë të kënaqur me mësimin plotësues.

“Një sidë tjetër është mosbesimi i prindërve sa i përket mësimit plotësues. Këtë e tregon edhe numri i ulët i nxënësve që vijojnë mësimin plotësues të prejardhjes që është 25-30 mijë. E po ashtu sfidë është se si vijohet mësimi plotësues dhe kush e bën atë. Nuk ka monitorim çfarë mësohet aty dhe për këtë kemi marrë ankesa nga prindërit”, shton ajo.

Vukshinaj thotë se Projektligji aktual për Diasporën parasheh që dy për qind e remitencave nga diaspora të dedikohen për pagesën e mësimdhënësve, por shton se është skeptike lidhur me realizimin e këtij qëllimi.

Ndryshe, shef i Divizionit për Arsim në Diasporë, Ymer Avdiu, thotë se sipas të dhënave të Ministrisë së Diasporës, nga viti 2011, vetëm pesë për qind e fëmijëve shqiptarë në diasporë janë përfshirë në mësimin plotësues në gjuhën shqipe.