Bekim Fehmiu në Teatrin ” Migjeni”, në Shkodër, prill të vitit 1972.

“Jam i lumtur që mbas 30 vjetëve gjendem në Shkodër, në qytetin ku kam kaluar vitet e para të fëmijërisë sime, rrënjët kishin qenë të thella dhe të pashpërngulta”
Bekim Fehmiu.

VENEDIK Janar 1970:

TAKIMI ME BEKIM FEHMIUN, (që sot do t’ishte 84 vjeç!).

nga Bajram Sefaj

(Shënime udhëtimi)

Të më lejohet të them: kam shikuar filmin “Aventurierët” në rrethana interesante dhe pakëz të çuditshme.

Qe, po tregoj si ndodhi.

Isha jashtëzakonisht i lodhur nga rruga e gjatë. Sa u vendosa, më mire të them, sa i lash ato pakëz rrobe në hotelin “Garibaldi” në Venedik (qyteti i ri), dola për të shetitur, anipse këmbët mire nuk me mbanin. Por, qetësi, ndejë në vnd nuk ka. Isha në Venedik, isha i etshëm për të pare sa më shumë krahë të tij, skuta, sheshe, tregje… E, për të shetitur me ngacmonte edhe koha jashtëzakonisht e bukur e asaj dite të freskët shtatori. I humbur në gërshetën e ngjyrërave të neonit që reklamonin (çka nuk reklamonin) nuk kam kaluar as 100 metra, duke mos e ditur as vetë për ku jam nisur dhe ku do të shkoj, e, në një kënd të rrugës shikimin ma ndali një afishe në të cilën shihej fytyra e Bekim Fehmiut. Ky pra, ishte takimi im me Bekimin në Venedik, në natën e 23 shtatorit të këtij viti. Kexoj: filmi “L`UI timo avanturiere”. Fjala e parë – Pultimo – me befasoj pakëz sepse nuk e kuptoja, por fjala e dytë – avanturiere – me bëri të shpresoj se, megjihtatë, fjala është për “Avanturierët”, film ky në të cilin Bekimi ynë interpreton rolin kryesor. Se kam të drejtë u binda kur pashë se në p lakatë, pos tjerash, shënonte: “unë film di Lavis Giblert”. E kam ndjekur porosinë e placates së vogël në të cilën shënonte se filmi çfaqet në një kinosallë me emrin “Exelsior”.

Në reklamën e madhe, e shumë mire të ndriçuar, të kësaj kinoje në të cilën shihej portreti i fortë e i mad hi Bekimit troç në një skenë maskimale të filmit. Nxitova. Pas ca minutash pashë se në dorë, tanimë, veç kam bulletën të cilën e pagova 750 lira (nja 15 dinarë të rinj). Meqenëse bulletën e bleva në çfaqjen e orës 22, e në atë moment akoma nuk ishte 20, vajta në njërën prej kafeneve të afërta. Të drejtën t`ua them mezi pritja momentin të futem në sallën e kinos e, në pelhurën e tij, të shoh ngjarjen e madhe filmore. Isha kurreshtar, aq më pare pse për këtë film, për këtë project të dimensioneve të mëdha, është shkruar aq shumë gjatë “ndërtimit” të tij, sidomos kohët e fundit. Në ndërkohë, m`u kujtua edhe premiera superspektakulare e këtij filmi organizuar në aeroplanin “Boing 747” dhe sezacioni gazetaresk lidhur me gjoja montimin e bombës, e cila, për fat, nuk eksplodoi, apo është evituar, ashtu diç. Tani mezi, siç thash pritja përjetimin e premierës sime të këtij filmi. Nejse. Ora 22 mbërriti.

Në hyrje të sallës së kinemasë kuptova se filmi kishte filluar të çfaqej para një ore, ose në orën 21 jugosllave, që do të thot në orën 22 italiane. U kuptuam: Italianët “ecin” rrafsh 50 minuta me shpejtë se ne. Këtë ndryshim kohësor, i cili bie në sy me të shkelur në trollin Italian, e pagova shtrenjtë.

Nuk do mend, një orë mire e kishte “brejtur” ngjarjen në filmin ,,Avanturierët” të cilin urishëm fillova për ta shikuar. Kurrsesi vetes fjalin për mos kujdes, nuk ia fala. Me kujdesin më të madh fillova të përcjell çdo lëvizje, edhe atë më të voglën, të Bekimit tone të madh. Anipse ishte jashtëzakonisht i lodhur, gjuhën italiane në të cilën ishte e sinkronizuar filmi ( sinkronizimi i kohës ma kishte ,,vjedhur” një orë, filmi ,, Avanturierët” më pëlqeu shumë. Bekimi ishte teje i madh.

Nesërbrëma, me të njëjtën bulletë, në saje të mirësisë së të zotëve të kinosallës, filmin e shikova edhe njëherë. Prej fillimit.

Me siguri është interesant për t`u thenë diç se çfarë është ky film? Qysh në fillim po them se filmi është jashtëzakonisht i mire, superspektakular.

Daxi (Bekim fehmiu), që nga moment kur plumb i armiqëve ia shtrin për tokë qenin, gjersa ishte duke luajtur me të moment ky i cili thekshëm e zgjon nga femijëria, sepse të njëjtit arëmiq i vrajnë mizorisht nënën dhe anëtarët tjerë të familjes, meqenëse të jatin e kishte dikund large, në krye të detyrës, e vazhdomisht, kur si femijë me automatic i kosit arëmiqët mizorë duke deklaruar: ,,Nuk jam më fëmijë”, – shtrëngon frenjtë e atit, për të përjetuar, në vrap, shumë caste të vështira: vrasjen spektakulare ( në teleferik) të të jatit, luftën e brendshme për fron, pastaj si plejboj, avanturier dhe bukurosh përjeton dashurinë e vajzave më gra cioze e, gjer në momentin kur gjen vdekjen nga dora tinzake e një qyqani, të jatin e të cilit, në hapin e qërimeve të hesapeve, Daxi e pushkaton – hyn thellë në shpirtin e shikuesit dhe fiton, pa reserve, simpatitë e tij të pakufishme.

Andaj, është e nevojshme të shënohet diç edhe përkitazi me reagimin e publikut venedikas. Kjo veç është punë e vështirë, sinçerisht. Kino-salla ishte jashtëzakonisht e madhe, solemne, e mbushur përplot me spectator. Spektatorët sahi ishin pakëz të çuditshëm. Ata që kan shikuar filma në Itali, e dine. Shikuesit lirisht pijnë duhan në sale. Hunë e dalin, pa ianda. Por, ç`është me rendësi, në rastin konkret, salla mbetej përplot. Natën e dytë (për mua), e shtunë brëma, në sale kishte bukur shumë vende të zbrazta.

Të shënojmë edhe diç: në listen e interpretëve në plakatën e madhe të këtij filmi emir i Bekimit ishte i nënti, kurse i Ana Mofos i dhjeti. Kjo na habiti. Vërejta në kllapa se renditja është bërë sipas alfabetit (i pari ishte Sharl Aznavur), më qetësoi. Me shpresë se edhe lexuesit se shpejti do të shikojnë këtë film, këtu po e vejmë pikën.

———————

Gaillard, 2.6.2020