Pas përfundimt të ratifikimit në të dy shtetet kontraktuese Marrëveshja ndërshtetërore e Sigurisë Shoqërorore në mes të Zvicrës dhe Shqipërisë hyn në fuqi duke filluar nga 1 tetor 2023.

Trajtimi i barabartë i shtetasve të dy vendeve kontraktuese në raport me të qenurit i siguruar dhe mundësisë së eksportimit të përfitimeve në vendet kontraktuese vlenë si parimi kryesor i koordinimit bilateral në rrafshin ndërkombëtar të Sigurisë Shoqërore dhe është pjesa qenësore e kësaj marrëveshje.

Marrëveshja vlenë për Sigurimet e kolonës së Parë: Sigurimin pensional të pleqërisë dhe trashëgimtarëve (AHV/AVS) si dhe Sigurimin e Invaliditetit (IV/AI). Ajo rregullon në rend të parë të qenurit person i siguruar në rast të ushtrimit të një veprimtarie ekonomike në njërin nga vendet kontraktuese si dhe mundësinë e ekportimit të pensionit të pleqërisë, pensionit të trashëgimtarëve dhe pensionit të invaliditetit në rast të vendbanimit në njërin nga dy vendet kontraktuese. Marrëveshja përmbanë gjithashtu dispozitat e mundësisë së luftimit të keqpërdorimeve.

Të qenurit person i siguruar

Sipas dispozitave të legjislacionit në zbatim për të qenë person i siguruar vlenë parimi i vendit ku ushtrohet një veprimtari ekonomike (Nëse një person ushtron një veprimtari ekonomike në Zvicër atëherë ai është i siguruar në skemën e sigurimeve shoqërore të Zvicrës). Si përjashtim nga ky parim është mundësia e dërgimi nga ndërmarrja të një personi në territorin e shtetit tjetër kontraktues. Në këtë rast personi i nënshtrohet për një periudhë kohore prej ë së shumtë 24 muajsh sigurimit shoqëror të shtetit të prejardhjes (Nëse një ndërmarrje nga Zvicra dërgon punëtorët për një veprimtari ekonomike në Shipëri, për një kohëzgjatje prej më së shumti 24 muajsh, personat e dërguar vazhdojnë të jenë të të sigururar në skemat e sigurimeve shoqërore të Zvicrës).

Realizimi i përfitimeve

Pensionet e pleqërisë nga Zvicra të cilat pas llogaritjes janë deri në 10% të pensionit të plotë do të paguhen në formë kapitalit të njëhershëm. Nëse pensionet janë deri 20% të pensionit dë plotë atëherë personi mund të zgjedhë mundësinë e pagimit në formë kapitali apo në muaj.  Për të realizuar të drejtën në përfitime shtesë (EL) përveç ruajtjes së vendbanimit në Zvicër shtetasit e Shqipërisë duhet të plotësojnë një periudhë të vendbanimit paraprak prej së paku 5 viteve.  Shtesat familjare nuk janë të rregulluara në marëveshje. Fëmijët me vendbanim në Shqipëri edhe pas hyrjes në fuqi të marrëveshjes në fjalë nuk kanë të drejtë në shtesa familjare.

Bashkimi i periudhave kontributive për të realizuar të drejtën për pension invaliditeti.

Personat të cilët nuk i plotësojnë kontributet për pension pleqërie nga Shqipëria kanë të drejtë të bashkojnë periudhat kontributive nga Zvicra (kjo vlenë vetëm si periudhë kohore kontributive dhe jo si vlerë për llogaritje).

Për të përmbushur periudhën minimale të kontributit prej 3 vitesh për të krijuar të drejtën për një pensionin të invaliditetit në raport me Shqipërinë merren parasysh periudhat e kontributeve të huaja, me kusht që të ketë të paktën një vit kontributiv të jetë i përmbushur  në Zvicër.

Mundësia e ekksportimit të pensioneve

Pensionet e invaliditet për një invaliditet nën 50% si dhe pensionet e jashtzakonshme dhe kompensimet e paaftësisë paguhen vetëm në rast të ruajtjes së vendbanimit në Zvicër. Pensioni social në Shiepëri paguhet vetëm për personat me vendbanim në Shqipëri. Të gjihta pensionet tjera të pleqërisë dhe invaliditetit mund të eksportohen në njërin nga vendet kontraktuese ku banon personi përfitues.

Sipas të dhënave Instituti i Sigurimeve Shoqërore të Shipërisë anë afërsisht 3’100 shtetas shqiptarë që jetojnë dhe punojnë në Zvicër, pa përfshirë shtetasit shqiptarë me nënshtetësi të dyfishtë, ndërsa në Shqipëri jetojnë rreth 53 shtetas zviceranë.

 Për tekstin e marrëveshjes në gjermanisht / frengjisht  dhe italisht mund të klikoni më poshtë:

BBl 2022 2195 – Abkommen vom 18. Februar 2022 zwischen der Schweizerischen Eidgenossenschaft und der Republik Albanien über soziale Sicherheit (admin.ch)