Voal.ch – Revista satirike Charlie Hebdo i mbijetoi sulmit që shkatërroi redaksinë e tij në janar 2015, por “Fryma e Charlie”, megjithatë, u zhduk, të paktën në mendjen e publikut. Ky është mendimi i karikaturistit zviceran Thierry Barrigue, i cili bën një vërejtje të hidhur: “Frika ka fituar”.
“Je suis Charlie”, unë jam Charlie. Rreth këtyre tre fjalëve, bota u mblodh për të mbrojtur lirinë e shprehjes, pas masakrës, në të cilën u vranë dymbëdhjetë anëtarët e redaksisë Charlie Hebdo.
swissinfo.ch: Pesë vjet pas sulmeve Charlie Hebdo, a ka ndryshuar profesioni i karikaturistit?
Thierry Barrigue: Po, profesioni ka ndryshuar jashtëzakonisht shumë. Përveç humbjes së miqve tanë dhe talentit të tyre të pazëvendësueshëm, bota e karikaturës ka pësuar një goditje të rëndë. Ajo vuan për shkak të vetë-censurimit të imponuar nga botuesit.
Gazetat vdesin dhe zhduken. Karikaturistët nuk janë më në gjendje të jetojnë ekskluzivisht me punën e tyre dhe lejojnë veten të përkulen nga kufizimet e internetit dhe nga ata që kanë një interpretim jo të shëndetshëm të lirisë së shprehjes.
Karikaturistët kohët e fundit lançuan një peticion ndërkombëtarisht për të regjistruar profesionin në trashëgiminë kulturore jo-materiale të UNESCO-s. Ne kemi arritur në këtë pikë.
Cfarë duhet të bëhet për të mbrojtur lirinë e shprehjes?
Thierry Barrigue: Ne nuk mund të jemi më të kënaqur me vizatimin në qoshen tonë, në një fletë, në zyrat tona përkatëse. Karikatura duhet të përhapet, të dalim në rrugë, të shkojmë në shkolla për të siguruar një të ardhme për karikaturistët. Liria e shprehjes dhe fryma kritike duhet të futen në programet shkollore për të formuar një gjeneratë të re që e konsideron karikaturën në shtyp si thelbësor për demokracinë.
E përjavshmja satirike Charlie Hebdo u mbijetoi sulmeve, por a ekziston akoma fryma që e karakterizoi atë?
Thierry Barrigue: Jo. Shprehja e famshme “Je suis Charlie” zgjati kohën e një demonstrate të jashtëzakonshme në Paris, në prani të krerëve të shteteve që burgosin karikaturistët në vendet e tyre përkatëse. “Fryma Charlie” ka mbijetuar po aq sa një emocion. Ajo vazhdon përmes gazetës, e cila mund të vazhdojë të ekzistojë falë donacioneve të marra pas sulmeve, përpara së cilës ishte ekonomikisht në agoni.
Në mendjet e njerëzve, “fryma Charlie” është zhdukur plotësisht, pasi jemi në një shoqëri që ka frikë të ligjshme nga e ardhmja. Tani gazetat kanë frikë të botojnë karikaturat e caktuara, nga frika e reagimit të uebit, nga frika e përdoruesve anonimë të internetit. Sidoqoftë, nuk është me frikë se lejojmë lirinë e shprehjes të përparojë. Në të vërtetë, ne e kthejmë atë.
A fitoi frika atëherë?
Thierry Barrigue: Po, për fat të keq, frika ka triumfuar. E them këtë me shumë keqardhje. Në mesin e kolegëve, ne jemi shumë pranë njëri-tjetrit, por mungesa e mbështetjes nga popullata dhe shoqëria është flagrante. Gjithmonë ka një pjesë të njerëzve që e duan humorin. Ne kemi audiencën tonë, por nuk është e mjaftueshme për t’i bërë karikaturistët të jetojnë.
“Ne u jemi borxhli këtyre të vdekurve. Ata janë atje, ata rri pezull mbi fletët tona. Ne gjithmonë mendojmë për ta”.
Pavarësisht gjithçkaje, a nuk mendoni se gjeneratat e reja të karikaturistëve do të jenë në gjendje t’i marrin këto detyra?
Thierry Barrigue: Sigurisht, dizajnerët e rinj janë atje. Nga Vigousse, ka një duzinë. Ata përfaqësojnë një gjeneratë të re që arrin të jetojë nga ky profesion. Ende ekziston gjithmonë një rezistencë, dëshirë për të bërë të qëndrojë shprehja e modelit të satirës, kritikës.
A ka para dhe pas Charlie Hebdo në Zvicër, të paktën në redaksinë e Vigousse?
Thierry Barrigue: Të thuash ndryshe do të ishte hipokrizi. Ne nuk botojmë më karikaturat me butësinë që kishim në vitet 70-80. Sigurisht që ka një ndërgjegjësim më të madh për përgjegjësitë që kanë të bëjnë me krijimin e lëndëve të caktuara. Ne u jemi borxhli këtyre të vdekurve. Ata janë atje, ata rri pezull mbi fletët tona, ne gjithmonë i mendojmë.
“Humor. Ne nuk i ulim krahët”./EB/ Swissinfo.ch
Komentet