VOAL

VOAL

Copyright © 2022

VOAL

A do të përhapet kriza e lirës turke?

August 22, 2018

Javën e kaluar, pas trazirave ekonomike në Turqi, tregjet monetare botërore filluan të njohin rënie në klimën e shqetësimeve të reja se problemet e Turqisë mund të sjellin një përsëritje të krizës financiare globale të vitit 2008.

Çmimet e aksioneve të bankave evropiane, që janë huadhënëset e mëdha të Turqisë, ranë ndjeshëm ndërkohë që monedhat e Kinës, Brazilit dhe Meksikës janë dobësuar.

“Do të kemi një përplasje tjetër që do të jetë më e rëndë se 2008-a në disa aspekte”, tha për gazetën New York Times, analisti financiar Tim Lee.

Megjithatë, shumë analistë thonë se pasojat më të gjera ekonomike nga borxhi dhe kriza e lirës turke do të jenë të kufizuara, dhe se ndikimin më të madh ato mund ta kenë në Britani, bankat e së cilës kanë dhënë hua më së shumti, sipas një analize të ekonomistit të Deutsche Bankës, Oliver Harvey.

Bizneset turke dhe zhvilluesit e pasurive të paluajtshme kanë përdorur kredi të huaja të lira në dollarë amerikanë shumë më tepër se sa homologët e tyre në ekonomitë e tjera të mëdha të tregjeve në zhvillim. Ata kanë përdorur paratë e huazuara për të financuar ndërtesa apartamentesh, fabrikat dhe qendra tregtare që u kanë dhënë një pamje të re qyteteve, nga Stambolli në veri deri në Gaziantep në jug.

Bankat turke janë inkurajuar nga presidenti Rexhep Tajip Erdogan, fitoret zgjedhore të të cilit kanë ardhur pjesërisht nga transformimi ekonomik, kryesisht falë rrjedhjes së parasë nga jashtë. Standardet e jetesës janë rritur në mënyrë dramatike, të paktën deri kohët e fundit. Kreditë e huaja bënë të mundur që prodhimi i brendshëm bruto i Turqisë të rritej me 64 për qind midis viteve 2002 dhe 2012.

Qeveria e Erdoganit ka shpenzuar në mënyrë masive në infrastrukturë, duke ndërtuar rrugë të reja, aeroporte dhe një rrjet hekurudhor me shpejtësi të lartë. Por nxitja e një bumi me para të huazuara e ka lënë Turqinë me një inflacion jashtë kontrollit. Deficiti tregtar është i lartë dhe po ashtu borxhi në dollarë, pa folur për rënien e shpejtë të monedhës. Lira ka humbur 40 për qind të vlerës së saj ndaj dollarit këtë vit, duke e bërë më të shtrenjtë shlyerjen e kredive. Kostoja e shlyerjes së borxhit të huaj është rritur me 25 për qind dy muajt e fundit.

Sipas analistëve të bankës franceze Societe Generale, qeveria dhe bizneset e Turqisë do të përballen në muajin tetor me shlyerjen e bonove në valutë të huaj që kapin rreth 3.8 miliardë dollarë. Problemet e monedhës së vendit kanë shkaktuar shqetësime në lidhje me borxhin e jashtëm të Turqisë dhe aftësinë e firmave dhe bankave të saj për t’a shlyer atë.

Vendi po përballet me mjaft vështirësi për të frenuar problemet ekonomike. Por rritja kohëve të fundit e normave të interesit në SHBA, të cilat kanë ndikuar edhe në Argjentinë dhe Kili, si dhe konfrontimi me Uashingtonin lidhur me burgimin e pastorit amerikan, Andrew Brunson, ka ndryshuar shumëçka. Vendosja nga Presidenti Donald Trump e sanksioneve dhe tarifave për eksportet turke e ka shpejtuar largimin e investitorëve të huaj.

Presidenti Erdogan nuk ka pranuar të zbatojë politika shtrënguese dhe refuzon të ngrejë normat e interesit në rritje, të cilat aktualisht janë 17.75 për qind. Ai thotë se trazirat ekonomike janë pasojë e një komploti të huaj kundër Turqisë.

Të hënën, ai iu përgjigj krizës me retorikë nacionaliste dhe fetare. Ai tha se sulmi ndaj ekonomisë së Turqisë është njëlloj sikur të goditej flamuri i saj ose thirrja islame për falje. Qëllimi, tha Presidenti Erdogan, është të gjunjëzohet Turqia.”

Pak analistë dyshojnë se, duke refuzuar një qasje konvencionale, zoti Erdogan rrezikon të përballet me probleme akoma më të mëdha,. Ata parashikojnë se qeveria turke do të kërkojë një paketë shpëtimi nga Fondi Monetar Ndërkombëtar. za

  • twitter
  • facebook
  • linkedin
Fjalë kyçe: , ,

Komentet

Lajme të ngjashëm

Çka është dialogu strategjik për të cilin angazhohet SHBA?

Flamuri i Kosovës dhe ai i SHBA-së në automjetin e Presidencës së Kosovës.

 

Radio Evropa e Lirë

Kosova dhe Shtetet e Bashkuara së shpejti do të finalizojnë një marrëveshje për “dialogun strategjik”.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, tha të premten se me kërkesën e saj në vitin 2021, SHBA-ja ka konfirmuar se së shpejti do ta finalizojë këtë dialog me Kosovën.

Lajmin ia ka sjellë zëvendëssekretari amerikan i Shtetit për Menaxhim dhe Burime, Richard R. Verma, i cili po viziton Kosovën.

Çfarë nënkupton kjo?

Dialogu strategjik është një proces që Departamenti i Shtetit i SHBA-së në shumicën e rasteve zhvillon me vende të ndryshme të botës me synim avancimin e marrëdhënieve bilaterale.

Ky proces përfshin diskutime të nivelit të lartë mes dy vendeve që zhvillohen ose në Uashington, ose në vendin përkatës, mbi një gamë të gjerë temash si mbrojtja, siguria, mjedisi, energjia, bashkëpunimi ekonomik, etj.

Bazuar në informacionet nga Departamenti i Shtetit, Radio Evropa e Lirë konfirmoi se SHBA-ja ka zhvilluar dialog strategjik gjatë viteve të fundit me Francën, Mbretërinë e Bashkuar, Rumaninë, Austrinë, Poloninë, Slloveninë, Moldavinë, Greqinë, Maqedoninë e Veriut, Katarin, Omanin, Bahrejnin, Egjiptin, etj.

SHBA-ja përfshihet në dialog strategjik jo vetëm me shtete, por edhe me organizata ose lëvizje të vendeve që ajo nuk i konsideron aleate, si Lëvizja demokratike bjelloruse e udhëhequr nga Sviatlana Tsikhanouskaya.

Dialog strategjik edhe me Kosovën, edhe me Serbinë

Dialogu strategjik me Kosovën dhe Serbinë është përmendur gjithashtu në një deklaratë për shtyp të senatores amerikane, Jeanne Shaheen, në prill të vitit 2024.

Në atë kohë, Komiteti për Punë të Jashtme i Senatit të SHBA-së miratoi një projektligj të propozuar nga senatorja demokrate Shaheen dhe senatori republikan, Roger Wicker, që synonte rritjen e angazhimit amerikan në Ballkanin Perëndimor dhe u dërgua në Senat për shqyrtim.

Projektligji përmend gjithashtu nevojën për zbatimin e Marrëveshjes së Ohrit mes Kosovës dhe Serbisë, duke theksuar se kur të jetë bërë përparim i mjaftueshëm, Shtetet e Bashkuara duhet të shqyrtojnë nismat për forcimin e marrëdhënieve bilaterale me të dyja vendet.

“Këta hapa të propozuar përfshijnë nisjen e dialogut strategjik dypalësh me Kosovën dhe Serbinë dhe mbështetjen e nismave konkrete në fushën e tregtisë dhe investimeve”, thuhet në deklaratën për shtyp të senatores Jeanne Shaheen.

Në rajon, vetëm Maqedonia e Veriut ka hyrë në një dialog të tillë strategjik me SHBA-në. Takimi i parë u mbajt më 2 qershor 2022 në Uashington DC, dhe u drejtua nga ish-ministri i Jashtëm i Maqedonisë së Veriut, Bujar Osmani, dhe ndihmëssekretarja amerikane e Shtetit për Çështjet Evropiane dhe Euroaziatike, Dr. Karen Donfried.

Në atë kohë, të dyja vendet theksuan mbështetjen e tyre për sovranitetin dhe integritetin territorial të Ukrainës dhe riafirmuan angazhimin e tyre për integrimin rajonal të Ballkanit Perëndimor përmes nismave politike, ekonomike dhe të sigurisë.

Në takim ata nënvizuan gjithashtu rëndësinë strategjike të zhvillimit të aftësive të avancuara të mbrojtjes, zhvillimit të stërvitjeve dhe aktiviteteve të trajnimit dypalësh për të përmirësuar ndërveprimin dhe gatishmërinë.

Për më tepër, ata riafirmuan angazhimin për rritjen e diversifikimit dhe pavarësisë energjetike në mbështetje të sigurisë kombëtare dhe ndanë angazhimin për të zgjeruar dhe thelluar bashkëpunimin ekonomik dhe tregtar dypalësh.

VIDEO/ Malkaj: Populli shqiptar ta shohi Shqipërinë me sytë e tij, jo me të udhëheqësit

Po zhvillohet protesta e radhës e mbajtur nga opozita dhe qytetarët para ambjeteve të bashkisë së Tiranës.

Prej kohësh opozita, proteston para bashkisë, ku kërkojnë dorëheqjen dhe arrestimin e kryebashkiakut Erion Veliaj të cilin e akuzojnë si të përfshirë në aferën ”5D” si dhe tek inceneratori i Tiranës.

Në fjalën e tij, aktori Mehdi Malkaj u shpreh se populli shqiptar duhet ta shohi Shqipërinë me sytë e tij, jo me të udhëheqësit, pasi gjithçka këtu ka marrë fund.

Fjala e plotë:

Ju lutem popullit shqiptar, ta shikojë Shqipërinë me sytë e tij, jo me të udheheqësit.

Nuk bëhemi kurrë fasadë, të shikojmë Shqipërinë dhe të mos kemi turp deri tani, se kemi kohë për ta rregulluar.

 

Ja pse Groenlanda është kaq joshëse për shumëkënd

 

VOAL- Deklaratat e Presidentit të zgjedhur të Shteteve të Bashkuara të Amerikës Donald Trump,po bëjnë përshtypje të fortë, sipas të cilave vendit të tij “i duhet Groenlanda për arsye të sigurisë kombëtare” dhe, prandaj, duhet të bëhet shtet amerikan. Trumpi gjithashtu theksoi shqetësimet e tij për situatën politike në ishullin e Atlantikut: “Nuk dihet as nëse Danimarka ka vërtet sovranitet mbi Groenlandën, por nëse e kanë, duhet të heqin dorë nga ai”. Prandaj, territori është tërheqës për kreun e ardhshëm të Shtëpisë së Bardhë, por kryeministrja daneze, Mette Frederiksen, nuk hezitoi të përgjigjet, duke nënvizuar se “Groenlanda është e groenlandasve”.

Pse Groenlanda, aktualisht një territor autonom danez, është kaq tërheqës në sytë e të fuqishmëve të botës? Përgjigjja qëndron në disponueshmërinë e gjerë të burimeve natyrore, por edhe në rrugët e reja që po hapen drejt Polit të Veriut për shkak të ngrohjes globale, shpjeguan tre analistë të intervistuar të enjten nga Modem, revista e thelluar e radios RSI.

Pesha e së kaluarës koloniale

“Groenlanda është një shtet autonom i vendosur në veriun e largët të Oqeanit Atlantik, i cili administron lirisht shumicën e nevojave të tij, me përjashtim të disa nevojave themelore, si mbrojtja dhe siguria. Ishulli ka një projektkushtetutë dhe prej rreth dy vitesh ka edhe një kryeministër shumë të ri dhe me iniciativë, i cili udhëhoqi Groenlandën të nënshkruante marrëveshjet e Parisit, duke e shndërruar shtetin në një emblemë të ndryshimeve klimatike”, nënvizoi Leonardo Parigi, drejtor i faqes së internetit të Observatorit Arktik.

Pavarësisht kësaj, ishulli nuk është ende plotësisht i pavarur, kjo për shkak se banorët “marrin çdo vit 600 milionë euro jetike nga Mbretëria e Danimarkës. Për më tepër, Groenlanda është thelbësore për Danimarkën, pasi e bën vendin skandinav një gjigant politik falë shtrirjes dhe qendrës së ishullit në Oqeanin Atlantik”, kujton Marzio Mian, gazetar dhe themelues i “Artic Times Project”.

“Kjo situatë e bashkëvarësisë i mban rreth 60 000 groenlandasit të lidhur me Danimarkën, megjithëse ndjenja e secesionizmit është shumë e përhapur mes qytetarëve, veçanërisht në lidhje me të kaluarën e dhunshme koloniale që i shihte ata si humbës tragjikë”. Groenlandasit, kujton gazetari, në fakt, “ishin viktima të kolonizimit të rëndë danez dhe pasojat kanë dalë në dritë vitet e fundit, kur janë zbuluar raste të sterilizimit masiv. Kjo, së bashku me shumë veçori të tjera të pushtimit danez, i pengoi inuitët të zhvillonin gjuhën, fenë dhe zakonet e tyre kulturore. E gjithë kjo ka minuar narrativën e kolonizimit të Groenlandës nga Danimarka në shkallë ndërkombëtare, por ka intensifikuar edhe dëshirën për pavarësi të Inuitëve, të cilët për një periudhë vendosën të shkojnë drejt bashkëpunimit me Kinën”.

Qëllimet e fuqive të mëdha

Vendi aziatik në fakt ka qenë shumë i pranishëm në ishull, “duke nënshkruar marrëveshje për ndërtimin e disa aeroporteve dhe duke marrë të drejtat për disa miniera, disa edhe në jug, në veçanti një të uraniumit”, thotë Mian, dhe ka vepruar si ” Zëdhënësi i “kërkesës së Groenlandës për Pavarësi” nënvizon Mian dhe kujton se ishte administrata e Bidenit me një “veprim politik mjaft muskulor” që e largoi Kinën dhe për rrjedhojë hapi një zyrë diplomatike në Nuuk (kryeqyteti i Groenlandës).

Kjo është dëshmi se synimet ekspansioniste amerikane ndaj ishullit vijnë shumë përpara deklaratave të Trumpit në ditët e fundit. Merrni parasysh inaugurimin e linjës ajrore midis Nju Jorkut dhe Nuuk, e cila sugjeron një “bum në turizmin amerikan në Groenlandë”. Shtetet e Bashkuara ishin të interesuara për shtetin autonom danez qysh në vitet 1800, dhe përsëri në vitin 1947, kur “Danimarka mori një ofertë monetare, e cila u refuzua menjëherë”.

Interesi i amerikanëve duket se është politiko-strategjik, por edhe ekonomik, duke pasur parasysh praninë në ishull të shumë burimeve, si hidrokarburet, tokat e rralla dhe lëndët e para. Ky mund të jetë një rrezik në një nivel ndërkombëtar gjeopolitik dhe “do ta bënte ishullin një fushë beteje shumë të vështirë për Evropën, ku Kina dhe Shtetet e Bashkuara po luftojnë”, thotë Angela Stefania Bergantino, profesore e ekonomisë në Universitetin e Barit. Profesorja shton se “Groenlanda përfaqëson një pikë strategjike shumë të rëndësishme ushtarake për SHBA-në, një element që nuk duhet nënvlerësuar, i cili mund të ketë një ndikim të konsiderueshëm në kontekstin gjeopolitik, edhe në atë që do të ndodhë në vitet e ardhshme”. Në fakt, një nga bazat më të rëndësishme ushtarake të NATO-s është në Groenlandë dhe menaxhohet nga amerikanët.

Rëndësia e rrugëve detare dhe roli i Rusisë

“Nga rrugët më të rëndësishme të tregtisë detare, tri kalojnë përmes Groenlandës dhe me ndryshimin e klimës dhe rritjen e nivelit të detit, këto rrugë do të bëhen edhe më të lundrueshme,” thotë profesorja Bergantino. Për momentin, rrugët janë të qeta, por ato mbeten “të rëndësishme nga pikëpamja strategjike, pasi ato janë një aset i rëndësishëm për Rusinë”. Menaxhimi i Arktikut është në duart e një organizate ndërkombëtare, por është gjithmonë Rusia ajo që menaxhon trafikun dhe përgatit akullthyesit, të cilët e lejojnë atë të përfitojë ekonomikisht nga detyrimet e tranzitit”, thekson profesorja nga Bari.

Instituti Arktik

“52% e brigjeve të Arktikut janë ruse dhe përfaqësojnë qendrën e gravitetit energjetik, ekonomik, politik dhe ushtarak të Putinit”, shton gazetari Marzio Mian, “Arktiku është vendi nga i cili ai merr burime për të financuar luftën dhe për të zbatuar politikën e tij neo-perandorake”. Konflikti midis Rusisë dhe Ukrainës sigurisht që nuk e ka ndihmuar çështjen e Arktikut, pasi ka munguar “bashkëpunimi midis vendeve të Këshillit të Arktikut, një organ ndërqeveritar që merret me çështje të ndryshme që lidhen me zonën”. Me hyrjen e Suedisë dhe Finlandës në NATO (të votuar në të dyja vendet me mbi 60% të votave), pothuajse të gjitha vendet e Arktikut janë pjesë e NATO-s, besimi ndaj Rusisë është zhdukur dhe mbi 4000 projekte bashkëpunimi midis SHBA-së dhe Rusisë për çështje vendimtare si p.sh. pasi ndryshimet klimatike, ngricat e përhershme dhe siguria detare kanë rënë.

Në këtë situatë konfliktesh ndërkombëtare dhe vështirësish gjeopolitike, kush do ta lejojë Groenlandën të zhvillohet në një mënyrë eko-qëndrueshme? Do ta zbulojmë në të ardhmen e afërt. RSI

Rusia “po vëzhgon” situatën në Groenlandë pas komenteve të z. Trump

VOA Henry Ridgwell

Rusia thotë se po ndjek nga afër situatën lidhur me Groenlandën, pas refuzimit të presidentit të zgjedhur të Shteteve të Bashkuara, Donald Trump për të përjashtuar masat ushtarake ose ekonomike për të marrë kontrollin e territorit nga Danimarka.

“Ne po vëzhgojmë këtë zhvillim mjaft dramatik të situatës, por deri më tani, falë Zotit, ajo mbetet në nivel deklaratash”, u tha gazetarëve të enjten zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov.

“Zona e Arktikut është një zonë e interesave tona kombëtare dhe strategjike. Ne jemi të pranishëm në zonën e Arktikut dhe do të vazhdojmë të jemi atje”, shtoi zoti Peskov.

Territori i gjerë i Groenlandës, shumica e të cilit shtrihet mbi Rrethin Arktik, ka qenë zyrtarisht pjesë e Danimarkës që nga viti 1953, megjithëse ishulli ka qeverinë e vet.

Siguria kombëtare

I pyetur në një konferencë për shtypin në Florida të martën, zoti Trump tha se Shtetet e Bashkuara kanë nevojë për Groenlandën për qëllime sigurie dhe ai refuzoi të përjashtonte përdorimin e mjeteve ekonomike ose ushtarake për të arritur këtë qëllim.

“Njerëzit me të vërtetë as nuk e dinë nëse Danimarka ka ndonjë të drejtë ligjore për kontrollin e Groenlandës. Por nëse e bëjnë, ata duhet të heqin dorë sepse ajo na duhet për qëllime të sigurisë kombëtare. Kjo është për botën e lirë. Unë po flas për mbrojtjen e botës së lirë”, tha zoti Trump.

“Ju keni anije kineze kudo. Ju keni anije ruse kudo. Ne nuk do ta lejojmë këtë”, shtoi ai.

Ashtu si pjesa më e madhe e Arktikut, Groenlanda po ngrohet me shpejtësi. Kjo po ndryshon gjeopolitikën e rajonit, thotë Liana Fiks, analiste në Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë.

“Arktiku po bëhet gjithnjë e më shumë një zonë e një konkurrence dhe rivaliteti të fuqive të mëdha. Shtetet e Bashkuara janë të shqetësuara se po e humbasin këtë lojë”, thotë ekspertja Fix.

“Qasja në Arktik po lehtësohet, si për tregtinë e mallrave ashtu edhe për mineralet kritike, veçanërisht për mineralet e rralla”, thotë analistja Fix. “Dhe gjithashtu ajo po bëhet një zonë gjithnjë e më e militarizuar”, shtoi ajo, duke vënë në dukje se Rusia po bashkëpunon me marinën kineze në rajon.

Nuk është për shitje

Danimarka e ka bërë të qartë se Groenlanda nuk është për shitje. Ministri i Jashtëm Lars Lokke Rasmussen hodhi poshtë sugjerimin se komentet e zotit Trump paraqesin një krizë të politikës së jashtme për qeverinë e tij.

“Unë shoh një president që është në rrugën e tij drejt Shtëpisë së Bardhë, i cili ka shtuar interesin për Arktikun. Unë mund ta kuptoj këtë. Edhe pala daneze ka këtë interes dhe ne gjithashtu e kemi atë brenda NATO-s”, tha zoti Rasmussen të mërkurën.

Danimarka përballet me një dilemë, thotë ekspertja Fix.

“Është shumë e qartë edhe për Danimarkën se rritja e bashkëpunimit me Shtetet e Bashkuara si për investime në Groenlandë, por edhe për bashkëpunimin ushtarak do të ishte vërtetë në interesin e të gjithëve”, tha zonja Fix për Zërin e Amerikës.

Disa udhëheqës evropianë kritikuan komentet e zotit Trump, ndonëse shumica e tyre nuk kritikuan drejtpërdrejt Presidentin e ardhshëm të Shteteve të Bashkuara.

Kancelari gjerman Olaf Scholz tha se vlerat themelore perëndimore janë në rrezik.

“Parimi i paprekshmërisë së kufijve vlen për çdo vend, pavarësisht nëse është në lindje apo në perëndim të vendit tonë”, tha ai.

Ministri i Jashtëm francez Jean-Noel Barrot ishte më i drejtpërdrejtë. “Nuk ka dyshim se Bashkimi Evropian nuk do të toleronte asnjë vend në botë, cilido qoftë ai, dhe më lejoni të them duke filluar nga Rusia, që të sulmojë kufijtë tanë sovranë”, tha ai të mërkurën.

Pavarësia e Groenlandës

Qeveria e Groenlandës, ndërkohë, po shton trysninë për organzim të një referendumi për pavarësi të plotë dhe ka thënë se vetëm populli do të vendosë për të ardhmen e Groenlandës.

“Grenlanda është në rrugën e saj drejt një epoke të re dhe një viti të ri, në të cilin ajo është në qendër të vëmendjes botërore. Banorët e Groenlandës janë të bashkuar, pavarësisht se ku jetojnë. Ne duhet të jemi të bashkuar për të qenë gati për një të ardhme të re”, tha kryeministri Mute Egede gjatë një udhëtimi në Kopenhagë të enjten.

Lirimi “rrufe” i Cecilia Salas, mes meritave italiane dhe kërkesave të Iranit

 

Nga njëra anë një gazetare e re italiane, nga ana tjetër një studiues iranian. Arrestimet e Cecilia Salas në Iran dhe Mohamed Abedinit në Itali, siç u bë menjëherë e qartë, janë të lidhura ngushtë.

 

VOAL- Lirimi i reporterit nuk është vetëm hera e parë që një i burgosur perëndimor lirohet kaq shpejt nga Irani, por është gjithashtu hera e parë që “një perëndimor arrestohet kaq shpejt pas homologut të tij iranian”. Thekson për RSI analistja gjeopolitike Nima Baheli.

Irani, megjithatë, vazhdon të mohojë se ka një lidhje të drejtpërdrejtë midis arrestimit të Salas dhe atij të Abedinit. Sipas ekspertit, do të ishte një rrëfim i përcjellur për të shmangur një “ndikim negativ në imazhin publik të qeverisë italiane”. Qeveria që i nisi ngjarjet me arrestimin e Abedinit. Prandaj, zgjedhja për të mos pranuar një lidhje mund të ketë të bëjë me “kontaktet joformale dhe konfidenciale që janë bërë në nivelin e inteligjencës”.

Irani donte t’u dërgonte një mesazh qeverive perëndimore

Historia pati një ndikim të madh mediatik, por për ekspertin nuk luajti një rol të veçantë në shpejtësinë e lirimit të Cecilia Salas. Kjo e fundit, megjithatë, u zgjodh pikërisht sepse u ndoq gjerësisht dhe Irani synonte të “godiste opinionin publik italian”.

Arsyeja e kohës ishte “që të mund ta mbyllim këtë rast deri në fund të janarit, duke e ditur se sapo të kalonte ai afat, çështja do të bëhej shumë më e ndërlikuar,” tha Baheli. Në fakt, më 20 janar, Donald Trumpi do të marrë detyrën si president i Shteteve të Bashkuara dhe fama e tij është një strategji e presionit maksimal kundër Republikës Islamike.

Me arrestimin e Cecilia Salas, Irani donte t’u dërgonte “një mesazh kancelarive evropiane, për t’i kërkuar që të mos ndiqnin strategjinë e presionit maksimal. Ndëshkimi: pasoja për qytetarët e tyre në Iran”.

Irani pret që Italia të luajë një rol ndërmjetësues

Po tani? Çfarë pret Irani? Para së gjithash, që “Abedini të mos ekstradohet në Shtetet e Bashkuara dhe të riatdhesohet gradualisht në Iran”, vijon Baheli. Së dyti, vendi pret që Italia të luajë një rol ndërmjetësues midis Iranit dhe administratës së ardhshme Trump, si dhe me fuqinë aktuale politike në Damask.

E ka fajin Meloni apo inteligjenca italiane? “Një përpjekje ekipore”

Por kush e meriton meritën për lirimin e Cecilia Sala? “Pas një menaxhimi fillestar të papërsosur të situatës, kur nuk u kuptua se një arrestim mund të kishte shkaktuar një reagim iranian, u bë një punë e shkëlqyer ekipore,” thotë Baheli. Kryeministrja italiane Giorgia Meloni “përdori marrëdhënien e saj personale me Elon Musk për të ndikuar në mosekstradimin e Abedinit në Shtetet e Bashkuara”, nga ana tjetër gjenerali Giovanni Caravelli, kreu i AISE, Agjencia për Informacionin e Jashtëm dhe Sigurinë, “ka vënë në luajnë kontaktet e kahershme që tashmë ishin përdorur në të kaluarën për të përshpejtuar menaxhimin e kësaj dosjeje, duke e sjellë atë drejtpërdrejt në tryezën e Liderit Suprem”. RSI

Saga e Hotelit Grand – Pse do të paguajë Kosova miliona për privatizimin e dështuar?

Doruntina Baliu

Gati 20 vjet pas tentativës së dështuar për privatizimin e Hotelit Grand në Prishtinë, shteti i Kosovës do t’i paguajë mbi 7 milionë euro kompanisë Mabco Construction, që fitoi gjyqin në arbitrazhin ndërkombëtar në fillim të janarit.

Kjo kompani, në pronësi të Behgjet Pacollit, deputet dhe ish-president i Kosovës, pretendon se i është bërë padrejtësi, pasi ka paguar për aksione të hotelit që nuk i mori kurrë. Ministria e Drejtësisë e Kosovës ka pranuar se do të duhet ta kryejë këtë pagesë, por ka theksuar se “Grandi do të mbetet në pronësi të Kosovës”.

Recepsioni i Hotelit Grand në Prishtinë.

Recepsioni i Hotelit Grand në Prishtinë.

Një recepsion i gjerë, me dollapë të vegjël që mbajnë çelësat e dhomave, është pamja e parë që të shfaqet në hyrje të Hotelit Grand në Prishtinë. Megjithatë, pritja e mysafirëve nuk është aktualisht aktiviteti më i zakonshëm në këtë objekt, që është në pronësi publike.

Së voni, në të djathtë të recepsionit, shpesh shihen fleta të bardha me mbiemra familjesh dhe shigjeta orientuese, që drejtojnë për në salla ku organizohen pritje ngushëllimesh në raste vdekjesh.

Kjo është një nga mënyrat sesi po përdoren sallat e hotelit sot, i cili në vitet ’70 kishte namin si një nga hotelet më të mëdha në ish-Jugosllavi.

Në Grand janë vendosur gjithashtu disa biznese dhe organizata joqeveritare, të cilat operojnë në hapësirat e këtij objekti me një sipërfaqe prej rreth 32.000 metrash katrorë.

Shenjat që orientojnë ngushëlluesit në sallat e Hotelit Grand.

Shenjat që orientojnë ngushëlluesit në sallat e Hotelit Grand.

I ndërtuar në vitin 1978, hoteli ka gjithsej 350 dhoma, por, sipas deklarimeve të fundit në media të menaxhmentit, aktualisht janë funksionale vetëm rreth 150 prej tyre, me pagesë prej rreth 20 eurosh në natë.

Prania e tij online është pothuajse inekzistente, përfshirë në platformat ndërkombëtare për udhëtime si Booking, ndërsa ueb-faqja zyrtare e hotelit nuk funksionon.

Si nisi dhe pse dështoi privatizimi i hotelit?

Që nga ndërtimi, Hoteli Grand ishte pronë shoqërore, i destinuar për akomodim dhe gastronomi.

Pas shpërbërjes së Jugosllavisë dhe luftës në Kosovë më 1999, Grandi kaloi në pronësi të Agjencisë Kosovare të Mirëbesimit (AKM).

Kjo agjenci, pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës në vitin 2008, u shndërrua në atë që sot quhet Agjencia Kosovare e Privatizimit (AKP), e cila merret me privatizimin e ndërmarrjeve shtetërore.

Në vitin 2005, asokohe AKM-ja nisi procesin e privatizimit të Hotelit Grand, përmes një metode të njohur si “Spin Off Special”, sipas së cilës blerësi nuk kishte të drejtë ta ndryshonte funksionin e ndërmarrjes.

Dikur Grandi ishte një nga hotelet më të mëdha në rajon.

Dikur Grandi ishte një nga hotelet më të mëdha në rajon.

Në vitin 2006, pas përfundimit të procedurave të ofertimit, fitues u shpall Zelqif Berisha, pronari i kompanisë Unio Commerce.

Sipas kontratës, Berisha do të paguante mbi 8 milionë euro në këmbim të aksioneve të Grandit.

Kontrata parashihte që blerësi i Grandit të investonte rreth 20 milionë euro brenda dy vjetësh dhe të punësonte më shumë se 400 punëtorë.

Pas konstatimit se investimet e parapara nuk ishin realizuar, më 2012, institucioni, që tashmë njihej si AKP, vendosi t’i rikthente aksionet e Grandit, duke ia hequr pronësinë Berishës.

Ndonëse ishte ankuar në shumë instanca gjyqësore, deri në Gjykatën Kushtetuese, Zelqif Berisha nuk arriti kurrë t’i rikthente aksionet e Grandit.

Radio Evropa e Lirë ka provuar të marrë komente nga Berisha në lidhje me këtë çështje, por ai nuk ishte i qasshëm deri në momentin e publikimit të këtij artikulli.

Si u përfshi në këtë histori kompania e Behgjet Pacollit?

Në gjithë procedurën për blerjen e Grandit, Zelqif Berisha dhe kompania e tij figuronin zyrtarisht si blerësit e vetëm.

Megjithatë, në atë kohë, pretendentë për aksionet e Grandit u bënë edhe kompania e Behgjet Pacollit, Mabco Construction, e regjistruar në Zvicër, si dhe biznesmeni tjetër nga Kosova, Remzi Ejupi, me kompaninë e tij Eurokoha Reisen.

Këta të dy, sipas deklarimeve publike dhe proceseve të mëvonshme gjyqësore, pretenduan se kishin arritur një marrëveshje me Berishën për të bashkëfinancuar blerjen e Grandit.

Sipas kësaj marrëveshjeje, Berisha do të mbante 40% të aksioneve, ndërsa Mabco do të fitonte 40% të tyre dhe 20% të tjera do t’i takonin Eurokohës.

Mabco pretendoi se për blerjen e Grandit kishte bërë një transferim prej 4 milionë eurosh, para që u inkasuan nga AKP-ja.

Megjithatë, bashkëpronësia e kompanive të tjera nuk u njoh kurrë nga AKP-ja dhe nuk u zyrtarizua gjatë procesit, pavarësisht se dy kompanitë e tjera ndoqën çështjen ligjërisht në shumë instanca gjyqësore.

Përfaqësuesit e Zelqif Berishës kanë thënë po ashtu se kompania e tij ka bërë investime në Grand.

Një fasadë e rinovuar e Grandit.

Një fasadë e rinovuar e Grandit.

Çështja mbeti pezull deri në vitin 2017, kur Mabco Construction paraqiti një ankesë në Qendrën Ndërkombëtare për Zgjidhjen e Kontesteve të Investimeve (ICSID), një gjykatë ndërkombëtare arbitrazhi në Uashington, duke kërkuar që kompanisë t’i ktheheshin paratë e paguara.

Në këtë gjykatë, Mabco u përball me Ministrinë e Drejtësisë së Kosovës, e cila e përfaqësoi shtetin në këtë procedurë.

Më 4 janar, Pacolli njoftoi përmes një postimi në Facebook se gjykata kishte vendosur në favor të kompanisë së tij.

“Vendimi i arbitrazhit ndërkombëtar është një obligim për Qeverinë që të kthejë shumën që Mabco e pagoi në vitin 2006 në llogarinë e shtetit”, shkroi Pacolli.

Ndonëse nuk e kanë publikuar vendimin, në faqen e ICSID-it figuron se vendimi për rastin e Mabco-s kundër shtetit të Kosovës është marrë më 3 janar.

Këtë vendim e ka konfirmuar, po ashtu në Facebook, ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, e cila pranoi se detyrohen ta bëjnë pagesën për Mabco-n, por se kompania nuk do të marrë aksione të Grandit.

“Pronësinë mbi pronën publike nuk ia lejojmë askujt. Prandaj, Grandi mbetet i Kosovës, e i qytetarëve të saj”, shkroi ajo më 4 janar.

Sa do të paguajë Qeveria dhe kur?

Sipas avokatit të Mabco-s, Shkumbin Asllani, shuma që shteti i Kosovës i detyrohet kompanisë është rreth 7 milionë euro.

Ai shpjegon se kjo shumë përfshin 4 milionë eurot e paguara nga Mabco në vitin 2006, si dhe interesin e vlerësuar dhe shpenzimet procedurale.

Gjithashtu, sipas tij, vendimi është i ekzekutueshëm menjëherë.

“Qeveria e Kosovës ka 60 ditë për ta ekzekutuar pagesën. Nëse nuk e bën, fillon rrjedhja e interesit”, thotë ai për Radion Evropa e Lirë.

Hoteli Grand në Prishtinë.

Hoteli Grand në Prishtinë.

Sipas Asllanit, Remzi Ejupi dhe kompania e tij nuk ishin palë në këtë proces, të cilin kompania Mabco e ndoqi si e vetme.

Qeveria e Kosovës, përkatësisht Ministria e Drejtësisë, nuk u është përgjigjur pyetjeve të REL-it në lidhje me shumën që duhet të paguhet apo nëse vendimi është i apelueshëm.

As Remzi Ejupi nuk ishte i qasshëm për të dhënë një koment në lidhje me rastin.

Deri më tani, Agjencia Kosovare e Privatizimit dhe Qeveria e Kosovës nuk kanë dhënë përgjigje lidhur me planet konkrete për hotelin në të ardhmen.

Radio Evropa e Lirë

Irani liron gazetaren Cecilia Sala, tashmë po kthehet në Itali

Gazetarja ishte e burgosur në Iran që prej 19 dhjetorit, tashmë po kthehet në Itali

VOAL- Cecilia Sala u lirua. Gazetarja italiane, e ndaluar në Iran që prej 19 dhjetorit me akuzën e shkeljes së ligjeve të Republikës Islamike, tashmë po kthehet në shtëpi.

“Falë punës intensive në kanalet diplomatike dhe inteligjente, bashkatdhetarja jonë është liruar nga autoritetet iraniane dhe po kthehet në Itali”, thuhet në një shënim të publikuar mëngjesin e sotëm të mërkurës nga kryeministrja italiane.

Avioni që kthente gazetaren në Itali u ngrit nga Teherani “disa minuta më parë”, raporton njoftimi për shtyp nga Palazzo Chigi. Lirimi iu komunikua personalisht prindërve nga kryeministrja Giorgia Meloni. RSI

Vite dhe dekada të qenit…!- Nga AGRON SHABANI

Pas një perplasjeje dhe ballafaqimi verbal me zonjen Fisher (Frau Fiescher) dhe organet e ndryshme kompetente për të huajt në komunën e Vendenit (Wenden) në Gjermani: Nata e ftohtë dhe me shi e shtatorit të vitit 1993 mua dhe familjen time do na gjejë në një strehimore ( barakë) refugjatësh që quhet Hünsborn (Hynsborn).
Hünsborni është një katund (fshat) malor në komunën e vogël të Wendenit, në landin (krahinën) e Vestafalisë Veriore, apo si i thonë Nord Rhein Westfalen (NRW) në gjermanisht.
Baraka ose strehimorja e regfugjatëve ndodhej e përhumbur ose izoluar në fund të katundit ku ndodhet edhe një mal i dendur me një poligon për stërvitjen e qenëve të rrezikshëm ose sulmues, ku ti, nëse dile nga strehimorja në orët e vona të natës, rrezikohesh të sulmohesh dhe kafshohesh nga qentë e rrezikshëm.
Ime bijë ende është e vogël, pa i mbushur as katër vjet, dhe ajo së bashku me të ëmën (mamin) e saj, gruan time, kishin frikë të pafshehur nga jeta e rëndë në strehimoren ose barakën e rrethuar nga mali i dendur dhe qentë e rrezikshëm sulmues.
Frau (zonja) Fiescher ishte sheficë (përgjegjëse ) për të huajt në komunën e Wendenit që këtu i thonë Sozialamt. Kështu që ti (unë në rastin konkret) nëse nuk i bëje përditë nga 8 orë punë të detyruar fizike për komunë ose sozialamt nga e hëna gjer të premtën, nuk i merrje fare ndihmat (bonat ose triskat) sociale nga komuna e Wendenit.
Kjo histori me ka zgjatur mbi 14 vite me radhë në Hünsborn dhe Hillmicke (dy katunde malore të Wendenit) në barakat ose strehimoret në të cilat, unë me familjen time, kemi jetuar mbi 15 vite rresht.
Ndërkohë që nuk kishim të drejtë pune as kualifikimi të metutjeshëm si refugjatë shqiptarë të Kosovës. E sidomos unë si veprimtarë, intelektual dhe reporter ose korrespondent i Radio Tiranës, si dhe i shumë gazetave ose revistave të ndryshme shqiptare, që ua vrisja syrin dhe mendjen e sëmuar herr (zotëri) Pookojit, një rusë i konvertuar ose natyralizuar në gjerman, i cili kishte urrejtje infatile dhe patologjike ndaj shqiptarëve, e sidomos ndaj meje, i cili ishte shef i Entit për të huajtë (Ausländerbehörde ose Ausländeramt) në Qarkun (Kresin) E Olpes që i përkiste komuna e Wendenit, nga shefja e sozialamtit, zonja Fisher,, z. Koch etj.
Ishte shumë vështire.  Ishte situatë shumë serioze, konfuze dhe kaotike. Me kujtohen edhe perplasjet fizike me Stevon, te cilin dikur e palova shufer (shipke) hekuri per Ibrahim Rugoven, Sali Berishen, Kosoven dhe Shqiperine dikund ne vitin 1993 ne Gjermani, pasiqe jo vetem Rugoves dhe Berishes, por ua shau nanen krejt shqiptareve me radhe, si dhe shume raste te tjera dramatike-gjate kohes se luftes se UCK-s ne Kosove!!! Nga asjo aqe kam pare dhe kuptuar gjate shume viteve ose dekadave me radhe si emigrant ose refugjat shqiptar ne Gjermani: Kam kuptuar se ne shqiptaret nuk kemi miq dhe aleat te vertete ne Europe. Me teper na duan vetem si hamall, murator, sharraxhi, lopatagji, gipser, spiun, çoban, analfabdet, tradhtar, kolaborator, mercenar etj. E jo si shqiptar te pastert  intelektual, patriot, krenar etj.
Ndonëse, prapa (pas) vetës asokohe si gjak në ëndërr dhe plagë në zemër i kishim lënë kombin dhe atdheun tonë në Kosovë, nën prangat dhe zinxhirët e serbit. Mbase, duke gjakderdhur dhe lotuar nga serbët!
Ehhh! Nuk dua te zgjatem me teper ne kete tematike! Nuk kam fuqi.
U mor vesh se gjithmonë ka diçka të dyshimtë, misterioze ose enigmatike aty dhe atëherë kur të tjerët ose shumica e marrin anën e të fortit ose të fuqishmit.
Në këtë prizëm politologjia ose shkencat politike, janë instancë, forum, institucion ose audiencë e lartë shkencore dhe humaniste- kundër evazionit, konfuzionit, errësirës (territ) ose mjegullës së madhe ushtarake (luftarake), politike, diplomatike, agjituese ose propagandistike:
U mor vesh se për luftërat ose konfliktët e ndryshme që ndodhin ose zhvillohen sot: Faturat, cmimët ose fletëpagesat e ndryshme, shpesherë ose vazhdimisht, sikur vijnë me vonë.
Ligjët dhe drejtësia botërore ose ndërkombtare, vazhdimisht edhe sot, sikur po mundohet të shkelën, korruptohen dhe tjetërsohen nga frika, pasiguria, interesat e ndryshme globale, strategjike, gjeopolitike, koniukturale, nomenklaturale, nanufakturale dhe të tjera.
Rasti i diktatëve, presionëve ose ultimatumëve të vazhdueshme të Brukselit dhe Uashingtonit ndaj Kosovës dhe shqiptarëve për kompromise dhe koncesione të reja ose të pafundme teritoriale, eskteritoriale, gjeografike, politike, administratuve, juridike dhe të tjera ndaj Serbisë dhe minoritetit serb në Kosovë: Paraqet edhe një shëmbull tjetër në morinë e paradokseve të panumërta reaksionare dhe anakronike. Plus dalëzotësit, patriotët, çlirimtarët ose komandantët e paraburgosur shqiptar të UÇK-së në Den Hagë: Si “pengje” ose “viktima të lirisë dhe pavarësisë së Kosovës”! Epoka para gjyqit, apo ?!
Aty është edhe i ashtuquajturi “modeli franko-gjerman”…. Në ” tavolinën e përkryer” politike dhe diplomatike të Brukselit dhe Uashingtonit!…. Si derivat i luftërave të reja në mes shqiptarëve dhe serbëve. E posaçërisht i ashtuquajturi “modelin franko-gjerman”, i cili në intancë të fundit është i ngjajshëm ose analog me “modelin” e dikurshëm të Dy Gjermanive (BDR dhe DDR), sipas të cilit Kosova herët a vonë do i kthehët Serbisë, si Gjermania Lindore-Gjermanisë Perëndimore!
Shtoja këtu edhe “asociacionin” ose “dodik republikën serbe” në Veriun e Kosovës ose Mitrovicës së bashku me enklavat, eldoradot, apendikset ose “komunat autonome” të Serbëve në Graçanicë, Mitrovicën e Veriut dhe gjithandej, pronat ose “pasuritë e patundura” të kishave, manastireve, popavape, vlladikave ose kalluxherëve serb Deçan, Pejë, Graçanicë, Prizren etj….Shteti i lirë, i pavarur, sovran, ligjor, integral, autentik, kompakt ose unik i Republikës së Kosovës ndërkaq, asgjëkundi në horizont.
Ndonëse, edhe Brukseli, edhe Uashingtoni, e dijnë dhe kuptojnë fortë mirë se serbët, janë njerëz dhe popull dhunshëm, pushtues, anarkist dhe kaotik, të cilët kanë mbijetuar si popuj dhe si shtet (-vetëm në saje të luftërave, plaçkitjeve, masakrave dhe pushtimëve të egra ose primitive të teritorëve ose hapësirave të huaja jetësore, teritoriale ose gjeografike në formë hordash ose hordhishë të ndryshme vrastare, kriminale, gjakatare, plaçkitëse etj. Kështu që ju nëse iu thoni (thuani) serbëve se nuk jeni për luftë, por për paqë dhe pajtim me ta: Ato do iu vrasin, sulmojnë ose pushtojnë akoma me shumë dhe me gjatë. Ndërkaq, vetëm nëse ua theni hundët, apo nëse i mundni, shkelni ose pushtoni me luftë ose ushtarakisht, bëhen të urtë, paqësor, racional ose koperativë me ju! Turqit-gjithashtu.
Në anën tjetër ndërkaq, Putini i Rusisë, Erdogani i Turqisë, Kim Yong Uni i Koresë Veriore dhe Llukashenko i Bjellorusë, janë liderët ose politikanët me të adhuruar në Serbi.
 Thonë se e vërteta dhe drejtësia, janë viktimat e para të luftës. Ndërsa, nderi, morali dhe pastërtia në luftë, janë mashtrim ose kontrabandë.
Ironia tjetër është fakti ose paradoksi reaksionar dhe anakronik, se si Serbia, si të thuash në menyrë arbitrare, paternaliste, unilaterale ose monologjike, pas shpërbërjes së përgjakshme dhe përfundimtare të ish Jugosllavisë, pa denimët ose reparacionet e obligueshme luftarake ose ushtarake ndaj Kroacisë, Kosovës, Herceg Bosnës dhe të tjerëve për krimët, masakrat, vjedhjet (plaçkitjet), viktimat, tragjeditë, dhe demët e panumërta njerëzore dhe materiale që ua ka shkaktuar të tjerëve: U pranua në OKB-së, si dhe në mekanizma ose institucione tjera ndërkombtare si pasardhëse ose trashegimtare e drejtëpërdrejt e ish Jugosllavisë. Si Rusia…
E tërë kjo në saje të naivitetëve, paradoksëve, konformizmit ose një oportunizmi të pajustifikuar, reaksionar dhe anakronik të bashkësisë ndërkombtare. Kujtojë se kjo ka ndodhur me ndihmën paraprake të Rusisë si fuqie e madhe ushtarake, gjegjësisht nukleare ose atomike.
Ndërkaq, Kosovës dhe shqiptarëve, asokohe ende (akoma) pa u tharë (terur) gjaku, si dhe pa u shëruar plagët e shumëta të shkaktuara nga çetnikët dhe kriminelët serb: Nga ana e fuqive të ndryshme të globit dhe kontinentit tonë, iu diktuan ose imponuan dialogu (monologu) maratonik me Serbinë së bashku me kompromisët ose koncesionet e panumërta ndaj palës serbe!
U kërkuan ose diktuan në menyrë ultimative (“urbi et orbi” ose “ultima ratio”)-nënshkrimët, formimët dhe miratimët e “demarkacionëve kufitare” me Serbinë, Maqedoninë e Veriut dhe Malin e Zi, së bashku me “asociacionin” ose “dodik republikën e pavarur serbe” në Veriun e Kosovës ose Mitrovicës, si dhe plot kompromise dhe koncesione të tjera teritoriale (eksteritoriale), politike, administrative dhe juridike brenda Kosovës! Ndërkaq, elementit ose etnitetit të madh shqiptar në Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc, iu mohua dhe privua e drejta jetësore, politike dhe ekzistencialiste!
Sikur u harruan dhe mohuan madje edhe konceptët, idealet, vizionet dhe parimet e njohura oksidentale ose perëndimore të Dr. Ibrahim Rugovë së bashku me misionin, narrativin dhe testamentin e tij intelektual dhe patriotik që përkon me periudhat e njohura të Humanizmit dhe Renesansës në fazat e brilimit ose shkëlqimit të tyre me të madh.
 Ndryshe nga kjo, sipas asaj se asnjë shtet, asnjë popull, ose asnjë komb në Europë ose në botë, nuk është aq i pasur, aq i fuqishëm, aq i zhvilluar, aq i sigurtë dhe kualifikuar, për të investuar dhe kontribuuar njëkohësisht edhe në luftën, edhe në paqën eventuale në mes Ukrainës dhe Rusisë etj… Madje (ndoshta?) as SHBA-së: Europa Perëndimore ose BE-së, ëshë koha e fundit të mendojnë ose reflektojnë për mundësitë, potencialet (kapacitetët), agjendat, instrumentet, solucionet, narrativat ose alternativat e veta ushtarake (luftarake), politike, diplomatike dhe të tjera-përballë Rusisë së fuqishme nukleare ose atomike dhe ambicieve të saj hegjemoniste, ekspanzioniste, imperiale ose kolonialiste, të cilat nuk përfundojnë vetëm në Ukrainë. Jo çfare.
Në të kundërten, si të thuash është e pamundur t’i keshë të gjithat përnjeherë. Edhe mbi 6 milion refugjatë të luftës nga Ukraina në BE-së, edhe dhjetëra miliona “rusë të dyndur, zhvëndosur, dëbuar ose përndjekur” nga Kazakistani, Kirgizia, Taxhikistani, Azërbejxhani, Turkmenia ose ish republikat tjera ruso-sovjetike në Francë, Itali, Spanjë, Gjermani, Austri dhe gjithandej BE-së….Shumë prej tyre edhe oligark ose pronar firmash, kompanishë ose sipërmarrjesh të fuqishme, çatip shteti ose birokrat të paguar mirë nepër birotë, entët ose institucionet e ndryshme lokale ose qëndrore. Plus miliona të tjerë si “dezertor lufte”, të ikur kinse nga mobilizimi ushtarak në luftën e Putinit në Ukrainë, ndër të cilët (ndoshta) mund të këtë edhe kriminel lufte, ose agjent të intelegjencës ruse etj. Kush e di!?
Në fakt, lufta e përgjakshme dhe apokaliptike në Ukrainë së bashku me luftën e izraelit ne Palestine dhe liban, si dhe recesionin global të shkaktuar nga pandemia (endemia) globale e Covid 19, kanë nxitur ose shkaktuar një frikë, ose shqetësim tjetër akoma me të  madh, i cili i tejkalon kornizat e një krize thjeshtë ekonomike, koniukturale, manufakturale ose socipolitike. Bëhet fjalë mbi një shqetësim të madh global ose universal që ngre alarmin e lartë të zhdukjes së mundshme të njerëzimit nga një përplasje e mundshme ushtarake, gjegjësisht nukleare ose atomike në mes Rusisë dhe SHBA-së, Natos ose Perëndimit.
Ia vlen të kujtohet në sfond se se duke fillluar nga mesi i gushtit të vitit 1914, dhe muajit maj të vitit 1945, duke filluar nga Madridi në Moskë, nga Moska në Paris, nga Parisi në Londër, nga Londra në  Berlin dhe kështu me radhë, vetëm kontinenti i vjetër europian, i kishte humbur afro 😯 milion banor ose qytetar të tij nepër luftërat e ndryshme botërore, lokale ose rajonale, nepër kampet e ndryshme të përqëndrimit, nga zia e bukës, ethët spanjolle, bombardimet masive, granatimet dhe shkatërrimet tjera. Pa i harruar këtu edhe “luftërat e mbretërve ose perandorëve europian”, para, gjatë dhe pas periudhës së Renesansës së bashku me sëmundjen ose virusin vdekjeprues të “kugës”, të cilat atëbotë e pllakosën dhe përgjysmuan popullsinë e Europës. Mrekullia e tërë asaj periudhe sfiduese dhe turbulente është ajo se globi (planeti) dhe kontinenti ynë, kanë mbijetuar nga krizat ose fatkeqsitë e mesipërme.
 Ndonëse, rilindja ose ringjallja globale ose europiane, asnjëherë nuk ishte e plotë, veçse e pjesshme ose sipërfaqësore. Njerëzit vritën, shtypen, diskrimonohen dhe vdesin edhe sot në Europë dhe gjithandej.
 Siç po shihet pra, Europa po kalon nepër një cikël të ri sfidash ose krizash serioze e besa madje edhe dramatike ose apokaliptike.
Asnjëherë nuk ka patur një mbyllje të tillë kontinentale, gjeografike, politike, administratije ose juridike si sot. Kontineti plak sikur po mbyllet ose izolohet nga jashtë, dhe po çelët (hapet) ose integrohet nga brenda, ose brenda kornizave të tij burokratike, teknokratike, politokratike, administrative, juridike etj.
Ndërkohë që çdo ditë e natë, me qindra ose mijëra njerëz nga Ukraina, Siria, Iraku, Avganistani, Magrebi, Lindja e Mesme, Afrika ose Ballkani, përpiçen të kapin Europën Perëndimore për një kafshatë bukë, apo kulm mbi kokë.
I tmerrshëm dhe shpesh edhe tragjik, është fati i emigrantëve ose azilkërkuesve. Në mërgim ose emigracion, njerëzit shpeshherë shuhen ose vdesin pa ditur kurrë në kanë jetuar ndonjëherë. Pastaj vjen kriza e asimilimit ose tjetërsimit….Harresa ose mohimi i gjuhës amtare….E sidomos nga ana e brezit të ri, ose gjeneratës së re.
Sikur jetojmë pra në pikëtakimin ose pikëkalimin ndarës në mes botës së vjetër klasike, romantike, idealiste ose realiste, dhe “botës moderne” materialiste dhe surealiste të kaosit dhe anarkizmit.
 Bota jonë sikur po tkurret. Shkenca dhe teknika janë bërë të pakapshme, imagjinare ose fiktive. Shkenca dhe teknika sikur nuk komunikojnë më fare me ne. Shkrimtarët, artistët, politologët, pedagogët, filozofët dhe sociopsikologët ndërkaq, sot janë të paaftë ose të pa fuqi, për t’ i bërë të kuptueshme shkencën dhe tekniken në një kohë kur shkenca dhe teknika, shkëlqejnë dhe lulëzojnë nga futurizmi, imagjinata dhe fantazia industriale, teknologjike, ushtarake ose luftarake!
Kultura e lartë shkencore dhe humaniste, vazhdimisht sikur ka humbur ose falimentuar përballë cinizmit, injorancës ose përbuzjës së skajshme të aristokracisë dhe borxhezisë së lartë industriale, teknologjike, makrokapitaliste, politike, ushtarake etj.
Për çfarë shërbejnë atëherë arti, kultura, letërsia, shkenca (filozofia), politika ose diplomacia, nëse nuk na bëjnë me racional, me human ose me njerëzor? Në të kundërten, ato e bëjnë të kanosur (rrezikuar) qenien, materiren, krijesën dhe ekzistencën tonë individuale dhe kolektive.
Çdo ditë njerëzit dhe popujt e ndryshëm gjithandej globit, jetojnë me pasiguri individuale dhe kolektive në kontekstin objektiv dhe subjektiv…S’ka gjë më të ankthshme dhe me stresuese se kjo.
 Në anën tjetër ndërkaq, zbulimët ose teknologjitë e reja ushtarake (luftarake), kimike, biologjike, baktereologjike, mikroskopike, mikroçipike dhe të tjera, e rrezikojnë seriozisht jetën, qetësinë, intimitetin, dinjitetin, ekskluzivitetit dhe autenticitetin tonë.
Teknologjitë e reja, sikur i shkurtojnë, thjeshtëzojnë, konektojnë, vibrojnë, detektojnë (deshifrojnë) dhe i rrobotizojnë madje, madje edhe shpirtin dhe mendjen (logjikën) ose intelektin tonë. Na bëjnë të pa ndjenja dhe të pashpirtë….Dhe, kjo është “blasfemi industriale ose teknologjike”.
Është e tmerrshme, shokante ose alaramante ajo që po ndodhë në luftën e Ukrainës, ku pos dëmëve ose shkatërrimë të shumëta: Tepër i madh (shokant ose alarmant) është numri i ushtarëve të vrarë ukrainas në frontët e ndryshme të luftës.
 Bëhet fjalë për qindra mijëra ushtar ose luftëtar të vrarë të Ukrainës, shumë prej të cilëve janë vrarë ose e kanë gjetur vdekjën ende pa i njohur dhe takuar kurrë në vijat e frontit, ushtarët dhe komandantët rusë. Janë vrarë, zhdukur ose eliminuar nga granatimet dhe bombardimet masive të aviacionit dhe artilerisë ruse.
Politologjia ose shkencat politike, e kanë strukturën ose substancën e njohur plurale, primare ose ambivalente, të cilat mbështetën ose bazohën në ndërkohë në substratin ose substituin e njohur determinant dhe paradigmatik të antagonizmave, disonancave, divergjencave, kontrasteve, kontraversave ose diskrepancave të ndryshme politike, ushtarake, konceptuale, ideologjike, strategjike, gjeopolitike etj.
Boshti i etikës politike dhe diplomatike, qëndron pra tek fuqia dhe aftësia e njohur për universalizimin e koncepteve dhe postulimin e vlerave dhe parimeve.
 Ndaj, sipas John F.Kennedyt: “Njerëzimi patjetër do duhej t’u jep fund luftërave ose konfiktëve të ndryshme, duke e zbritur (ulur) spiralen e dhunës dhe shkatërrimit, përpara se luftërat e ndryshme,  t’i japin fund njerëzimit ose civilizimit tonë. Kjo në radhë të parë për faktin se paraqitja ose zbulimi i enërgjisë bërthamore, e sidomos i armëve të ndryshme nukleare ose atomike, sipas politologëve, filozofëve ose sociopsikologëve të shumtë: Skur e ka nxitur ose përshpejtuar nevojën imanente ose imediate për zgjidhejn emërgjente të luftërave, konfliktëve ose problemëve ekzistuse në botën ose globin tonë.
 “Nuk e di se me çfarë armësh do zhvillihet Lufta e Tretë Botërore, por e di se Lufta e Katërt Botërote, do zhvillihet me gurë, heshta, shigjeta ose me shkopinjë.”, tha dikur Albert Einsteini.
Në instancë të fundit, të gjitha luftëtat ose konfliktët e ndryshme, në radhë të parë i shpalosin ose deshifrojnë deshtimin e politikës dhe diplomacisë, gjegjësisht, muzgujt ose ambisin e humanizmit dhe intelektit njerëzor.
Në këtë prizëm sipas Nikolla Makiavellit, nuk mund të ketë ikje ose shpëtim nga lufta, por vetëm shtyerje ose armëpushime të ndryshme në dëm ose dobi të palëve në luftë ose konflikt.
Ndaj, ata që bëjnë gabime ose gafe të rënda në politikë të lartë ose diplomaci, nuk kanë parë dhe mësuar asgjë nga lufta.
Në instancë të fundit, sipas konceptëve, doktrinave ose teorive të njohura ushtarake dhe politike: Lufta është shumë serioze për t’ia besuar atë ushtarëve (ushtarakëve) ose komandantëve të luftës.
Përfundimi ose parandalimi i luftërave ose konfliktëve të ndryshme me anë të politikës ose diplomacisë së kualifikuar, intelektual, profesionale, intelegjente, komplementare, suplementale, komptehensive, kontemplative ose superlative, është shumë me i rëndësishëm ose efektivë, se sa protesta ose rezistenca kundër tyre.
Në Kosovë lufta e re (eventuale) kundër Serbisë së bashku me luftërat ose konfliktët potenciale në Besarabi (Moldavi), Gjorgji (Kruzi) etj., sikur ndodhën në prag.
Apo….???!!!

Tri mandate premtime elektorale të pambajtura për diasporën shqiptare në Itali- Nga ALBA KEPI

Nëse ‘Albania’ u identifikua si fjala më e përdorur në të përditshmet e agjencitë italiane të informacionit përgjatë 2024, viti 2025 nis në Itali me të njëjtën kryefjalë: ‘Shqipëria’.
Parlamenti Italian hap dyert e punimeve për vitin 2025 me diskutimet mbi draft ligjin e hartuar nga qeveria mbi marrëveshjen e pensioneve mes Italisë e Shqipërisë.
Për gati një dekadë kjo marrëveshje ka mbetur një nga premtimet e pa mbajtura të fushatave elektorale të Partisë Socialiste që në çdo prag vote deklaronte gënjeshtrën se ‘marrëveshja u krye’.
Kështu ndodhi më 2013, më 2017, më 2021 e më zgjedhjet vendore të 2023.
Kronologjia e ngjarjeve konfirmon se kjo marrëveshje u nënshkrua vetëm më 6 shkurt 2024 në Romë e 3 muaj pas Paktit mbi Emigracionit mes Ramës e Melonit, firmosur më 6 nëntor 2023 po në Romë.
‘Njëra dorë lanë tjetrën e të dyja lajnë fytyrën’, thotë një shprehje e urtë shqiptare e me sa duket të dy kryeministrat me marrëveshjet mes tyre kanë shkëmbyer favoret për të ‘shpëtuar’ fytyrat e njëri tjetrit.
Meloni për shkak të presionit mediatik e një premtimi elektoral që po i kthehej në boomerang në pazgjidhjen e kolapsit të sistemit kombëtar të azilkërkuesve e Rama tashmë dukshëm nën komandën e çdo pushtet në Shqipëri dhe atij legjislativ që kishte programuar tashmë votën e emigrantëve në zgjedhjet e 2025 .
E marrëveshja e pensioneve do të jetë ‘flamuri’ elektoral për votën e emigrantëve në Itali.
Prej 2013 kur Erion Veliaj ishte Ministër i Çështjeve Sociale, ‘dokrrat e hinit’ të qeverisjes socialiste përdornin premtimet gënjeshtra për votën e diasporës.
Qysh në këtë vit deklarohej se ‘marrëveshja e pensioneve’ po kryhej.
E vërteta është se sot në janar të 2025 kjo marrëveshje është ende në pritje të votës në dhomën e deputetëve që me shumë gjasa do të jetë pasditen e së mërkurës 8 janar 2025.
Më pas ky draft ligj do të kaloj në analizën e dhomave të komisioneve përkatëse të Senatit e me votën në Asamblenë Parlamentare.
E ky është një rrugëtim mëse normal i një draft ligji hartuar nga qeveria italiane, por që përkon në mënyrë perfekte me afatet kohore të hapjes së fushatës elektorale në Shqipëri që me shumë gjasa ka pasur një marrëveshje në mënyrë maniakale nga miqësia e Ramës me Melonin.
E sidoqoftë marrëveshja e pensioneve tashmë arritur pas 3 mandatash e premtime të pambajtuara të qeverisës së Ramës, nuk ka më si të ‘shitet’ si suksesi i tij.
Draft ligji që pritet të diskutohet e të votohet më 7 e 8 janar në Dhomën e Deputetëve të Parlamentit Italian mban numrin 1916 e përmban 31 nene.
Në të dhënat e mbledhura është dokumentuar se janë mbi 293 mijë emigrantë shqiptarë që në vitin 2020 marrë për referim në hartimin e këtij drafti ligji, kanë derdhur kontributet e tyre në Sigurimet Sociale Italiane.
Për të përfituar nga kjo marrëveshje qytetari shqiptar duhet të ketë moshën 67 vjecë e 20 vite pune totale mes Italisë e Shqipërisë.
Po sipas të dhënave të referuar në këtë draft konfirmohet se janë 421.561 emigrantë shqiptarë në Itali në të dhënat e vitit referencial 2020 e 2053 italianë që punojnë e jetojnë në Shqipëri.
Mbulesa financiare për këtë marrëveshje është: 9.8 milionë euro për vitin 2024, 10.9 milionë euro për 2025, 10,5 milionë euro për 2025, 10 milionë euro për 2027, 12 milionë euro për 2028, 13.9 milionë euro për 2029, 16.2 milionë euro për 20230, 18.2 milionë euro për 2031, 20.31 milionë euro për 2032.

A ka pasur heqja e dinarit “efekt pozitiv” në sistemin financiar të Kosovës?

Sandra Cvetkoviq

Rregullorja e Bankës Qendrore të Kosovës që transaksionet financiare të kryhen vetëm në euro, nuk e ka arritur qëllimin e saj, pasi valuta e Serbisë, dinari ende qarkullon në zonat serbe në Kosovë dhe të ardhurat nga buxheti i Serbisë nuk konvertohen në euro, thotë për Radion Evropa e Lirë (REL) profesori i ekonomisë në Universitetin e Prishtinës, Mejdi Bektashi.

“Kjo rregullore ishte një vendim i nxituar. Një vendim politik i kësaj Qeverie”, mendon ai dhe shton se çështja e heqjes së dinarit duhej të zgjidhej nëpërmjet dialogut për normalizimin e marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë, i ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian.

Bektashi thekson se edhe pas një viti nga miratimi i rregullores, nuk ekziston një marrëveshje për transferimin e parave që do t’i siguronte Bankës Qendrore të Kosovës qasje në këto fonde.

Guvernatori i Bankës Qendrore të Kosovës (BQK), Ahmet Ismaili, duke e komentuar këtë rregullore në konferencën vjetore në fund të dhjetorit, tha se ajo ka pasur një “efekt pozitiv” në të gjithë sektorin financiar, duke sjellë “unifikimin e sektorit dhe ndërprerjen e financimeve të paligjshme”.

Rregullorja, e cila ndalon pagesat me valuta të tjera pos euros – rrjedhimisht edhe me dinarë – u miratua në fund të dhjetorit 2023 dhe hyri në fuqi më 1 shkurt 2024.

Pjesëtarët e komunitetit serb, të cilët marrin të ardhura të ndryshme nga buxheti i Serbisë në dinarë, reaguan ashpër ndaj kësaj rregulloreje, ndërsa ajo u kritikua edhe nga komuniteti ndërkombëtar me arsyetimin se mund të ketë pasoja negative për komunitetet pakicë.

Profesor Bektashi thotë se e vetmja gjë që ka ndryshuar gjatë këtij viti është se qytetarët e Kosovës nga komuniteti serb duhet të shkojnë në Serbi për t’i marrë të ardhurat e tyre në dinarë.

“Periudha e tranzicionit duhej të kishte një kuptim, që Banka Qendrore e Kosovës dhe Banka Popullore e Serbisë të arrinin një marrëveshje për konvertimin e dinarit në euro dhe të sigurohej qarkullimi i parave për pensionistët dhe të tjerët që marrin të ardhura në dinarë”, konsideron Bektashi.

Banka Popullore e Serbisë ka insistuar që çështja e dinarit të diskutohet në kuadër të dialogut, gjë që Kosova përgjithësisht e ka refuzuar, duke argumentuar se kjo është çështje e brendshme.

Cila është gjendja reale në terren?

Petar nga Mitrovica e Veriut është punëtor i një prej institucioneve të mbyllura, që funksiononin sipas sistemit serb, të cilat Kosova i ka mbyllur me arsyetimin se “funksiononin në mënyrë të paligjshme”.

Në një bisedë për Radion Evropa e Lirë, Petari thotë se aktualisht nuk shkon në punë, porse pagën e merr rregullisht.

“Paga më transferohet në një llogari që është në dinarë. Ndoshta edhe kjo duhej të zgjidhej, që paga të konvertohej disi dhe ta merrnim normalisht në euro në Kosovë, përmes bankave si NLB Banka ose Raiffeisen Banka, që ndodhen në qytetin tonë”, thotë ky qytetar.

Ai vëren se “asnjëra palë nuk dëshiron t’i kushtojë vëmendje popullit që po kalon nëpër vështirësi”.

Banka Qendrore e Kosovës ka pohuar se heqja e transaksioneve financiare në dinarë nuk e ndalon pagesën e të ardhurave nga buxheti i Serbisë, por ato duhet të jenë ekskluzivisht në euro, për të mundësuar qasjen në rrjedhën e parasë.

Megjithatë, deri më sot, këto të ardhura kanë mbetur në dinarë. Gjithashtu, në disa zona serbe – kryesisht në komunat në veri – dinari vazhdon të qarkullojë si mjet pagese në objektet tregtare.

Beogradi zyrtar refuzon t’i mbyllë institucionet e veta në Kosovë, dhe disa prej tyre janë transferuar në vendet kufitare në Serbi. Aty janë vendosur edhe bankomatë, prej nga qytetarët e Kosovës tërheqin të ardhurat e tyre në dinarë.

 

“Për dinarë, në Serbi”

Radomiri nga Leposaviqi thotë se tani, “si zakonisht”, i tërheq të ardhurat e tij në dinarë në Rashkë, një qytet kufitar në Serbi, rreth 30 kilometra larg kësaj komune me shumicë serbe në veri të Kosovës.

“Zakonisht shkojmë atje (në Rashkë) dhe blejmë edhe produkte serbe që këtu (në Kosovë) ishin të ndaluara për një periudhë. Jemi mësuar të paguajmë edhe me kartelë… në përgjithësi, nuk është shumë e thjeshtë, por po përshtatemi”, thotë ai.

*Lidhur me jetesën e qytetarëve në veri mund ta shikoni edhe këtë video të publikuar më 23 dhjetor, 2024.

Ai vë në dukje se në pikat kufitare krijohen radhë të gjata gjatë kohës kur bëhen pagesat nga buxheti i Serbisë, dhe shpesh ndodh të presin për disa orë për të kaluar nga Kosova në Serbi ose anasjelltas.

“Duhet të armatosesh me durim, sepse krijohen turma të mëdha kur bëhet pagesa e pensioneve ose ndonjë e ardhur tjetër. Në familje kam dy pensionistë (prindërit), i kam çuar në Rashkë, por tani kam marrë një autorizim dhe ua tërheq pensionet vetë”, tregon Radomiri.

Miloradi nga Graçanica, një komunë me shumicë serbe pranë Prishtinës, deri në heqjen e dinarit e merrte pensionin me çek, pra paratë i jepeshin në sportelin e Postës që funksiononte në sistemin serb ose i dërgoheshin në adresën e shtëpisë nga postieri.

Ai shpjegon se në muajt e parë pas ndalimit të përdorimit të dinarit, shkonte çdo muaj në Serbi për ta tërhequr pensionin, por më pas ka hapur një llogari në bankën e Kursimores së Postës serbe , ku i transferohen paratë.

Tani, siç thotë, kartën bankare ua jep fëmijëve të tij, të cilët e tërheqin pensionin e tij në Serbi.

Çdo vit Serbia ndan miliona euro për pagesën e të ardhurave për serbët në Kosovë.

Përveç pagave dhe pensioneve, aty përfshihen edhe ndihmat financiare si asistenca sociale, shtesat për fëmijë dhe të ngjashme.

Në fund të tetorit të vitit 2024, Qeveria e Serbisë shpalli territorin e Kosovës si “zonë të mbrojtjes së veçantë sociale”, gjë që parashikon ndihmë shtesë financiare për të papunët, pensionistët dhe fëmijët.

Radio Evropa e Lirë

Pse Serbia nuk po e preferon gjuhën e dialogut? Nga Skënder MULLIQI

Meqense qe shumë vite nga bashkësia ndërkombëtare na është kërkuar zhvillimi i dialogut më Serbisë për normalizim të marrdhënieve, të zbërthejmë pak se çka përmban gjuha e dialogut?Dialogu ishte një akt sublim i mendimit, veprimit dhe sjelljes politike. Është mënyra më e mirë e komunikimit politik. Kur nuk ka dialog në politikë, urdhërohet ose përdoret forca dhe dhuna. Edhe problemi më i vështirë mund të zgjidhet përmes dialogut. Aty ku nuk diskutohet në politikë, thellohen problemet, hapen konfliktet, zgjerohen krizat dhe në fund zhvillohen luftëra. Të jesh gati për t’u takuar dhe për të folur do të thotë t’i lejosh vetes të dëgjosh një mendim, pikëpamje të ndryshme dhe të përballesh me argumente të reja. Vetëm duke u takuar me mendime dhe argumente të ndryshme, është e mundur të gjesh një rrugëdalje dhe përgjigjen e duhur. Dialogu është një mjet në komunikimin politik dhe një nga elementët e rëndësishëm të kulturës politike demokratike. Nuk ka kulturë politike demokratike pa dialog. Një rend demokratik i rregulluar mirë nuk mund të ndërtohet dhe as të funksionojë pa dialog. Dialogu në politikë kërkon: të dëgjosh me vëmendje tjetrin, të tregosh mirësjellje ndaj tjetrit dhe të pranosh tjetrin në mënyrë të barabartë. Njeriu i dialogut është i hapur dhe i beson arsyes. Një njeri i tillë nuk pranon forcën dhe dhunën. Serbët nw krye mw Vuqiqin nuk e pranojnë dialogun, sepse janë të bindur se e dinë të vërtetën dhe se nuk kanë nevojë për asnjë bisedë. Ata janë të kufizuar dhe budallenj, dhe nëse arrijnë në një pozicion politik – të rrezikshëm dhe të dëmshëm.

 

Nuk ka dialog në politikë pa diversitet, ndershmëri, respekt për veten dhe të tjerët. Negociatat zakonisht shmangin pasojat përfundimtare të ekskluzivitetit – përdorimin e forcës dhe dhunës. Synimet psikologjike të negociatorëve janë më shpesh të padukshme dhe vetëm veprimet janë të dukshme. Ata që barazojnë synimet dhe veprimet në një politikë të tillë negociuese mund të gabohen rëndë. Në politikën e supremacisë, maskat shpesh negociojnë. Aty ku në politikë bëhen premtime, por premtimi nuk kontrollohet dhe ku nuk kontrollohet – nuk ka dialog. Një bisedë e sinqertë është parakusht për të fituar besimin dhe ofron mundësi për pajtim, qoftë edhe mes atyre që deri dje ishin konfliktuar dhe gjakosur. Është pikënisja në ndërtimin e paqes dhe një jete dinjitoze për njerëzit. A ka hyrë në rrugë pa krye dialogu Beograd-Prishtinë shtrohet pas kësaj pyetja logjike?Të gjitha rregullat e lartpërmendura të dialogut Serbia e Vuqiqit, është duke i hudhur poshtë!Deri sa në Bruksel po paralajmërojnë se pa normalizim të marrdhënjeve nuk ka rrugë evropinae as për Kosovën dhe as për Serbinë, situata në terren është përshkallëzuar gjithnjë e më shumë për shkak të veprimeve subverzive dhe terroriste të presidentit serb, Aleksander Vuqiqi, e jo siq ju faturua pa asnjë bazë Kosovës, duke ju vu masa të embargos ekonomike dhe politike nga BE-ja.Kosova nuk bëri asnjë veprim të pa ligjshem, por vetëm vuri rend dhe ligj në veri të Kosovës, që nuk e kishin shumë vjet pas luftës.Ne veri rendin dhe ligjin e bënë strukturat kriminale paralele serbe ne krye me presidentin serb dhe më Listën Serbe.Qeveria jonë e hoqi kontrollin e Beogradit zyrtarë mbi këtë pjesë vitale të vendit.U zhvilluan në Bruksel shumë takime dhe një në Oher në mes Prishtinës dhe Beogradit të udhëhequar nga BE-ja për dialog, por që rezultuan në mos miratimin konkret të Vuqiqit të këtyre marrveshjeve.Bisedimet jo productive u udhëhoqen nga qeku, Mirosllav Lajqak, spanjolli Borrel, dhe nga amerikani Eskobar.

Ndërmjetësit ndërkombëtar u treguan të njëanshem në maratonen e bisedimeve duke mbeshtetur më shumë Serbinë, e cila bëri gjenocid mbi popullin shqiptarë në vitet e 90-ta të shekullit të kaluar.Serbët në veri nuk janë viktima të shqiptarëve siq pretendon Vuqiqi, por janë viktima të politikës serbomadhe të qetnikëve në pushtetin e Serbisë.Qeveria e Kosovës, me vendosjën e rendit dhe ligjit, ne veri, ka ndihmuar serbët e pa instrumentalizuar, e që janë shumicë nga politika fashiste vuqiqiane, duke i integruar në sistemin e Kosovës.Është manipulim i Serbisë dhe Vuqiqit për të mbetur sa më gjatë në pushtet, kur thotë së serbët nuk shohin mundësinë e bashkejetëses më shqiptarët.Vuqiq dhe Lista Serbe kërkuan që minoriteti serb të bojkotoj zgjedhjet në veri, dhe serbët të largohen nga instituconet e Kosovës.Vuqiqi bëri lojëra më ushtrinë e tij në kufij, pastaj përmës terrorostit Radojqiq tentoj më nda Kosovën më luftë në Banjskë dhe duke e shëmbë kanalin në Zveqan me një akt terrorist tjetër.Kwto raste dhe të gjitha rastet në vazhdimësi janë tregues se Beogardi po nxitë dhunën, qw pwrjashton gjuhwn e dialogut.Edhe pse më 17 shkurt 2008, Kosova shpalli pavarësinë , presidenti serb,Aleksander Vuqiq vazhdon më retorikën së kurrë nuk do të njeh pavarësinë e Kosovës, si kusht për arritjën të marrvëshjës përfundimtare për normalizim të marrdhënjeve. Serbia po armatoset e që sigurisht po shkakton shqetësim në rajon dhe në Kosovë. Kremlini po nxit paqëndrueshmërinë në këtë pjesë të Ballkanit Perëndimor me mjete propagandistike dhe hibride, për të zhvendosur luftën edhe në Ballkan, gjë që NATO nuk duhet ta lejon.Edhe tw parashtrohen edhe shumw pyetje lidhur mw kwtw temw, shumw vwshtirw wshtw qw gjuha e dialogut tw zwnw vend mw klikwn e kriminelwve tw luftws nw pushtetin aktual tw Serbisw…

Aty ku mrekullitë dinë t’i bëjnë më të vegjlit e QKUK-së

Arton Konushevci

Çdo zhurmë monitori në kujdesin intensiv të Klinikës së Neonatologjisë bart peshën e shpresës, por edhe të frikës.

Qindra fëmijë të lindur para kohe trajtohen çdo vit në këtë njësi të Qendrës Klinike Universitare të Kosovës (QKUK) në Prishtinë.

Shpesh me peshë më pak se një kilogram, ata luftojnë për secilën frymë, ndërsa aparaturat përreth tyre, bashkë me stafin e profesionistëve, punojnë pa pushim.

“Është punë shumë e ndjeshme, por e bëj me kënaqësinë më të madhe dhe pa përtesë”, thotë infermierja Antigona Ejupi, e cila në mjekimin intensiv neonatal punon për më shumë se 25 vjet.

Në ditën kur Radio Evropa e Lirë bisedoi me të, në pjesën e parë të dhjetorit, ajo kishte nën kujdesin e saj 6-7 fëmijë të lindur para kohe.

Në mesin e tyre ishte edhe vajza e Kosovare Pacollit nga komuna e Lipjanit.

Kosovare Pacolli pranë foshnjës së saj të lindur para kohe, e cila po mbahet në kujdesin intensiv.

Kosovare Pacolli pranë foshnjës së saj të lindur para kohe, e cila po mbahet në kujdesin intensiv.

E vogla kishte ardhur në jetë në javën e 27-të të shtatzënisë, ndërsa normalisht do të duhej në javën e 39-të apo 40.

“Kemi qenë të dyja në rrezik. Kam hyrë me urgjencë në operacion. Falë mjekëve, sot jemi më mirë”, thotë Kosovarja për Radion Evropa e Lirë.

Vetë e shtrirë në Klinikën e Gjinekologjisë, për më shumë se një javë, ajo mundohej që ta vizitonte të bijën në klinikën tjetër, disa metra larg, së paku një herë në ditë.

Qante vazhdimisht dhe kërkonte të dinte se si është gjendja e së voglës së saj.

“Mjekët po më thonë se edhe pak kohë dhe do të ma sjellin vajzën atje ku jam unë në Gjinekologji. Jam shumë e kënaqur me kujdesin e mjekëve dhe të infermierëve këtu”, thotë nëna e pesë fëmijëve.

Kosovarja duke e ushqyer foshnjën e saj.

Kosovarja duke e ushqyer foshnjën e saj.

Shpresë asaj dhe shumë nënave si ajo u jepte rasti i Hyrmete Llullecit nga Ferizaj, foshnja e së cilës kishte qëndruar një muaj në kujdesin intensiv të Neonatologjisë.

“Nuk e kam besuar se do të më shpëtojë vajza, sepse lindi me një peshë të vogël, por, falë Zotit dhe kujdesit të mjekëve, sot është mirë. Një muaj ka qëndruar në mjekimin intensiv pa mua, e tash jemi bashkë këtu në repartin e Neonatologjisë”, thotë Hyrmetja, nënë e dy fëmijëve.

Përse foshnjat lindin para kohe?

Organizata Botërore e Shëndetësisë i quan foshnja të parakohshme ato që lindin përpara se nënat ta kenë përfunduar javën e 37-të të shtatzënisë.

Lindja e parakohshme vjen për një varg arsyesh – shumë prej tyre ndodhin spontanisht, por disa janë edhe pasojë e arsyeve të ndryshme mjekësore, si infeksionet, diabeti, tensioni i lartë i gjakut etj.

Megjithatë, sipas OBSH-së, në këto raste ndodh që nuk identifikohet as edhe një shkak.

Në një raport të publikuar në vitin 2023, OBSH-ja ka vlerësuar se rreth 13.4 milionë foshnja kanë lindur para kohe në vitin 2020.

Shkalla e lindjes së parakohshme nëpër vende të ndryshme ka lëvizur mes 4 dhe 16 për qind.

Nga janari i vitit 2024 deri në fillim të dhjetorit, në kujdesin intensiv të Klinikës së Neonatologjisë në QKUK janë trajtuar 1.095 foshnja – në mesin e tyre 785 të lindura para kohe.

Prej këtyre të fundit, 48 kanë lindur në spitalet rajonale të Kosovës dhe në ato private, por që më pas kanë pasur nevojë të trajtohen në Klinikën e Neonatologjisë, thotë për Radion Evropa e Lirë ushtruesi i detyrës së drejtorit të kësaj klinike, Luan Morina.

“Mbi 50% e punës që bëhet në kliniken tonë, ka të bëjë me lindje të parakohshme. Fatkeqësisht, duhet të them se kemi një rritje të numrit të rasteve ‘premature’, sidomos të këtyre me peshë të vogël”, thotë Morina, por nuk ofron ndonjë shifër specifike se sa apo në cilën periudhë është vërejtur rritja e numrit të rasteve.

Foshnjë e lindur para kohe duke u mbajtur në kujdes intensiv në Klinikën e Neonatologjisë.

Foshnjë e lindur para kohe duke u mbajtur në kujdes intensiv në Klinikën e Neonatologjisë.

Ai vetëm thotë se foshnjat me peshën më të vogël të trajtuara në mjekimin intensiv neonatal, janë ato nga 500 gramë deri në 999 gramë.

Gjatë vitit 2024, sipas tij, 61 foshnja kanë lindur mes javës së 22-të dhe 28-të të shtatzënisë dhe prej tyre 57 nuk kanë arritur të mbijetojnë.

“Është prematuritet i thellë, që, pavarësisht kushteve, kujdesit e gjërave të tjera, është e vështirë të mbijetojnë, sepse bëhet fjalë për një papjekuri totale të foshnjave”, thotë Morina.

Për infermieren e kujdesit intensiv në Neonatologji, Elvane Ramadani, është një moment tejet i rëndë edhe për stafin, kur bebja nuk mbijeton.

“Nuk e di se si ta përshkruaj. Por, mundohemi t’u japim shumë forcë prindërve, sidomos nënës, e cila, në njëfarë forme, është më e lidhur me frytin e saj”, thotë Ramadani.

Ushqimi i foshnjave nëpërmjet tubit.

Ushqimi i foshnjave nëpërmjet tubit.

Vdekshmëria e fëmijëve në Kosovë përmendet si problem serioz edhe në vlerësime të ndryshme ndërkombëtare.

Raporti i vitit 2023 për progresin e Kosovës drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian ka nxjerrë në pah se 16 në 1.000 fëmijë vdesin para se t’i mbushin 5 vjet, për shkak të sëmundjeve jongjitëse.

Kjo shifër, sipas raportit, është tri herë më e lartë se mesatarja e BE-së.

Në raportin e progresit të vitit 2024, ndërkaq, thuhet se “jetëgjatësia në lindje në Kosovë mbetet më e ulëta në rajon dhe shkalla e vdekshmërisë së fëmijëve më e larta në rajon”.

Por, për dallim nga fundi i viteve ’90, kur shkalla e vdekshmërisë së foshnjave në Kosovë ka arritur në mbi 30 promil – që do të thotë në 1 mijë foshnja të lindura, mbi 30 kanë vdekur – kjo shifër sot është së paku për gjysmë më e vogël, nën 14 promil.

Stafi shpreh bindjen se në rënien e shkallës së vdekshmërisë, ndër vite, kanë ndikuar: trajtimi me medikamente gjithnjë e më të avancuara, përvoja profesionale dhe edukimi i vazhdueshëm i punonjësve shëndetësorë.

Një infermiere duke përcjellë gjendjen e foshnjave përmes monitorit.

Një infermiere duke përcjellë gjendjen e foshnjave përmes monitorit.

Për infermieren Antigona Ejupi, një gjë është e sigurt: kujdesi për të porsalindurit është prioritet mbi prioritetet.

“Edhe kur jam në shtëpi, i thërras kolegët dhe i pyes për rastet – a kanë pasur ndonjë problem, a kanë shtuar peshë… Ne lidhemi shumë me to”, thotë Antigona.

Radio Evropa e Lirë

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

Kliko këtu për të parë arkivën e lajmeve

Send this to a friend