Me vështrimin e saj të ëmbël dhe theksin melodioz, që zbulojnë origjinën e saj jugore, Marie Maurisse na pret ngrohtë në lokalet e agjencisë të vogël të shtypit që e ndan me gazetarë të tjerë investigativë në qytetin e Lozanës.

Marie Maurisse është një gazetare e pavarur me bazë në Lozanë. Bashkëpunon me disa gazeta të Zvicrës franceze si L’Hebdo, Le Temps, Le Matin dimanche dhe PME Magazine. Është edhe korrespondente e të përditshmes franceze Le Monde. Libri i saj i parë «Bienvenue au paradis – enquête sur la vie des Français en Suisse» – «Mirësevini në Parajsë – hetim për jetën e francezëve në Zvicër » ka dalë në librari më 13 prill nga shtëpia botuese Stock.

Kjo 33 vjeçare nga qyteti i Tuluzës, e cila prej 2008 jeton dhe punon në Zvicër, po kalon një periudhë të vështirë, për shkak se pas botimit të librit të saj të parë «Bienvenue au paradis», ka marrë dhjetra “mesazhe atakuese”, të mbushura me fyerje dhe urrejtje, që tregon faqen tjetër të situatës të emigrantëve francezë në Zvicër.

swissinfo.ch: Kur filluat të shkruani këtë libër, a keni pritur reaksione të këtij lloji?

Marie Maurisse: E dija që kishte të bënte me një temë të ndjeshme, por këto reaksione violente më prekin shumë. Mjerisht, ilustrojnë në mënyrë perfekte atë që kam përshkruar në librin tim “Bienvenue au paradis!”: një emigrant (francez o me origjinë tjetër), të cilit Zvicra i ofron një vend pune, duhet të rrijë me gojë mbyllur.  Kjo është edhe përmbajtja e mesazheve që marr të mbushura me urrejtje. Po nuk kuptoj, e përse më ndalohet të kritikoj disa aspekte të këtij vendi – që unë e shoh të panevojëshme ta nënvizoj – e vlerësoj shumë.

swissinfo.ch: Ky libër a mund të ishte shkruar nga një qytetar zviceran?

M.M.: Jo. Nuk besoj, sepse ata nuk mund ta marrin me mend për vuajtjet që përjetojnë emigrantët apo ata që jetojnë në zonat kufitare me Zvicrën. Për një francez është më lehtë që t’ia hapë zemrën një bashkëkombasi të tij. Zviceranëve nuk hapin, sepse nuk duan t’i plagosin. Deri miqtë e mij zviceranë, të cilëve kur u shpreh kritika për vendin e tyre, ata ofendohen.

swissinfo.ch: Le t’i shkojmë në zemër mesazhit që doni të përçoni. Sipas jush, francezët janë viktima të një racizmi të maskuar. Nuk po e egzagjeroni ?

M.M.: Mjerisht është realitet. Kam takuar dhjetra francezë rezidentë në Zvicër ose punëtorë frontalierë, (që vijnë e punojnë nga Franca në Zvicër pasi jetojnë në zonat kufitare – shpjegim EB) – dhe të gjithë më kanë thënë se kanë marrë mesazhe ose komente ofensive që i kalojnë limitet midis kolegëve apo bisedat përpara filxhanit të kafesë. Me kohë ata kanë mësuar t’i parandalojnë këto situata. Duke qenë sa më shumë diskretë në punë, duke bërë gjithçka për të ardhur në kohën e duhur dhe pa vonesë, vetëm për të evituar steriotipet ndaj francezëve.

swissinfo.ch: I përshkruan francezët si viktima. Por brënda kompanive ata janë akuzuar shpesh për kooptim, i shmangin procedurat e praktikave me qëllim që t’i sjellin bashkëpatriotët e tyre sa më shpejt të jetë e mundur.

M.M.: Kjo kritikë më skandalizon! Në çdo kompani ka një prirje të natyrshme për të sjellë ata që njeh, që kanë frekuentuar të njëjtat shkolla, ose janë me prejardhje nga rajonet për të cilat kanë afeksion. Këto metoda janë universale dhe e shoh të papranushme kur thuhet se këtë strategji francezët e përdorin më shumë se të tjerët.Është një koment shumë racist.

swissinfo.ch: Në kapitullin e fundit, i ktheheni vrasjes në 2011 të një drejtuesi francez të një shoqate të transportit publik të Gjenevës nga ana e një nëpunës zviceran. Në libër shkruani se vrasësi ka marrë në burg letra nga ana e kolegëve të tij që e falenderojnë që “kishte vrarë një të zonave kufitare”. Në njërën prej këtyre letrave, punëtorët e zonave kufitare janë krahasuar me “parazitët” që duhet të “theren”. Urrejtja për punëtorët e huaj që vijnë nga zonat kufitare a mund të çojë në vrasje?

M.M.:Kjo histori është një rast i veçantë, por tregon se ndjenja antifranceze në Zvicër mund të shtyjë për të marrë veprime ekstreme. Por mua më mërzit fakti i mungesës të mobilizimit për t’u përballur me këtë dramë: mediat dhe organizatat e të drejtave të njeriut kanë mbetur çuditërisht diskretë. Sa i përket drejtësisë, nuk është iniciuar asnjë procedurë kundër personave të cilët i kanë shkruar letra mbështetëse për vrasësin që janë në mënyrë të qartë ksenofobike dhe raciste. Në Zvicër nuk ka vullnet të qartë për të dënuar qëllime të tilla.

swissinfo.ch: Si keni arritur në këtë përfundim? Zvicra mikpret komunitetin më të madh, që është ai francez, përpara atij nga SHBA, Belgjika dhe Gjermania. Gati 200 mijë francezë janë rezidentë në Zvicër, pa numëruar këtu se 160 mijë janë punëtorë frontalierë, nga zonat kufitare që vijnë këtu për të punuar çdo ditë.

M.M.: Është një problem politik zhvilluar gjatë 10-15 viteve të fundit. Para së gjithash është lëvizja e lirë e personave, të cilat çuan në një fluks të madh të punëtorëve të Evropës dhe efektet negative janë menaxhuar keq ose nënvlerësuar nga autoritetet.

Pakënaqësia e zvicranëve është e kuptueshme. Në sektorë të tillë si marketing, komunikim ose burime njerëzore, francezët vijnë në konkurrencë të drejtpërdrejtë me zviceranët dhe edhe pse është e vështirë për të provuar, dumping-u i pagesës është shpesh një realitet.

Në të njëjtën kohë, këto tensione janë shfrytëzuar nga partitë populiste të së djathtës ekstreme. UDC e ka banalizuar debatin anti të huaj, duke inkurajuar zhvillimin e një ndjenjë të përgjithshme të mosbesimit. Lëvizja qytetare Gjenevës (MCG) ka shkuar më tutje në një debat të qartë ksenofob dhe antifrancez.

swissinfo.ch: Definicioni që i bëni UDC si parti populiste e ekstremit të djathtë, që e përmendni rregullisht në artikujt tuaj që botoni tek Le Monde, ka shkaktuar kritika. A nuk humbni kredibilitet me gjykime të tilla?

M.M.: Gjykimi im nuk është vlerash, por përkufizimi që çdo politolog do ta bënte për këtë parti. Thuhet shumë për Zvicrën, që nuk është në gjendje të përballet me realitetin dhe t’i marrë seriozisht ekstremet politike dhe klimën e krijuar në vend. Më e keqja është se unë jam kritikuar që kam shkruar këto gjëra, sepse jam qytetare franceze. Në të kundërtën do të duhej të pyetej e përse gazetarët zviceranë nuk kanë guxuar kurrë – ose nuk guxojnë – t’i përdorin këto terma.

swissinfo.ch: Le të kthehemi në librin tuaj. “Ne, francezët, jemi arabët e Zvicrës,” thotë një nga emigrantët që keni takuar. Francezët janë aq të befasuar për ta gjetur veten në lëkurën e një të huaji, kur ata arrijnë në Zvicër?

M.M.: Francezët kanë udhëtuar gjithnjë shumë, sidomos në kohën e kolonizimit, por kurrë nuk janë përballur me një fenomen të madh të emigrimit ekonomik. Kjo është hera e parë që e gjejnë veten në situatën e një populli që detyrohet për të mbijetuar.

Trauma është e madhe, edhe pse nuk u duhet të largohen në Kinë apo në Shtetet e Bashkuara, por shpesh spostohen vetëm disa kilometra. Këtu ata janë të detyruar të heshtin, të bëjnë çdo gjë që u kërkohet për të shmangur rrezikun e humbjes të punës së tyre. Kjo situatë është shumë e vështirë për të menaxhuar, sepse ndryshon raportin që ata kanë për veten dhe vendin e tyre. Të gjithë  francezët me të cilët jam takuar më kanë thënë se janë në këtë situatë.

swissinfo.ch: E pra Zvicra frankofone, romande dhe Franca janë shumë afër kulturalisht dhe flasin të njëjtën gjuhë.

M.M.:Ky është gabimi më i madh që bëjnë francezët kur ata arrijnë në Zvicër. Ata mendojnë se çdo gjë do të jetë e lehtë, jo nga arroganca, si mendojnë disa zvicerane, por për shkak se ata me të vërtetë e njohin pak këtë vend.

Në mënyrë paradoksale, shpesh emigrantët francezë në Zyrih apo Basel e jetojnë më mirë përvojën e tyre të emigrantëve. Në Zvicrën gjermanofone ata konsiderohen latinë simpatikë. Nuk është e gjitha një çështje që emocionalisht është e lidhur me marrëdhëniet midis shteteve fqinje.

swissinfo.ch: Për ta mbyllur me diçka pozitive, çfarë vlerësoni veçanërisht nga Zvicra?

M.M.: Këtu besoj tek të rinjtë që t’u jepen atyre shpejt përgjegjshmëritë. Dëshira dhe motivimi këtu në Zvicër janë të valorizuara më tepër se në Francë, pak si në SHBA. Diçka tjetër që e dua të zviceranëve, është modestia. Në fillim më nervozonte, por sot e shoh si një karakteristikë shumë të bukur. /Shqipëroi Elida Buçpapaj

«Të forcuar prej suksesit, Zvicrës i është rritur mendja. Kompleksi i saj i inferioritetit i është transformuar në kompleks të superioritetit. Lart nga podiumi, qytetarët e saj nuk e kanë problem të tallen me Heksagonin – gjashtëkëndëshin – (kështu quhet Franca – shënimi im EB) dhe rënien e saj bombastike» (Fragment nga libri)