Raportohet se Kina ka krijuar dhjetëra stacione policie jashtë vendit, duke përfshirë shumë në Evropë. Pekini po përpiqet t’i minimizojë raportet, por një disident në Evropë tregon se si ai u ngacmua vazhdimisht nga stafi në një zyrë të tillë.
Njeriu që ka qenë një gjemb në anën e qeverisë kineze gjatë disa javëve të fundit bën shpejt një kafe tjetër dhe ndez një cigare. Peter Dahlin është ulur në apartamentin e tij në Lisbonë , në syrin e qetë të stuhisë që ai ka shkaktuar vetë.
Me origjinë nga Suedia është kreu i organizatës së të drejtave të njeriut Safeguard Defenders dhe së bashku me kolegët e tij ka zbuluar një rrjet mbarëbotëror të stacioneve të policisë kineze që janë ngritur pak a shumë në fshehtësi: me vendndodhje në Britaninë e Madhe, Spanjë, Itali, Austri, Irlandë dhe Holandë, por edhe në Kanada dhe SHBA. Organizata liston më shumë se 30 zyra të dyshuara në raportin e saj, të plotësuar me numrat e telefonit dhe adresat. “Ne prisnim që autoritetet dhe shërbimet sekrete të interesoheshin për rezultatet tona”, thotë Dahlin. Por ai nuk kishte pritur një debat publik në kaq shumë vende në të njëjtën kohë.
Javën e kaluar, qeveria irlandeze urdhëroi mbylljen e një zyre në Dublin, në të cilën një tabelë në hyrje thoshte se ishte stacioni i shërbimit jashtë shtetit të Policisë Fuzhou. Në Londër, Dhoma e Përfaqësuesve madje ka diskutuar raportin e Dahlinit. Dhe në Holandë po zhvillohet një hetim, ndër të tjera, për deklaratat e Wang Jingyu, një disident 21-vjeçar, të cilin qeveria kineze e ka gjurmuar në Evropë.
Zyrtarët në Pekin, nga ana e tyre, këmbëngulin se e gjithë kjo është vetëm një keqkuptim i madh. Zyrat janë aty vetëm për t’u kujdesur për qytetarët kinezë jashtë vendit, sipas një zëdhënësi të ministrisë së jashtme kineze. Ato u krijuan gjatë pandemisë për të thjeshtuar procedurat burokratike të tilla si rinovimi i patentës kineze të shoferit.
Por a nuk do të ishin përgjegjës konsullatat dhe ambasadat kineze për detaje të tilla? Si është e mundur që një vend të krijojë struktura policie në vende të tjera pa marrë pëlqimin e qeverisë përkatëse? Dhe sa të rrezikshme janë stacionet për disidentët?
Dahlin e di vetë se sa brutalë mund të jenë zyrtarët kinezë. Ai jetoi në Pekin për gati 10 vjet, ku drejtoi një organizatë që mbështeti dhe trajnonte avokatë në Kinën rurale. Në vitin 2016, Dahlin u arrestua dhe u mbyll në një burg sekret. Rojet mezi e linin të flinte natën dhe e merrnin në pyetje për orë të tëra gjatë ditës. Ai u lirua pas pak më shumë se tre javësh, por para kësaj iu desh të bënte një rrëfim në televizionin shtetëror kinez. Deklarata është përgatitur për të nga zyrtarë shtetërorë.
“Çdo rast duhet të shqyrtohet individualisht”
“Nuk është një operacion i centralizuar nga Pekini,” thotë Dahlin për stacionet e policisë jashtë shtetit. Shumica e zyrave janë ngritur në shtëpi, zyra apo restorante të kinezëve jashtë shtetit, të cilët shpesh kanë krijuar shoqata kulturore. Të gjitha në baza vullnetare. “Ne nuk duam gjueti shtrigash. Ka edhe shoqata kulturore që bëjnë punë shumë të mira,” thotë Dahlin. “Çdo rast duhet të shqyrtohet individualisht”.
Kina e sheh veten si një superfuqi globale dhe ligjet dhe rregulloret e saj duhet të zbatohen për të gjithë, pavarësisht se ku jetojnë në botë. Në gjuhën juridike, ky pretendim për universalitet quhet jashtëterritorialitet. Filloi me Ligjin e Sigurisë Kombëtare të vitit 2015, i cili në mënyrë eksplicite zbatohet në hapësirën kibernetike, si dhe në hapësirën e jashtme, në thellësitë e oqeanit dhe në pole. E gjithë kjo konsiderohet si pjesë e sferës së sigurisë së Kinës. “Që nga viti 2019, pothuajse të gjitha ligjet e rëndësishme kineze janë plotësuar me paragrafë të tillë,” thotë Moritz Rudolf, i cili hulumton zbatimin ndërkombëtar të ligjit kinez në Universitetin Yale. A janë stacionet e policisë jashtë vendit pasojë e mirëkuptimit të ri ligjor kinez? “Nuk është aq e thjeshtë”, thotë Rudolf. “Më duket se disa prefektura dhe qytete po përpiqen të marrin iniciativën dhe të tregojnë në nivel provincial se po zbatojnë me zell dekretet e qeverisë qendrore. Rezultati është kaos.”
Ka shenja se ai mund të ketë të drejtë. Stacionet e policisë të zbuluara nga Dahlin janë të lidhura ose me qytetin prefektural të Lishui dhe Qarkut Qingtian ose me oficerët në Fuzhou, kryeqyteti i provincës bregdetare Fujian. Zona metropolitane Lishui është shtëpia e 2.5 milionë banorëve, ndërsa zona e Fuzhou ka 8.3 milionë banorë.
Gjithashtu përzgjedhja e personave që caktohen në zyra është në disa raste mjaft konfuze. Për një kohë, prokurori Qingtian në Itali ishte një burrë i dënuar në Toskanë në vitin 2015 me tre vjet burg për tentativë zhvatjeje dhe sulmi.
Çfarë shkelje të tjera ligjore mund të kenë kryer zyrtarët kinezë në lidhje me stacionet e policisë duhet të hetohen tani. “Unë dyshoj se shumë nuk janë as të vetëdijshëm se kanë shkelur ligjin,” thotë Rudolf.
Ndërlidhjet në Gjermani
Lista e Dahlin nuk përmban asnjë informacion të saktë në lidhje me stacionet e mundshme të policisë kineze në Gjermani. Megjithatë, DER SPIEGEL zbuloi se ka të paktën dhjetëra shtetas kinezë në vend, të cilët, në kundërshtim me të gjitha zakonet diplomatike, punojnë si ndërlidhës për agjencitë kineze, krejtësisht të pavarur nga ambasada kineze në Berlin dhe konsullatat e tyre në qytetet gjermanë të tjerë. Shumica e tyre u renditën në një artikull në një gazetë tregtare kineze në shkurt të vitit të kaluar me numrat e tyre të celularit si kontakte për kinezët që jetojnë jashtë vendit. Ata me sa duket janë personalitete të lidhura mirë, duke përfshirë pronarë restorantesh, tregtarë dhe njerëz të biznesit.
Njëri prej tyre, i cili punon në industrinë e hotelierisë, thotë në telefon se nuk mund të flasë për momentin. Pastaj ai thërret përsëri gjatë një pauze. Një ndihmës policie? “Nuk kam lidhje me këtë”, përgjigjet ai. Megjithatë, ai ndihmon bashkëqytetarët në Gjermani që duhet të kontaktojnë një zyrë regjistrimi automjetesh në vendin e tyre. Gjatë pandemisë, një shoqatë kulturore kineze iu afrua dhe e pyeti nëse do të ishte i gatshëm të ndihmonte të tjerët, si për shembull zgjatjen e patentës së shoferit të tyre kinez. “Fluturimet për në Kinë ishin aq të shtrenjta, mijëra euro, sa askush nuk mund t’i përballonte më,” thotë ai. Prandaj, ai është i gatshëm të ndihmojë kinezët në zonën e tij për të bërë takime online me autoritetet përkatëse. “Kjo është një gjë e mirë. Unë jam si departamenti vullnetar i zjarrfikësve.”
Në Berlin i shikon gjërat ndryshe. “Qeveria federale nuk toleron ushtrimin e autoritetit të shtetit të huaj, dhe rrjedhimisht autoritetet kineze nuk kanë kompetenca ekzekutive në territorin e Republikës Federale të Gjermanisë”, thuhet në një deklaratë të ministrisë së brendshme.
Fjalë mashtruese të ngrohta
Nuk është gjithashtu e vërtetë që stacionet e policisë janë ngritur vetëm gjatë pandemisë, siç pretendon Ministria e Jashtme në Pekin. Një faqe interneti kineze e lajmeve raportoi në vitin 2019 hapjen e “zyrës së ndërlidhjes së jashtme” të agjencisë së zbatimit të ligjit Qingtian në Frankfurt. “Për kinezët jashtë shtetit që nuk janë shpesh në shtëpi, është veçanërisht e pakëndshme kur përballen me çështje ligjore në një situatë emergjente”, thuhet në artikull. Prandaj, thuhet më tej, ekziston mundësia për të dëshmuar para gjykatave kineze përmes video-chat nga skaji tjetër i botës – “për të ngrohur zemrat e udhëtarëve”.
Megjithatë, njohësit e skenës paralajmërojnë se fjalë të tilla të ngrohta mund të jenë mashtruese. Autoritetet gjermane të sigurisë kanë mbajtur në sy stacionet policore të vendit për një kohë të gjatë. Përveç ofrimit të shërbimeve të dobishme, zyrat mund të përdoren gjithashtu për të monitoruar emigrantët kinezë. Kjo me sa duket ka ndodhur në Holandë. Nëse telefononi në numrin në listën e Dahlin për stacionin e policisë kineze në Roterdam, një burrë i përgjigjet telefonit. Por sapo merr vesh se gazetarët duan të flasin me të, ai nuk përgjigjet më.
Disidenti i ngacmuar
Wang Jingyu e di mirë numrin e telefonit. Në një ditë të vetme të këtij viti, më 5 shkurt, ai ka marrë 14 telefonata nga ky numër. Së pari, u përgjigj Wang. Së pari, një burrë i ofroi atij mbështetje financiare, duke thënë se Wang thjesht duhej të takohej me të personalisht. Kur ai nuk e pranoi ofertën, burri ndryshoi strategjinë e tij, thotë Wang. Ai telefonoi dhe tha se Wang duhet të kthehet në Kinë për të “zgjidhur problemet e tij”.
Për Wang, ishte një tjetër tregues se frikësimi nga zyrtarët kinezë nuk ndalet sapo të largoheni nga vendi. Që prej korrikut 2021, 21-vjeçari jeton me të fejuarën e tij Wu Huan në Holandë, ku ka marrë azil. Por ai nuk ndihet i sigurt, thotë Wang. Në një takim në stacionin e trenit në Hagë, ai shqyrton shkurtimisht ndryshimin e kafeneve, sepse një burrë që duket kinez është ulur në tryezën tjetër. Por pastaj burri ngrihet dhe largohet, dhe Wang fillon të tregojë historinë e tij.
Fillon me faktin se duke u rritur, prindërit e tij shikonin kanale të huaja si CNN dhe BBC. “Prindërit e mi nuk janë kundër Partisë Komuniste, ata janë thjesht të hapur”, thotë Wang. Në shkollë ai u tregonte të tjerëve atë që kishte parë në TV – për shembull se është një e drejtë themelore e njeriut të demonstrosh publikisht për bindjet e tua. Ai thotë se ishte 16 vjeç kur mësuesi i tij thirri për herë të parë policinë. “Zyrtarët më thanë nëse nuk ndalesha, do të shkoja në burg”.
Situata u përshkallëzua në korrik 2019. Qindra mijëra njerëz kishin dalë në rrugë në Hong Kong për të demonstruar kundër udhëheqjes së Pekinit dhe Wang, atëherë 17 vjeç, shprehu solidaritetin e tij me protestat e Hong Kongut ndaj Douyin, ekuivalenti kinez i TikTok i monitoruar nga afër. Pak kohë më vonë, tha Wang, prindërit e tij mësuan nga miqtë se djali i tyre ishte kërcënuar me arrestim. Në vend që të mbaronte shkollën, ai dhe i fejuara e tij udhëtuan për në Hong Kong. “Ne menduam se ishte thjesht një pushim. Vetëm kur arritëm atje prindërit më thanë se nuk mund të kthehesha.” Dhe befas ai u bë një disident. Por për një kohë ai nuk ndihej realisht si një aktivist, më shumë si dikush i financuar nga prindërit e tij, ndërsa udhëtonte pak duke menduar se ndoshta një ditë do të donte të studionte në Shtetet e Bashkuara.
Gjithçka ndryshoi në shkurt 2021. Wang Jingyu postoi në lidhje me përleshjet kufitare indo-kineze dhe shprehu dyshime nëse qeveria kineze kishte qenë e sinqertë për numrin e viktimave. Pak kohë më vonë, zyrtarët kinezë lëshuan një urdhër arresti për të, i cili u transmetua edhe në televizionin shtetëror. Wang kishte “fyer heronjtë dhe martirët”, tha ai, duke shtuar, “autoritetet e sigurisë do të godasin një sjellje të tillë”.
Wang Jingyu solli një grumbull dokumentesh në takimin në Hagë, duke përfshirë dokumente nga autoriteti i azilit, të dhënat e marrjes në pyetje nga policia holandeze dhe të dhënat e udhëtimeve të tij brenda dhe jashtë vendit. Ato përbëjnë bazën e gjithçkaje që i ka ndodhur Wang gjatë tre viteve të fundit. Në prill 2021 ai donte të udhëtonte për në SHBA, por u arrestua kur ndërronte aeroplanet në Dubai. Në fillim ai mendoi se ishte një keqkuptim derisa zyrtarët e ambasadës kineze u shfaqën në qelinë e tij të burgut. Wang thotë se ata u përpoqën ta detyronin të kthehej në Kinë. Ai kishte përfaqësim ligjor dhe më në fund përfundoi në Ukrainë me mbështetjen e një organizate për të drejtat e njeriut.
Atje, në korrik 2021, ai mori një email nga oficerët e policisë në Chongqing, vendlindjes e tij. “Mos kini iluzione, autoritetet kineze kanë aftësinë dhe besimin t’ju ekstradojnë në Kinë në çdo kohë”, thuhet në email. Ai gjithashtu tha se zyrtarët kinezë e dinin “saktësisht” se ku ishte ai. Wang dhe e fejuara e tij më pas ikën në Holandë – dhe disa muaj më vonë morën telefonata nga burri në Roterdam.
Wang Jingyu takoi të fejuarën e tij Wun Huan ndërsa përpiqej të merrte një pjesë të dëmtuar të kompjuterit në shtëpi në Chongqing. Wang ishte i zemëruar dhe një përfaqësuese e shërbimit ndaj klientit e qetësoi. Ata filluan t’i dërgonin mesazhe njëri-tjetrit dhe përfundimisht dolën për darkë së bashku përpara se të fillonin përfundimisht një lidhje.
“Nuk kisha asnjë ide për pikëpamjet e tij politike,” thotë Wu Huan, i cila është ulur pranë tij në një kafene të stacionit të trenit në Hagë. “Nuk kisha menduar kurrë për politikën”. Prindërit e saj janë fermerë, “njerëz shumë të thjeshtë”. Kur morën vesh nga policia se vajza e tyre ishte tani në Holandë, ata pyetën, ajo tha: “Ku në Kinë është ajo?” Sot ajo nuk ka më asnjë kontakt me prindërit e saj sepse nuk dëshiron t’i vërë në rrezik. Ajo thotë se kërcënimet ndaj Wang-it e bënë atë “të trishtuar dhe të zhgënjyer”. Ajo mësoi në shkollë se “Kina është vendi më i madh në botë dhe unë ende e besoj këtë. Nuk mund ta imagjinoj që qeveria të dëshirojë të bëjë asgjë për ne,” thotë ajo.
Policia troket në derë
Përpjekjet e policisë kineze jashtë shtetit për të kontaktuar me të nuk janë problemi më i madh i Wang për momentin. Në shtator, një skuadër policie holandeze e armatosur rëndë u shfaq papritur para derës së banesës së tij në Hagë. Dikush kishte lajmëruar autoritetet se Wang po ndërtonte një bombë. Incidente të ngjashme pasuan: në Holandë dhe Belgjikë, dhomat e hoteleve u rezervuan me emrin dhe numrin e pasaportës së Wang përpara se këto hotele të merrnin kërcënime me bombë, gjoja nga Wang.
Një transkript i marrjes në pyetje të 7 tetorit thoshte: “Një numër kërcënimesh me bombë u bënë në të gjithë vendin në emër të zotit Wang. Ne u lejuam të shihnim celularin e Wang dhe nuk ka asnjë provë që ai është në të vërtetë përgjegjës për kërcënimet me bombë.” Wang Jingyu shkoi gjithashtu në polici më 17 shtator për të bindur oficerët se ai nuk kishte ndërmend të vendoste një bombë. “Përse mendoni se qeveria kineze qëndron pas kërcënimeve?” e pyetën zyrtarët. “Sepse nuk kam probleme me askënd tjetër,” u përgjigj Wang. Gjithashtu, shpjegoi Wang, pak para se të fillonin kërcënimet me bombë, ai mori një telefonatë në të cilën iu dha zgjedhja ose të kthehej në Kinë. Ose do të arrestohej në Holandë. Pak kohë më vonë, komanda e policisë holandeze trokiti në derën e tij, në kërkim të një terroristi kinez.
“Rasti Wang Jingyu tregon se autoritetet kineze nuk ndalen në kufirin kombëtar”, thotë Peter Dahlin. “Është e rëndësishme që ne në Evropë më në fund të kemi një debat rreth ndikimit kinez. Nga fshehja, në qendër të vëmendjes.”/Spiegel
Komentet