Një koment nga Mathieu von Rohr, kreu i departamentit të jashtëm të Der SPIEGEL
Presidenti rus Putin dëshiron të ndryshojë ekuilibrin e fuqisë në Evropë – dhe po kërcënon me luftë. Qeveria federale nuk gjen një përgjigje të qartë për këtë. Kjo është kryesisht për shkak të partisë së kancelarit Olaf Scholz.
Rreziku i një lufte agresioni në Evropë është real, por qeveria gjermane duket se ende nuk e ka kuptuar këtë. Ose si të shpjegohet ndryshe se ajo duket çuditërisht e paralizuar kur ka të bëjë me Rusinë?
Gjermania, si vendi më i rëndësishëm i BE-së, tani do të luante një rol kyç: Rusia po kërcënon me luftë kundër Ukrainës. Kancelari Olaf Scholz flet paqartë për “pasojat” në këtë rast, por nuk i përmend ato. Arsyeja është e qartë: koalicioni semaforik nuk është aspak dakord se cilat sanksione janë të mundshme. Kjo është një katastrofë në këtë situatë të rëndë.
Sjellja e Moskës është luftarake: imazhet dhe videot satelitore tregojnë se trupat ruse janë të vendosura pranë kufirit me Ukrainën, njësitë janë zhvendosur në perëndim në pjesë të largëta të vendit. Më shumë se 100,000 trupa janë të vendosur atje, tanke, artileri të rëndë. Rusia jo vetëm që kërkon nga amerikanët dhe evropianët që Ukraina të mos bëhet kurrë anëtare e NATO-s, por edhe një rishikim të të gjithë rendit të sigurisë evropiane të 25 viteve të fundit, sepse gjoja ndihet e rrethuar nga NATO.
Rusia kërkon tërheqjen e të gjitha trupave të NATO-s nga vendet anëtare në Evropën Lindore dhe një garanci që shtetet fqinje skandinave si Finlanda dhe Suedia të mos t’i bashkohen kurrë aleancës. Bisedimet mes Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë u zhvilluan në Gjenevë javën e kaluar, por më pas zëvendësministri i Jashtëm rus Sergei Ryabkov fillimisht nuk donte të vazhdonte sepse amerikanët dhe NATO-ja nuk donin të plotësonin listën e kërkesave maksimale të Moskës.
Pavarësisht kësaj krize alarmante politike globale, qeveria gjermane është çuditërisht e kujdesshme. Kancelari Scholz shquhet për heshtjen dhe formalitetin e tij. Qeveria thekson se do të reagojë së bashku me BE-në dhe NATO-n nëse Rusia sulmon. Por qeveria as nuk mund të premtojë se do të ndalojë gazsjellësin Nord Stream 2 të Detit Baltik në këtë rast. Ky tubacion ka qenë tashmë shumë i diskutueshëm politikisht, pasi synohet të transportojë gazin nga Rusia direkt në Gjermani, duke anashkaluar Poloninë dhe Ukrainën. Qeveria gjermane me sa duket ende mendon se është e mundur që gazi të rrjedhë përmes tyre – edhe nëse Rusia sulmon Ukrainën. Pra, çfarë ia vlen gjithë biseda për pasojat?
Në politikën gjermane, lloj-lloj njerëzish nuk flasin për atë që duan të bëjnë në rast të një sulmi rus, por për atë që nuk duan të bëjnë në asnjë rrethanë. Kjo vlen jo vetëm për politikanët nga kampi qeveritar, por edhe për liderin e zgjedhur të CDU-së Friedrich Merz: Në fundjavë ai përjashtoi që Rusia mund të hidhej jashtë sistemit global të pagesave Swift – një nga sanksionet më të dhimbshme që u diskutua më herët: që bankat dhe kompanitë ruse do të përjashtoheshin efektivisht nga transaksionet e pagesave ndërkombëtare. Kjo ndërton besim dhe jo presion në Rusi: që do të thotë ju mund të mbështeteni në mosveprimin e Berlinit.
Moska mund të ndihet vetëm e inkurajuar në veprimet e saj, aq e dobët dhe e ndarë sa duket Gjermania tani. Banalizues të shquar të qasjes luftarake mund të gjenden edhe brenda koalicionit qeverisës.
Hendikepi më i madh për politikën e jashtme të Gjermanisë për momentin është partia kancelariste SPD. Kjo krizë tregon se pjesë të mëdha të partisë janë kapur nga një nostalgji për t’u marrë me Moskën, që në fakt është më e njohur nga Partia e Majtë. Atje, glorifikimi i regjimeve autoritare është rend i ditës: SHBA është e keqe, Rusia nuk është aq e keqe.
Është i frikshme se sa shumë mohim i realitetit në raport me Rusinë mund të dëgjohet nga partia e kancelarit për momentin. Në fundjavë, anëtari i SPD-së i Bundestagut Ralf Stegner e shprehu si duhet këtë mentalitet në Twitter: ai u ankua për një “ton shqetësues” në komentet gjermane për Rusinë dhe pranoi “tronditje verbale”. Ai u komentua për “tonin e Luftës së Ftohtë” dhe se “promovoi në mënyrë të njëanshme riarmatimin dhe sanksionet spirale ku nevojiteshin urgjentisht diplomacia dhe zbutja”.
Është groteske: për Stegnerin, kërkesat për një pengesë të besueshme kundër Rusisë dhe mbështetje për Ukrainën janë “trokëllitje shpatash”. Ai e injoron plotësisht trokëllitjen e vërtetë të shpatave të Moskës. Për kujtesë, Rusia po qëndron në kufirin e Ukrainës me një ushtri të tërë dhe po kërcënon në mënyrë të njëanshme me luftë.
Sigurisht, tweet-et e Stegner përfshinin edhe shprehjen “Ostpolitik”: Për shumë në SPD, është një lloj fjale magjike për gjithçka që ka të bëjë me Rusinë. Por politika e Willy Brandt-it për “ndryshim nëpërmjet afrimit” në vitet 1970 u zhvillua në situatën krejtësisht të ndryshme historike të Luftës së Ftohtë. Në atë kohë bëhej fjalë për një politikë zbutje – detentifikimi midis dy blloqeve të ngurtë, jo për një kundërshtar që donte të arrinte një ndryshim në kufijtë dhe sferat e ndikimit me kërcënimin konkret të luftës. Rastësisht, jo për dikë që kryen hapur sulme vrasjeje dhe helmimi kundër kundërshtarëve politikë në Evropën Perëndimore. Kur dikush në SPD bën thirrje për “Ostpolitik” sot, ata në radhë të parë po ngrohin shpirtin e partisë dhe duan të tregojnë një kuptim të paqartë për Rusinë.
Ralf Stegner nuk është një figurë veçanërisht e rëndësishme në SPD. Por ai është simptomë e kësaj partie. Dhe nuk është i vetmi politikan i SPD-së që tregon një lidhje problematike me realitetin në këtë krizë. Kreu i fraksionit Rolf Mützenich jep intervista njëra pas tjetrës në të cilat ai tregon shumë mirëkuptim për ndjenjat ruse të një kërcënuese dhe shumë pak mirëkuptim për ndjenjat e një kërcënimi të ndjerë nga fqinjët tanë të Evropës Lindore. Në dhjetor ai bëri thirrje për t’i dhënë fund “kërcënimeve reciproke” në krizën e Ukrainës. Por kur apo me çfarë e kërcënoi Ukraina Rusinë?
Natyrisht, edhe këndvështrimi rus duhet pranuar – por jo veçanërisht kur Rusia mban një pistoletë në tempullin e një vendi fqinj.
Madje, sekretari i përgjithshëm i SPD-së, Kevin Kühnert, deklaroi se “nuk duhet të flitet për konflikte të mundshme ndërkombëtare”, të cilat në bazë të fakteve mund të cilësohen vetëm si bojkot i realitetit. Kühnert pohoi se kështu do të varroseshin projektet “që gjithmonë kanë qenë një gjemb në këmbë”. Ai nënkuptonte Nord Stream 2, gazsjellësin që partneri i koalicionit të gjelbër e ka refuzuar prej vitesh. Nuk duhet të ngatërrohen debatet për Nord Stream 2 dhe politikën ruse ndaj Ukrainës, tha Kühnert.
Mund të thuash po aq mirë se nuk duhet të ngatërroni nevojat e industrisë gjermane të eksportit me një luftë agresioni në Ukrainë. Por meqenëse evropianët kanë arsye të mira për të mos shkuar në luftë vetë, sanksionet ekonomike janë mjeti më i fuqishëm në dispozicion të tyre.
Është e vështirë të kuptohet pse kaq shumë në SPD duan ta përjashtojnë këtë projekt të gazsjellësit nga sanksionet e mundshme, me të cilat Gjermania është izoluar prej vitesh brenda aleancës perëndimore.
A ka të bëjë kjo me faktin se historia e origjinës së gazsjellësit është e lidhur ngushtë me SPD-në, mbi të gjitha me ish-kancelarin Gerhard Schröder? Ai kishte rënë dakord për gazsjellësin e parë Nord Stream me Vladimir Putin pak para se të votohej jashtë detyrës, në mënyrë që të bëhej menjëherë kryetar i bordit mbikëqyrës në kompaninë operative – ai tani është gjithashtu kryetar i bordit mbikëqyrës të kompanisë ruse të naftës Rosneft. Është pjesë e problemit që Shröder trajtohet si një ish-kancelar dhe burrë shteti i moshuar nga shumë në partinë e tij dhe në Gjermani. Ai është 100 për qind një lobist i paguar nga Rusia.
Manuela Schwesig, kryeministre e landit të Mecklenburg-Pomeranisë Perëndimore, është një shembull i mirë për të treguar se sa problematike është marrëdhënia midis pjesëve të SPD-së dhe Rusisë. Ajo insistoi në ngritjen e një të ashtuquajturi fondacioni mjedisor me paratë ruse për të përfunduar Nord Stream 2 në mënyrë që të anashkalonte sanksionet amerikane dhe madje të përfundonte tubacionin me anijen e saj. Përndryshe, partitë populiste të krahut të djathtë në Evropë shpesh financohen me paratë ruse – dhe tani financimi po hyn në themelin e një qeverie shtetërore të udhëhequr nga SPD.
Për fat të mirë, ka përjashtime të dukshme në parti. Njëri prej tyre është Michael Roth, kryetari i komitetit të punëve të jashtme në Bundestag, i cili foli në SPIEGEL në favor të përdorimit të Nord Stream 2 si një mjet presioni dhe kërkoi “mbrojtje” kundër Rusisë. Ai gjithashtu nuk mund të bëjë pa termin “Ostpolitik”, por ai e përkufizon atë në një mënyrë të këndshme ndryshe nga shumica në partinë e tij: Sipas Roth, një “Ostpolitikë e re evropiane” duhet të marrë gjithashtu parasysh “interesat e sigurisë së partnerit të qendrës të Europës Lindore . Partnerët tanë të Evropës Lindore duhet marrë para sysh se hyjnë konsideratat e shumë Rusisë” – Është e vështirë të kuptosh: të pëlqen të flasësh për Rusinë “fqinje”, sikur të mos ekzistonin as Polonia, Ukraina apo shtetet baltike.
Gjatë fushatës zgjedhore, kancelari Olaf Scholz pretendoi se kushdo që e kërkon udhëheqjen prej tij do ta marrë. Pastaj, duke pasur parasysh konfuzionin dhe zërat qetësues në partinë e tij, ai duhet t’i drejtohet urgjentisht Moskës me fjalë të qarta. Scholz nuk është një nga miqtë e hapur të Rusisë në partinë e tij, por edhe ai vazhdon të përsërisë të pavërtetën se gazsjellësi Nord Stream 2 është një “projekt thjesht i sektorit privat”. Fakti që ai mohon seriozisht dimensionin politik të projektit është në fakt nën nivelin e Scholz-it.
Vetë Putini e bëri të qartë në vjeshtë se gazsjellësi është një mjet për të ushtruar presion: ai kërcënoi të furnizonte më shumë gaz në Evropën Perëndimore vetëm nëse hapej Nord Stream 2. Vendet fqinje në Evropën Lindore e kanë parë gjithmonë tubin si një projekt gjeopolitik, ashtu si edhe SHBA-të, edhe pse qeveria Biden ka bërë shumë për të shmangur sanksionet e mëtejshme të kongresit kundër Gjermanisë. Përleshja gjermane për këto ditë është pra një goditje tjetër për aleatët: Përfaqësuesit e qeverisë amerikane po bëjnë përpjekje të mëdha për të theksuar publikisht unitetin e tyre me Gjermaninë. Por fakti që qeveria federale ende nuk dëshiron të thotë nëse Nord Stream 2 mund të bëhet pjesë e një pakete sanksionesh mahnit shumë në Uashington, të cilët në fakt janë të prirur mirë ndaj Gjermanisë.
E vetmja që e ka pozicionuar veten më qartë në qeverinë federale është Ministrja e Jashtme Annalena Baerbock. Të Gjelbrit i kanë kundërshtuar qartë përpjekjet hegjemoniste ruse në të kaluarën, dhe këtë qendrim e mban pjesa e mëdhe e FDP-së. Dy partnerët më të vegjël të koalicionit kanë një qëndrim më realist ndaj Rusisë sesa SPD; kjo jep arsye për të shpresuar se qeveria mund të miratojë përfundimisht masa të forta.
Fakti që ministrja e Jashtme bëri një ndalesë në Ukrainë para takimit të saj me ministrin e Jashtëm rus Sergei Lavrov ishte një gjest i rëndësishëm. Megjithatë, që nga fillimi i krizës së re ruse, Kancelaria Federale ka pretenduar udhëheqjen në politikën e jashtme dhe ajo fjalë për fjalë po ngadalëson Baerbock-un.
Tani do t’i takonte kancelarit Scholz të kundërshtonte rrymat nostalgjike në partinë e tij për Rusinë dhe të angazhohej qartë për masat e mundshme ndëshkuese. Sigurisht, këto do të duhet të përfshijnë gjithashtu Nord Stream 2. Për sa kohë që Gjermania heziton t’i tregojë qartë Moskës pasojat e mundshme, Evropa do të mbetet e dobët. Kur bëhet fjalë për të ardhmen e Evropës, sistemin e saj të sigurisë dhe ndikimin e ardhshëm të Rusisë në kontinent, mund të jeni pak më aktiv.
Nuk ka të bëjë më vetëm me Ukrainën, të cilën Rusia e sheh si pjesë të territorit të saj historik. Për Vladimir Putin, nuk ka të bëjë vetëm me shmangien e rrezikut, por edhe me rivendosjen e fuqisë dhe ndikimit në Evropë – me të vetmin mjet që ai ka: ushtrinë. Është e vërtetë se prodhimi ekonomik i vendit të tij është vetëm dy herë më i madh se ai i Zvicrës – me shtatëmbëdhjetë herë më shumë banorë.
Por ushtria ruse ka treguar në vitet e fundit nga Gjeorgjia në Siri dhe Krime se është e aftë të bëjë luftë në mënyrë efektive. Nuk mund të përjashtohet që Ukraina do të pasohet nga vende të tjera konflikti: përfaqësuesit rusë tashmë po bëjnë kërcënime indirekte kundër shteteve të tjera – Mikhail Ulyanov, përfaqësues i përhershëm i Rusisë në organizatat ndërkombëtare në Vjenë, pohoi se anëtarësimi i shteteve baltike në NATO po destabilizon afërsinë e menjëhershme . Së fundmi, shteti jo anëtar i NATO-s, Suedia, dërgoi trupa shtesë në ishullin Gotland të Detit Baltik, sepse Rusia kishte rritur aktivitetet e saj në rajon.
Qeveria federale duhet t’i përgjigjet këtij kërcënimi. Ajo duhet gjithashtu të rishqyrtojë rezistencën e saj ndaj dërgesave të armëve në Ukrainë – është e pakuptueshme që Gjermania të refuzojë këtë mbështetje për këtë vend partner në nevojë të madhe. Natyrisht, në funksion të kërcënimit të ri rus, Gjermania dhe Evropa duhet të vendosin masa ushtarake parandaluese.
Mbi të gjitha, SPD duhet t’i nënshtrohet tani një kontrolli të realitetit: në pjesë të së majtës, fjala “luftëtar” është ende një fjalor popullor për të diskredituar këdo që bën thirrje për një strategji ekonomike, ushtarake dhe politike përballë synimeve destabilizuese dhe luftarake të Rusisë. Asgjë që Rusia bën në këto qarqe nuk është gjysma e keqe se ajo që bëjnë SHBA-ja apo Evropa për t’i mbajtur ata të sigurt.
Por këto ditë nuk mund të ketë dyshim se kush është luftënxitës dhe udhëheqës i vërtetë i luftës. Qeveria Federale dhe veçanërisht Partia e Kancelarit SPD jo vetëm që duhet ta njohin urgjentisht këtë, por edhe të veprojnë në përputhje me rrethanat./Pëktheu Elida Buçpapaj
Komentet