Autoritetet e Singaporit  janë përballur me një situatë të ndërlikuar pas zbulimit të dy ngarkesave me mbetje toksike të padeklaruara që mbërritën në Singapor në gusht. 

Mediat në Singapor kanë dhënë detaje të reja nga ngarkesa me mbetje të dyshuara të rrezikshme që dolën nga porti i Durrësit. E përditshmja vendase “The Straits Times” shkruan se 2 dërgesat që besohet se përmbajnë mbetje toksike të padeklaruara dhe që zbarkuan në brigjet e Singaporit në gusht, po dërgohen nga autoritetet përsëri atje nga kanë ardhur si ngarkesa ilegale.

Gazeta shkruan se ngarkesa me origjinë nga Shqipëria, për të cilën një mbikëqyrës i mbetjeve të rrezikshme tha se përmban pluhur toksik të furrës së çelikut u larguan nga Durrësi për në Itali në korrik. Pluhuri toksik i furrës së çelikut përmban metale të rënda si zink dhe plumb që mund të depërtojnë kur hidhen në tokë, duke ndotur ujërat nëntokësore. Pluhuri i dëmshëm mund të çojë në acarim serioz të syve, lëkurës dhe mushkërive, madje edhe të shkaktojë kancer, thuhet në shkrim.

Sipas saj, në Itali, mbetjet u ngarkuan në dy anije, Maersk Campton dhe Maersk Candor, nga gjigandi danez i anijeve Maersk. Campton mbante 41 kontejnerë dhe Candor, 61. Organizata Basel Action Network (BAN), tha në një deklaratë më 5 gusht se anijet Maersk ishin nisur për në Tajlandë. Singapori është një ndalesë tranziti gjatë rrugës.

Konventa e Bazelit është një traktat i OKB-së që ndëshkon trafikimin e mbetjeve. Sipas traktatit, eksportuesi ose gjeneruesi i mbetjeve do të duhet të marrë miratimin nga autoritetet e vendit pritës përpara se mbetjet të zhvendosen. Por Basel Action Network tha se vendet në rrjetin e transportit nuk ishin njoftuar për ngarkesën toksike.

“Shqipëria nuk u informua kurrë për eksportin nga eksportuesi, shtetet tranzit nuk u informuan dhe Tajlanda nuk mori kurrë asnjë njoftim” – tha BAN në një deklaratë të 19 gushtit. Në një moment gjatë rrugës për në Azinë Juglindore, ku hedhja e mbeturinave të paligjshme nga vendet e tjera është e përhapur, Maersk Campton dhe Maersk Candor dolën jashtë radarëve për një kohë shumë të pazakontë.

Transponderi i Sistemit të Pozicionimit Global të sistemit të identifikimit automatik (AIS) të Maersk Campton u çaktivizua më 31 korrik dhe nuk arriti të bënte ankorimin e planifikuar më 1 gusht në Cape Town. Maersk Candor doli nga radari midis 9 dhe 19 gushtit apo më shumë. Organi mbikëqyrës ngriti alarmin dhe njoftoi Shqipërinë, disa vende tranzit dhe Tajlandën për dërgesat.

Më 18 gusht, Maersk Campton besohet se ka shkarkuar 41 kontejnerët e tij në Singapor. Të nesërmen, kontejnerët u transferuan në një anije tjetër që ishte planifikuar të lundronte në Itali më 21 gusht. Anija e dytë, Maersk Candor, e cila mbante 61 kontejnerët e mbetur, u ankorua në Singapor më 24 gusht. Një kërkim në portalin e gjurmimit detar MarineTraffic.com tregoi se Maersk Candor ishte ankoruar në terminalin Pasir Panjang më 25 gusht.

Në përgjigje të pyetjeve nga The Straits Times, Agjencia Kombëtare e Mjedisit (NEA) dhe Autoriteti Detar dhe Portual i Singaporit (MPA) thanë më 26 gusht se kishin marrë informacion mbi dy anijet Maersk të destinuara për në Singapor që mbanin kontejnerë që thuhet se përmbajnë të padeklaruar mbetjet e rrezikshme.

“Ne informuam Maersk, e cila na njoftoi se ata po i dërgojnë kontejnerët në vendin e eksportit. Maersk Campton ishte ankoruar dhe që atëherë ishte nisur nga Singapori, dhe Maersk Candor është rrugës”, thanë dy agjencitë.

Singapori u bë nënshkrues i Konventës së Bazelit në 1996. Vendi miratoi Aktin e Mbetjeve të Rrezikshme (Kontrolli i Eksportit, Importit dhe Tranzitit) dhe rregulloret e tij për të rregulluar eksportin, importin dhe transitin e mbetjeve toksike në përputhje me konventën. Çdo palë që kërkon të zhvendosë mbetje të tilla këtu kërkon një leje nga Departamenti i Kontrollit dhe Menaxhimit Kimik të AKM-së.

E pyetur për përmbajtjen e dërgesave, ose nëse Singapori kishte kryer teste për të përcaktuar nivelet e metaleve të rënda dhe substancave të tjera në to, AKM dhe MPA thanë vetëm: “Në përputhje me Konventën e Bazelit, Singapori po lehtëson kthimin e kontejnerëve”.

Në një letër të 14 gushtit drejtuar portit Laem Chabang në Tajlandë që u publikua në internet, Maersk tha se dy anijet nuk kishin planifikuar të ndalonin në Tajlandë.

“Duke pasur parasysh spekulimet në lidhje me përmbajtjen e këtyre kontejnerëve, kompania aktualisht po bashkëpunon me autoritetet përkatëse në Singapor dhe linjën e anijeve në emër të së cilës ne operojmë, për të siguruar që këto kontejnerë të kthehen në Shqipëri me mjetet më të mira të mundshme”, – shkruan Maersk.

Duke komentuar për daljen e anijeve nga radari, kompania e transportit shtoi: “Nuk është e papritur që disa pronarë anijesh të çaktivizojnë përkohësisht sinjalet AIS për shkak të shqetësimeve të sigurisë… Këto kontejnerë nuk janë deklaruar se përmbajnë mbetje të rrezikshme; nëse do të deklaroheshin si të tillë, kompania do të refuzonte t’i transportonte.”

Zonja Penchom Saetang nga organizata joqeveritare Ecological Alert and Recovery-Thailand tha: “Azia po viktimizohet shumë shpesh nga dërgesat globale të mbetjeve të rrezikshme, e-mbeturinave dhe mbetjeve plastike”.

Zyra e Kombeve të Bashkuara për Drogën dhe Krimin thotë se Malajzia, Vietnami, Tajlanda dhe Indonezia janë bërë vend-depozitimi kryesor në Azinë Juglindore për mbetjet legale dhe ilegale nga Shtetet e Bashkuara, Japonia, Britania, Bashkimi Evropian dhe vendeve të tjera.

Midis marsit dhe qershorit, portet e Malajzisë sekuestruan qindra kontejnerë që dyshohej se përmbanin mbetje të paligjshme elektronike, pasi morën një informacion nga Rrjeti i Veprimit të Baselit. Të paktën 106 kontejnerë u mbushën me mbeturina elektronike.
Ndërkohë qeveria shqiptare thotë se nuk do t’i pranojë mbrapsht këto mbetje. sn