Politika e jashtme ose diplomacia kosovare, asesi të këndellët ose lirohet (çlirohet) një trohë nga çështjet dhe aspektët e ndryshme ataviste, dogmatike, demagogjike, inkoherente, inkompetente, hedoniste, makiaveliste, reaksionare dhe anakronike të klanizimit, uzurpimit, fosilizimit, privatizimit, partikalurizimit, familjarizimit, komercalizimit, absolutizimit, relativizimit dhe instrumentalizimit të saj në klane, tarafe ose grupe të ndryshme familjare, farefisnore, tribale, rajonale, krahinore, partiake, klienteliste, profiteriste dhe të tjera të interesit të përbashkët politik, pushtetmbajtës, profiterist etj.
Duke prodhuar ose fabrikuar në këtë vorbull politike të jashtme ose diplomaci kuantitative, inkoherente, joprofesionale ose inkompetente në vend të një politike të jashtme ose diplomacie kualitative, profesionale dhe kompetente e cila duhet t´i ngjajë një ansambli ose orkerstre profesionale dhe harmonike e cila puçët dhe gërshetohet vazhdimisht në sfond me korin e lartë të aspiratave dhe interesave të njohura shtetërore, nacionale, politike, diplomatike dhe të tjera të popullit ( kombit) dhe atdheut tonë.
U mor vesh se politika e jashtme ose diplomacia, shpeshherë i ngjajnë një metastaze ose maratone të madhe intelektuale dhe profesionale në fund të së cilës dihet se kush ia del ose arrinë në cak.
Duke menduar këtu në edukatën, kulturën, moralin, karakterin, profesionalizmin si dhe në rezonin ose mendimin e thellë politik ose diplomatik, i cili jo vetëm marëdhëniët ose raportët e ndryshme politike ose diplomatike në mes popujve (kombëve) ose shtetëve të ndryshme, por mund t´i vënjë në levizje ose funksione të njohura pozitive dhe afirmative edhe marëdhëniët dhe raportët e gjithëmbarëshme botërore ose ndërkombëtare.
Se këndejmi, rënia ose shëmbja e ‘perdës së hekur’, gjegjësisht e ish perandorive të kuqe komunosocialiste në ish BRSS-së, RSFJ-së dhe kështu me radhë, pos rënies së sistemëve (regjimëve) dhe ideologjive të egra autoritare dhe totalitariste si dhe konceptëve të ngurta, hermetike dhe dogmatike të Lindjes: Para kontinentit dhe globit tonë, parashtruan nevoja për ripërkufizime, ridefinime, rikonceptime, rirrjeshtime, rikuperime ose rikonfigurime të reja politike, diplomatike, ushtarake, konceptuale, ideologjike dhe të tjera të cilat për dallim të doktrinave ose konceptëve të barrikaduara ose bunkerizuara nga e kaluara e ish ‘luftës së ftohtë’ dhe konfrontimëve të dikurshme bipolare ose bllokiste në mes Lindjes dhe Perëndimit: Sikur paraqesin një sfidë tjetër të re globale ose universale- përballë një të të ashtuquajturi “atavizmi modern” ose “progresivë” në kumtimin e një “bote globale” ose sfiduese dhe turbulluese për të gjithë.
Në këtë kontekst të suspektshëm dhe dubioz, duhesh të keshë forcën dhe guximin e njohur qytetar, intelektual, profesional ose politik dhe diplomatik, për t´i vërejtur, qortuar, kritikuar ose kundërshtuar hapur ose publikisht nihilizmin ekstrem së bashku me ikjen e “botës moderne” ose “bashkohore” nga diskursi global ose universal në retorikën, oratorinë ose frazeologjinë dogmatike, demagogjike, hipokrite, reaksionare ose anakronike që kanë për qëllim bartjen, relativizmin dhe reduktimin ekstrem ose radikal të vlerave, resursëve dhe kapitalit të gjithëmbarëshem botëror ose planetar në një qark ose rreth të ngushtë vicioz ose biocenoz të “mbinjerëzve” ose “supermenëve” të ndryshem politik, ushtarak, finansiar, tregtar, ekonomik, industrial ose teknologjikë.
Duhësh të keshë urtësi dhe frymëzim platonik për t´i njohur dhe identifikuar problemet, sfidat dhe vështirësitë e hetueshme që ekzistojnë edhe në demokracitë më të përparuara të Perëndimit.
Ndryshe nga kjo, të kërkosh definicion ideal të demokracisë së lartë evroperëndimore, kjo nuk do të thotë automatikisht të braktisësh realitetin në disfavor të botës së ideve dhe teorive të njohura shkencore ose humaniste. Pa ide, teori, koncepte, definicione dhe vizione të njohura shkencore ose humaniste, çfarëdollojë gjykimi do ishte i pamundur dhe i gabuar. Bosh fare.
Ndonëse, as idetë ose idealet e njohura të demokracive perëndimore ose kapitaliste, nuk paraqesin një model ose koncept të qartësuar dhe final i cili e ka arritur përsosjen ose perfeksionin e tij optimal ose maksimal. Jo.
Sepse, idetë dhe teoritë e njohura demokratike, nuk përmbajnë ndonjë substrat ose substitut esencial ose substancial që do e imponin vetvetën e tyre si fakte ose realitete të pakontestueshme dhe relevante.
Edhe koncepti mbi demokracinë si një koncepcion shkencor ose metodologjikë, nuk do vlente aq shumë poqese nuk do të nxirrej nga ndërthurjet dhe interferimet e njohura të interaksionit sociopolitik dhe atij antropologjiko-epistemologjik.
Ndaj, a është e mundur që një qenie individuale të mund të gjejë një pajtim me grupin shoqëror ose politik si dhe me rregullat e tyre?
A është i dënuar individi politik ose diplomatik i cili për të jetësuar ose përjetèsuar ‘egon’, ‘libidon’ ose vetveten e tij politike dhe karietiste, është i detyruar të asgjësojë individualitetin, identitetin dhe ekskluzivitetin e të tjerëve?
A është e mundur ndonjëherë që të kënaqen të tria shtysat ose polet e mëdha njerëzore ose qytetare: Liria individuale, liria kolektive dhe solidariteti shoqëror? Kjo është njëra prej çështjeve më thelbësore ose kruciale që mund të parashtrohet në shkencat politike ose diplomatike.
Nga kjo rezulton se e tërë etika, estetika, politologjia, filozofia politike, psikologjia, sociologjia, antropologjia, epistemologjia etj., mund të kenë kuptim varësisht nga përgjigjja që mund të ipet ndaj pyetjeve të mesipërme. Sidomos në kuptimin e përkufizimit të njohur politik ose politologjik mbi drejtësinë dhe barazinë ligjore, sociale, institucionale, konstitucionale, funksionale, aksionale, politike, konkuruese, profesionale, kadrovike, karieriste, diplomatike etj.
Me drejtësi dhe barazi, duhet kuptuar një koncepcion të caktuar të jetës së përbashkët, përkatësisht organizimit të bashkësisë shtetrore, nacionale, politike ose diplomatike, e cila, sëcilit person ose individ ia mundëson të zërë vendin që i takon në pajtim me natyrën dhe karakterin e tij, me edukatën, kulturën, arsimimin, emancipimin dhe profesionalizmin e tij, i cili në të njëjtën kohë e siguron edhe mirëqenien e shoqërisë shtetrore, nacionale ose politike si tërësi.
Kjo është pikërisht ajo çështja esenciale ose substanciale (si shpata e Damokleut) të cilën politikani ose diplomati i spikatur dhe ekselent, pranojnè t’a vëjnë mbi kokë si armë, apo si sfidë kardinale ose monumentale.
Pikërisht nëpërmjet një koncepti esencialist, respektivisht, përmes kuptimit, përceptimit ose anticipimit të qytetarit si ‘cityoen’ ose ‘burgeros i lartë’ kulturor, politik ose diplomatik, do mund të pajtoheshin edhe dimensioni i veçantë personal edhe dimensioni i përgjithshëm i qenies njerëzore, qytetare, kulturore ose politike. Sepse, figurat ose personalitetët e ndryshme politike ose diplomatike, mund të bashkohen me të tjerët, vetëm duke pranuar frymën e qytetërimit dhe subjektivitetin e tyre qytetar.
Ndaj, lidhja dhe bashkimi politik, organik ose dialektik me të tjerët, mund të bëhet vetëm nèse paraprakisht arrihen qëllimet e larta individuale dhe kolektive- pèrmes shquarjes dhe lartësimit tè asaj që është më e mira për individin dhe kolektivitetin.
Duke u qytetëruar, edukuar dhe emancipuar, ne mund të arrijmë një bashkësi vërtetë të lartë njerëzore ose qytetare-politike në kuptimin e gjuhës, kulturës dhe harmonisë dialektike, ku paqja sociale ose politike së bashku mirëqenirn dhe pajtimin klasorë ose sociopolitik nè mes individit dhe shoqërisë, janë krejt të mundshme ose normale?
Janë mu këto thesare nga ku mund të nxirren edhe aksiomat edhe idiomat e të qenit qytetar i një qytetërimi të lartë kulturorë dhe politikë- përmes edukimit modernist ose progresivist i cili do jetë pikërisht ylli ndriçues i ngadhënjimit të personalitetit dhe i ndërtimit të botës shoqërore, qytetare ose politike.
Vetëm duke u edukuar dhe kultivuar në menyrë shkencore, intelektuale, kulturore, profesionale, shtetrore, nacionale, politike dhe diplomatike, qeniet njerëzore ose politike, do mund t’i zotërojnë fatët e tyre jetësore ose profesionale, si dhe t’i mbarësojnë fatët e të tjerëve.
Vetëm përmes edukimit dhe emancipimit, personaliteti ngjitet (ngritet) nga cemet ose teket arbitrare të ndijimeve apo ‘kosmosit’ të tij të çrregulluar mental ose psikologjikë-drejt rendit të vlerave të vërteta.
T’i pranosh tjetrit cilësinë e subjektit racional, kjo do thotë de jure dhe de facto të pranosh të drejtën e tij për arsimim. Dhe, kjo ndodh pikërisht për faktin se arsimimi i mundëson njeriut ose qytetarit, të jetë ai që është: qenie që mendon, që flet dhe komunikon.
Një nga të drejtat bazike të secilit njeri, përveç lirisë, është edhe e drejta për të pasur mundësi intelektuale dhe profesionale për t’a fituar dhe mbrojtur atë liri.
Të gjithë duhet pasur mundësi të nxjerrin dobi ose profite nga edukimi ose arsimimi profesional dhe intelektual, i cili secilit i mundëson të zhvillojë aftësi unikale, të arrijë dije dhe arsimim dhe kështu tè zë statusin e vet prej subjekti dhe të sjellë vendime të arsyeshme.
Në çështjet se cilat janë ato vlera njerëzore që duhen të arrihen, filozofia franceze dhe ajo gjermane janë mjaft konkrete dhe pragmatike: Duke menduar ose reflektuar në vlerat moderne të qytetërimit perëndimor si: liria, barazia, racionaliteti, edukata, kultura, arsimimi, emancipimi dhe profesionalizmi si udhërrëfyes për individin dhe kolektivitetin. Por, gjithashtu edhe ndjesi dhe respekt për drejtësinë e barazinè si dhe për punën e zellshme ose inovatore si mjete kryesore për ndërtimin e një shoqërie më të vërtetë të organizuar si duhet.
E gjithè kjo në një mjedis ku dhuna refuzohet si mjet për të arritur qëllimet. Si zëvendësim i dhunës kërkohet dialogu dhe diskutimi si burime të vetme për rendin e lartë kulturor, qytetar ose politik.
Një komunitet politik definohet përmes refuzimit të dhunës si metodë e zgjedhjes së konflikteve. Apo, për t’a thënë ndryshe: nga zgjedhja e diskutimit publik si mjet për zgjidhjen e konflikteve, përmes të cilit arrihet deri tek vendimet e përbashkëta racionale, avangarde ose pozitiviste.
Ne ua kemi borxh grekëve të vjetër këtë invencion (zbulim) të politikës, i cili e ka ngritur ose konstituuar njërën nga veçoritë themelore të kulturës perëndimore.
Nga kjo rezulton se identiteti i një kombi, është identitet polemik, uniteti i të cilit konsiston në debatin ose dikutimin publik ku ballafaqohen, kundërshtohen, por edhe ravijezohen, konturohen, unifikohen, konvencionalizohen dhe pajtohen referencat ose preferencat e ndryshme politike, partiake, konceptuale, ideologjike, fetare, morale, kulturore dhe tè tjera, të cilat bashkërisht i japin një vendi fizionominë e tij.
Është diskutimi ai që përbën unitetin dhe jetën e shtetit; është stili apo forma e debatit ai që krijon imazhin e popullit (kombit) dhe shtetit.
Aty pra ku puçën (bashkohën ) ose kombinohën spirtualja dhe materialja, gjegjësisht ana refleksive dhe teorike me anën praktike ose ekzistencialiste etj…Madhështia ose shkëlqimi i filozofisë klasike me zgjuarësinë, akribitetin, luciditetin, subtilitetin dhe efikasitetin e filozofisë moderne ose bashkohore.
Aty ku penetrojnë, interferojnë, reflektojnë dhe integrohën në menyrë sintetike dhe shumë integrale ose dialektike, edhe shumë elemente ose instrumente të tjera brenda paradigmave të ndryshme shtetrore, nacionale, politike, diplomatike etj.
Vlera madhore e politikë së jashtme dhe diplomacisë moderne ose bashkohote, nuk janë monizmi ose unilateralizmi aksiologjikë (bla-bla-bla) me thekse dogmatike, demagogjike, ataviste, paradoksale, anakronike etj. Dhe, aq me pak i ashtuquajturi “pluralizmi aksiologjik” i cili përfundon në grumbull qëndrimesh aglutinative dhe aproksimative, të cilat as nuk duan t’ pohojnë e as t’ mohojnë ato çfarë kërkohën prej tyre.
Ndryshe nga kjo, esenca ose substanca e etikës (aftësia për universalizimin e koncepteve dhe postulimin e parimeve)-do ishte plotësisht e pamundur të ndërtohej në rast se një grumbull vlerash sipërore nuk janë vendosur paraprakisht aty ku duhet. Mbi etikën globale ose universale. Ky do duhej të ishte caku final ose përfundimtar i një politikani ose diplomati. Ndërtimi i një etike globale (universale) dhe humaniste. Domethënë, një gjakim për virtytin dhe idealin, përmes një shtegtimi përmasash globale ose universale.
Themeli i të drejtave të njeriut ka të bëjë me respektimin e pakusht të individit dhe kolektivitetit.
Ndaj, sa më precize të jenë deklaratat, aq më të prirura janë ato të definojnë në mënyrë precize dhe pozitiviste se çfarë do duhej të ishte rregullimi shoqëror ose politik, duke bartur kështu një mori kontroversash. Si për shembull: Shtetet liberale ose demokratike, kanë mosmarrëveshje me shtetet marksiste ose komunosocialiste në çështjet e pronës ose kapitalit. Por, kjo nuk pengon që parimet e përgjithshme për të drejtat e njeriut të përcaktojnë parimet e një etike globale ose universale që do zbatohej ose aplikohej në mënyrë kritike, për të tërhequr vëmendjen mbi diçka që nuk do duhet të lejohej edhe në rastet kur nuk pajtohemi në lidhje me organizimin e ekonomisë apo të pronës ose kapitalit.
Ndërsa, çka mund tè mësojmë nga liria, drejtësia, barazia dhe humanizmi: Frymëzimin më të madh në këtë drejtim, mendojë se do mund të gjejmë në iluminizmin ose fisnikërinë e madhe të dhënë nëpërmjet veprës epokale të gjeniut humanist, Imanuel Kantit. Me ç’rast, duke u nisur ose bazuar nga vepra e Kantit, edhe kosovarët ose shqiptarët, si gjithë të tjerët, duhet të praktikojnë mbi gjithëçka tjetër humanizmin, i cili duhet të mbetet përgjithmonë qëllim final i veprimtarisë së tyre jetësore, intelektuale, profesionale, politike, diplomatike etj.
Në të kundërten, forca (fuqia) dhe lakmia e pashërueshme ndaj shtetit, pushtetit, karierës dhe përfitimëve të njohura materiale, karieriste dhe të tjera, shpeshherë i kanë tërequr pas veti edhe njerëzit amoral dhe antiprofesional. Apo, kuadrot e dobëta, të papërgatitura, pseudopolitike, antishtetërore ose joprofesioniste. Në Kosovën e pasluftës sidomos, ku kemi (keni) aq shumë mediokritë, demagogë, hipokritë, analfabet ose gjysëmanalfabet të ndryshëm institucional dhe funksional.
Ndërkohë që jeta dhe bota jonë së bashku me shtetët dhe shoqëritë e ndryshme njerëzore ose qytetare gjithandej globit, në esencën ose substancën e tyre ndodhën të ngritura ose projektuara mbi përvojat dhe aftësitë e njohura shkencore dhe intelektuale të njerëzve të ditur, mbi humanizmin dhe karitativitetin e njerëzve të pasur, mbi heroizmin dhe sakrificat e njohura ushtarake ose luftarake të njerëzve të guximshëm dhe liberator si dhe mbi drejtësinë, harmoninë dhe barazinë e gjithëmbarëshme njerëzore (qytetare), sociale, materiale, profesionale, kadrovike, politike, diplomatike etj.
Drejtësia dhe barazia e vërtetë, janë edukata, kultura, arsimimi (emancipimi), profesionalizmi, disiplina, morali dhe ndërgjegjia e lartë intelektuale dhe profesionale në politikë te jashtme ose diplomaci etj.
Ndryshe nga kjo, diplomacia (ose diplomatia) në këtë kuader, siç dihet, ka shumë kuptime, definicione, formulime, nocione dhe funksione të ndryshme të cilat jo rrallë e sfdidojnë, eklipsojnë dhe determinojnë njëra tjetrën në kontekste dhe relacione të ndryshme.
Fjala ose nocioni (termi) i përgjithshëm diplomaci (diplomatia, policy, diplomacy etj.) se këndejmi, origjinën ose etimologjinë e saj e ka nga greqishtja e vjetër që donë të thotë :Diplomë ose Dëshmi shkencore ose konfidensiale për punën, angazhimin ose funksionin e caktuar shtetëror, politik ose diplomatik të një përfaqësuesi të zgjedhur. Respektivisht, ministri, ambasadori ose diplomati të akredituar.
Në anën tjetër ndërkaq, përfaqësi (lëgata) ose “dërgata” të ndryshme politike ose diplomatike ka patur edhe ne kohërat ose periudhat e ndryshme mesjetare ose antike. Kujto këtu ato në kohën e “polisit”( shtetit) të Athinès etj.Të tjerat në kohën e Bizantit ose Romës së lashtë antike…Në kohën e Karlit të Madh (Karl der Grpße) dhe “Dinastive” të njohura të Merovingëve dhe Karolingëve në Gjermaninë dhe Europën e periudhës së njohur mesjetare etj. Ato në mes Republikës së Venedikut dhe Rraguzës (Dubrovnikut) me Mbretërinë e njohur të Kastriotëve në Shqipëri. Në kohën e sundimit të Lujëve, Bonaparteve dhe të tjerëve në Francë dhe kështu me radhë.
Ndërkaq, dikur me vonë termi “diplomaci”, në gjirin ose suspektin e tij do i përfshinë edhe një sërë vlerash dhe parimësh të njohura ndërshtetërore, ndërnacionale, politike dhe diplomatike. Duke i përfshirë dhe nënkuptuar këtu dokumentët e ndryshme zyrtare, protokolare dhe diplomatike në mes shtetëve dhe qeverive të ndryshme përkatëse ose respektive. Raportët, marëdhëniët dhe marrëveshjet e ndryshme shtëterore, qeveritare, politike, diplomatike, ekonomike, ushtarake etj.
Sidomos pas shekujve 18 dhe 19 (lëxo: revolucionin e madh francezë etj.)- kur termi (nocioni) dhe kuptimi i përgjithshëm protokolar dhe diplomatik, atëbotë ishin përhapur dhe zgjëruar jashta kufijve të ndryshëm shtetëror, nacional, politik, gjuhësor ose linguistik të Francës. Duke njohur kështu zgjërime dhe perhapje të mevonshme politike dhe diplomatike në nivele dhe relacione të ndryshme kontinentale dhe interkontinentale.
Shih për këtë; edhe vet nocioni (termi), kuptimi dhe funksioni substancial dhe esencial i një zyrtari shtetëror ose perfaqësuesi diplomatik (diplomati) të një shteti apo të një vendi përkatës ose respektivë, me kalmin e kohës do bëhen si të thuash me të komplikuar dhe fundamental (substancial) në domenin e përgjithshëm të politikës së jashtme dhe diplomacisë.
Një përfaqësues diplomatik (qoftë ai i ngarkuar me punë, ambasador, konzull, atashe diplomatik ose diçka tjetër..)- në radhë të parë duhet të jetë ekspert ose profesionist i vërtetë në punën ose funksionin e tij konzular dhe diplomatik.
Duhet të këtë aftësi, përvojë dhe kualitete të larta morale, shkencore, intelektuale, politike dhe diplomatike në të gjitha fushat dhe drejtimet e mundshme protokolare ose diplomatike. Sidomos në stilin, metodat, prezantimet dhe komunikimet e tij ndërshtëtrore, ndërqeveritare ose diplomatike në vendin ku ndodhet i nominuar ose akredituar nga shteti ose qeveria e tij përkatëse ose respektive.
Duhet të posedoj vlera dhe kualitete të domosdoshme morale, personale, familjare, shtetërore, nacionale, intelektuale, profesionale, shkencore ose akademike në funksionin, raportet dhe angazhimet e tij politike dhe diplomatike me shtetin, qeverinë dhe institucionet tjera shtetërore, parlamentare ose politike të vendit ku ndodhët i nominuar ose akredituar dhe të ngjashme.
Duke i ruajtur, mbrojtur dhe avansuar vazhdimisht aspiratat ose interesat e përgjithshme të popullit (kombit), shtetit dhe qeverisë së tij përkatëse ose respektive.
Duke i mbrojtur, avansuar, afirmuar dhe eksploruar vazhdimisht marëdhëniet e gjithëmbarshme ndërshtetërore, qeveritare dhe diplomatike të vendit dhe popullit të përkatës ose respektivë me vendin mikëpritës ose nikoqir.
Si dhe duke i përhapur (zgjëruar), afirmuar dhe avansuar vazhdimisht marëdhëniët ose raportët e gjithëmbrashme bilaterale dhe multilaterale të qeverisë dhe vendit të tij përkatës ose respektivë me anë të kontaktëve dhe takimëve të ndryshme ndërshtetërore ose ndërqeveritare me autoritetët ose udhëheqësit me të lartë shtetëror ose qeveritar të vendit ku ndodhët i nominuar ose akredituar.
Kjo gjithnjë në funksion të ngritjes, zgjërimit, eksplorimit dhe avansimit të vazhdueshëm ose permanent të marëdhëniëve të sipërpërmendura ndërshtetërore, ndërqeveritare ose ndërnacionale të vendit të tij përkatës ose respektivë me vendin ku ndodhët i akredituar si diplomat ose ambasador etj.
Duke i zgjëruar, avansuar, ravijezuar, konturuar, eksploruar, harmonizuar dhe konvencionalizuar raportët ose marëdhëniët e lartëpërmendura ndërshtetërore ose bilaterale edhe në fusha dhe lëmi të tjera sociale, ekonomike, industriale, teknologjike, shkencore, arsimore, kulturore, akademike, pedagogjike etj.
Kjo në radhë të parë për faktin se marëdhëniet ose raportët e përgjithshme ne mes popujve dhe shtetëve të ndryshme, nganjëherë mund të jenë si ato raportët ose marëdhëniët e njohura në mes “dashurisë dhe urrejtjes”, ku mjafton vetëm një keqkuptim i vogël në mes strukturave ose qarqëve të ndryshme “elitare” ,”egalitare” , qeveritare ose politike dhe, i tërë “kompozicioni” i marëdhëniëve ose raportëve të përgjithshme ndërshetërore ose ndërqeveritare të shpërbëhet ose të shkatërrohet në themel ose në embrion si kulla prej letrës.
Për me tepër ndëkaq, në teorinë dhe praktikën e përgjithshme të raportëve ose marëdhënIëve të lartëpërmendura ndërshtetërore ose nderkombetare, janë të njohura dhe preferuara një mori raportësh ose marëdhënIësh të ndryshme bilaterale, multilaterale dhe të tjera sipas kesaj sheme ( formule ) ose gramatike të gjithëmbarshme të marëdhëniëve të sotme botërore ose ndërkombëtare: Marëdhëniët e shkëlqyera dhe vëllazërore, marëdheniët miqësore dhe gjeostrategjike, marëdhëniët miqësore ose reciproke, marëdhëniët e mira, marëdhëniët ad hock, marëdhëniët de jure dhe de facto, marëdhëniët neutrale ose indiferente, marëdhëniët e ftohura, marëdhëniët e acaruara dhe kështu me radhë. Varëshisht prej konstelacioneve, relacionëve ose situatave të caktuara politike, ushtarake, historike, diplomatike, konjukturale, manufakturale, nomenklaturale, strukturale, konceptuale, ideologjike dhe të tjera.
Kjo mu për faktin tanimë të njohur se bota dhe vet shtetët ose shoqëritë e sotme përkatëse ose respektive në të cilat jetojmë dhe punojmë, në radhë të parë janë të natyrshme, koherente dhe analogjike me njëra tjetrën në atë menyrë që ambienti, karakteri, substanca ose struktura e tyre jetësore, shoqërore (qytetare) dhe politike, janë të natyrës dhe një karakteri të përgjithshëm standard, diskursiv, koherent ose analogjik. Respektivisht, furioz, hektik, eklektik, evolutiv, dinamik etj.
Duke e vërë theksin në kompromisin, konsenzusin, dialogun dhe metodat e njohura politike dhe diplomatike në kuadrin e një logjike dhe filosofie të re (bashkohore) dhe analitike të raportëve ose marëdhëniëve të sotme botërore ose ndërkombëtare në të cilat shkenca dhe teknika se bashku me qarqet, strukturat, elitat ose superstrukturat e njohura qytetare, politike, diplomatike, shkencore (akademike), intelektuale, kulturore, sociale, industriale, ekonomike dhe të tjera, jo rrallë konceptohen, përceptohen dhe anticipohen si Ideologji, apo mbase edhe si resurse, potencial dhe një kauzalitet i lartë shtetëror, nacional ose polit tek popujt ose vendët e ndryshme industriale ose ekonomik gjithandej globit tonë tokësor.
Në të kundërten, përveç dialogut dhe formalizmit të njohur tradicional dhe ekskluzivist, filozofia politike dhe diplomatike ka për qëllim vendosjen e piketave ose kornizave të njohura shkencore dhe metodologjike të filosofisë moderne ose bashkohore në njerën anë, gjegjësisht, etikës dhe estetikës së njohur profesionale dhe diplomatike në anën tjetër.
Duke e vërë theksin në parimet, premisat dhe postulatët e njohura etike dhe metaestetike në kuadrin e sociofilozofisë së njohur reflektive, kognitive dhe pozitiviste. Respektivisht, të filozofisë së njohur diskrsive dhe analitike të çështjëve dhe aspektëve të gjithëmbarshme të raportëve ose marëdheniëve të sotme botërore ose ndërkombëtare ku njeriu ( politikani ose diplomati) i mirëfillët dhe ekselent, gjithmonë iu përshtatët ose adaptohet kushtëve, rrethanave, zhvillimëve, procesëve ose fenomenëve të ndryshme në kohë dhe hapësirë. Duke e bërë ose veçuar në këtë kontekst dallimin e interesave dhe aspiratave të njohura ( globale ose universale) të popullit dhe vendit të tij përkatës ose respektivë nga ato të natyrës dhe karakterit të njohur lokal ose parcial të “egos”, libidos ose personit ( personalitetit) të tij.
Aty janë edhe etika autonome dhe heteronome, eudaimonizmi, hedonizmi dhe utilitarizmi i njohur shoqëror, qytetar ose politik së bashku me etikën e njohur individuale, etikën globale ose kolektive, etikën formale ose dialektike, etikën profesionale, etikën sociale, etikën materiale, etikën ekzistenciale ose ekzistencialiste, etikën deontologjike, etikën ontologjike, etikën diskriptive ose empirike, etikën funksionale ose funksionaliste, etikën aksionale ose aksionaliste, etikën normative, rekonstruktive ose diakronike etj.etj.
Ndaj, do shtuar në fund se për dallim të politikës së jashtme ose diplomacisë konfuze, të vonuar, jofunksionale, ataviste, joprofesionale, forumiane ose kabinetike të S. Hysenit, si dhe të një politike të jashtme ose “diplomacie preventive” ose “kozmetike” të Hashim Thaçit: E ashtuquajtura “politika e jashtme” ose “diplomacia” e Behgjet Pacollit, me tepër të ngjanë në çështje ose aspekte private, karieriste, profiteriste dhe të tjera, të kamufluara, stisura ose rimuara me numra, shifra ose data të ndryshme aproksimative, imagjinare ose fiktive si dhe me një guhë të përzier, të pakuptimtë ose aglutinative, se sa në një politikë të jashtme ose diplomaci të mirëfillët profesionale, shkencore ose politologjike.
Ndryshe nga kjo, “diplomatët” kosovar, ndofta mund të jenë poet, gaze(p)tar, nuna (kumbar), tezak, miq, aleat ose partner të mirë ose sërvil ndaj Hashim Thaçit, Ramush Haradinajt, Behgjet Pacollit, Xhavit Halitit, Muharrem Nitajt ose dikujt tjetër: Ama jo edhe edhe diplomat të profesionit ose karierës në atë “masivë të madh” të raportëve ose marëdhëniëve të njohura botërore ose ndërkombëtare….?!
Siidoqoftë, për shtetin dhe pushtetin kosovar, edhe abnormaliteti, nebuloza, patologjia, anomalia, kretenizmi dhe mediokriteti, jo rrallë çmohen si normalitet.
Komentet