


1. PANJA *
In memoriam,PROFESORE VIOLLCA OMARIT
Mbi “PANJËN” e bukur,gjelbëroshe,
Befas u lëshua një acar
Një kohë e keqe,kodoshe,
PANJËN vendosi për ta vrarë.
E shkulën nga vendi ku mbiu
Dhe tutje,e flakën në harrim !
Por “PANJA”,për çudi,prapë mbiu
Dhe vendin e mbushi me blerim.
Acari atëherë turfulloi
Mbi gjebëroshen e bukur,u lëshua
Trungun zu keqas t’ia kafshojë
Por PANJA hiç s’u ligështua.
Trungu iu mbush me plagë
Mbi plagët buisi gjelbërimi
Kjo PANJË e forti si një “rrap”
Për nxënësit u bë fyrmëzimi.
Trungun vërtet e ka me blana
Por zemrën mbushur gjelbërm
PROFESORJA,zemëroqeanaja,
E urta,fisnikja, pa harrim.
* Nderi i FIERIT ( motra e MUSTAFA GREBLLESHIT)
2.MËSUESËVE TË MI TË FILLORES
In memoriam.DHOKSI dhe SOTIR MEÇOS
Ju kam dashur dhe ju kujtoj me mall dhe tani
Ty,MËSUES SOTIRI dhe ty,MËSUESE DHOKSI!
Unë kurrë nuk ju harroj,se sikur më morët në krahë
Se isha nënmoshë:vetëm pesë vjeç e ca!
Sado që jam i moshuar (disa herë jam gjysh)
JU kujtoj me mall,pa si dhe qysh?
Nëse sot jam thinjur dhe jam bërë njeri
Meritë kini dhe ju.o MËSUESËT e mi.
3. PROFESORË !
IN memoriam,PROFESORËVE të mi në NORMALEN e ELBASANIT
Nuk di kë të përmend nga Ju më parë
Se ishit,që të gjithë,të mrekullueshëm
Nuk e mohoj:të gjithë ju kujtoj me mall
Dhe bëhem krejt i parezistueshëm.
Dua të vij dhe t’ju puth ato duarë të rreshkura
SE ishit si SHENJTORË që rrezatonit urtësi
Për mua,ato duar,dhe sot janë të shtrenjta
Dhe zë i puth të tëra;nji për nji !
Por ç’them kështu? Mjerisht, ju kini “ikur”
Pa dyshim mbani “leksione” në PARAJSË!
Tek shkruaj për ju, në zemër ndjej të krisur
Dhe e lë lotin e mallit që të rrëshqasë.
Për 8 Marsin
1.GRUAJA
Çdo grua në vizionin tim është si një lule
Dhe,me të gjitha “lulet”,ngrihet një lulishte
Të lutem,lexues,këtë mendim në shpirt ngule
Se pa gratë as jetë nuk do kishte.
Çdo grua,për mua, është si një bletë
E bukur çdo grua siç është bukuria!
Pa gruan as do kishte fare jetë
Pa gruan,shkretëtirë do ishte GJITHËSIA.
Çdo grua është e bukur siç është PAQA
Veç gratë luftëra nuk duan kurrë
Jeta pa gratë e shkretë si SAHARAJA
Gratë për familjen janë gati të digjen në furrë.
Sikur gratë të drejtonin botën
Bota,pa dyshim, do të ishte më e bukur
Veç burrat bëjnë luftra(ku njerëzit thyejnë kokën)
Ndaj dhe bota vazhdon të jetë e turbull,
2.Kur them ,NËNË!
Kur them,NËNË,
Sikur i kam thënë të gjitha
SE aty është dhe malli
Dhe,veç mallit,dhe dhimbja.
Kur them,NËNË!
Vjen dita
Pas nate të gjatë
Plot ëndra të liga.
Kur them,NËNË!
Nga shpirti më ikën hidhërimi
Dhe vjen buzëqeshja
Siç vjen pranvera,pas një dimri.
3.”Çfarë t’i thomë,Nënos plaskë?” *
In memoriam,MUSINE KOKOLARIT
Çfarë t’i thomë,NËNOS plak,
MUSINE, o moj zambak?!
Diktatori,ky dështak
Ta nxiu jetën me farmak.
Me farmak e me pelin
Herë me burg e herë internim
Por ti kurrë kokën s’e ule
Të kujtojmë me mall,o lule!
LULE që nuk vyshkesh kurrë
Më e dashur se sa kurrë
Brez pas brezi gjallë do mbetesh
Si kometë(ndoshta kthehesh…)
Tiranë,6 mars 2025
Xhevdet Bajraj (Panorc, 6 mars 1960 – Mexico City, 22 qershor 2022) ka qenë skenarist, poet dhe përkthyes kosovar.
U lind në Panorc të Malishevës, shkollimin fillor dhe atë të mesëm e ndoqi dhe e kreu në Rahovec. Ai shkoi për të jetuar në Meksikë si refugjatë, falë parlamentit ndërkombëtar të shkrimtarëve, të cilët i ofruan njq alternativë ose të shkojë në Francë, ose Itali ose të shkojë në Meksikë. Ai iku nga lufta e Kosovës që të jetoj në paqe ku ai tani jeton së bashku me gruan e tij dhe me dy fëmijë.
Në Rahovec, kur ke për të biseduar ndonjë gjë me rëndësi me ndonjë mik apo thjesht të thërret dikush për ta vrarë kohën për pikë të qejfit, kafenetë janë të shenjta për këtë punë. Pak a shumë, kështu thoshte poeti Xhevdet Bajraj në poezinë e tij në kopertinën e librit “Burri që lozte me engjëj”. Pikërisht në vendin e tij të shenjtë, në një prej kafeneve të Rahovecit poeti që vdiq larg vendlindjes u kujtua me poezi, muzikë verë e raki.
Qirinj me ngjyrë të kuqe, rrethuar me një gjethe rrushi u ndezën në çdo tavolinë të kafenesë në kujtim të poetit Xhevdet Bajraj që vdiq më 22 qershor në moshën 62-vjeçare pas një sëmundjeje të rëndë. Hiri i tij pas kremimit në Meksikë u varros të enjten pasdite në qytetin e të lindjes në Rahovec. Më shumë se nëpërmjet fjalëve, Bajraj gjatë gjithë ditës u kujtua nëpërmjet poezive. Ashtu u kujtua në mbledhjen komemorative që u mbajt në shtëpinë e kulturës në Rahovec. Me poezi u fol edhe në kafenenë “Hardhia” në këtë qytet. Vargjet e tij erdhën të interpretuara nga të pranishmit, me emocionet e kujtimit për poetin. Kishin qenë pikërisht njerëzit e vendit të tij, Rahovecit personazhe kryesore të poezisë.
Poeti që ruajti lidhjen me vendlindjen
Vuajtjet e njerëzve të tij u manifestuan në poezitë që në pak varg mbërthenin shumë histori njerëzish. Poezia e tij u bë imazh i plotë i vendlindjes. Aty shkruante për vreshtat e hardhitë e Rahovecit. Nga kryetari i Rahovecit, Smjal Latifaj, Bajraj u kujtua si përfaqësues i denjë i kombit që mori me vete ngado dashurinë për tokën dhe njerëzit e tij. Sipas tij, vargu poetik do ta bënte të përhershme lidhjen me poetin.
“Mbi kurriz barti mallin për njerëzit dhe atdheun, duke u bërë një lloj ambasadori për vendin e tij. Rahoveci zë një vend me peshë në jetën dhe krijimtarinë e tij, prandaj qytetarët e këtij vendi e kanë për detyrë t’ia bëjnë të gjitha nderet që i takojnë. Ai e dëshmoi dashurinë e madhe ndaj nesh, duke e bërë të njohur botërisht këtë vend të vogël, por me shpirt të madh”, ka thënë Latifi. Sipas tij, poezia e Bajrajt ka qartësinë e komunikimit me publikun, çiltërsinë dhe thjeshtësinë.
“Ndër parimet e tij humane e fisnike ishte se duhen mbrojtur njerëzit që i duam, prandaj ai e barti mbi supe e në shpirt Rahovecin dhe njerëzit që i donte. Dhe kjo nuk është gjë e vogël për një njeri të këtyre përmasave intelektuale e krijuese”, ka thënë tutje ai.
Krijuesi refugjat
Bajraj u lind më 1960. Familja e tij nga fshati Panorc i Malishevës u zhvendos në Rahovec. Në vitin 1999 ai sikurse afro një milion shqiptarë të Kosovës do të detyrohej të merrte statusin e refugjatit shkaku i luftës. Nëpërmjet Parlamentit Ndërkombëtar të Shkrimtarëve dhe programit të tyre për shkrimtarët e përndjekur, atij iu dha azil dhe një bursë në Shtëpinë e Shkrimtareve Refugjatë në Mexico City. Në vitet e mëvonshme, ai është bërë profesor i rregullt i shkrimit kreativ në Universitetin Autonom të qytetit të Meksikos. Sipas biografisë së tij të publikuar nga shtëpia botuese amerikane “Laertes Press”, “në një univers artistik paralel, ai u shfaq si një yll në filmin ‘Aro Tolbukhin – Në mendjen e një vrasësi’”, film i vlerësuar me çmimin “Ariel” dhe kandidat i Meksikës për “Oscar” më 2003. Veprat e tij poetike, mbi 25, janë përkthyer në anglisht, gjermanisht, spanjisht, danisht, serbisht, sllovenisht, hungarisht, turqisht e polonisht. Është laureat i shumë çmimeve letrare, midis tyre edhe i atij ndërkombëtar “Goliardos”. Botimet KOHA prej veprave të tij ka botuar: “Copa ime e qiellit” dhe “Lëngu i trëndafilit”. Në mesin e veprave të tij janë edhe “Kafe me nënën”, “Ca kokrra rrushi Rahoveci”, “Kur qajnë hardhitë”, “Me zemër në qese najloni”.
Ai është vlerësuar si një kërkues kokëfortë i parajsës së humbur për të dhe një poet që prapa ka lënë goxha trashëgimi për gjeneratat e reja.
“Profesioni i cili e zbuloi formulën e pavdekësisë është arti, ndërrimi jetë në këtë profesion nënkupton ringjallje të kamotshme. Sot, këtë hipotezë po e vërtetojmë edhe një herë. Xhevdeti na bekoi me poezinë dhe artin tij, ne dhe shumë studentë, sot ne nderojmë vetëm duke i përmendur veprat e tij pasi që ai është i nderuar”, ka thënë zëvendësministri në MKRS, Sejnur Veshall.
Për ditët në Rahovec shkruante me mallin e një mërgimtari që gjithmonë para syve e kishte vendlindjen.
“Xhevdeti thoshte se ‘Rahoveci është pjesë vitale e organizmit tim, e cila fatkeqësisht më dhemb gjithmonë. Zemra ime rrah bashkë me të rrahurat e zemrës së Rahovecit’”, ka thënë bashkëshortja e tij, Vjollca Bajraj në ceremoninë e organizuar nga Komuna e Rahovecit.
Kujtimi nëpërmjet vargjeve
Në përshkrimin e jetës së tij në një prej librave të Bajrajt biografia e tij është shkurtër. Ajo përkufizon më së miri lidhjen e vargut të tij poetik me vendlindjen. “Për shtetin, kombin dhe vendlindjen e vet shkruan dhe flet kudo, më së shpeshti dhe më së shumti në Meksiko Siti dhe në Kosovë. Kaq”, shkruhet në librin “Burri që lozte me engjëj”. Me nderime e lot u përcoll edhe në varrezat e qytetit të Rahovecit. Kryeministri Albin Kurti e ka vlerësuar si poet e njeri të papërsëritshëm që nëpërmjet vargut e ngjallte te secili dashurinë për natyrën.
“Ai e ka dashur shumë tokën, natyrën, qiellin, zogjtë e lirinë, të gjitha ato që i duam dhe të gjithë ne, por dashuria për të gjitha këto dhe shumë të tjera e Xhevdet Bjarajt na ka bërë që edhe ne t’i duam të gjitha këto edhe më shumë”, ka thënë kryeministri Albin Kurti.
Bajraj viteve të fundit shkruante me një intensitet më të madh, duke lënë prapa një trashëgimi të pasur poetike. Modest, i veçantë dhe i afërt vlerësohej nga të gjithë miqtë e bashkëpunëtorët. Poetja Naime Beqiraj e ka vlerësuar si poet që ka filluar dhe është zhvilluar bindshëm. Për më tepër, ajo ka thënë se Bajraj qysh në botimet e para ka sjellë befasi për publikun por zhvendosja në Meksikë e ka bërë që të zhvillohet edhe më shumë në letërsi, por gjithë pjekurinë e tij poetike ta zhvendosë në shërbim të vargut për atdheun.
vazhdimisht është ndërtuar dhe është bërë i mirë dhe më i mirë. Ka startuar bindshëm dhe është zhvilluar bindshëm. Ajo që e ka shquar atë është se ka mbetur thellësisht shqiptar, thellësisht i Kosovës. Unë shpesh i kam thënë që ku e merr gjithë këtë energji që edhe ëndrrat t’i shohësh shqip dhe me qenë çdo çast i lidhur me këtë vend”, ka thënë poetja Beqiraj.
Poeti që shkruante për vreshtat dhe rakinë, u kujtua edhe në një prej bareve ku kalonte kohë në Rahovec. Nga një qiri rrethuar me gjethet e rrushit u ndez në tavolinat e familjarëve, miqve e bashkëpunëtorëve në kafenenë “Hardhia”. Vargjet e Bajrajt u interpretuan deri në mbrëmje në vendin e tij të lindjes, aty ku poeti gjente prehjen shpirtërore.KOHA
Nji kokërr dardhë, që nën dardhë pati ra,
Ndërsa mbi bar po dergjej qetësisht,
Vilet e rrushit që gëzoheshin kur pa
S’ju ndejt pa jua njitë nga mbrapa nji bisht.
-Keq m’vjen për ju, moj t’zeza, se e di mirë
Sa pak do t’ju zgjasë ky gaz, kjo alegri,
Sepse sot Njeriu, pa dhimbje e pa mshirë,
Me kamë do t’ju shtypë, do t’ju bajë bërsi.
-Pusho në paqë, moj faqeverdha dardhë,
E hallin mos na e qaj – ia pritën vilet,
-Duhet që për ty ne keq me na ardhë
Se po e len kyt botë pa i msue t’gjitha hilet,
Mbas pak ne bahemi venë ose raki,
E fort mirë e dimë për Njeriun se sa vlejmë,
Në gzime e n’halle përherë i bajmë shoqni
E mendtë shpesh ia marrim, por prapë ia kthejmë.
(Shënim nga një ditë dimri në JANINË, në Kalanë e Ali Pashë Tepelenës. Në Shqipëri nuk kemi ende një Muze për Ali Pashë Tepelenën.)
Sa më shumë lexon për Ali Pashën, aq më tepër të del në pah figura komplekse, e tij.
Si tiran? Po edhe si hegjemoni i parë shqiptar sikurse kanë vënë re me të drejtë, me studime të thelluara autorë të respektuar si Dorian Koçi, Irakli Koçollari, etj.
Më tepër se jashtë, brenda kështjellës këtu në Janinë fryjnë fryjnë erërat e historisë dhe legjendave
Në mjediset dhe objektet e trashëguara deri sot prej kohës së shkëlqimit të Pashallëkut të madh, kam ndjesitë se ende, tek qëndroj pranë këtyre mureve dhe rënojave, pas dyqind viteve, këtu buzë liqenit të Janinës dhe më shumë te këto mure, tunele e e porta të larta, ndihen si pëshpërima, zërat e kështjellarëve, konsujve të huaj, dërgatave, agjentëve, hafijeve, tregëtarëve, argjendarëve me famë, banorëve myslimanë, të krishterë dhe hebrej, femrave bukura të haremit dhe… roje, roje, sa shumë roje…
Është një ditë dimërore me re por pa shi.
Në mjediset e brendshme të Kalasë së Pashait në Janinë, mund të fiksosh përtej pluhurit të historisë, objektet kryesore/Monumente kulture/ në ruajtje maksimale.
Këtu, sheh pothuaj çdo ditë të vitit, vizitorë nga çdo vend i botës, studjues, historianë njerëz të letrave, etj., që intrigohen rreth kësaj figure unikale dhe epokës së tij.
Po i prek si me orë tani tek po kaloj PORTA. XHAMI. MUZE. MUZEU BIZANTIN. THESARI. KISHA E SHËN ANARGJIIRIT. XHAMIA E ASLLAN PASHËS. BIBLIOTEKA TURKE. BANJAT BIZANTINE, HAMAMI. XHAMIA E FETIQESË. KOMPLEKSE NDËRTIMORE.
Dhe, padyshim AI, VARRI i famshëm i tij.
Bëj foto te banesa e fundit e Tepelenasit me famë.
Dhe i afrohem si në një homazh..
Këtu, nuk ke sesi të mos ndërmendësh varget e Kadaresë së madh.
“Koka në Stamboll, trupi në Janine,
Të vranë. Ali Pasha, të grinë…”
***
Të rinj, familje me fëmijë, të dashuruar, nxënës, studentë, të gjithë vizitorë të zë syri gjithandej në kala si në një pelegrinazh turistik.
Si njeri, që kam lindur dhe kam kaluar fëmijërinë pranë mureve të kalasë tjetër të Aliut në vendlindjen e tij në Tepelenë, përmbi Vjosë; pak ditë më parë e vizitova atë Kala.
Pashë që po realizohej më në fund një tjetër projekt rehabilitues, në mjediset e brendshme të Kalasë, këtij kompleksi monument kulture i kategorisë së parë.
Uroj, që të përfshihet këtë herë edhe Muzeu i munguar i Aliut, që qytetin ku sot, ka vetëm një bulevard kryesor me emrin e tij por, jo një muze.
Dhe ai, quhet Ali Pashë Tepelena (jo: Ali Pashë Janina).
“…Një varr i vetëm s’e nxinte dot lavdinë,
Lavdinë bashkë me mizorinë..
Në varrin ( ose gjysmëvarrin) e Tij në Janinë, në këtë kala ku po shkel këmba ime, objekt ende i studimeve të pambaruara dhe pelegrinazheve të pafundme, nuk më zë syri të ketë një pllakë në terren, të plotë, me të dhënat (kuptohet, jo si hegjemoni i parë shqiptar) por si protagonisti i këtij universi historik që tani, flet nga gurët, muret, portat, bedenat, frëngjitë, xhamitë, korridoret dhe sallat e pritjes, kësaj urbanistike dhe qytetërimi të gurtë…krejt këtu pranë në Liqenin e Janinës , ku u shënua akti i fundit tragjik i jetës së tij, në Ishullin e Shënpandalejmonit ku dha frymën e fundit për të udhëtuar më pas, përtej kufirit të legjendës drejt Stambollit, si një shpirt që do të qetësonte frikërat e mëdha e Perandorisë.
“Midis dy kontinentesh gjerë e gjatë i shtrirë,
Si një mal ku era fryn e ulërin stuhia.
Zbardh mjekër e rrallë si bora në brinjë,
Si mjegull te koka të rri Vasiliqia.”
Duke menduar këto, para një monumenti kulti në Kalanë e Ali Pashë Tepelenës në Janinë, m’u përhit Kalaja e Tepelenës ku shpesh në fëmijërinë time në lojëra, kam gjakosur gjunjët dhe ku sot po punohet besoj për një tjetër qasje për trashëgiminë materiale historike.
Në Shqiperi nuk kemi ende një Muze për Ali Pashë Tepelenën!
Befas, nisën pikat e shiut dhe ngrita sytë nga qielli duke folur me zë, me veten time :
– ZOT, boll kemi vuajtur nga varfëria e mendimit dhe vizionit !…//
(Fotot: arkivi personal Sh.Hajno)///
Prej shekujsh ata janë vetëmbyllur nëpër shpella,
Atje ku bora alpine përjetësisht i ka ngrirë,
Kujtojnë lavditë kur si akullnaja zbrisnin grykave të thella
E me bëmat e tyre mitike i patën mbjellë!
Sot zbardhin Lugjeve të Verdha ku s’i kap dielli
E veç ndonjë rreze të tij mund të kthejnë mbrapsht,
Vargje tallava e izma gjithfarësh i rrethojnë si pah mielli
E një smog si smërç tashmë u është bërë helm në asht!
Rrinë e lotojnë si stalaktike nëpër shpella
E thikat e shpatat u ngrihen pikë-pikë si stalakmite,
Presin kur përfundimisht mbi kokë t’u shembet zgafella
E oqeanit të kohës të treten a lartësohen si mite!
1.Kur këndoj me vargje
Kur këndoj unë me vargje,
Dua që në shpirtin e njerëzve dua të hyj!
Të largoj nga ata,strese dhe halle
Dua që jeta njerëzore vetëm të ndrijë!
Ndaj zërin tim e bëj kambanë
E tund aq fort sa ta dëgjojë një botë!
Të pasurit grabitqarë nga çdo anë
Me vargje u bie drejt e në kokë.
Dashurinë mes njerëzve e mbjell si një pemë
Pemë që prodhon veç fruta të ëmbla.
Për këtë dashuri jam gati të shkruaj një poemë
SE për dashurinë mes njerëzve më dridhet zëmra.
Dashurinë e dua të jetë e shëndetshme
Larg nga “skorjet” dhe nga erozioni
Dua që kjo dashuri të jetë e përjetshme
Se nga padrejtësitë më rritet tensioni.
2. Ka ca gjëra
Ka ca gjëra që s’i bën,
Kur je ballas me një femër;
Pastaj veten zë e nëmë,
Sado që je”stekë e vjetër”.
Qejf ke,por s’ke guxim
Të bien pëndët,lapurak!
Kur je vetëm,bëhesh “trim”?!
Ballas,vuv a belbacak?
Ballë përballë,si pulë e lagur!!!
Fol,o gur! Fol, o mur!
Flet me vete:”trim i çartur”?!!!
Dashuron… dhe s’je më burrë.
3. Mu në “dimër të moshës”
Nisem pas asaj
(të bëhet kiameti!!!)
Por nuk qe kollaj
Ky”farëmuhabeti”.
E madhe dëshira
E vogël fuqia
O burri me thinja
Të rroftë,poezia!
4. Parfumi i buzëve të tua
Parfumi i buzëve të tua
Më mban erë manushaqe
Erën e manushaqeve e dua
Të thashë, o moj sylarme!
Manushaqet i gjeja lëndinës
Atëherë kur banoja në fshat
Bashkë me erën e trëndelinës
Tash i gjeta tek ytishtat.
T’i putha buzët dhe u kënaqa
Siç kënaqesha kur gjeja manushaqe
Sylarme, dhe me ty u kënaqa
Ndaj për ty i shkruaj këto vargje,
5.Pse?
Pse çfarë kujton ti,moj mike,
Nuk i shoh ata gjinj kas?
Jo vetëm i shoh,moj shpirte,
Por gati sa nuk po pëllcas!
Se ta dish mirë,moj mike,
Unë nuk jam fare shenjtor.
Të shoh ty,porsi “misse”
Dhe pushtohem nga një tis”nervor”.
S’është nervor,por dridhje zemre
Se syri im, ende shikon.
Dhe ja tek ta them,moj e paemre,
Se,sado i moshuar,por të bukurën e çmon.
Tiranë,25 shkurt 2025
Botues:
Elida Buçpapaj dhe Skënder Buçpapaj
Moto:
Mbroje të vërtetën - Defend the Truth
Copyright © 2022
Ich selbst habe kürzlich auch das Schloss in der Tür gewechselt. Natürlich nicht ich selbst, sondern die Schlosser, die meine Mutter mir geraten hat. Dafür bin ich sehr dankbar, denn die Spezialisten waren wirklich sehr gut. In sehr kurzer Zeit konnten sie mir helfen. und ihre Preise sind auch niedrig. Wenn Sie an diesem Angebot interessiert sind, folgen Sie dem Link https://schlüsseldienst-aargau.ch/