VOAL

Sali Shatri trim, tribun i Shqiptarisë (1927-1984) – Nga Mehmet Musa

November 4, 2019

Sot me 4 nëntor mbushen plot 35 vjet që kur pushoi së rrahuri zemra e atdhetarit të paepur të çështjes shqiptare e luftëtarit të LDB-së e organizatorit dhe arqitektit të grupeve luftarake,e strategut me famë shqiptare, njeriut të aksioneve e të shumë akteve heroike në mbarë trevat shqiptare të pushtuara nga serbosllavia.

Sypatrembur, luftëtar me zemër prush për ribashkimin e trojeve shqiptare, atëhere kur iu desh me së tepermi shqiptarisë së coptuar,në ballë të detyrës,si ushtar i Atdheut u nda prej nesh skifteri i Bjeshkëve të Namuna , stërnipi i Isa Boletinit, Sali Shatri.
Me 4 nëntor të viti 1984,në kullën e Zymer Dulës në Margegaj të Tropojës heroike, ku kishte dalë me ekipin e caktuar për të vëzhguar kufirin në mes Kosovës dhe Shqipërisë e,që ishte në gjendje gadishmërie,për çdo rast, për të ndërhyre në ndihmë të vëllezërve të tij që vriteshin e priteshin nga junta e Nikolla Lubiçiqit,në moshën 57 vjeç,pesoi një infarkt biri i shqiponjes dykrenare ,djali i Dardanisë,Sali Shatri, duke lënë shokët e armëve me deshiren dhe mallin e pashuar, për të zhdukur njëhere e pergjithmonë kufirin që ndante Shqiperinë përgjysmë dhe për ta shikuar Shqipërinë e të gjithë shqiptarve të bashkuar në një shtet të vetëm.

Sali Shatri u lind në fshatin Tomoc të Istogut në vitin 1927.Origjina gjenetike e familjes Shatri vjen nga Isniqi i Deçanit,Isniqi i Deçanit janë pasardhës të Lekë Vukës e Vukë Stakës .Leka ka pasur tre djem;Nikën ,Prekën ,Canën, kështu që familja Shatri e Tomocit ,së bashku me shaljanët në fshatin Zhazhë e Boletin i takojnë me gjak barkut të Nikë Lekës të cilët janë shperngulur nga Isniqi rreth viteve 1800-1820.(shiko në librin e Tafil Boletinit faq.22) Babai i Saliut,Ahmet Salihu kishte dy djem Isën dhe Salihun dhe një vajzë Mihanen.
Sali Shatri shkollën fillore e kreu në Gurrakoc. Gjatë okupimit të mbretërisë së Jugosllavisë ,me të filluar lufta e dytë botërore, si i ri 17 vjeçar mori pushkën në dorë,dhe mori pjesë aktive në Luftën e dytë botërore,perkrah luftëtarit të lirisë Ahmet Salihut që e kishte baba,dhe perkrah shume luftëtarëve të tjerë nga i terë Dukagjini dhe krahinat e tjera.
Ai mori pjese në luftimet që u bënë në Kolashin,Ribariq,Starqeviq,Pazarë të Ri(Novi Pazar)Rozhajë,e deri në Polica te Beranit të Malit të Zi.

Në këto beteja ,krah për krah me shum luftëtare anë e kend Dukagjinit,Saliu u kalit si luftëtar dhe u frymezua për ta vazhduar luftën kundër çetave çetnike malazeze e serbe deri në frymen e fundit.

Me ardhjen e dy brigadave nga Shqipëria në ndihmë,me komandant kapiten Rudin (Hysni Rudi )dhe kapiten Saten,Sali Shatrin e gjejmë në batalionin e Malë Sadikut,ku emërohet komandant skuadre ,në kuadër të batalionit.
Ngjarjet që ndodhen më vonë sidomos pas 25 janarit të vitit 1945, kur filluan operacionet në shkallë të gjërë për asgjesimin e brigadave të Shaban Polluzhës nga, Divizioni i 46 serb ,dhe me ndihmën e Fadil Hoxhës(lexo librin Fadil Hoxha në vetën e parë faqe 252)Sali Shatrin e gjejmë me pushke në dorë në ndihmë te brigadave të Shaban Polluzhës.

Atje,ai u njoh edhe me trimin e luftëtarin ,Kamber Nimanin, i lindur edhe ai në vitin 1927 si dhe me Ajet Haxhiun.

Pas shuarjes së kryengritjes së Drenicës me zjarr dhe hekur,dhe pasi e vranë Shabanin dhe të birin (po aty në librin e Fadilit në faqe 252)Saliu që me sa duket nuk kishte renë akoma në sy të OZN-ës të asaj kohe , filloi në vitin 1946 mësimet në gjimnazin e Pejës.

Edhe duke qenë në shkollë mendja e të riut 19 vjeçar , Sali Shatrit, i tretej në luftën e dimërit të ftohët të shkurtit e marsit 1945 në Drenicë.Ai nuk mund te harronte masakrat që kishte krye ushtria serbo-çetnike dhe disa kolaboracionistë shqiptarë që iu ishin bashkangjitur atyre.

Në ate kohë u hap shkolla normale në Gjakovë dhe të gjithë nxënësit e gjimnazit të Pejës u transferuan në normalen e Gjakovës.

Ishte viti 1948. Sali Shatrin e gjejmë me të formuar e të paisur me dijet që kishte fituar në normale si nxënës i shkelqyer që ishte.Ai, si pjesa me e madhe e shqiptareve,ishte kunder okupatorit të ri gjakatar sllavo-çetnik e ,sidomos, pas prishjes së mardhënjeve Shqipëri-Jugosllavi në vitin 1949.

Në ate kohe,jo vetem që nuk bëhej fjalë fare për vendimet e Konferencës së Bujanit që u mbajt me 31 dhjetor 43 dhe 1 e 2 janar 1944,ku u mor vendimi që pas perfundimit të luftës kundër nazifashizmit trojet Shqiptare të jenë të unifikuara në një shtet të perbashkët shqiptar,por kishin filluar dhe perndjekjet e çdo shqiptari që shprehej per to ,ose kishte luftuar kunder çetnikëve të Malit të zi. Istogu me rrethinë që njihej si “Lugu i Shkieve” ku jetonin pasardhësit e Miliç Kerstiçit e Savë Llazareviçit ishte krahina ku shqiptarët u persekutuan me shumë se kudo tjeter .Ne këto rrethana, Sali Shatri si njeri vizionar që ishte mori vendimin që luftën për çlirim e bashkim ta vazhdoj nga shteti amë ,Shqipëria.Në një natë vonë në dhjetorin e vitit 1949,ai kaloi kufirin e hekurt me Shqipërinë mëmë. Duke u përshendetur me malet,fushat e tokën e Kosovës ,ai u betua në vijen e kufirit se nuk do t’ia kthente kurrë shpinën Kosovës .Ai u betua se ditën e natën , sa here që do t’a e kërkoje nevoja “unë biri yt Kosovë”do të jem pranë njerëzve , halleve dhe vuajtjeve tuaja deri sa te më rrahë damari i gjakut të jetës s`ime.
Në Kosovën e ripushtuar ushtarakisht çetnikët e drazhistët, si Branko Zhuvali,në postën e policisë në Kuqishtë ,Vujë Vujvodiçi e Vojo Slaviçi,Mirk Iliçi komandant policie ne Gjakovë për 18 vjet,Lak Knizheviçi i cili amnestonte luftëtarët të cilët gjunjëzoheshin para shantazheve të Serbisë,dhe i rekrutonte në UDB-ë, kapetan Mujashi që në kokë mbante plisin e bardhë në shenjë nënçmimi për shqiptarët,Jovë Bajati, inspektor sigurimi për kufirin, e shumë të tjerë që tashti i kishin duart të lira,nuk i kursyen masakrat me çnjerzore kundër shqiptarëve.
Ahmet Sali Shatrit,burrë me nam e nishan i kësaj ane,nam që e kishte fituar në luftën kunder çetnikëve në vitin 1944.Në propaganden e kohes e me vone ajo cilsohej si luftë kundër partizanëve,ndërsa në të vertetë ishte luftë kundër çetnikëve serbo-malazeze që kishin vënë nga një yll mbi ballë për të vrarë e prerë sa më shumë shqiptarë, Ahmet Salihit që mbante me vete si një shok të pandarë, një kalë shale, qe i kishte hije kur me atin e tij i binte trup e tërthor Istogut e,që shkije e shkina ia kishin zili, kur u mor vesh që djali i tij Sali Shatri u arratis në Shqipëri, menjëhere i bastisën shtepinë. E lidhën duar e këmbë dhe e torturuan në mënyrën më çnjerzore, dhe e derguan në një kamp përqendrimi në Banatë.Me që nuk mundën ta zinin të gjallë Sali Shatrin,në shenjë hakmarrje OZNA internoi edhe djalin e tij Isë Ahmet Shatrin,nipin Selman Shatri nipi i Ahmet Salihut,dhe dy gratë e Ahmetit Zepen dhe Zelfijen.Në Banatë ,në internim,ata gjetën edhe një familje nga rrethi i Pejës, një familje nga Kaçaniku dhe, nga Prizereni;Jakup Brahen me të shoqen Halimen,djemt Qemal,Dinë dhe Meriman Braha.
Keqtrajtimet qe iu bëne këtyre familjeve, për me shume se 4 vjet, ishin edhe me të egra se në kohen e inkuizicionit. Ne ate kohe Sali Shatri ishte në moshen 22 vjeç.

Në Shqipërinë e dy viteve pas luftës ishte krijuar një gjendje tejet e rëndë dhe e vështirë. Tradhtarët e vendit pas vrasjeve në front ballë-përballë,kishin organizuar edhe vrasje pas shpine, tinzare, kundër pjesemarresve të luftës nacionalçlirimtare,siç ishte rasti me diellin dhe yllin e Mirditës Bardhok Bibën.

Nga lufta çdo gjë ishte djegur e shkaterruar.Gjendja ekonomike ishte në „0”.
Nga të gjitha trevat shqiptare,të okupuara nga serbosllavija,kishin ardhur shum familje.Kushtet për sistemimin e tyre ishin shume të veshtira.Mungonin edhe gjërat më elementare.Procedurat që duheshin ndjekur ndaj të ikurve nga trevat shqiptare e veshtiresonin gjendjen akoma më shum.
Jugosllavia nuk ishte e ngopur vetëm me aneksimin e Kosovës dhe trevat e saja të okupuara,por,kishte oreks të gllabëronte tërë Shqipërinë dhe ta bënte një republikë të shtatë të Jugosllavisë.

Qellimi i aneksimit të Shqipërisë si republikë e shtatë e Jugosllavisë ishte djallezor e kriminal.Kjo do të ishte rruga me e sigurte për të boshatisur Kosovën e krahinat e tjera shqiptare nga shqiptarët e për t’i kolonizuar ato me sllav.

Duke ushtruar terror,dhunë,vrasje dhe burgosje, mëqe nuk do te kishte me kufi administrativ në mes Judgosllavisë dhe Shqipërisë,të gjithë shqiptarët e Kosovës dhe krahinave tjera nga, dhuna e terrori do te largoheshin per në Shqipëri e, të tjerët , të ndikuar nga besimi fetar ,do të iknin për në Turqi e disa në Kroaci.Për të realizuar këte qellim kriminal e djallezor shteti jugosllav kishte mobilizuar e angazhuar të gjitha strukturat sheterore,fetare qe shume shqiptarë të arratisur, që ishin rekrutuar nga OZNA për interesat e serbosllavisë.
Në këte kontekst duhet shikuar edhe largimi e veshtersitë që hasi pasi la Kosovën trimi e atdhetari Sali Shatri.

Ai jetoi për rreth 6 muaj ne një shtallë të një prej kooperativave bujqesore, në rrethin e Durrësit. Në mesin e shume të arratisurve ai gjeti edhe shokun e tij të idese e jetës së mëvonshme ,Shaban Brahën.

Qendrimi i Sali Shatrit dhe Shaban Brahës, rreth 6 muaj në mesin e qindra e mijërave të arratisur nga të gjitha trevat shqiptare,ishte i vështirë dhe i lodhshëm.Pavarersisht kësaj gjendjeje atij gjithnjë zemra i rrihte dhe mendja i shkonte të Kosovë shkreta,të hallët dhe vuajtjet e saj. Pas 6 muajve duke u dalluar si njeri me kapacitet dhe aftësi të pakufizuara atdhetare,si një burrë vigan e i kalitur në luftëra , Sali Shatrin dhe Shaban Brahen i transferuan në Tiranë, ku për ta përkujdesej atdhetari Halit Kaçanolli nga rrethi i Llapit si dhe qeveria e shteti shqiptar.
Pas kalimit të procedurave të natyrshme,ndaj disa të rinjëve nga trevat shqiptare dhe duke u testuar në aftesitë psiko- fizike të tyre,saktësisht në qershor të vitit 1950 me urdhër direkt të Enver Hoxhës formohet “Sektori i Rëndësisë së Veçante për Kosovën dhe trevat shqiptare të okupuara nga Jugosllavia” i cili u vu nën drejtimin e luanit të Dardanisë , sypatremburit Sali Ahmet Shatri nga Tomoci i Istogut.Ndrekohe,veç punes së perditeshme,ai vazhdoi studimet në fakultetin juridik ku u diplomua me notat me të larta dhe para afatit të caktuar.

Detyrat dhe planet e sektorit ishin:

Të mbahen dhe të aktualizohen lidhjet me elementë të vendosur atdhetarë,për realizimin e vendimeve të Bujanit në një kohë sa më të përshtatshme,
Të shkonin me detyra të caktuara në terren ,në të gjitha trevat shqiptare të okupuara nga Jugosllavia për të paralizuar perpjekjet e propagandes serbe kunder Shqipërisë dhe për të demaskuar tradhetaret qe ishin vene në sherbim të shtetit serb.
Te armatosnin shokët dhe të terhiqnin në bashkepunim sa më shumë atdhetarë që e duan një Shqipëri të të gjithë shqiptarëve.
Te eliminonin njerz të caktuar të pushtuesit jugosllav pa marë parasyshë përkatsinë nacionale.
Të mos binin të gjallë në dorë të armikut.
Udhëtimi në terren bëhej pa pasur me vehte as një lloj dokumenti identifikimi e çdo here fisheku mbahej në tytën e armes.
Pas çdo hyrje e dalje nga Kosova të raportohej,me saktësi dhe korrektësi,për sukseset në terren apo humbjet eventuale.
Ekipi i këtij sektori ishte i perbërë kryesisht nga djem me përardhje nga trevat e okupuara shqiptare, nga persona që shquheshin për trimëri dhe guxim të pashoq,që kishin dhënë prova për zgjuarsinë,guximin,trimërine e vendosmerinë e tyre.
Në ndihme të ekipit ,sipas kërkesave dhe nevojës ishin në dispozicion oficerë të stërvitur ushtarak shqiptare.
Të mblidhnin informata të hollsishme për elementet shqiptare të rekrutuar nga organet e OZNES e UDB-es.
Të takoheshin ata që kishin kryer shërbimin ushtarak dhe të pyeteshin se çfarë flitej nga oficeret e sigurimit në ushtri , për Shqipërinë.
Udhetimi duhet të ishte tepër sekret. As familja e ngushtë nuk duhet te dinte për punen që benin.
(Keto jan disa nga shenimet të dhena autorit të ketij shkrimi nga Shaban Braha, kur ai kishte qenë për një javë mysafir në shtëpinë e tij,në Gjermani, në vitin 1995 ) .
Keshtu filloi një tjeter jetë për sokol djalin Sali Shatri,jetë entuziazmi e aktiviteti atdhetar.Çdo ditë e natë në front, plot me rreziqe,çdo here me pushkën e gateshme dhe me gishtin në kamëz i vendosur,i betuar e modest , i sinqertë që vështirë t’i gjendet sot shoku i tijë .Shokët e idealit të tij, disa nga lufta e dytë, disa nga gjimnazi i Pejës,disa nga normalja e Gjakovës kishin filluar të terhiqen nga veprimet aktive, duke menduar se Sali Shatri ,i rehatuar në Shqipëri nuk do vijë më në këto vise të robëruara,por ata shokë,ndryshuan mendjen kur,pa pritur ,u vizituan nga shoku i tyre , siç quhej në atë kohë, diversanti Sali Shatri.
Viziten e parë ai e beri të vëllezërit Brahim e Ahmet Salihi,pra në oxhakun ku kishte lindur.Pastaj shkoi te dhendërri i tij Ramiz Buleshkaj nga Istogu i poshtem të Nezir Rexhepi e Halit Rexhepi nga Llugat,Muzli e Rrustem Ali Visoqi nga Llukavci i Begut,Bajram Keqa ,Zekë Halili e Idriz Sejdiu nga Shushica,të Avdyl Asllan Shala e Mustafë Ademaj (Dr.Mustafë Loxha) nga Loxha,të Kadri Bajraktari nga Raushiqi ,të Idriz Cani, nga Vokshi i Deçanit,Sadik Ramë Tahirsylaj e Ali Mehmet Balaj nga Isniqi,Isuf Delia nga Rakoci,Isë Zheli e Zhel Hasani nga Rakoci,Muharrem Haxhiu nga Vaganica e shumë e shumë të tjerë.

Numëri i atyre që bashkevepruan dhe strehuan Sali Shatrin me shokë eshtë i madh e anë e kend trojeve shqiptare.
Në një aksion ne fshatin Drenoc të Deçanit,UDB-ja mesoi për pranine e tij atje dhe e rrethoi Sali Shatrin,por Sali trimi,me shokë e çanë rrethimin me pushkë,duke vrarë tre polic serbë dhe duke plagosur rëndë dy të tjerë .

Në Lug të Baranit ai sebashku me dy shokë , Avdullah Salihun dhe Shaban Zenelin ishin të rrethuar perseri por, policet serb të stacionit të Qallapekut e paguan keq rrethimin e tyre, duke lëne të plagosur dy prej tyre.Pastaj në fshatin Zagermë afër Pejës,ku ishte një poligon ushtarak i kazermës Miladin Popoviç të Pejës,në grup ku ishte Sali Shatri Ramadan Shala,Shaban Braha dhe rapsodi i mirnjohur Dervish Shaqa,bien në një pritë me ushtarët serb, ku vritet një kapetan i klasit te parë dhe dy ushtarë serb,revolën e kapitenit të vrarë e,mbante si kujtim Ramadan Shala gjatë tërë jetës së tij.

Ne takimin e vitit 1995, kur Shaban Braha ishte në shtëpinë time,në Gjermani me ka treguar edhe një ngjarje të ndodhur në Preshevë.Ata ishin vetem të dy,me Saliun ,për zbatimin e një detyre të rendesishme.Ata kishin hartuar një plan operativ preciz,pas zbatimit te të cilit e kishin lënë të takohen në një vend të caktuar,në oren 2 pas mesnate.,në afersi të fshatit Rahovicë.

Diku, nga mesnata ,u dëgjuan të shtëna armësh dhe mua më shkoi mendja për keq se mos dikush kishte vrarë Saliun,Në ora 02 të natës arrita në vendin e caktuar,ku ishte një situatë relativisht e qetë dhe degjoheshin vetëm të lehurat e qenëve. Çdo minut që kalonte pas orës 02 ,mua më dukej një përjetësi.Rreth orës 02 e 45 min.dyshimi mu shtua akoma më shume ,se, Saliun e kishin vrarë dhe ne këte gjendje shpirtërore po mendonja me vete time se si da t’a percillnja këte ngjarje të trishtuar.Në mendje formulova edhe permbajtjen e njoftimit qe pak a shume do te ishte ky:”sot me datën 23 mars 1967,ra heroikisht në krye të detyrës dhe në shërbim të Atdheut ushtari besnik i popullit dhe Atdheut dragoi Sali Sali Shatri.U bëra gati të shtie dy here ne ajër në shenjë respekti për te,por ,rreth orës 03, degjova një shusherimë të lehtë nga lëvizja e dikujt dhe,për shkaqe sigurije ,e drejtova armën andej nga ndihej zhurma.Përsoni që po vinte ishte vetë Saliu,

Pasi u perqafuam e me sqaroi për shkakun e vonesës,une i tregova përjetimin tim në lidhje me situaten dhe i tregova për njoftimin që kisha menduar te bënja nëse ai do të ishte vrarë me të vertetë.Pastaj, nisëm rrugën në drejtimin e caktuar.

Saliu, me humorin që e karakterizonte, e tregonte këte ngjarje si barcoletë dhe sa ishte gjallë i thoshte Shabanit:” sikur të kisha shkruar une për “vrasjen” tënde , do të shkruaja më mirë për ty seç do të shkruaje ti për mua .”

Një rast i tillë ndodhi edhe ne Shqiponje (ish Jabllanice) të Gjakovës.
Raste të tilla ka mjaft por fatkeqsisht materialet e arkivave shqiptare që bejnë fjalë për veprimtarine atdhetare të asaj kohe janë zhdukur dhe asgjësuar nga njerzit edhe më të zinj se nata,pas viteve të 90-ta, me qëllim që të zhduket çdo gjurmë e aktivitetit atdhetar të asaj kohe.

Në vitin 1969 një zyrtari të lartë partiak të Kosovës , Ali Boletinit që ishte biri i Tafil Boletinit i kanosej rreziku për tu mbyllur pa afat në burgjet jugosllave.Në këto rrethana ai vendosi të arratisej në Shqipëri.Për t’a ndihmuar ai gjeti Ali Zymer Balën nga Isniqi.Me të kaluar kufirin ,në postën kufitare shqiptare erdhen nga Tirana zyrtare të lartë për të bërë formalitetet e nevojshme.Në mesin e tyre ishin edhe Sali Shatri e Ramadan Shala nga Loxha,

Ali Zymeri deklaroi se ai kishte ardhur për ta shoqeruar e shpëtuar nga Serbia Ali Boletinin dhe se do të kethehej përseri në Kosovë.Për të siguruar kethimin e tij pa rrezik u ngarkuan dy ushtarak shqiptarë dhe Sali Shatri e Ramadan Shala të cilët e shoqeruan deri pranë shtëpisë së tij të vendi i quajtur gështënja e vetme mbi Isniq,duke i thënë se do të rrinin atje edhe 5 orë për të qenë të sigurtë se çdo gje ishte në rregull .

Njohja ime për herë të parë me Sali Shatrin.

Deshira e çdo shqiptari për të vizituar Shqipërinë, në ato kohë ,ishte e madhe dhe një ëndërr ,ndërsa e atyre individëve, grupeve apo anetareve të organizatave ilegale ishte ëndërr me tendencë të bëhej realitet.Kështu , një grup shokësh dhe shoqesh u organizuam, gjithsejt 14 veta,dhe rregulluam vizën në ambasaden shqiptare në Beograd për të bërë një vizitë 10 ditore në Shqipëri . Me 1 mars te vitit 1981 u nisëm nga Prishtina me autobus deri në Strugë e ,nga Struga , me taksi deri ne kufi në qafë thanë.
Ka qenë ora 13 e datës 1 mars 1981 kur,arritëm në Shqipëri.Atje na priste një minibus që ishte angazhuar enkas për ne me shoqërues Vasil Trojanin profesor në universitetin e Tiranës dhe një Dedë ,nga Shkodra (nuk me kujtohet mbiemëri i tij)

Në grup,veç meje ishin edhe Xhemal Berisha nga Pozhari,si dhe Bardh Hamzaj e Mursel Daja kondukter autobusi nga Gllogjani.

Çdo dite deri në ora 14 ishim të zënë me vizita në tërë Shqipërinë , në shkolla,muzeume,dhe objekte me rëndësi të veçant historike,si në Butrint të kalaja,apo në burgun ku kishte qëndruar në kohën e fashizmit Bule Naipi e kështu me radhë.

Një ditë,shoqeruesi më tha se kisha një vizitë dhe une menjëhere u paraqita në vendin e caktuar.Mendova se mund të ishte dikush nga fshati im e që kishte ikur në Shqiperi me perpara,por pashe një mesoburrë të panjohur, me mustaqe të zeza,me të cilin u perqafuam sikur ishim të njohur me gjysh e babgjysh prej kohësh.

Hajde Isniq me tha,dhe une pa të keq i thashe tungjatjeta Shalë! Nga e di ti fisin tim? -me pyeti dhe une iu pergjigja se në Isniq vetem shalë ka,dhe ju jeni nga Isniqi,duke krijuar pershtypjen se une e njihja.Ne fakt ,une mendoja se ai ishte Dervish Kukleci, nga Isniqi ,që kishte ikur në Shqipëri ne vitin 1956,57.

Nga biseda me te m’u krijua pershtypja se ai ishte nga Isniqi,sepse ai me pyti për të madh e të vogël në fshat,për pleq të fshatit,qe i njihte me emër e mbiemër si ata që ishin në rrugë të drejt si për ata që ishin në rrugë të shtrembër. Me pyeti, në veçanti, për Sadik Ramën e Tahirsylaj,se si eshtë me shëndet pas daljes nga burgu.Me pyeti per Ali Mehmetin dhe Ali Zymerin e Balajve të cilët që të dy kishin qenë të burgosur.Me pyeti për bjeshkët e Isniqit, për Roshkodolin Pleqen e Bellenë që thua se i kishte shkelur me këmbë para një jave. Me pyeti per isniqasit që jetonin në komunen e Istogut. Me pyeti për mësuesin që mbante nofkën Popoviç, dhe ishte i ngarkuar te survejonte Tomocin.

Gjate bisedes tepër shoqerore,korrekte e të sinqert ai fshinte shpesh here me shami djersët dhe lotët që i rridhnin ga sytë. Pas kesaj biseda vazhdoi ne një menyre me “zyrtare”. Une e luta të prezantohej kush ishte dhe mendja me shkonte se nese nuk ishte Dervish Kukleci ky,duhet të ishte Sali Shatri sepse nuk kishte burre mbi 18 vjeç,në Dukagjin ,që nuk kishte degjuar per emerin dhe vepren heroike të Sali Shatrit,bile,bile ishte mitizuar emëri i tij se Sali Shatri është shpend me krah,dhe s‘mund ta zë plumbi i shkaut.Me në fund me tha se jam Sali Shatri, Pyetjet ishin nga me te ndryshmet.Ai donte te dinte disponimin për një rrebelim të shqiptarëve për të kërkuar të drejta më elementare, donte të dinte nëse radio dhe televizioni shqiptar degjoheshin e ndiqeshin nga njerezit.

Ai donte te dinte edhe për kushtet e jetesës së studentëve,për leksionet që merrnin e probleme të tjera që une as që i mendonja.

Duke u interesuar për rrjetin agjenturor të UDB-së dhe bashkpuntorëve të saj,ai me pyeti për persona të veçant për të cilët une vetëm sa kisha dëgjuar por nuk i njihnja ,ndërsa foli me një respekt të veçant për grupin e hoxhëve dhe,aktet heroike të tyre të;hoxhë Zekë Berdynaj,Hysen Berisha dhe Ramush Shatrit.

Në vijim te bisedes ai me foli për sektorin ku ai punonte,për qëllimin dhe rendesinë që ka Sektori i Rëndësisë së Veçante për shqiptarët nën okupimin jugosllav.

Ai ishte i mireinformuar, për problemet në terren,që krijohen ,në shume raste ,më tepër nga elementet shqiptarë në Kosovë se sa nga vetë serbet.

Ai ndihej i merakosur për faktin se shum nga shqiptarët janë të rekrutuar në shërbim të UDB-s dhe shprehu keqardhje pėr personat që shteti serb iu ka vrarë familjarët dhe ata prape i shërbejnë atij..Ai permendi rastin që Blagotë Popi i ka vrarë xhaxhain, Osë Dautin nga Kali i Shalës dhe,nipi i tij i shërben Serbisë..

Unë e pyeta a eshtë Osë Dauti ngai Isniqit?Ai më tha jo, eshtë nga Llugat.

Duke folur për 4 mësuesit e Popullit që i njihte me mër e mbiemër, Ramadan Shala,Ismail Bala,Metë Alaj dhe Tahir Dushi të cilët u vranë në pritë në Shishman të Bokës në vitin 1953 nga UDB-a ,të tradhetuar nga “miku” i shtëpisë, Sali Gashi, nga Muzhevinat e Istogut,ai me sqaroi se Sali Gashi, me direktiva të OZNES ,kishte organizuar këte prite për t’i vrare.

Sipas porosive të tyre ai ju thoshte mesuesve të perzgjedhur se dinte me siguri se do te arrestoheshin dhe “per t’i shpetuar” ju ofronte “ ndihmen” per t’i kaluar ne Shqipëri me anën e miqve të tij .

Në këte mënyrë ai kishte planifikuar të nxirrte në pritë edhe 6 mësues të tjerë për t’i vrarë. ,Në këte grup bënte pjesë edhe mësuesi Imer Binak Balaj nga Llugat,që ishte djali i xhaxhait i njerit prej mesuesve të vrarë më parë, Ismail Shaban Balaj por ky plan nuk funkskionoi . Gruaja e mësuesit Imer Binak Balaj ,Eminja,qe ishte motra e Sali Gashit,i tha atij duke qenë vetëm të dy, se po t’a gjente gjë burrin e saj,ajo do t’i priste kokën me sopatë .

Nga frika se e motra do të hakmerrej kundër tij dhe do t’a dekonspironte Sali Gashin si agjent të OZNA-s ai u detyrua të tërhiqej nga plani makaber për një masakër të dytë, ndaj 6 mësuesve të tjerë shqiptarë.
Duke vleresuar aktin e Eminës , Sali Shatri tha:” lavdi i qoftë Eminës sepse u shpëtoi jetën edhe 6 mësuesve të tjerë”!.

Biseda zgjati deri në oren 2 pas mesnate kur Saliu me ketheu perseri në hotel dhe në ndarje me tha: “ do të shihemi prapë dhe me shpesh,bile edhe në Isniqin e Lekë Vukës !”.
U ndamë duke u ;pershendetur me grushtin lartë.

Takimi i dytë dhe i fundit!

Me 11 mars 1981 ,pasi e kryem vizitën në Shqipëri, diku rreth ores 12 të ditës, arritem në Han të Hotit .Që nga aty, prape me taksi arritëm në Podgoricë e nga Podgorica , në Prishtinë me autobus, ku arritem rreth ores 04 të mëngjesit.

Kur arritem të konvikti i studentëve në mes barakës numër 1 dhe konviktit numër 4 të studenteve pamë një zjarr të madh të ndezur dhe një grup prej 50-60 studentësh që këndonin këngë atdhetare…

Mësuam nga shokët se ,nga ora 19 e 11 marsit ishte zhvilluar një demostratë me kerkesa të natyres sociale,,për permiresimin e kushteve të jeteses së studenteve.

Duke parë këte ngjarje,mua me shkoi mendja të takimi me Sali Shatrin,në Tiranë që ishte i sinqerte,korrekt e i paster tamam sikur të ishim babë e bir.Ai me kishte pyetur per predispozicionin e njerezve për revolta apo rrebelim dhe ngjarja që perjetova sapo u këthyem në Kosovë ishte pergjigja me sakte per pyetjen e tij .
Me pas ndodhën ngjarjet e 26 marsit ( dita e stafetes së satrapit Tito,)pastaj ngjarjet e 1,2 e 3 prillit e të tjera, që për njerzit e interesuar janë të njohura ato ngjarje historike të cilat do të ishin pergjigja me e sakte për pyetjen që ai me drejtoi mua për mundesinë e rebelimit,demonstratave,dhe kryengritjës në Kosovë.
Pas ketyre ngjarjeve une isha plotesisht i pregatitur per t’i thënë me krenari Saliut se Kosova eshtë zgjuar dhe e gateshme t’a çojë në fund idealin historik shekullor për bashkimin e trojeve shqiptare qoftë edhe me luftë.Nga vetë thirrja;Republikë kushtetutë ja, me hatër ja me luftë!!!

Ne takimin e marsit 1981 e kishim lënë me Saliun që të kontaktoheshim nepermjet ambasades shqiptare në Wienë e jo në Beograd.Atje lidhjet do t’i mbaja nepermjet punonjesit të asaj ambasade me mbiemër Bushati.
Në verë të vitit 1981 shkova në Gjermani,për disa detyra të caktuara por edhe të punoj për të fituar ca para për studimet e mija., Punova në fabriken e këpucëve në Salamander në Konwerstheim pa problem sepse lejën e punës ma rregulloj Bardhoshi.

Ne këte udhetim,nuk munda të kontaktohem me ambasadën shqiptare në Wienë dhe përsonin e caktuar dhe u ketheva përseri në Kosovë në fund të nëntorit 1981.

E pastaj në prill të vitit 1982 shkova në Zvicer për të punuar e për të takuar me shokët e organizatës së atjeshme.

Fillova të punoj në fshatin Epany të qytetit Bulle në fabriken e sallamit.
Atje ,ne një nga ditët e punës , pa ndonjë paralajmrim ,erdhen dy zyrtare të ambasades shqiptare në Vienë njeri quhej Klime Prifti dhe tjetri e kishte mbiemerin Bushati..Ata më kerkuan që ,pasi te mbaroja punën e sezonës ,të shkoja në Austri dhe nga Wiena të fluturoja për ne Tiranë.

Gjatë qëndrimit në Zvicerr me përpjekjet e të pavdekshmit Enver Topalli formuam në qytetin Bulle klubin shqiptar Shote Galica.
Në kuader të aktivkitetit të ketij klubi nuk do të harroj gjer sa të vdes ditën e shtune të 1 mait 1982 kur shkuam me dy shokët e mij, qe nuk jetojnë më ,Hasan Kadriun nga Presheva dhe Xhemal Islamin nga Bujanovci në një demonstratë në Gjeneve që ishte organizuar nga sindikata e punëtoreve me ndihmën e aktivistit të çështjes së Atdheut Kadri Abdullahu dhe shokëve të tij që militonin rreth klubit Ikballe Prishtina në Geneve,në mbështetje të kërkesave gjithpopullore të Kosovës.

Me 26 qershor të vitit 1982,ne Berne u bë një nga demostratat me madheshtore të organizuara ndonjë here në Europe.Kjo demostrate u be,pasi me 14 maj te vitit 1982 ishin bashkuar tre grupet ilegale dhe formuan LRSHJ(Levizja per Republiken Shqiptare ne Jugosllavi)Po atë ditë kishte filluar punimet edhe Kongresi i XII i LKJ në Beograd.

Duke u kthyer nga Geneva për në Bulle ,Hasani mori edhe një shok me vete.
Ai u prezantua ne fillim, si boshnjak nga Rozhaja. Të nesërmen, me 2 maj, të dielen, Hasani erdhi perseri me ate shokun “boshnjak”por që tani fliste shqip.,
Folem gjatë e gjërë për hallet e shqiptarisë në pergjithsi.Une nuk e dija kush ishte personi me të cilin po bisedoja.por shokët më thane se eshtë një kushëri i Adem Demaçit .Me vonë mora vesh se ky kishte qenë djali i Demë Sadrisë..
Në fund të tetorit të vitit 1982 udhtova nga Wiena për në Tiranë. Në aeroport kishte dalë per të më pritur personalisht,i pavdekshmi dhe burri më i madh që ka nxjerrë Dukagjini gjer me sot Sali Ahmet Shatri.
Qëndrim im prej 7 ditësh do të ngelet të unë si një enderr që nuk mund ta përshkruaj edhe sot e kësaj dite.

Këto shtatë dite që për mua nuk ishin as shtatë orë .Nuk e dinim ne ishte dite apo natë.
Në fillim ngushëlluam njëri tjetrin për shokët e idealit që ranë më 17 janar 82, per t’u bëre të pavdehshem,Jusufin Kadriun e Bardhoshin. Dua te theksoj se per mendimin tim tha Sali Shatri,Jusuf Gërvalla eshtë Hasan Prishtina i dytë i Atdheut tonë!

Pas kësaj une i pershkruajta me hollesi ngjarjet e vitit 1981,ku nuk kishte ditë pa pjesmarjen time,
Ai me tha,se perpjekjet tona kanë qenë që ato demonstrata të organizohen dhe zhvillohen në nëntor të vitit 1978,sepse pas qershorit të vitit 1978 dhe festimit të 100 vjetorit të Lidhjes së Prizerenit, në qytetin e Prizerenit,kemi menduar se nivestimi që u bë me këte rast për çështjen kombëtare do të arrihej në nëntor të vitit 1978, qe ishte 10 vjetori i demonstratave të vitit 1968,dhe që do t’a detyronin satrapin Tito të studionte më mirë kerkesat legjitime të shqiptarëve nën Jugosllavi.Ne atë kohë edhe ndikimi i faktorit serbomadh ishte shum më i vogël në federatë.Megjithate ,shtoi ai,luftra për çlirim nuk eshtë kurrë vonë.

Një nga njoftimet me të rendesishme që i bera ishte komunikata e lëshuar me 26 qershor të vitit 1982,nga Lëvizja për Republikën Socialiste Shqiptare në Jugosllavi,të cilën Saliu,ne ;prezencen time e lexoi tre here, sidomos pikën nr.3, ku thuhej” LRSHJ-a do të luftojë për formimin e Republikës Socialiste Shqiptare në Jugosllavi, në të cilën duhet të përfshihen të gjitha territoret etnike shqiptare dhe, për realizimin e këti qëllimi do të shërbehet me të gjitha mjetet që lejon etika revolucionare;duke u nisur nga bindja politike dhe gjer tek revolucioni i armatosur, po qese e kërkon nevoja.

Pasi e lexoi ai tha:” kjo që shkruhet e thuhet në këte komunikatë eshtë një bombë atomike për Jugosllavine!”Kjo komunikate duhet te shperndahet, në të gjitha trojet shqiptare të okupuara dhe, të masat e gjera popullore.Duket se lufta eshtë e pashmangeshme dhe ju duhet të llogarisni shumë në ndihmën e shtetit shqiptar,se eshtë detyrë e jona morale e kombëtare sepse Kosova eshtë Shqipëri.Ne fund të fundit, duhet të llogarisni edhe armatimin, sepse qeveria shqiptare i kushton rëndësi të veçante mbrojtës së Atdheut dhe,prodhon armatim jo vertem për Shqipërinë por për 6 milion shqiptare.

Në bisedë e sipër më pyeti se ke njihja une nga laxha Shatraj të Tomocit dhe une i permenda Rexhep Sadrinë,që punonte në rrethin e Stuttgartit,Lush Hasanin e Mustaf Lushin, Rexhep, Sadik e Xhafer Halilin, Hysen Kadrinë ,Shabanin,Hyrijen,Kadiren, Mejremen,Naserin e Skenderin.Ai shprehu keqardhje shum të madhe për vdekjën e dyshimte të Xhelalit,ku unë as që kisha ndëgjuar për atë vdekje tragjike,por që ndëgjoja për herë të parë nga Sali Shatri.

Pastaj më pyeti për shokët ku mundë të mbështeteshim në rast nevoje.
Folem edhe për punëtorët e sigurimit jugosllav që ishin pjellë bastarde shqiptare.Saliu shprehu keqardhjen për faktin që më shumë se 10.000 (dhjetë mijë )shqiptarë, në terë hapsirat shqiptare nën Jugosllavi ,punonin perë interesat e UDB-ës dhe Serbisë e,nuk mundë të gjeshë vetëm një serb që punon për iteresat shqiptare.

Një diçka që më ngelet pikë në zemër tërë jetën, më tha, eshtë akti injë djali trim, nga Suhareka(nese nuk kam harruar) të cilit çetnikët serbe i kishin vrarë babain,kur ai ishte akoma në barkun e nënës, sepse babait të trimit i kishin munguar 3 kilogram misër,në kohën e (otkupit). Kur djali lindi e u rrit ,e ëma i tregoi emërin e vrasesit të babait të tij që quhej Pera i cili, pas plenumit të Brioneve,ishte graduar dhe ishte bërë drejtor i postës në Prishtinë.

Një ditë,i armatosur me nje revole ai shkoi në Prishtinë për të larë hesapet me malazezin vrasës .Pasi mesoi se Pera drekonte çdo ditë në një gjelltore ( që ishte pranë tre sheshirave)dhe e gjeti atje duke ngrenë drekë, trimi i tha kamarierit se sot do t’ia paguante ai dreken Perës.sepse i kishte nje borxh .Pera i thot falëmnderit trimit, por nuk po më kujtohet borxhi qe me ke. .Trimi i tha: nëna me ka treguar se te kemi borxh 3 kilogram misër nga koha e (otkupit)sepse babait tim i kishin munguar ; dhe une po t’i kethej sot e pasi nxori revolen e qelloi duke e vrarë në vend.

Nje informator i yni nga Kosova na ka thënë se djalin e kanë vrarë policia menjëhere dhe në vend të tij kanë rekrutuar një bashkpuntor të UDB-ës dhe e kan nisur për në Shqipëri! Ne e kthyem mbrapsht të dyshuarin dhe, se ende nuk kam mësuar të vërtetën rreth asajë se qfarë ka ndodhur në të vërtetë .

Kane ndodhur edhe raste të tjerë kur shqiptarët nga Kosova jane derguar të kamufluar nën petkun e atdhetarisë por kane qenë agjente të UDB-ës kur ne i kemi ndihmuar i kemi çuar në Europë ata, janë kethyer perseri në Jugosllavi.!Por ka të atillë që me ndihmën tonë kane dalë në Europë dhe kanë mbajtur qëndrim burrëror të pa thyer!!!

Së fundi u sosën shtatë ditë që kaluan si 7 orë. U pershendeta me Saliun si vëllai me vëllanë me premtimin se do të shiheshim perseri por vdekja u tregua e pa mëshireshme dhe e pabesë ndaj Sali Shatrit duke na e rrëmbyer pikërisht si sot,,ara 35 vjeteve dhe duke na ndarë nga një jetë e bujshme, plot me mundime,sakrifica,e akte heroike anë e këndë trojeve të okupuara shqiptare nga Jugosllavia. Pushoi së rrahuri zemra e birit të Dardanisë Sali Shatrit,i cili na la si amanet vazhdimin e luftës deri në fitore.Jeta e tij,me perkushtimin atdhetar ishte një frymezim për të gjithë.Mundi,djersa e sakrificat e tija për me shumë se 40 vjet, janë një gur i palekundshem në themelet e Kosovës së diteve të sotëshme dhe të Shqipërisë së nesërme.
Duke qëndruar besnik ndaj Atdheut, në këmbë dhe të gatshëm si ushtare të Atdheut me nder e krenari këte amanet e kryen djemt dhe vajzat e Kosovës duke u radhitur në radhët e UÇK-së të prirë nga legjenda e gjithë legjendave Adem Jashari. E kryen djemt e Shatrajve,në formacionet e Ushtrisë Çlirimtare,e kryen nxenësit e Sali Shatrit,Xhaferi e Naseri,ndërsa në faqet e historisë do bejnë dritë sot e mot Haki Rexhep Shatri,Izet Halit Shatri.

Ndërsa shoku u tij poeti i Tropojës kreshnike Zeqir Lushaj do të shkruaje;

Si uj bjeshke që del prej vrellet
Dera e Shatrit kurrë nuk shterret
Ka nxjerrë burra vakt mbas vakti
Lis me emen Sali Shatri
Jeta e tij si penda e korbit
Mbushë me t‘zi si jeta e kombit
Për me pa Dardaninë shtet
Që sot e gëzojnë vëllezërit e vet!

Këte këngë që derdhën në telat e çiftelisë rapsodët e mirenjohur Dida,Çela,Kovaçi!

Deri tashti ,baca Sali ,fola për ty e,tashti bacë më lejo që të flas me ty vetem dy fjalë .Ç‘u bëre deri me sot , një kohë goxha të gjatë, 35 vjet që nuk erdhe një here në atë vend, që e deshe edhe më shum se Ahmet Salihun e nënën Zepë, e deshe edhe më shum se fëmijet e tu Zhanetën, Iliren dhe Ibrahimin.Eja bacë se po të pret me duar hapur nënlokja jote e madhe Kosovë shamizeza,që aq shum bëre për te!Eja se ke dhënë betimin në dimërin e acartë të vitit 1949,duke thënë se unë biri yt Kosovë kurrë nuk do ta kthej shpinën,ditën e natën . Nuk ka njeri që te më ndalë të jemë pranë,dhe në mes halleve dhe vuajtjeve tuaja!Eja pra bacë jo më me këmbët e tua që i ke rënë trup e tërthor Atdheut e,as me atin e Ahmet Salihut por,eja bacë ashtu si erdhi i Teti në Bronz.Eja në bronz
aty ku vendi yt ka ngelur i zbrazet pranë shtatorës së Isa Boletinit në Isniq.Eja,Bacë eja,eja,eja.!..

Rroftë për jetë e mot kujtimi dhe,vepra e kryengritësit të panënshtruar,

Sali Ahmet Shatri

Lavdi të gjithë dëshmorëve të Atdheut!

Rroftë shteti shqiptar shtatë milionësh!!!

Isniq me,04 nëntor 2019

P.s.
Kamber Nimani pjesmarës i LDB-së u,dënua me 18 vite burg. Pas burgut punësohet si cicëron në muzeun etnografik në Zagreb,sepse kishte kryrë fakultetin e gjuhës angleze, ndërsa ne vitin 1983 bie në kontakt me antarët e organizatës LRSHJ,dhe organizohet në LRSHJ, duke dhënë një kontribut të çmuar në shërbim të çështjes se Atdheut deri në frymën e fundit të jetës së tij…

twitter
Follow
facebook
linkedin

Fjalë kyçe: Mehmet Musa, Sali Shatri, ushtar i Atdheut

1 Comments

SHPEND DERVISH SHAQA 5 years ago Reply

o baca sali ti je shqiponje e kosovs te du sepse i dhe zemer babajt tim dervish shaqen AH SHPENDI BREH BRE SALI

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

Më 13 nëntor 1850 lindi Robert Louis Stevenson, shkrimtari jashtëzakonisht i gjithanshëm skocez

VOAL- I lindur në Edinburg, Skoci, më 13 nëntor 1850, pas një rinie rebele dhe në polemika me të atin dhe me puritanizmin borgjez të mjedisit të tij, ai studioi drejtësi, u bë avokat, por nuk e ushtroi kurrë këtë profesion. Më 1874 simptomat e sëmundjes së mushkërive që e kishin prekur gjatë fëmijërisë u bënë më serioze; fillon një seri qëndrimesh shëruese në Francë. Këtu Stevenson takohet me Fanny Osbourne, amerikane, dhjetë vjet më e madhe se ai, e divorcuar dhe nënë e dy fëmijëve. Lindja e marrëdhënies së tij me Fanny-n përkon me fillimin e angazhimit të tij me kohë të plotë si shkrimtar. Nuk kalon shumë kohë dhe Stevenson ka mundësinë të publikojë tregimet e tij të para.

Krahas tregimeve të ndryshme filloi të shkruajë edhe ese dhe poezi për periodikë të ndryshëm. Ai boton libra të zhanreve të ndryshme, duke përfshirë “Një udhëtim në brendësi, 1878) dhe “Udhëtim me një gomar në Cevennes, 1879), koleksionin e artikujve filozofikë dhe letrarë ” Për vajzat dhe djemtë” (Virginibus puerisque, 1881) dhe përmbledhja me tregime “Netët e reja arabe” (1882). Në 1879 ai arriti Fanny në Kaliforni, ku ajo ishte kthyer për të marrë një divorc. Të dy martohen dhe kthehen së bashku në Edinburg.

Fama e tij erdhi papritur me “Ishullin e thesarit” (1883), libri i tij më i popullarizuar edhe sot: në njëfarë kuptimi, me romanin e tij Stevenson i dha jetë një rinovimi të vërtetë të traditës së romanit aventuresk. Stevenson konsiderohet si një nga eksponentët kryesorë të asaj lëvizjeje komplekse letrare që reagoi ndaj natyralizmit dhe pozitivizmit. Origjinalitetin e rrëfimit të tij e jep ekuilibri mes fantazisë dhe stilit të qartë, preciz, nervoz.

Më 1886 u botua “Rasti i çuditshëm i Dr Jekyll dhe zotit Hyde”. Edhe ky titull kontribuon – dhe jo pak – për të ngulitur emrin e Robert Louis Stevenson në historinë e trillimeve të mëdha botërore të shekullit të 18.

Rrëfimi i një rasti të personalitetit të ndarë merr një vlerë të fuqishme alegorike, duke ndriçuar forcat e së mirës dhe të së keqes të pranishme në natyrën njerëzore. Historia është shumë e famshme, objekt i një numri të konsiderueshëm adaptimesh dhe zhvillimesh filmike.

Në të njëjtin vit, Stevenson botoi “Kid napped”, të cilin autori e ndoqi në 1893 me “Catriona” (1893).

“Shigjeta e zezë” është e vitit 1888. Në “Mjeshtri i Ballantrae” (1889) tema e tërheqjes fatale të së keqes përfaqësohet me mjeshtëri në historinë e urrejtjes midis dy vëllezërve skocezë.

Ai arriti një mirëqenie të arsyeshme ekonomike, megjithatë shëndeti i tij i dobët dhe tërheqja ndaj aventurave e shtynë atë të largohej përgjithmonë nga Evropa në kërkim të një klime më të butë. Në vitin 1888, pas një ndalese të shkurtër në Nju Jork, ai u nis për në Perëndim dhe më pas, së bashku me familjen e tij, drejt Paqësorit Jugor. Ai u vendos në ishujt Samoa duke filluar nga viti 1891. Këtu ai kaloi një jetë të qetë, duke punuar deri në ditën e vdekjes, i rrethuar nga dashuria dhe respekti i vendasve, të cilët në disa raste pati mundësinë t’i mbronte nga ngacmimet e të bardhëve. .

Tregimet “Argëtimet e netëve të ishullit” (1893) dhe “Nei seas del Sud” (Në detet e jugut, 1896) janë të një mjedisi polinezian. Dy romane të papërfunduara u botuan pas vdekjes, “Weir of Hermiston” (1896), një nga veprat e tij më të vlefshme dhe “Saint Yves” (1898).

Një artist jashtëzakonisht i gjithanshëm, në karrierën e tij Stevenson trajtoi zhanret letrare më të ndryshme, nga poezia në një lloj romani detektiv, nga romani historik te përralla ekzotike. Thelbi i punës së tij është morali. Duke shfrytëzuar lirinë narrative të lejuar nga tregimi fantazi dhe romani aventure, Stevenson shpreh ide, probleme dhe konflikte me një formë shumë sugjestive mitiko-simbolike, duke i projektuar personazhet, ashtu si lexuesi, në rrethanat më të pazakonta dhe të papritura.

Robert Louis Stevenson vdiq në Upolu, Samoa, më 3 dhjetor 1894./Elida Buçpapaj

Fundi tragjik i lidhjes së dashurisë mes Sami Frashërit dhe aktores Mari Karyan! Historia e panjohur e dijetarit shqiptar

“Armenia e re, nuk mundi ta harronte Shemsedin Samiun, duke u kthyer kështu në Stamboll, më 1882 dhe duke iu dorëzuar në duart e tij e, do të priste një fëmijë nga kjo lidhje, por…”! –

******

Shemsedin Samiu apo Sami Frasheri, siç rendomë, njihet ndër shqiptarë, ishte figura qendrore e Rilindjes Kombëtare, dhe nga shumëkush merret edhe si babai dhe ideologu i nacionalizmit shqiptar! Duke jetuar dhe vepruar në kryeqendrën e Perandorisë Osmane, me veprën dhe te bëmat e tij, dimensioni i Samiut tejkalon atë shqiptar, duke marrë kështu përmasa perandorake.

Si një poliglot i vërtet që ishte, botoi e përktheu shume vepra në gjuhë të ndryshme, duke lënë kështu gjurmë të pashlyera në historinë e dy popujve, shqiptar dhe atij turk. Me përmasat e një alimi, Samiu do të zinte një vend qendror në mesin e modernistëve myslimanë të shekullit XIX.

Edhe pse një figure shumëdimensionale, për lexuesin shqiptar Shemsedin Samiu, ende mbetet i pa eksploruar ne tërësinë e tij, duke u njohur vetëm në konturat e ideologjisë së nacionalizmit. Përmes arkivave dhe bibliotekave të Stambollit, bëhet i mundur një udhëtim në kohë, në Stambollin e asaj kohe, në gjurmët e Samiut, në përditshmërinë dhe botën e tij të brendshme…! gsh

Prof Dr Hektor Çoçoli me fat ai që e ka mjek e pedagog Nga Agron SEJAMINI

Tropoja në dimër

Nuk është titulli ynë. Është ndjesia që shprehin pacientët që janë mjekuar nga doktor Hektori dhe studentët e mjekësisë që e kanë pedagog. Më shumë se ata dy numra lakmitarë me nga 40 e ca vite për secilin pozicion, kanë qenë virtytet e karakterit të tij të përsosur që e kanë renditur në emrat më të shquar të historisë së mjekësisë shqiptare. Mjafton të kujtojmë se mbi 30 vjet, ka qenë krahu i djathtë i “babait të pneumologjisë shqiptare”, të madhit Prof.dr. Shefqet Ndroqi. Të rrije pranë atij njeriu vetëm mirësi do të ndieje dhe përfitoje. Një mjek që shënoi epokë në fushën e tij, në saj të përkushtimit dhe aftësive profesionale. Po aq i madhërishëm doktor Ndroqi edhe si njeri me shpirt të madh dhe të ndjeshëm. Edhe ditën e dasmës, iku në sanatorium për t’i ardhur në ndihmë pacientit që kishte ardhur në urgjencë. E nëse atë ditë të shënuar la nusen, pas disa vitesh do të linte dy gishtërinjtë e tij, pasojë e dëmtimit nga rrezet rengen prej radioskopive të pafundme në luftë me turbekulozin dhe tifon. Pas këtyre humbjeve fitoi madhështinë e emrin që nuk do të harrohet, por dhe një brez mjekësh të denjë për ta prezantuar veten si punonjës të Spitalit Universitar të Sëmundjeve të Mushkërive “Shefqet Ndroqi”. Më i spikaturi mes tyre është doktor Hektori. Dhe kush ecën në gjurmët e më të mirit, mirësia ka për ta ndjekur. Bëri çmos të merrte sa më shumë nga doktor Ndroqi, në aspektin profesional dhe shpirtëror. Nuk ishte e lehtë të zëvendësoje atë njeri dhe mjek të madh. Ky institucion mjekësor ishte bërë shumë i rëndësishëm dhe i njohur. Vetë përhapja dhe pasojat e sëmundjeve të mushkërive kërkonte disiplinë dhe aftësi profesionale. E kush më shumë se Hektori duhej të ndiente peshën e kësaj përgjegjësie dhe besimi. Gjithçka në shërbim të shëndetit të njerëzve të prekur nga këto sëmundje. Një staf i përgatitur dhe i pasionuar për pofilaksinë, diagnostifikimin dhe trajtimin e turbekulozit. Doktor Hektorit i duhej të bënte mjekun, por edhe drejtuesin e këtij stafi mjekësor. Të gjithë ata që kanë punuar me të, kujtojnë komunikimin e ngrohtë dhe thjeshtësinë e shefit të tyre. Por nuk harrojnë as ashpërsinë dhe qëndrimin e tij të prerë nëse vërente dobësi dhe gabime në punë. Në një rast që ai na i kujton vetë, edhe pse kanë kaluar vite, përsëri nuk ndien pishman për masën ndëshkuese që i dha një infermiereje.

Kishte tre-katër ditë që një pacient ishte në gjendje të rënduar dhe me temperaturë të lartë. Edhe me mjekimet e dhëna akoma nuk po dominohej situata. Netë pa gjumë të mjekëve në ato konsulta të gjata ku kërkoheshin arsyet e keqësimit. Lodhje dhe stërmundim kur shkaku ishte shumë i thjeshtë. Infermierja nuk i kishte dhënë pacientit antibiotikun kryesor që i kishin caktuar mjekët. Kjo për arsyen se ai medikament mungonte ato ditë në farmacinë e spitalit. Edhe pse detyra e infermieres ishte që ta ndiqte dhe jo ta gjente atë ilaç, ajo heshti. Heshtje që vuri në tension gjithë stafin e mjekëve dhe mbi të gjitha, në rrezik jetën e pacientit. Nuk u mendua dy herë shefi i shërbimit, doktor Hektori, që të propozonte largimin nga puna të infermieres. Pas këtij rasti, në stafin e shërbimit u shtua edhe më shumë përkushtimi dhe përgjegjësia. Jo rrallë, ndodh që nuk ke mundësi të shpëtosh një jetë njeriu, por ama kur është mundësia nuk të falet të bëhesh aleat me vdekjen. Por jo se i ka shpëtuar edhe këtij emocioni të padëshirueshëm. Çdo rast të humbjes së jetës, edhe pse nuk është për faj të tij, quhet dështim. Por doktor Hektori i ka ndierë më shumë se sa duhet. Madje, kjo është edhe pika më e dobët e tij. Një mjek nuk duhet të përjetojë, por të jetojë me diagnozën e të sëmurit. Por ja që ai në këtë ndjeshmëri, mbase shkon edhe më tej se ata. Kanë kaluar mbi dhjetë vjet dhe ende përjeton me emocion të fuqishëm një rast tragjik. E kuptoi diagnozën e atij djaloshi 20-vjeçar fatkeq, por nuk gjente forca t’i përgjigjej asaj nëne që në përlotjet e çdo dite, i lutej:

-Aman doktor! Më thuaj çdo gjë, vetëm mos më thuaj se ka sëmundje të keqe, se e kam djalë të vetëm!

Më e vështirë se sa ajo luftë që bënte me sëmundjen, i dukej përgjigjja e kësaj lutje nëne.

– Sëmundja është e rëndë, por ne do të bëjmë të pamundurën…, – mezi shqiptonte doktor Hektori.

U përkushtuan dhe u angazhuan natë e ditë i gjithë stafi në atë betejë që e dinin se e kishin të humbur. Një kujdes mjekësor që nuk u zvenit në shpirtin e asaj nëne të plagosur aq rëndë. Kështu, një ditë ndërsa kthehej nga puna, edhe pse u mundua t’i shmangej, ajo nënë dëshironte të takohej me doktor Hektorin. I shprehu mirënjohjen për atë çka kishin bërë për djalin e saj fatkeq. E sikur të çmallej me një relike të djalit të vet, puth duart e doktorit. I prekur tej mase, doktori e fton të ulen dhe të pijnë një kafe. Më tepër edhe për të ngushëlluar zemrën e asaj nëne. Por u çua nga ajo kafe edhe më i dëshpëruar, kur mësoi se para dy vjetësh ajo kishte humbur edhe bashkëshortin. Burrë e grua ishin rritur në shtëpinë e fëmijës dhe gëzimin më të madh në jetë kishin atë djalë… Me ditë të tëra përjetoi doktor Hektori shqetësimet e asaj fatkeqësie. Diçka jo e mirë, për një mjek që duhet të jetësa më i qetë dhe i ftohtë përballë të tilla emocionesh. Ndryshe, do të jetë më i dobët në përballjen me betejën e radhës… Por ama, edhe kjo e keqe dëshmon për karakterin dhe virtytet e larta njerëzore të doktor Hektorit, jo vetëm si mjek, por edhe si pedagog. Janë me dhjetëra studentët që kanë përfituar maksimumin e lëndës së sëmundjeve të mushkërive. I veçantë ky mjek i shquar edhe në mësimdhënie. Nuk kanë për të harruar studentët ditët e para të komunikimit me të. Pasionant, i rrjedhshëm dhe i qartë në ligjëratë e nis leksionin me postulatin: “Asgjë nuk kushton aq pak dhe nuk çmohet aq shumë sa sjellja e mirë!”, sepse mjeku nuk i takon vetes, por të tjerëve. Kush nuk mund të realizojë këtë kusht, është në kohën e duhur për t’i dhënë jetës një drejtim tjetër. Pasi u ka bërë testimin e parë shpirtëror, nuk vonon dhe u citon katër vargjet e popullit që i shërbejnë po shëndetit të popullit.

O more njeri me mend!

Mos e kërko në çdo vend,

Provoje në trupin tënd,

Si të dhemb, ashtu më dhemb!

E ku ka më mirë se të përdorësh mençurinë e popullit, në ngulitjen dhe përsosjen e virtyteve humane dhe njerëzore aq të domosdoshme për profesionin e mjekut. Është këndvështrimi dhe metoda që ndjek një pedagog kaq i suksesshëm, siç është doktor Hektori. Ndoshta është momenti për të dëshmuar edhe faktin tjetër, se në bibliotekën e tij prekëm edhe tre libra voluminozë me arritje dhe informacion të mjekësisë botërore për sëmundjet e mushkërive, botime të vitit 2009. Ndryshe nuk do të ishte aq i vlerësuar dhe i dëshiruar nga studentët e mjekësisë. Nuk ndjehet mirë kur shikon se shumica e tyre tymosin cigare, atë armik kryesor që shkakton edhe sëmundjet e mushkërive. Nuk i lodh apo mërzisë, duke u cituar rreshtat që janë shkruar me gërma kapitale edhe në paketat e cigareve. “Humbet” një orë mësimi dhe i shëtit studentët nëpër dhomat e pacientëve, duke i pyetur se sa prej tyre e pijnë duhanin. Vetë llogaria përfundimtare, u jep përgjigjen tronditëse se mesatarisht në 100 veta të prekur nga kjo sëmundjet e mushkërive, 97 pinë cigare.

Një llogari që na kujton një debat të zhvilluar mes mjekësh të shquar në Edinburg të Skocisë. Me siguri që të gjithë studentët e doktor Hektorit do të ndjeheshin krenar për pedagogun e tyre. Këtë kongres botëror mbi “Kontrollin e turbekulozit në shekullin XXI” e drejtonte doktori i shquar John Crofton, personaliteti më i shquar botëror në fushën e sëmundjeve të turbekulozit. Sapo kishte referuar doktor Hektori studimin me temë: “Gjendja epidemologjike aktuale për turbekulozin në Shqipëri”. Për të përgatitur këtë material ishte bërë një punë parapërgatitore voluminoze. Një grup mjekësh kishte bërë depistimin në gjithë vendin tonë. Ishin vizituar mijëra njerëz, prej të cilëve u gjetën 700 të sëmurë me turbekuloz. Ende pa u larguar nga podiumi doktor Hektori, çohet nga salla një mjek zviceran që kishte referuar pak orë më parë për modelet matematikore që mund të përdoren për vlerësimin e gjendjes me një numër më të vogël pacientësh. Çka do të thoshte kohë më e shkurtër pa e cënuar saktësinë e studimit. Me sa duket, emri pak i njohur i Shqipërisë, serioziteti dhe personaliteti i shfaqur nga mjeku shqiptar, kishte ngacmuar egon e sëmurë të kolegut, për të bërë pyetjen:

-Ku e bazoni ju saktësinë e të dhënave për të cilat ju referuat?

Pa humbur qetësinë dhe pa u menduar, doktor Hektori edhe pse kishte ndier ligësinë e pyetjes, përgjigjet:

-Duke mos vënë në dyshim saktësinë e përdorimit të modeleve matematikore për studimin që ju referuat, të dhënat e studimit tim saktësinë e bazojnë në ekzaminimin mjekësor të të gjithë pacientëve…

E si për të mos mjaftuar kjo shuplakë ndërhyn edhe drejtuesi i Kongresit, sër Crofton, duke e bërë të pavlefshme pyetjen e mjekut zviceran:

– Doktor Hektori nga Shqipëria, ka të drejtë!

Para disa muajsh, doktor Hektori, u shpall “Qytetar Nderi i Tropojës”. Nuk janë pak vlerësimet dhe titujt që atij i janë akorduar, por ky i fundit i ngjalli emocion të fuqishëm. Një mirënjohje e merituar që i rrizgjoi kujtimet e viteve 1960-1965 kur shërbeu si mjek në Tropojë. Pasi mbaroi me rezultate të shkëlqyera Fakultetin e Mjekësisë, shpresonte se do të emërohej në kryeqytet. Nuk u dëshpërua që iku në veriun ekstrem të Shqipërisë, por edhe të lehtë nuk e pati. Përfytyroni një djalosh 21-vjeçar që del për herë të parë nga Tirana dhe përfundon në Tropojë. Sapo kishte mbaruar specializimin njëvjeçar me doktor Ndroqin. Zonat veriore ishin më të prekura me sëmundjet e mushkërive, për arsye edhe të temperaturave të ulëta. Vetëm një mjek gjeti në Bajram Curr. Detyrimisht që nevoja e bëri të shërbente edhe si patollog, gjinekollog, pediatër etj. Çmon faktin që atje gjeti një personel mjekësor të përgatitur dhe të përkushtuar për punën. Akoma më me fat e quan veten që njohu një njeri të mrekullueshëm, të lindur për humor, siç është mjeshtri Ali Mula. Njohja me të ia bëri edhe më të lehtë kryerjen e detyrës së mjekut, por edhe të përshtatjes me banorët mikpritës dhe shumë të kulturuar. Kjo mirënjohje e veçantë që shkon për mikun e tij të respektuar bën që t’ja falë edhe atë “prezantim” torturues si mjek….

I vendosur përballë një aparati të vjetër skopie, fton pacientin e parë. Shikon që zemra e tij ishte në krahun e djathtë. I bën përshtypje, por jo se befasohet, pasi e dinte që në 10 000 banorë ndodh një anomali e tillë. Mbaron punë dhe fton para aparatit qytetarin e dytë. Fshin sytë, por nuk i largohet e njëjta pamje. Edhe ky zemrën e kishte në krahun e djathtë. Të paktën dhe për një arsye tjetër kjo që po i ndodhte nuk duhej të ishte e pranueshme. I kishin thënë që rrethi i Tropojës kishte rreth 11 mijë banorë. Kjo anomali që po shikonte në aparatin e skopisë, do të thoshte se numri i banorëve duhej të ishte mbi 20 mijë banorë. Nuk e jep veten dhe vazhdon punën. Para aparatit i shfaqet trupi i pacientit të tretë. Dhe përsëri, zemra në krahun e djathtë. I tronditur, heq këmbën nga pedali i aparatit që mbante dritën fikur dhe çohet menjëherë në këmbë. Shikon qytetarin që ishte vendosur me shpinë dhe jo siç duhej me fytyrë nga aparati. Nuk përmbahet dhe ngre zërin, duke i treguar se si duhej qëndruar. Ndërkohë edhe dy të tjerët që ishin duke u veshur i thonë se edhe ne kështu kemi hyrë aty, o doktor.

-Hyfshi dhe mos dalshi më! – u lëshoi mallkimin pa shpirt, por me zë të lartë dhe doli nga dhoma.

Por ditët, muajt dhe vitet në vazhdim e bënë doktor Hektorin njeriun më të dashur të asaj treve. Me vrullin djaloshar, pasionin për profesionin dhe dëshirën për të ndihmuar këta njerëz të dashur, por të zhytur në varfëri, nuk la fshat e shtëpi pa hyrë. I qëllonte që të ecte në këmbë ditën apo natën edhe 12 orë pa pushim. Nuk e harron atë përkujdesje dhe dashuri që tregonin për të si të ishte i shenjtë. Edhe sot kujton kur lëvizte në ditë me borë, para tij borën e hapnin dy njerëz të tjerë për t’ja bërë sa më të lehtë udhëtimin. E si të mos u shërbeje dhe ndodheshe pranë këtyre njerëzve në raste urgjente. Edhe sot në shtëpinë e doktor Hektorit trokasin miqtë e vjetër tropojanë. Kush për hall e kush për ta përshëndetur për të mirat e bëra në ato vite dhe në vazhdim, sepse doktor Hektori duke zbuluar dhe bllokuar të gjitha vatrat e infeksionit në Tropojë, hapi për gjithë jetën dyert e shpirtit dhe u bë mysafir i përjetshëm dhe i mirëpritur në çdo vatër tropojane…

Shikon këtë fotografi të çiftit Çoçoli dhe kushdo dallon se Lirika është më rinore. Por po të hysh në shpirtin e doktor Hektorit, këtë hijeshi dhe bukuri e gjen të shumëfishuar… Aq sa shpirti i tij, ndjehet disa vjet edhe më i ri se bashkëshortja e tij. Jo më kot e quan si një nga mbështetëset dhe frymëzueset e karrierës së tij të suksesshme. Një jetë e gëzuar mes harmonisë dhe mirëkuptimit, dashurisë dhe bashkëpunimit. Edhe sot janë po aq të dashuruar dhe të përkushtuar ndaj njëri-tjetrit, si dikur në sallën e Bibliotekës Kombëtare. Hektori përgatitej për temën e Doktoraturës, ndërsa Lirika studionte për provimet e sezonit. Më shumë se sa tek studimi, e kishin mendjen kur do të vinte pushimi që i bashkonte te koridori. Vërtetë kishin diferencë në moshë, por humori dhe natyra gazmore e Hektorit e bënë për vete menjëherë atë bukuroshe. Sepse edhe tek dashuria më shpejt dhe më sigurtë se çdo gjë, të çon mençuria. Rrjedhshmëria në të folur, çiltërsia dhe komunikimi elegant ia lehtësuan shumë fitimin e betejës atij djaloshi simpatik. Po me barcaletë e nisi dhe e bitisi propozimin. Ishte duke i treguar historinë e një personi që kishte rënë në dashuri me një studente që ai kishte pranë. Ia tregoi aq bukur sa edhe ajo vetë nuk po kuptonte se për kë po binin ato këmbana… Pas heshtjes së tij që priste reagimin e saj, kuptoi se ajo ishte studentja dhe ai personi i dashuruar. E pse duhej vështirësuar më shumë ai propozim kur përgjigjja e secilit prej tyre ishte dhënë prej kohësh nga zemrat e tyre?

-Tek Hektori gjeta jo vetëm njeriun me humor të veçantë, por njeriun e përkushtuar ndaj familjes së tij. Një admirues i zjarrtë i leximit, historisë, gjeografisë, arkitekturës, pikturës, muzikës, udhëtimeve… Është e lehtë të jetohet me Hektorin si bashkëshort sepse jetën ta bën të bukur jo vetëm duke u përshtatur me dëshirat e mija, por e pasuron me intelektin dhe natyrën e tij gazmore…

Nuk ka ç’i duhen më shumë se sa kaq një femre për ta ndier veten mirë dhe të sigurtë, në një jetë të lumtur bashkëshortore.

E dëshmon këtë vetë jeta e tyre, e dëshmon edhe kjo fotografi që shpalos hijshëm gëzimin dhe buzëqeshjen e tyre të përditshme…

AKTIVITETI I PUNËS:

1960 Diplomohet: “Mjek” nga Fakulteti i Mjekësisë i Universitetit të Tiranës.

1980 “Kandidat i Shkencave Mjekësore”, në Fakultetin e Mjekësisë, Tiranë,

1983 “Docent” (titull i barasvlefshëm me Prof.Ass), në Fakultetin e Mjekësisë, Tiranë.

1993 “Doktor i Shkencave Mjekësore”,

1994 “Profesor”, Universiteti i Tiranës,

2007 Profesor, në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit privat “KRISTAL”

2008 “Profesor Emeritus”

2009 Përshkruhet biografi e shkurtër në Enciklopedinë Shqiptare, botuar në Tiranë, 2009.

Aktiviteti Shkencor:

Ka marrë pjesë aktive në shumë konferenca, simpoziume, kongrese mjekësore si brenda shtetit ashtu dhe jashtë shtetit.

Jashtë Shqipërisë:

Prishtinë (Kosovë)

Ulqin (Mali i Zi)

Shkup (Maqedoni)

Bukuresht (Rumani)

Constanca ( ” “)

Varna (Bullgari)

Athinë (Greqi)

Janinë ( ” “)

Lubljanë (Slloveni)

Ankara (Turqi)

Budapest (Hungari)

Salzburg (Austria)

Rome (Itali)

Palermo (Itali)

Paris (France)

Nicë ( ” “)

Moskë (Rusi

Mainz (Gjermani

Essen ( ” “)

Fraiburg ( ” “)

Edinburg (Skoci)

Londër (Angli)

Wolfheze (Hollandë)

Seattle (ShBA)

Teheran (Iran)

Tunis (Tunizi)

Lome (Togo)

Ka marrë pjesë në të gjitha aktivitetet shkencore të zhvilluara në Shqipëri, për problemet e sëmundjeve të mushkërive dhe sidomos për ato të tuberkulozit, të zhvilluara në Tiranë apo në qytetet e tjera të vendit; në konferencat e organizuara me mjekë të huaj; në konferencat mjekësore te organizuara nga specialitetet e tjera ku ka diskutuar për problemet e sëmundjeve të mushkërive. Ka botuar studime të shumta: monografi, tekste mësimore, libra për probleme të tuberkulozit dhe sëmundjeve të mushkërive, artikuj shkencore etj. Botimet janë bërë në Shqipëri dhe në disa revista të huaja.

Agron Sejamini

27.08. 2009

https://www.voal-online.ch/index.php?mod=article&cat=SHQIPTAR%C3%8BT&article=2873

Kamala Harris dhe babai i saj

Thyerja me Kamalën është shumë e thellë, dhimbshme dhe nis me divorcin nga gruaja e tij. Por tani 85-vjeçari i ka ofruar këshilla vajzës së tij

Në vjeshtën e vitit 1962, Universiteti Kalifornian i Berkeley-t ishte tashmë kryeqyteti i protestave të studentëve për të drejtat civile me demonstrata në sheshin “Sproul”, në zemër të kampusit.

Shyamala Gopalan, një studente indiane e endokrinologjisë, ishte magjepsur nga një fjalim mbi pabarazitë sociale të mbajtur në një takim nga Donald Harris, një ekonomist i ri xhamajkan që ishte gati të merrte doktoraturën.

Të dy diskutuan për një kohë të gjatë dhe u takuan përsëri disa herë. Pasioni civil u bë një lidhje romantike: në vitin 1963 ata u martuan dhe një vit më vonë lindi Kamala.

Në rrëfimet e jetës së saj, kandidatja demokrate për Shtëpinë e Bardhë, përmend shumë shpesh nënën e saj: një studiuese, e cila u nda nga jeta në vitin 2009, e cila ia kushtoi jetën luftës kundër kancerit.

Megjithatë, figura e babait krejtësisht mungon, me përjashtim të një përmendjeje të shkurtër në fjalimin investitor në konventën e Demokratëve në Çikago, pavarësisht se Donald Harris ka kaluar dekada duke studiuar pabarazitë sociale, një temë qendrore për një udhëheqës politik demokrat.

Dhe megjithëse, siç zbuloi gazeta “New York Times”, 85-vjeçari tashmë ish-mësues, ende me shëndet të shkëlqyer, jeton tre kilometra larg rezidencës së zëvendëspresidentes së Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe që shpesh udhëton rreth Uashingtonit me makinën tip Chevrolet-Corvette të tij të argjendtë, të dy nuk dëgjohen pothuajse kurrë dhe nuk janë takuar kurrë në vitet e fundit.

Përjashtimi i vetëm ishte një darkë në Uashington në vitin 2016, kur Kamala u zgjodh senatore nga Kalifornia.

Është shkruar se Harris e mban të atin në distancë, sepse Donald Trump e përshkruan atë në mitingjet elektorale si një ekonomist marksist që indoktrinoi Kamalën.

Por ai, pavarësisht se kishte kritikuar ekonominë klasike nga e majta dhe kishte studiuar punën e Marksit, si dhe të shumë ekonomistëve të tjerë, nga Keynes te Sraffa, nuk ishte kurrë një marksist.

Historia e ndarjes me Kamalën është shumë më e thellë, më e dhimbshme dhe fillon me divorcin nga Shyamala (mamaja) në vitin 1972. As Kamala në kujtimet e saj nuk shpjegon arsyen e përfundimit të marrëdhënies mes prindërve.

Ai përmend vetëm mosmarrëveshjet në rritje dhe vrazhdësinë midis dy akademikëve, ndërsa Donaldi mori poste profesori në universitete të largëta, fillimisht në Illinois dhe më pas në Wisconsin.

Ndarja kishte ndodhur tashmë në vitin 1969. Kur ekonomisti u kthye në Kaliforni – në vitin 1972, afrikano-amerikani i parë që mori një post profesori në Stanford – beteja e divorcit kishte përfunduar.

Dhe babai i Kamalas shprehu hidhërimin e tij që nuk kishte marrë kujdestarinë e vajzave të tij, Kamala dhe Maya, duke akuzuar shtetin e Kalifornias se kishte vendosur që një baba nuk është në gjendje të kryejë rolin e prindërve, duke shtuar, sipas “Times”, “veçanërisht nëse ai prind është një burrë me ngjyrë që mund të hajë fëmijët e tij për mëngjes…”.

Zemërim, ndoshta, edhe ndaj vajzave që zgjodhën të qëndronin me nënën e tyre: inat që Donaldi e ka mbajtur me vete gjatë gjithë jetës.

Bir i sipërmarrësve të pasur xhamajkanë, ai u kthye në Xhamajka kur doli në pension në Stanford dhe autor i një plani të politikës industriale që i lejoi vendit të Karaibeve të përgjysmonte borxhin e tij publik dhe të reduktonte papunësinë nga 15% 10 vjet më parë, në 5.4% aktuale, në vitin 1978, Harris i dedikoi suksesin më të madh të librit të tij (Akumulimi i kapitalit dhe shpërndarja e të ardhurave) dy vajzave të tij. Por ai kurrë nuk donte t’i takonte.

Ai nuk shkoi në funeralin e Shyamalas në vitin 2009, as në dasmën e Kamalas me Doug Emhoff në vitin 2015. Dhe braktisi ceremoninë inauguruese të presidencës Biden-Harris tre vjet e gjysmë më parë.

Por tani ai duket se ka ofruar t’i japë këshillat e tij të politikës ekonomike vajzës së tij, duke i propozuar një takim publik në Baltimorë, shtëpia e fushatës së Kamalas dhe kompanive për të cilat babai i saj është konsulent.Tema

Corriere della Sera

Jimmy Carter kremton 100 vjetorin e lindjes

Një president amerikan që në detyrë konsiderohej i dobët dhe pesimist, por që me kalimin e viteve ka arritur të ripushtojë një pjesë të madhe të vendit.

VOAL- Jimmy Carter mbush 100 vjet, presidenti më jetëgjatë në historinë amerikane, i cili qëndroi në Shtëpinë e Bardhë për vetëm katër vjet. Gjysmën e jetës “si ish”, aq sa arritja sot është befasuese, si kur kandidoi për post më 1975.

Jimmy kush? Guvernatori demokrat i Gjeorgjisë, një fermer kikiriku jugor, luajti efektin surprizë: një njeri i zakonshëm për presidencën e Nixon dhe Johnson. Pas skandalit Watergate dhe gënjeshtrave për Vietnamin, ai i ofroi vendit humanizmin dhe busullën e tij morale. Ai fitoi mbi amerikanët, por iu desh të përballej me një komb të zhgënjyer, të testuar nga kriza energjetike dhe recesioni.

Dhe fronti ndërkombëtar theksoi aftësinë e tij – me marrëveshjen e paqes Nobel midis Izraelit dhe Egjiptit – dhe kufijtë e tij. Kriza e pengjeve në Teheran në vitin 1979, 52 amerikanë të mbajtur të burgosur nga regjimi i Khomeinit për më shumë se një vit, ishte elektoralisht fatale për të.

Reganizmi e dërgoi në papafingo epokën e përkohshme të Carter-it… meritat e të cilit do të njihen larg Shtëpisë së Bardhë: për betejat e tij humanitare dhe mjedisin dhe për ndërmjetësimin e tij në konfliktet në mbarë botën, aq sa iu dha një Nobel.

Një dashuri e rifituar me dëshmi personale, krahas dhe kundër sëmundjes, pas një tumori të parë.

Një dëshmi besimi dhe optimizmi punëtor, gjithmonë përkrah të dashurës së tij Rosalynn pranë tij për 77 vjet. Me rastin e funeralit të saj, nëntorin e kaluar, dalja e fundit publike e Jimmy Carter.

“Ai është shumë i kufizuar në atë që mund të bëjë. Ai nuk mund të flasë në telefon. Ai ndjek lajmet dhe kur e pyetëm nëse ishte i emocionuar për ditëlindjen, ai tha po, por aq më tepër për të votuar për Kamala Harrisin”, thotë Jason Carter, nipi i Jimmy Carter dhe president i Carter Center.

Misteri i vrasjes së Zija Dibrës: E vranë krerët e VMRO-së…

Një të diel të janarit të vitit 1925, gazeta “Indipendenca Shqiptare” lajmëronte në faqen e saj të parë: “Zija Dibra u vra. Ish-kapiten Zija Dibra, ministër tjetër herë në kabinetin e Pandeli Evangjelit, i akuzuar për çështje bolshevike, tek internohej në Berat, duke kaluar katundin Harizaj të Qarkut të Kavajës, u mundua të arratisej e t’ikë prej duarsh nji aspiranti, i cili e shoqnonte deri në Berat. Kështu, duke qenë i hypur në kalë, atë e ngau me gjithë fuqinë, përpara. Aspiranti i bërtiti nja dy herë të qëndronte, por mbasi s’e dëgjoi, e qëlloi në kokë dhe e rrëzoi të vrarë prej kalit”.

Zija Dibra, figurë e njohur e politikës shqiptare të fillim-shekullit XX u vra në të njëjtën ditë kur në Tiranë shpallej republika me president Ahmet Zogun tashmë të kthyer triumfator nga Jugosllavia. Vetëm pakkush e besoi versionin zyrtar të vrasjes. Zija Dibra, njihej si kundërshtar i vendosur i Ahmet Zogut, ai vetë kishte marrë pjesë si ushtarak në kryengritjen e drejtuar nga Hasan Prishtina në 1921.

Në 1923-in, bënte pjesë në një organizatë antizogiste të themeluar në Vjenë, nga Aqif Pashë Elbasani. Në qershor të 1924-ës, kishte luftuar me armë në dorë, në krah të kryengritësve, pastaj ishte vendosur në garnizonin e Shkodrës. Në vitin 1924, Noli e kishte dërguar Zija Dibrën, për t’i mbushur mendjen Elez Isufit, që të mos bashkohej me Zogun.

Dibra ia arriti t’i mbushte mendjen Elez Isufit, duke u kujtuar dibranëve armiqësinë e kahershme me serbët dhe duke përdorur edhe një shumë të majme parash. Njerëzit e Zogut, i kishin të gjitha arsyet për ta hequr qafe, por jo vetëm se ishte fanolist…! gsh

Nga grabitja e bankave, te dekadat në burg e miqësia me një bretkosë- Cili është Pepe, presidenti uruguajan që magjepsi botën e ndërtoi një nga demokracitë më liberale në botë

Një dekadë më parë, bota u magjeps pas José Mujica, i cili njihej edhe si Pepe, president i Uruguajit.

“Adhurimi” për të erdhi pas një zyrtar i këtij rangu, kishte zgjedhur të mos jetonte në pallatin presidencial, por banonte në një shtëpi të vogël me gruan dhe qenin e tyre.

Po kjo nuk është gjithçka që rrethonte figurën e tij jo konvencionale.

Jeta e tij është e përshtatshme për një skenar filmi.

Në rininë e tij, Pepe grabiste bankat si gueril, i mbijetoi 15 viteve në burgjet vendase, kjo falë edhe një miqësie me një bretkosë ndërsa qëndronte në qeli.

Pavarësisht të gjithave Pepe ishte ai që në transformimin e kombit të tij të vogël të Amerikës së Jugut në një nga demokracitë më të shëndetshme dhe më liberale në botë.

Tani po lufton me vdekjen, ndërsa është prekur nga një sëmundje e rëndë në ezofag. bw

Arbri Kopliku i riu nga Shkodra që përgatitet të nisë studimet në Harvard

Arbri Kopliku

Në Shqipëri, të rinjtë gjithnjë e më shumë po priren të studiojnë jashtë vendit, në universitetet e Europës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Deri në fund të vitit akademik 2023-2024 rreth 14 mijë të rinj shqiptarë studiuan jashtë vendit, ku më shumë se 1000 prej tyre në Universitetet e Amerikës. Korrespondenti i Zërit të Amerikës, Pëllumb Sulo, sjell përvojën e të riut Arbri Kopliku, i cili, pasi përfundoi shkëlqyeshëm studimet në Institutin e Teknologjisë në Masaçusetts të Bostonit, po përgatitet të nis studimet për doktoratur në Universitetin mjeksor të Harvardit.

Për të rinjtë shqiptarë, që studiojnë në Europë dhe Amerikë, janë ditët e fundit të pushimeve verore në vendlindje, pasi shumë shpejt ata do të rikthehen në auditore.

Edhe i riu nga Shkodra, Arbri Kopliku, pas disa ditësh do të udhëtojë për studime drejt SHBA-së. Gjatë 4 viteve të kaluara, ai përfundoi studimet për Bio-Inxhinieri me rezultate të nivelit të lartë në Institutin e Teknologjisë së Masaçusetsit, ndërsa në ditët e para të shtatorit do të nisë studimet për doktoraturë në Universitetin e Harvardit.

“Do të rikthehem në Amerikë, prap në Boston, për të filluar studimet për doktoraturë në programin në mes të shkollës së mjekësisë së Harvardit, Harvard Medical School dhe Institutit Teknologjik të Masaçussets, ku isha për të kryer bachelorin. Do të studioj për inxhinieri mjekësore edhe specifikisht do të punoj në një laborator që zhvillon trajtimet e reja të personalizuara në një shkallë nano, shumë të vogël, për kancerin specifikisht por që të jenë të afta me trajtu shumë lloje të kancerave me të njëjtën teknologji”, tregon ai për Zërin e Amerikës.

Arbri thotë se përvoja e fituar në Institutin e Teknologjisë në Masaçusets është mjaft e veçantë për të si student, pasi studimi në një prej universiteteve më të mira në botë, i krijoi mundësinë e njohjes me zhvillimet më të fundit të kërkimit shkencor, zgjedhjen e lëndëve dhe komunikimin me profesorët që ishin në frontin e parë të imunologjisë dhe luftës kundër COVID-it, mbi të gjitha, zhvillimin e praktikave mësimore në laboratorë dhe kompani me famë botërore.

Ishte periudha pas COVID-it, thotë ai, dhe kjo ndikoi në mënyrën ku u fokusua shkenca. Laboratorët me rritjen më të shpejtë ishin ato që prodhonin antitrupa dhe vaksina dhe po përparonin në kërkimin shkencor, sidomos për sëmundjet infektive.

Kjo, ndihmoi të përfshihet në kërkimin shkencor dhe të aplikojë njohuritë teorike nëpërmjet projektesh madhore te kompanive më të njohura në Amerikë, ku ai zhvilloi praktikat mësimore.

“Hera e parë ishte tek kompania Moderna që është edhe kompania që ka prodhuar edhe vaksinën kundër COVID-it dhe shumë gjëra të tjera. Puna që kisha unë ishte për të testuar lloje të ndryshme kombinimesh të ARN, që ishte përmbajtja e vaksinës, për të arritur që vaksinat të bëhen më të qëndrueshme ndaj temperaturave të larta dhe më thjeshtë të prodhohen. Pastaj, verën pas kësaj unë u futa në një fushë krejt tjetër, çuditërisht ishte krejt e përshtatshme me edukimin që kisha marrë në shkollë, por që ishte për pajisjet biomjekësore. Kompania prodhonte pajisje për diabetin, për sëmundjet neurodegjenerative edhe për kancerin”, thotë ai.

Në Boston jeton një komunitet i madh shqiptarësh, mes të cilëve edhe të rinj nga trevat shqipfolëse, të cilët studiojnë në universitetet e Bostonit. Kjo, thotë Arbri, ishte një mundësi e mirë për të krijuar shoqatën e studentëve shqiptarë në Institutin e Teknologjisë në Masaçusets, përmes të cilës marrin pjesë nëpër panaire, ekspozita, në festivale të kulturës ballkanike dhe europiane si dhe ndërveprojmë me shoqatën “Besa” dhe Kishën e Shën Gjergjit në Boston.

Ndërsa një vit më parë, bashkë me një të ri shqiptar që studion në Kanada, themeluan organizatën jofitimprurëse “Albanian Trailblazers”, e cila ofron mentorim dhe mbështetje për të rinjtë shqiptarë që duan të studiojnë jashtë vendit.

“Arritëm të krijojmë një organizatë që quhet “Albanian Trailblazers”, e cila vitin që kaloi është zgjeruar shumë. Kemi arritur të krijojmë një grup për workshope ku, shqiptarët e suksesshëm nëpër botë mund të vijnë , të ndajnë përvojat e profesioneve të tyre apo pasionet gjithashtu. Kemi krijuar një grup për ndërlidhjen e shqiptarëve me synimin që të bëjnë grupe të veçanta si shqiptarët e Bostonit, të Londrës apo Austrisë dhe me u arritë të takohemi edhe fizikisht dhe jo vetëm virtualisht”, tregon ai.

Studimet në ciklin e doktoraturës në Universitetin e Harvardit pritet të zgjasin pothuajse 6 vite, një rrugë e gjatë dhe plot sfida edhe për të riun nga Shkodra, Arbri Koplikun, por ai ndjehet optimist se do t’i kapërcejë i nxitur nga synimet që ka për të ardhmen.

“Doktoratura në Amerikë është pak e gjatë, është 5-6 vjet, por duke mendu përtej kësaj unë kam dëshirën që njohuritë që arrij t’i thelloj gjatë doktoraturës si dhe zbulimet t’i paketoj në mënyrë të atillë që të jetë një kompani në të ardhmen. Me hap një kompani dhe, pse jo, me përfshi edhe Shqipërinë aq sa ajo mund të ofrojë për zhvillimin e teknologjive për kurimin e sëmundjeve të ndryshme, por edhe për prodhimin e produkteve biofarmaceotike”.

I ati i kërkoi të bëhej doktor, por Eqrem Çabej iu përkushtua gjuhësisë! Nga braktisja e Fakultetit të Mjekësisë, te studimet në Vjenë

Eqrem Çabej, është një ndër përfaqësuesit më të shquar të gjuhësisë shqiptare. Akademiku i shquar shqiptar lindi në Turqi më 6 gusht 1908.

Studimet fillore i kreu në Gjirokastër. Më pas kreu shkollën e mesme në Klagenfurt dhe pasi braktisi Fakultetin e Mjekësisë në Romë, u regjistrua në Fakultetin e Filologjisë në Universitetin e Gracit, e më pas në Universitetin e Vjenës, në Austri, ku dhe përfundoi studimet. Pas mbarimit me sukses të studimeve universitare 25 – vjeçari Eqrem Çabej u kthye përfundimisht në Shqipëri, me diplomën e Universitetit të Vjenës në xhep dhe me dëshirën e zjarrtë për t´i vënë dituritë dhe energjitë e tij në shërbim të Atdheut. Por pasi kreu gjimnazin në Klagenfurt (1923-1926), për shkollimin e lartë pati një fërkim me synimin që i ati i kishte vënë që të bëhej mjek.

U regjistrua në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Romës. Por pas këmbënguljes për gjuhësinë, regjistrohet në Grac për vitin akademik 1927-1928 dhe mbasandaj kaloi në Vjenë (1930-1933), ku ndoqi mësimet e Paul Kretschmer, Karl Patsch, Nikolai Trubetzkoy dhe Norbert Jokl. Nën drejtimin e Joklit, Çabeji filloi të kishte interes të madh në zhvillimin historik të gjuhës shqipe. Në 1933, ai dorëzoi disertacionin e doktoraturës mbi “Italoalbanische Studien” (“Studime italoshqiptare”). Çabej u kthye në Shqipëri ku edhe punoi si mësues gjimnazi dhe nëndrejtor i konviktit “Malet Tona” në Shkodër (1933/34) ku dha letërsi shqipe. Në vitin shkollor 1935-’36 u transferua në Normalen e Elbasanit, ku edhe atje ndenji një vit. Që andej u transferua në Ministrinë e Arsimit për t´u marrë me drejtimin e arsimit të mesëm.

Me sa kuptohet nga qëndrimi i tij, ai nuk e kishte mirëpritur një emërim të tillë. Me një lutje më datë 17. 12. 1936, drejtuar Ministrisë së Arsimit, për arsye shëndetësore kërkoi të transferohej duke u riemëruar profesor i letërsisë në liceun e Tiranës. Kërkesa nuk i plotësohet, duke e emëruar në Shkollën e Plotësimit Ushtarak. Me “çështjen Çabej” u mor më në fund edhe Këshilli i Ministrave të asaj kohe, i cili vendosi që Çabej, pas mbarimit të Shkollës së Plotësimit Ushtarak, të transferohej si profesor në Gjirokastër. Më 1938-’39 vijoi si arsimtar në Gjirokastër, ku vazhdoi të jepte mësimin e letërsisë të bashkërenduar me elemente të gjuhës shqipe. Në vitin shkollor 1939-’40 Çabej u transferua në gjimnazin e Tiranës ku u ngarkua me drejtimin e shkollës.

Anëtar i Institutit të Studimeve Shqiptare, më 1940 u dërgua në Romë nga min. i Arsimit Koliqi për të punuar mbi Atlasin Gjuhësor Shqiptar, i cili nuk u krye për arsye të ndryshimeve politike përgjatë Luftës së Dytë Botërore. Në shtator të 1943 u emëruar min. i Arsimit në qeverinë Mitrovica, post të cilin nuk e pranoi. Më 25 janar 1944 i pushkatohet vëllai, Selaudini, nënprefekt i Malësisë së Gjakovës. Në Shqipëri u kthye vetëm pas korrikut 1944. Në 1947, ai u caktua anëtar i Institutit të Shkencave, instituti paraardhës i Universitetit të Tiranës. Nga 1952 deri më 1957, ai shërbeu si profesor i historisë së Shqipërisë dhe fonetikës historike.

Në 1972, ai u bë anëtar themelues i Akademisë së Shkencave. Eqrem Çabej u specializua në gjuhësinë krahasuese indo-evropiane. Veprimtarinë shkencore e shtjelloi në gjuhësi, por edhe jashtë saj, në folklor, etnografi dhe histori të letërsisë. Vend zënë studimet etimologjike dhe leksikologjike historike, dialektologjia e onomastikës si edhe kodifikimi i gjuhës letrare. Çabej ka dhënë një ndihmë të çmuar me një varg sqarimesh etimologjike gjatë hartimit të Fjalorit të gjuhës shqipe të botuar në Tiranë më 1980. Më 1951 shkroi “Sonetet”, një libërth kushtuar së shoqes, Shyhrete Turkeshit, që e kishte njohur pranverën e 1949 e porsadalur nga burgu dhe punonte në Bibliotekën Kombëtare. U botuan për herë të parë me rastin e 100-vjetorit të lindjes më 2008 nga shtëpia botuese Çabej, drejtuar nga e bija, Brikena. Ai ndërroi jetë pak ditë pas ditëlindjes së tij të shtatëdhjetë e dytë, më 13 gusht të vitit 1980, në një klinikë të Romës. gsh

Më 10 korrik 1509 lindi John Calvini, reformues i madh i krishterimit evropian, pararendës i kapitalizmit

VOAL – Në gjysmën e parë të shekullit të gjashtëmbëdhjetë datojnë reformuesit më të mëdhenj të krishterimit evroan: John Calvin (Gjon Kalvin) dhe Martin Luter.

Calvini, megjithatë, ndryshe nga Luteri, donte krijimin e legjislaturës së një shoqërie të kapitalizmit të egër, ndërkohë që Luteri ishte i kufizuar për të marrë parasysh aktivitetin tregtar të borgjezisë si një aspekt të shoqërisë feudale që nevojitet për t’i dhënë më shumë hapësirë, por gjithmonë brenda kufijve të feudalizmit.

I lindur më 10 korrik 1509 në Noyon (Francë) Calvini shpejt u largua nga Kisha në mënyrë të vendosur, i bindur se lumturia e përjetshme është e destinuar për disa të zgjedhur dhe që jepet vetëm me anë të hirit të Perëndisë. Ai ishte gjithashtu i bindur se pas vdekjes, fati i shkuarjes në qiell ose në ferr ishte tashmë i paracaktuar. Ithtarët e tij gjithmonë kanë qenë të kufizuar për të shpenzuar jetën e tyre duke punuar, duke pritur një shenjë hyjnore.

Sipas mendimit të Calvinit, puna ishte e barasvlershme me lëvdatat ndaj Perëndisë. Calvini e shikonte punën si mënyrë për të lavdëruar Perëndinë dhe për të shprehur dukshëm në qëndrueshmërinë e besimit dhe bazimit të saj në hiret hyjnore. Vetëm nëse varen nga e mira e përbashkët, pasurimi dhe fitimi pasues konsideroheshin të drejta. Në këtë kuptim, Calvini konsiderohet pararendës i kapitalizmit. Puritanët e Evropës veriore ishin dishepujt e parë të Calvinit, për të ndjekur shembullin e diktuar nga teologu francez, duke përdorur një mënyrë jetese të drejtuar me kujdes, seriozitet, moderim dhe të bazuar vetëm në punë.

Edhe ekonomisti gjerman dhe sociologu Max Weber në librin e tij “Etika Protestante dhe Shpirti i Kapitalizmit” shpesh flet për marrëdhënien midis fitimit dhe kalvinizmit. Puna prodhuese sipas Calvinit, u bë një formë e lutjes, një ofertë për Zotin ndaj pasigurive të tyre. Por edhe sipas teologut dhe humanistit ishte e drejtë për të dalluar fajdet, me të cilat ata e shtypin dhe e vidhnin të varfërin, nga kredia, interesi dhe investimet produktive. Sipas Calvinit, edhe vetë feja u konsiderua gjithashtu parimi i vetëqeverisjes në sjelljen e përditshme.

John Calvini vdiq në Gjenevë më 27 maj 1564./Elida Buçpapaj

IN MEMORIAM- Profesor Vehbi Hoti, intelektuali i vlerave të mëdha të dritësimit pedagogjik të brezave- Nga Fran GJOKA

(Në kujtim të jetës dhe veprës së pavdekshme të Prof. Vehbi Hotit)

Një vit më parë u nda nga jeta profesori ynë i paharruar, Vehbi Hoti, që për 50-vjet me radhë ja kushtoi dijes dhe edukimit, edukatori i një qyteti të tërë, që aq shumë e deshi dhe aq shumë bëri ai për të dhe për njerëzit. Fëmijëria dhe adoleshenca nuk ishin të lehta për të, e ndoshta ky është shkaku i një miredukimi e shkollimi, me sakrificë, të cilët ai ka ditur t’i mundë shumë mirë. Shkollimi ishte pika më e ndjeshme e tij dhe që i hapi rrugë të reja për të njohur më mirë jetën. Që në rininë e hershme ai njihej si një djalë fjalëpakë, pa zhurmë dhe me energji të pashtershme, punëtor i palodhur në shërbim të arsimit të lartë, dashamirës që nuk iu dëgjua kurrë zëri për keq, gojëmbël dhe me kurajë, që mbronte me dinjitet pikëpamjet e tij. Një burrë që nuk e nisi dhe as e përfundoi karrierën e tij me bujë e reklama, por ua la të tjerëve të gjykonin për shërbimin perfekt dhe me sinqeritet që u bënte studentëve, por që vlerësoi me profesionalizëm, sinqeritet e dashamirësi, punën e mirë që bënin kolegët e tij. Shumë shpejt, profesor Vehbi Hoti u shndërrua një ndër figurat e dashura publike dhe i admiruar jo vetëm nga shkodranët, por nga e gjithë Shqipëria. Duke qenë një burrë me tradita të mrekullueshme fisnike dhe një familje intelektuale, të gjithë të shkolluar në universitetet tona shqiptare, ai ishte një njeri shumë i ndjeshëm, human e tepër miqësor, po kaq ishte dinjitar e konsekuent në gjërat themelore të bindjeve dhe ekzigjencave që të përbëjnë të plotë personalitetin e tij.

Energjitë e tij ai i vuri
në shërbim të studimeve, didaktikës, pedagogjisë dhe edukimit

Tek profesor Vehbi Hoti, mendimi dhe preokupimi i vazhdueshëm rrinte përherë zgjuar, ashtu si rri ndezur zjarri në një vatër të ngrohtë familjare, ëndërronte aspiratën e shpejtë dhe rrugën për demokraci të vërtetë dhe integrim dinjitoz dhe evropian. Them këtë, jo aq nga mosha, por nga energjia dhe vitalitetit që shfaqte në studime dhe kërkime në fushën e didaktikës, pedagogjisë dhe të edukimit në tërësi, nga ndihma dhe mbështetja që profesori ynë vazhdonte t’u jepte studentëve dhe kolegëve të tij pedagog dhe gjithë atyre që dëshironin t’i futeshin punës së bukur dhe të vështirë shkencore dhe pedagogjike. Profesor Vehbi Hotin kam pasur fatin ta njoh që në rininë time të hershme. Ai ishte shembulli më i shkëlqyer i njeriut të formuar me një personalitet dhe kulturë njerëzore. Janë pikërisht këto cilësi tepër të vyera që më nxit të hedh në letër këto radhë për jetën, punën dhe veprën e pavdekshme të këtij njeriu me shumë vlera në fushën e dijes dhe të prosperitetit tonë kombëtar. Ishte sa e lehtë, edhe aq e vështirë dhe, sipas kujtimeve që unë kam ruajtur për figurën e tij, ishte njeriu me vlera të përkushtueshme, me kulturë e vizion perëndimor, i talentuar, i përgatitur, emocional, i dhembshur, me vizion të gjerë për jetën, për familjen e shoqërinë. Ishte “i vështirë”, sepse profesor Vehbiu kishte lindur i talentuar, donte të punonte megjithëse në kushte të vështira në momente të tilla, kur vështirësitë familjare nuk e favorizonin sa duhet dëshirën edhe pasionin e tij. Megjithatë ai punonte e punonte dhe krijonte pa u lodhur njëkohësisht. Si qytetar aktiv i Shkodrës, Vehbiu po ngjiste shkallët e karrierës me shpejtësi marramendëse. S’kishte si të ndodhte ndryshe për një talent dhe shkencëtar që kishte hedhur me kohë ide, kishte botuar shkrimet e para shkencore pedagogjike e didaktike që në vitin e largët 1965, për të mos u ndalur për asnjë çast deri më 5 korrik 2023, ku zemra e profesorit pushoi së rrahuri.

Universiteti i Shkodrës ishte jeta e tij
Profesori i madh na la një pasuri të jashtëzakonshme shkrimore

Prof. Vehbiu thoshte: “Po të ishte e mundur të bëhesha edhe njëherë i ri, veç për Universitetin e Shkodrës do të dëshiroja të punoja e të kontribuoja me dëshirë e pa hezitim”. Janë me dhjetëra veprat e tij, me qindra kumtesa e referate të botuara në revista shkencore dhe të mbajtura në shumë simpoziume kombëtare e ndërkombëtare, me qindra artikuj pedagogjik e didaktik të botuara në organet e ndryshme të shtypit apo në revistat shkencore më prestigjioze të vendit dhe jashtë tij. Pra, gjithë jeta dhe veprimtaria 50-vjeçare e profesor Vehbiut iu kushtua zhvillimit të arsimit të lartë tonë kombëtar. Kështu, u bë shumë shpejt figurë e njohur, falë punës dhe djersës së tij brenda dhe jashtë Shqipërisë. Prof. Vehbiu është autor dhe bashkautor i shtatë botimeve monografike, të katër teksteve mësimore për shkollën e lartë dhe dy për shkollën e mesme. Ka botuar rreth 60 punime në shtypin shkencor dhe ka referuar mbi 50 sesione e konferenca shkencore brenda dhe jashtë Shqipërisë. Është kënaqësi të thuhet në ceremoninë solemne në korrik të vitit 2022, me rastin e 65-vjetorit të themelimit të Universitetit “Luigj Gurakuqi”, Shkodër profesor Vehbi Hoti iu dha titulli: “Profesor Emeritus”, nderimi më i lartë dhe i vetmi për një pedagog të këtij institucioni të lartë arsimor.

Në foto Prof. dr. Vehbi Hoti, gjatë marrjës së titullit “Profesor Emeritus”, korrik 2022

Në nder të profesorit të madh, Universiteti i Shkodrës organizoi konferencën me titull: “Jehonë auditorësh”, me rastin e 80-vjetorit të lindjes. Për më shumë se 15 vjet ai ka qenë Sekretar i Këshillit Shkencor të Universitetit, kryeredaktor i serisë të revistës shkencore të edukimit dhe për 13 vjet dekani i parë i Fakultetit të Shkencave të Edukimit dhe anëtar i Senatit të Universitetit të Shkodrës. Pasioni për auditorin e bën që më shumë se gjysmë shekulli, profesori ynë i paharruar të edukonte breza të tërë studentësh me përkushtim dhe pasion, ndaj dhe kujtimet, përshtypjet, mbresat e miqve dhe të shokëve të shumtë të tij janë të pashlyeshme, sepse ashtu siç thekson Prof. Dr. Tomor Osmani për figurën e ndritur dhe të pavdekshme të Prof. Dr. Vehbi Hotit: “Është dhe mbetët një nga figurat e shquara të shkencës pedagogjike shqiptare, autor i shumë veprave dhe studimeve shkencore nga fusha e pedagogjisë, mësimdhënies dhe didaktikës të botuara brenda dhe jashtë vendit”. Do të thosha me plot gojën se Vehbi Hoti mbetët integrali i vlerave gjurmëlënëse i dritësimit pedagogjik të brezave. Një jetë plot gjurmë, një jetë plot përkushtim, kjo ishte dhe mbeti deviza e jetës së Vehbi Hotit.

I thjeshtë, i ditur dhe i urtë si e vërteta

Një intelektual i fisnikërisë, i mendjes së ndritur. Ai dinte të mësojë të nderojë të tjerët. Për profesorin e paharruar mund të shkruhen plot kujtime, shkrime apo studime. Ai ishte dhe mbeti një thesar, një vlerë e shtuar e pedagogjisë shkodrane kohore e mbarëkombëtare. I thjeshtë, i ditur dhe i urtë si e vërteta. Fjala dhe shembulli i tij rrezatonin kudo mirësi, thjeshtësi e dituri. “Kam pasur fatin ta njoh nga afër kur unë botoja në organin shkencor të Universitetit apo në gazetën “Jeta e re” e Shkodrës, në kohën e tërmetit, asokohe unë shkoja në Bushat, Berdicë, Trush e Velipojë, Vehbi Hoti ishte sa i thellë e filozof i pedagogjisë, aq edhe i thjeshtë e gjurmëlënës, i dashur, e dashamir për botuesit. Me çiltërsinë e zemrës dhe bazuar në studimet e tij, me të drejtë do ta quaja Hasan Tahsini i Shkodrës e më gjerë. Botimet e tij janë të çmuara e me plot vlera. Ndihmesa e tij në arsimin e lartë, urtësia prej një intelektuali zemër drite nuk harrohen kurrë, -kështu e mbyll bisedën e tij poeti dhe shkrimtari dibran, Mevlud Buci. Veprën e tij e pasojnë tre djemtë e mrekullueshëm e të zgjuar në punën e tyre si: Dritani, me profesion jurist, Arbeni, pedagog për lëndën e Psikologjisë në Universitetin “Luigj Gurakuqi” Shkodër, Bledari, me profesion gazetar, aktualisht redaktor lajmesh në televizionin kombëtar Klan. Këta tre pasardhës shikojnë sot modelin e prindërve të devotshëm, babain e tyre të mirënjohur dhe të paharruar, të nënës së tyre, Fitnetit, që personifikon sot modelin njerëzor të nënës së dhembshur, që sa punoi, mbeti një profesioniste e rrallë në arsim, që rrezaton mirësi, një qytetare e denjë shkodrane e me emancipim bashkëkohor.

Njeri i vlerave të mëdha njerëzore

E takoja shpesh profesor Vehbiun në Shkodër e Lezhë, bisedonim për çështje të arsimit dhe shkollës dhe vija re se herë pas here shfaqte interesa të larta intelektuale për frymën e re perëndimore që po hynte në shkollat tona, veçanërisht kur biseda binte për temat e ndryshimeve të tranzicionit, gjithnjë ishte i hapur me atë vështrimin e ëmbël e të respektueshëm, fliste me pasion e logjikë dhe me argument për vlera e alternativa, për ide dhe mendime të dobishme për demokracinë në Shqipëri. Ky njeri i vlerave të mëdha ishte një shembull i shkëlqyer dhe i vlerave njerëzore, nga duhet të marrin shembull ideatorët e sotëm të fushës së pedagogjisë dhe didaktikës si dhe shoqëria njerëzore e ditëve të sotme. Ishte një pedagog me emër të madh, si Vehbi Hoti, vlen jo vetëm të kujtohet, por dhe të përgjithësohet dhe të kapësh dhe detajet më të vogla të aktivitetit të tij studimor 50-vjeçar, pasi dhe ato do të ishin dukuri pozitive për brezat e rinj pedagogë. Dhe, siç duket, do kalojnë plot vite e dekada të tjera dhe emri i ndritur Vehbi Hoti do të mbetet në kujtesën e brezave, ku sot është bërë shpirt e zemra e kujtdo. Kur bisedon me njerëz të profesioneve të ndryshme, e kujtojnë shpesh profesorin ku mbart një shtrirje të gjerë miqësie e shoqërie nga trevat shqiptare brenda dhe jashtë vendit, në fushë veprimtarie leksionesh, duke u skalitur në kujtesën e brezave studentë me atë portretin e një embleme të veçantë, që rrezatonte dashuri e respekt të ndërsjellë. Asnjëherë nuk i uli vlerat e tij, por qëndroi besnik i figurës morale e profesionale. Asnjëherë nuk dinte të diferencojë studentët sipas shoqërisë, miqësisë që kishte, por gjithmonë ishte pranë tyre, me pasionin që i jepte profesioni, edukimi, kultura e lartë shkodrane. Sa jetoi e punoi, Vehbiu kurrë nuk bëri kompromis me karakterin e tij edhe kur ishte përfitimeve e famës shoqërore e miqësore. Mbeti deri në frymëmarrjen e fundit i dashur me të vërtetën dhe i rreptë ndaj padrejtësive.

Një personalitet
si prof. dr. Vehbi Hoti mbetet i pavdekshëm

Sot u mbush plot një vit që është ndarë nga jeta, por trashëgimia e tij në fushën e arsimit dhe kërkimit shkencor do t’i rezistojë kohërave, kontributi i tij do të jetë vazhdimisht i dukshëm dhe me vlera të papërsëritshme. Pas shumë vitesh, mësuesit dhe studiuesit e ardhshëm do ta kujtojnë edhe më mirë thellësinë e mendimit të tij, aftësinë për të vëzhguar dhe eksperimentuar, për të bërë përgjithësime e nxjerrë konkluzione që do të ndihmojnë shkollën e shoqërinë në demokratizimin dhe emancipimin e tyre të mëtejshëm. Këtu më vjen ndërmend një thënie e Hygoit: “Njerëzit e mëdhenj bëjnë piedestalin, e ardhmja u ngre statujën”.

Ndërsa shkruaj këto radhë për ketë njeri që sakrifikoi shumë nga vetja për t’u dhënë dije e kulturë brezave, më vjen keq për harresën e organeve qendrore dhe atyre vendore në Shkodër. Kurrë s’ka punuar për lavdi, ndonëse lavdinë me punë e sakrifica e emrin e mirë la kudo, e meriton plotësisht, pas vdekjes, që t’i jepet titulli “Mjeshtër i Madh”. Për njerëz të tillë të ditur, të emancipuar, tolerant në shërbim të dijes dhe për 50 vjet me radhë mbajti titullin e lartë dhe të denjë “Njeri”, si Vehbi Hoti, sa shumë ka nevojë shoqëria e sotme shqiptare. Sa i thjeshtë në dukje, aq edhe i lartë e njerëzor ishte. Cilido që ka njohur apo ka lexuar për Vehbi Hotin, krenohet dhe frymëzohet dhe pyet veten: “Jeta vlen kur vihet në shërbim të mirësisë e diturisë”. Profesor Vehbi Hoti mbetet intelektuali i vlerave të mëdha të dritësimit pedagogjik të brezave. Përmes kujtimeve synuam të kujtojmë sadopak jetën plot aktivitet të një njeriu, humbja e të cilit një vit më parë preku thellë jo vetëm familjen Hoti, por dhe gjithë Shqipërinë dhe më gjerë. Ishte një humbje e madhe për shkencën pedagogjike dhe arsimin tonë kombëtar. Njerëz të tillë lindin rrallë, por mbetën përgjithmonë të pavdekshëm në mendjen e zemrat e popullit.
I paharruar qoftë vepra dhe kujtimi i tij!

Më 28 qershor 548 u nda nga jeta Teodora, perandoresha bizantine, gruaja e Justinianit

VOAL- Teodora, perandoresha bizantine, gruaja e Justinianit, lindi rreth vitit 500 në Kostandinopojë.

Në vitin 532, përballë një turme të trazuar që thërriste “Fitore! Fitore”, Justiniani I, sundimtari i Perandorisë Romake të Lindjes, ishte në prag të arratisjes nga pallati. Papritur me një thirrje pasionante, gruaja e tij Teodora iu drejtua atij dhe oficerëve të tij të tmerruar: “Nuk është e tmerrshme që një perandor të bëhet i arratisur, nëse do të shpëtosh veten me arratisje, perandor, sigurisht që mund ta bësh, megjithatë, sado shqetësime. Unë, do t’i qëndroj besnik thënies së vjetër se vjollca është një qefin funerali” (Prokopi, Lufta Persiane).

I impresionuar nga këto fjalë, perandori dhe grupi i tij, përfshirë gjeneralin Bellisario, vepruan. Gjenerali trim mblodhi njerëzit e tij dhe lëvizi kundër turmës së zemëruar që ndërkohë ishte mbledhur në Hipodromin, një amfiteatër i madh pranë pallatit. Represioni ishte i menjëhershëm. Flitet për tridhjetë mijë burra të cilët Justiniani fillimisht i vrau dhe më pas i hodhi trupat e tyre në det. E ashtuquajtura kryengritja e Nikës kishte përfunduar pothuajse para se të fillonte.

Justiniani doli nga sprova më i sigurt dhe më i fuqishëm se më parë, falë vendosmërisë së Teodorës. Ai gjithashtu i dha asaj meritën e duhur për sjelljen e saj heroike duke dekretuar që ajo të merrte pjesë me të në qeverisjen e perandorisë, gjë që Theodora e bëri me efikasitet të pamëshirshëm. Në realitet, Teodora nuk ishte një zonjë, përkundrazi vinte nga një familje me origjinë modeste dhe e kishte nisur karrierën e saj si prostitutë. Babai i tij stërviti arinj në Hipodromin e Konstandinopojës, qendra e sporteve popullore si luftimi i qenve me arinj dhe garat me qerre. Ndoshta shokët e parë të lojës së Teodorës ishin dhëndrrat, shitësit ambulantë, tutorët, prostitutat dhe poshtëruesit e vegjël.

Gratë që kujdeseshin për reputacionin e tyre shmangnin korridoret e Hipodromit, por ishte pikërisht në këtë vend që Teodora, në moshën dymbëdhjetë vjeç, u bashkua me motrën e saj më të madhe dhe filloi të shfaqej në skenë në Perandorinë Romake Lindore duke hyrë në një bordello.

Prokopi, një historian bashkëkohor, tha se Theodora nuk ishte një aktore e talentuar, por ajo ishte e bukur, inteligjente, plot hir dhe e gatshme për të interpretuar në situata dhe qëndrime lakmuese.

Sigurisht, aspektet dhe rrethanat më pikante të së kaluarës së tij u ekzagjeruan nga Prokopi, i cili gjithmonë kishte një armiqësi të njohur ndaj perandoreshës. Sidoqoftë, ka pak dyshim për shthurjen e perandoreshës së ardhshme.

Ndoshta, ndryshe nga sa pretendonte Prokopi, ajo nuk bëri akte të turpshme në skenë me patat, as nuk darkoi me dyzet burra të cilëve u dha hiret e saj, siç tha historiani britanik Edward Gibbon.

Për një kohë ajo ishte e dashura e guvernatorit të Pirenekës (Libia e sotme), duke gjetur përfundimisht rrugën e saj me trashëgimtarin e fronit bizantin Justinian, fillimisht si dashnore, pastaj si grua.

Në vitin 527, kur Justiniani u bë perandor, në krah të tij u kurorëzua Teodora, e cila nuk ishte ende tridhjetë vjeçe. Pas martesës, ajo arriti të fitonte një respekt të mirë dhe në dukje ajo ishte gjithmonë besnike ndaj Justinianit. Sido që të jetë, shumë pak guxuan ta vënë në dyshim moralin e saj, edhe sepse ishte më mirë të mos e kishim armike.

Theodora kishte një ushtri spiunësh që i raportonin kush fliste keq për të kaluarën e saj ose e kritikonte sjelljen e saj, kushdo që ishte fajtor për këtë “faj” hidhej në burg, torturohej apo edhe lihej të vdiste. Ajo pati lindur një djalë dhe e kishte braktisur menjëherë. Kur djali u shfaq para saj vite më vonë, duke u shfaqur si djali i saj jashtëmartesor, perandoresha e bëri atë të zhdukej dhe askush nuk dinte asgjë më shumë për të.

Një përkrahëse e vendosur e Kishës Lindore, ajo u tregua intolerante ndaj besimtarëve të Kishës së Romës. Për bashkëshortin dhe perandorinë e tij, një grua si Theodora ishte gjëja më e mirë që mund t’u ndodhte. Guximi i daj, intuita e tij politike dhe vullneti i saj ishin një ndihmë e madhe për Bizantin. Perandoresha ndërtoi manastire, jetimore dhe spitale për më të varfërit.

I dha fund trafikut të prostitutave, duke i shpenguar nga shtëpitë publike për t’i riedukuar dhe për t’i rikthyer në rrugën e duhur dhe e shpalli shfrytëzimin e prostitucionit një krim të dënueshëm me ligj. Perandoresha gjithmonë e shtynte Justinianin të merrte vendime, falë të cilave shumica e historianëve e përfshijnë atë në mesin e perandorëve të mëdhenj të Lindjes.

Pa mbushur ende pesëdhjetë vjeç, Theodora vdiq më 28 qershor 548; Justiniani mbretëroi për shtatëmbëdhjetë vjet të tjera. Kodi i Justinianit, pushtimi i shumë territoreve në Itali dhe së fundi, ndërtimi i Hagia Sophia-s në Kostandinopojë, të gjitha datojnë që nga koha kur Teodora mbretëronte në krah të tij./Elida Buçpapaj

Sali Shatri trim, tribun i Shqiptarisë (1927-1984) – Nga Mehmet Musa

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

Më 13 nëntor 1850 lindi Robert Louis Stevenson, shkrimtari jashtëzakonisht i gjithanshëm skocez

Fundi tragjik i lidhjes së dashurisë mes Sami Frashërit dhe aktores Mari Karyan! Historia e panjohur e dijetarit shqiptar

Prof Dr Hektor Çoçoli me fat ai që e ka mjek e pedagog Nga Agron SEJAMINI

Kamala Harris dhe babai i saj

Jimmy Carter kremton 100 vjetorin e lindjes

Misteri i vrasjes së Zija Dibrës: E vranë krerët e VMRO-së…

Nga grabitja e bankave, te dekadat në burg e miqësia me një bretkosë- Cili është Pepe, presidenti uruguajan që magjepsi botën e ndërtoi një nga demokracitë më liberale në botë

Arbri Kopliku i riu nga Shkodra që përgatitet të nisë studimet në Harvard

I ati i kërkoi të bëhej doktor, por Eqrem Çabej iu përkushtua gjuhësisë! Nga braktisja e Fakultetit të Mjekësisë, te studimet në Vjenë

Më 10 korrik 1509 lindi John Calvini, reformues i madh i krishterimit evropian, pararendës i kapitalizmit

IN MEMORIAM- Profesor Vehbi Hoti, intelektuali i vlerave të mëdha të dritësimit pedagogjik të brezave- Nga Fran GJOKA

Më 28 qershor 548 u nda nga jeta Teodora, perandoresha bizantine, gruaja e Justinianit

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

RRETH NESH

Komentet

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

RRETH NESH

NEWS LETTER

SOCIAL