Vëllezër shqiptarë, motra shqiptare!

Shenjat që ka dërguar viti 2024 paralajmërojnë, faleminderit Zotit, që Viti i Ri 2025 do të jetë i ri në 12 muajt e tij dhe në 365 ditët e tij. Do të jetë, pra, vit i fillimeve të reja, vit i shpresave të reja, vit i vendimeve të reja për të gjithë ata që besojnë në mundësitë e reja, në shpresat e reja, në zhvillimet e reja të rëndësishme.

I tillë do të jetë Viti i Ri 2025 në shkallë planetare, i tillë do të jetë edhe në hemisferën politike së cilës i përkasim vendosmërisht ne shqiptarët, i tillë do të jetë Viti i Ri 2025 edhe për Kombin tonë, për mbarë Shqiptarinë, i tillë do të jetë për të gjithë ne shqiptarët që besojmë në mendjet tona, në talentet tona, në energjitë tona, në frymëzimet tona, në vizionet tona, që besojmë se është i mundur lartësimi i mëtejshëm vendimtar i jetës sonë, shoqërisë sonë, kombit tonë, që besojmë në rritjen e rolit tonë jo vetëm për një fat më të mirë që ne e meritojmë, por edhe në rrafshe më të gjera përtej nesh, në zhvillimet evropiane, perëndimore dhe më tej.

Viti 2024, që sapo e lamë pas, ishte një tjetër vit 2023, vit me luftë, si viti paraardhës. Shpresat tona nuk u realizuan, urimet dhe lutjet tona nuk u dëgjuan, lufta është në kontinentin tonë dhe përtej kontinentit tonë, kërcënimet e luftës janë gjithnjë më pranë rajonit tonë, i njohur botërisht si fuçi baroti.

Premtimi i shenjave është se Viti i Ri 2025 nuk do të jetë përsëritje e ngjashme e vitit 2024, i cili, si viti 2023 nuk u bë dot sinonim i paqes, të cilën qytetarët e botës e duan, perëndimorët, evropianët e duan, shqiptarët, më shumë se të gjithë e duan.

Prandaj, ndërsa i urojmë njëri-tjetrit gëzuar Vitin e Ri 2025, ne shqiptarët, ndoshta edhe të tjerët, anembanë botës, ndahemi më lehtë shpirtërisht edhe nga viti 2024, ndonëse do ta kemi ndoshta të vështirë të besojmë e të shpresojmë se ky vit do të jetë ai që duam, do të jetë një vit që ne evropianëve dhe mbarë njerëzimit t’ia largojë fantazmën e një përplasjeje të re botërore, një lufte të re të përmasave botërore;

ndonëse e kemi të vështirë të besojmë e të shpresojmë, kur demokracia në Shqipëri është më e asgjësuar se kurrë, kur në kufijtë veriorë të kombit, u kërcëlluan me ashpërsi putinët e vegjël, shovinistët serbomëdhenj millosheviçianë të Beogradit.

Përballë sfidave të tilla qeniet individuale dhe ato kolektive kombëtare, pra qenia jonë njerëzore dhe kombëtare, e forcojnë më shumë se kurrë imunitetin, instiktin e qëndresës, të përballimit dhe të kundërveprimit ndaj të gjitha të këqijave, të ligave që i vërtiten dhe i kanosen kombit tonë. Në këtë rrafsh, edhe viti 2024 ishte vit i akumulimit të përvojave të mëdha, nga ato që maten me përmasa kohore epokale.

Ndërsa i urojmë njëri-tjetrit gëzuar Vitin e Ri 2025, më shumë se kurrë kemi ndërmend që 2025 të jetë vit i vendosjes së paqes në Evropë, vit i triumfit ndaj kërcënimit të egër putinian në Ukrainë dhe i triumfit ndaj frymëzimit putinian serbomadh në zemër të Ballkanit.

Më shumë se kurrë kemi ndërmend që 2025 të jetë, sa më parë, vit i vendosjes së paqes në Izrael, në Rripin e Gazës, në gjithë Lindjen e Mesme, drejt një zgjidhjeje sa më afatgjatë për paqen dhe stabilitetin!

Viti 2025 premton të jetë cilësisht i ndryshëm, do Zoti, rrënjësisht i ndryshëm edhe falë përfshirjes së një fatori tejet vendimtar në jetën e shoqërisë në Shqipëri. Ky faktor ndryshues quhet Vota e Diasporës.

Le të jetë Viti i Ri 2025 vit i shpresës për një rifillim të demokracisë në Shqipëri, çka do të ishte edhe një trimërim për të gjithë shqiptarët, kudo që ndodhen, për të gjithë shqiptarët në Ballkanin Perëndimor, që të përparojnë në rrafshin kombëtar dhe në rrafshet individuale e grupore, në të gjitha fushat e jetës!

Urojmë nga zemra që Kosova, e cila do të votojë më 9 shkurt, ta dëshmojë veten se është gjithnjë e më e përkushtuar të përshpejtojë integrimet perëndimore dhe forcimin e pozitës së saj ndërkombëtare, çka është vendimtare për paqen dhe stabilitetin në rajon e më gjerë!

Ne shqiptarët e meritojmë këtë më shumë se kushdo tjetër në gadishull dhe kontinent, ndoshta në botë, si për shkak të historisë sonë flijuese e vetëflijuese, edhe për shkak të rolit historik që na ngarkohet në kuadër të fateve tona dhe të fateve evropiane e më gjerë.

Botuesit e VOAL, me një ndjenjë më të lartë, më të frymëzuar dhe të përgjegjshme se kurrë, urojnë nga zemra që Viti i Ri 2025 të jetë një vit vendimtar në përmbushjen tonë kombëtare, në përcaktimin sa më fatlum të ardhmërive tona!

Zoti qoftë me shqiptarët!

Le të mendojmë mirë, të shpresojmë mirë, të besojmë mirë, të veprojmë mirë, që të bëhet më mirë e më mirë!

Gëzuar e me shumë fat, shqiptarë të dashur, vëllezër e motra, Vitin e Ri 2025! Qoftë i ri, o Zot, në 12 muajt e tij, në 365 ditët e tij!

Elida Buçpapaj dhe Skënder Buçpapaj

Botuesit

e Voal.ch

Në prag të festave të fundvitit, presidentja e Republikës së Kosovës Vjosa Osmani është duke qëndruar në veri të Mitrovicës.

Osmani gjatë kësaj kohe ka vizituar Drejtorinë e Policisë së Kosovës në Mitrovicë të Veriut.

Kjo është vizita e parë e Osmanit në veri, pas sulmit të 29 nëntorit në kanalin e Ibër-Lepencit në fshatin Varragë të komunës së Zubin Potokut, komunë kjo me shumicë serbe në veri të vendit./KP

Shqiptarët gjithnjë me shumë po bëhen dyshues në marrëdhëniet me të tjerët. 89 për qind e tyre nuk i besojnë njëri -tjetrit dhe tregohen shumë të rezervuar në marrëdhënie me njerëzit.

Sipas anketës se Këshillit të Bashkëpunimit Rajonal (RCC) që mati perceptimin e sigurisë në Rajon, qytetarët e Shqipërisë dhe Kosovës shfaqen nivele më të larta të mosbesimit në marrëdhënie me njerëzit (shiko grafikun e mëposhtëm).

Në të kundërt qytetarët e Serbisë dhe Malit të Zi ishin më pak mosbesues së pjesa tjetër në Rajon. Psh 27% e serbëve pohojnë se njerëzit e tjerë mund të besohen kundrejt vetëm 11 për qind të shqiptarëve.

Shqiptarët ndryshe nga Rajoni shfaqen nivele të larta të besimit te familja. 95% e të anketuarve pohuan se i besojnë familjes, në përqindje më të lartë se në Rajon, ku përgjithësisht vetëm 77% besojnë të familja.

Gjithashtu shqiptarët spikatën për besim e ulët që kanë tek komuniteti që i rrethon. Vetëm 7 për qind besojnë plotësisht tek lagjia ku jetojnë, teksa mesatarja rajonale është 17%.

Gjithashtu 65 % e të anketuarve nuk besojnë tek administrata publike, niveli më i lartë ne Rajon. Vetëm 1 % e të anketuarve kanë besim tek administrata publike në raport me 4% që ishte mesatarja rajonale.

93 për qind e shqiptarëve nuk u besojnë njerëzve që takojnë për herë të parë.

Besimi institucional është dukshëm i ulët në të gjithë rajonin, ku partitë politike, mediat sociale, parlamentet, shtypi dhe televizioni janë institucionet më pak të besuara.

Ka pak përjashtime ku shumica e të anketuarve kanë besim: organizatat fetare (60% shumë dhe mjaft besim); forcat e armatosura (55%); policia (54%); universitetet (53%); Bashkimi Europian (55%) dhe NATO (54%). Në rajon, ka më pak besim te partitë politike (80% nuk kanë fare ose jo shumë), mediat sociale (75%), parlamenti (72%), shtypi (71%) dhe televizioni (65%), megjithëse ka më shumë se 50% mosbesim në të gjitha institucionet e tjera.

Të dhënat e SecuriMeter 2024 theksojnë se korrupsioni mbetet një çështje e përhapur në Ballkanin Perëndimor, me 83% të qytetarëve që e perceptojnë atë si të përhapur, megjithëse më pak besojnë se është “shumë i përhapur” në krahasim me vitin e kaluar.

Ndërsa ka një rënie të lehtë në raportet e ryshfetit, veçanërisht në kujdesin shëndetësor dhe ndërveprimet e policisë, korrupsioni i nivelit të lartë mbetet një shqetësim i rëndësishëm./B.Hoxha

Presidentja e vendit, Vjosa Osmani ka përkujtuar veteranët e Kosovës duke thënë se “Dita e Veteranëve të UÇK-së” është kujtesë dhe lavdi për heroizmin e pashuar.

Osmani përmes një postimi në rrjetin social në Facebook ka shkruar se sot nderojnë dhe përulen me respekt të thellë përpara veprës heroike të veteranëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës – burrave dhe grave që flijuan gjithçka për lirinë e atdheut.

“30 dhjetori është një datë që mishëron heroizmin e pavdekshëm të komandantit legjendar, Adem Jashari, dhe të familjes së tij, të cilët më 30 dhjetor 1991 zhvilluan betejën e parë kundër regjimit serb. Kjo betejë nuk ishte thjesht një përballje e armatosur, por një akt guximi që shënoi fillimin e një epoke të re në përpjekjet për liri dhe shtet. Atyre ju bashkuan me mijëra burra e gra, të cilët i dolën zot atdheut në kohët më të rënda, duke u shndërruar kështu në emblemë të shtetit tonë.

Lavdi e përjetshme dëshmorëve të kombit dhe respekt i përhershëm për çdo veteran të UÇK-së”, ka shkruar Osmani.

Votimi i më shumë se gjysmës së popullsisë së botës në zgjedhjet e vitit 2024 ka lënë shumë demokraci liberale përballë krizave të besimit, fragmentimit politik dhe polarizimit të shtuar, teksa disa analistë i frikohen erës së re në velat e autoritarizmit.

Ngjarja kryesore e vitit të madh zgjedhor qenë presidencialet e nëntorit në Shtetet e Bashkuara, të vetëquajturin “qytet i ndritshëm mbi kodër” i demokracisë, ku Donald Trump doli fitimtar.

Shumë analiza pas zgjedhjeve u fokusuan në faktorët ekonomikë për refuzimin e figurave në pushtet të Partisë Demokratike nga ana e publikut.

Kërcënimet e vazhdueshme të Trumpit për minimin e sundimit të ligjit nuk duket se dekurajuan aq votuesit.

Republikani është zotuar se do ta vërë nën kontroll një sistem drejtësie që e kishte shënjuar atë me disa hetime dhe gjykime, se do t’i ndëshkojë mediat armiqësore, dhe se do të emërojë shërbyes civilë mbi bazën e besnikërisë së tyre ideologjike.

Nëse Trump i bën të gjitha ato që ka premtuar, “Shtetet e Bashkuara do të përjetojnë sulmin më të ashpër ndaj ndarjes së pushteteve dhe lirive qytetare në historinë e saj paqësore”, shkroi profesori i shkencave politike, Larry Diamond, në revistën amerikane Foreign Affairs.

Polarizim dhe fragmentim
“Ndodhemi në një moment të rrezikshëm, jo vetëm në SHBA, por në shumë vende të tjera”, tha Max Bergmann nga Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare (CSIS), në një prononcim për AFP-në.

Gjatë dy dekadave të fundit, modeli perëndimor i demokracisë, i instaluar që nga viti 1945 dhe i përforcuar pas rënies së bllokut sovjetik pas vitit 1989, ka qenë në rrezik.

Organizata me bazë në SHBA, Freedom House, ka vënë në pah dhunën e shtuar dhe manipulimet e dyshuara apo të konfirmuara në shumë zgjedhje të mbajtura nëpër botë.

Gjetiu, në disa të ashtuquajtura sisteme “hibride”, udhëheqësit e fuqishëm në pushtet ruajtën postet e tyre, por u përballën me kundërshtime të reja, të vendosura e të organizuara.

Narendra Modi i Indisë dhe Recep Tayyip Erdogan i Turqisë pësuan humbje në zgjedhjet parlamentare, përkatësisht komunale.

Edhe në sisteme më konkurruese demokratike, si në Evropë, “ne po shohim politikë gjithnjë e më të polarizuar e më të fragmentuar”, tha Bergmann.

Aleanca qeverisëse e Gjermanisë, ndërmjet socialdemokratëve, të gjelbërve dhe liberalëve, u prish në nëntor, teksa ka pak qartësi se si do të duket një qeveri e re pas zgjedhjeve të reja në shkurt.

Dhe, në Holandën fqinje, një koalicion i brishtë katërpalësh po përballet me luftë të brendshme, teksa po përpiqet të mos fundoset, pas rënies së qeverisë së mëparshme më 2023.

Franca, ku prej dekadash në pushtet qëndrojnë herë partitë monolite të majta, herë ato të djathta, ka përjetuar lëkundje të skenës politike, që kur centristi Emmanuel Macron erdhi në pushtet si president më 2017.

Zgjedhjet e parakohshme të befasishme që ai shpalli në verë prodhuan një Parlament pothuajse të ndarë baras ndërmjet tri blloqeve – të majtës, qendrës së djathtë dhe ekstremit të djathtë.

Përderisa palët nuk pajtohen pothuajse për asnjë temë, përpjekjet për reforma janë paralizuar.

Kriza u thellua edhe më shumë, kur në dhjetor Parlamenti francez rrëzoi Qeverinë e Michel Barnierit, në vend të të cilit u emërua François Bayrou.

“Ndalja e ndryshimeve”
Gjendja e paqëndrueshme e demokracive perëndimore mund të shpjegohet nga “një krizë besimi në partitë politike dhe mediat, e paprecedent që nga viti 1945”, ka thënë Bertrand Badie, ekspert i marrëdhënieve ndërkombëtare në universitetin francez Sciences Po.

Votuesit reaguan ndaj “një oferte të varfër të politikës”, ka shtuar ai.

“Çfarë ofruan Macron në Francë apo Kamala Harris në SHBA përtej premtimit për të parandaluar marrjen e pushtetit nga rivalët e tyre, Trump apo e djathta ekstreme, e udhëhequr nga Marine Le Pen? Kjo krijon një problem të madh me legjitimitetin”, ka vlerësuar Badie.

Refuzimi i partive tradicionale dhe i udhëheqësve në pushtet ka kontribuar në rritjen e partive populiste dhe atyre të ekstremit të djathtë.

Ato shënuan suksese të mëdha në zgjedhjet evropiane të qershorit, siç demonstruan zgjedhjet në Gjermani, Francë, Holandë, si dhe në Itali e në Hungari para vitit 2024.

Shumë votues po votojnë për politikanë që premtojnë masat më të ashpra ndaj çështjeve që përfshijnë imigracionin dhe inflacionin.

Edhe personaliteti është element kyç, teksa Viktor Orban i Hungarisë dhe Trump kanë arritur të paraqesin autoritet të paepur.

“Bota dhe shoqëritë po kalojnë nëpër një transformim të madh. Globalizimi liberal nuk ka sjellë përgjigje për miliona njerëz, të brengosur për ndryshime nganjëherë radikale në mënyrën se si ne jetojmë pranë tjerëve, udhëtojmë apo prodhojmë”, ka thënë Gilles Gressani, shef i revistës gjeopolitike franceze Le Grand Continent.

“Si pasojë, ka një kërkesë gjithnjë e më të madhe për t’i ndalur ndryshimet – dhe, për shkak se kjo duket gjithnjë e më e pagjasë, një dëshirë për t’u tërhequr” nga çështjet përtej kufijve shtetërorë, ka shtuar ai./REL