A do ta kalojë Ramses Tutankhamun-in?

Katër vjet pas suksesit të ekspozitës për “superyllin” mes faraonëve, në Paris hapet një tjetër event luksoz kushtuar Egjiptit të lashtë, por këtë herë me Ramses II në rolin kryesor, komentojnë kështu media të ndryshme.

“E jashtëzakonshme”, “e pabesueshme”, “jashtëzakonisht e rrallë”, thotë Benédicte Lhoyer, egjiptolog dhe këshilltar shkencor i ekspozitës që hapet sot dhe mbyllet në shtator në Paris në qendrën kulturore Grande Halle de la Villette.

“Parisi është i vetmi qytet në Evropë që do të presë këtë ekspozitë dhe mbi të gjitha i vetmi që do të shfaqë sarkofagun e Ramses II falë bashkëpunimit të jashtëzakonshëm të Francës dhe Egjiptit”.

Në vitin 2019, pothuajse një milion e gjysmë njerëz vizituan ekspozitën kushtuar Tutankhamun. A do ta kalojë Ramses II, faraoni i dinastisë së 19-të, i cili shpesh quhet “mbreti i mbretërve”?

“Ky faraon sundoi më gjatë, 66 vjet, dhe gruaja e tij e parë ishte më e bukura në botë (Nefertari, që fjalë për fjalë do të thotë “më e bukura”). Ai kishte familjen më të madhe, të paktën 50 djem dhe 60 vajza. Me pak fjalë, ai ishte një sundimtar i jashtëzakonshëm”, vazhdon Lhoyer.

Mumjet mbretërore nuk lejohen të largohen nga Egjipti

Ndërtuesi dhe luftëtari i madh që zgjeroi mbretërinë në Siri dhe Fencia, Ramses II jetëgjatë, mbijetoi dhe u pasua vetëm nga djali i tij i 13-të.

Sarkofagu i Ramesses II u largua nga Egjipti për herë të parë në vitin 1976. Atë vit, komunitetit shkencor francez iu besua një mision i jashtëzakonshëm – shpëtimi i një mumjeje që ishte gërryer rëndë nga myku.

Presidenti i atëhershëm francez Valéry Giscard d’Estaing mezi e bindi kolegun e tij Anwar el-Sadat që të lejonte Ramsesin të shkonte në Paris. Sipas ligjit, mumiet mbretërore nuk lejohen të largohen nga Egjipti. Ndër të tjera, Giscard d’Estaing i premtoi Sadatit se do ta priste Ramsesin si mbret.

Dhe kështu ndodhi, mumja u mirëprit në aeroportin ushtarak Le Bourget sipas protokollit të rezervuar për sovranët, me një tapet të kuq dhe përfaqësues të qeverisë.

Në fshehtësinë më të madhe dhe në një dhomë krejtësisht sterile në Muzeun e Njeriut (Musée de l’Homme), ekspertëve francezë iu deshën tetë muaj punë precize, e kujdesshme dhe e plotë për t’i dhënë frymë të re mumjes dhe për ta kthyer atë në atdheun e saj. Ishte hera e parë dhe e fundit që Ramses II u largua nga Egjipti.

Ai ishte i gjatë për kohën e tij

Restaurimi i mumjes zbuloi se faraoni ishte i gjatë për kohën e tij (1.75 metra), lëkurë të zbehtë dhe flokë të kuqe. Gjithashtu u tregua se dhëmbët i mbinin shtrembër, se vuante nga osteoartriti i rëndë dhe kishte një zemër të sëmurë. Duke qenë se ai vdiq në moshën 90-vjeçare, kjo e fundit nuk është për t’u habitur.

Në ekspozitën e Parisit do të ekspozohen 180 objekte që nuk janë larguar kurrë nga Egjipti, dhe animacione të shumta tredimensionale do të tregojnë jetën e faraonit dhe rishfaqje të betejave me nubianët dhe hititët.

Kulmi i ekspozitës do të jetë arkivoli madhështor i pikturuar prej druri i Ramses-it, këtë herë pa mumjen brenda.

Sarkofagu tregon faraonin, me krahët e kryqëzuar në gjoks, me një bastun bariu dhe me kamxhik në to, me një shami mbretërore të një armiku dhe një mjekër të rreme.

Egjiptologët pajtohen se nuk është arkivoli origjinal në të cilin u varros Ramses-i, por u zhvendos në të më vonë. Ama është e sigurt se ai i kaloi 2900 vitet e fundit në atë sarkofag, derisa mumja u zbulua në 1881 dhe u transferua në një muze.

Por kujtojmë se ndërsa Franca është e dashuruar me faraonët në aspekt kulturor, në aspekt fetar, njëri prej tyre, ai që u ballafaqua me Profetin Musa, është më i urryeri për mendjet e shëndosha. Një krijesë që ka guxuar të vetëquhet Zot dhe që Zoti pasi ia ka marrë shpirtin në një përmbytje me element mrekullie, ka premtuar se do e lërë trupin e tij ashtu, si dëshmi për brezat, siç dhe ka ndodhur.

Por kjo qasje mungon të francezët, te kultura apo mendimi francez, që gjthashtu ka diçka faraonike në thelb: ngrefosjen dhe mosbesimin. Ndaj dhe nuk është çudi pse në Franca për faraonët ka kaq dashuri.