“Ne humbëm Yesenin, një poet kaq të mrekullueshme, kaq të freskët, aq të vërtetë. Dhe në ç’mënyrë tragjike kemi humbur atë! Ai iku vetë larg, përshëndeti me gjak mikun një e pacaktuar, mbase të gjithëve ne. Këto vargje të tij janë mbresëlënëse përsa u përketë ëmbëlsisë  dhe dritë peshës së tyre! Ai u largua nga jeta pa një britme mëri, pa një notë proteste – duke mos e përplasur derën, por duke e shoqëruar mbylljen e saj me dorë, një derë nga e cila pikonte gjak. Në këtë vend, aspekti poetik dhe njerëzor i Yeseninit shpërtheu në një dritë të paharrueshme lamtumire. Esenin krijonte këngë përvëluese të një “rrugaçi” ‘dhe i tradhtonte vargjet dëmshëm në tavernat e Moskës. Ai  jo rrallë ka bërë gjeste të dhunshme, me fjalë agresive. Por  megjithatë ai mbeste në të ëmbëlsia e veçantë e një shpirti të pakënaqur, të pambrojtur. Yesenin fshihej pas agresionit, por nuk arriti të  fshihej. Nuk mundem, tha poeti më 27 dhjetor i mposhtur nga jeta, e tha pa gjeste sfide dhe pa qortime… Na takon të flasim për kryeneçësitë  e tij, sepse Esenin nuk shkruante vetëm poezi, por ndryshonte mënyrën e tij të krijuarit për shkak të kushteve të kohës sonë jo mjaft delikate dhe absolutisht e ngurtë.

Ai u fsheh prapa një maskë të guximshme duke paguar vullnetarisht zgjedhjen e tij me korrupsionin e shpirtit. Esenini ndihej gjithmonë huaj. Nuk është puna për ta lavdëruar atë, por pikërisht për shkak të kësaj se ndihej i huaj e humbëm ne Esenin. Nuk  është edhe për ta qortuar atë: ka kuptim të nisim qortimin, me qëllim që të goditet liriku më lirik i poetëve, i cili  nuk u arrit të mbrohej prej nga ne? Koha jonë është një kohë e rëndë, ndoshta një nga më të rëndat në historinë e të ashtuquajturit njeri i civilizuar. Dhe ai përkundrazi, në vend që të jetë një revolucionar, i lindur për të jetuar në këto dekada, ishte i fiksuar me një patriotizëm të ashpër të kohës së tij, atdheut të tij, kohës së tij. Eseni nuk ishte revolucionar. Autori i Pugaçovit dhe i Balladës së njëzet e gjashtëve ishte një poet lirik. Dhe epoka jonë nuk është lirike. Ky është shkaku themelor për të cilin në mënyrë autonome dhe kaq shpejt, ai u larguar përgjithmonë nga ne dhe nga epoka e tij. Rrënjët e Eseninit janë shumë të njohura dhe, si çdo gjë tjetër, identiteti i tij popullor ishte autentik. Për këtë, pa dyshim, ka dëshmi jo në një poemë që tregon për revolucionin, por edhe njëherësh në një nga lirikat e tij:

” Heshtje në pyllin e dendur me dëllinja pranë shkëmbit

vjeshta, pelë portokalli, gërvishtjet krifën ”

Imazhi i vjeshtës dhe shumë imazhe të tjera e kanë plazmuar atë që nga fillimi, si një nxitje e pamotivuar. Por poeti na ballafaqon me rrënjët e krishtera të kulturës së tij dhe na detyroi t’i mirëpresim ato brenda nesh. Fet(?) nuk do ta thoshte këtë as dhe Tjutçevi. Rrënjët e krishtera, të reflektuara dhe të formuara nga talenti, janë të forta tek Esenini. Por ky është bastioni i kulturës së tij të krishtere që shtrin motivimin e dobësisë personale të Eseninit: nga e kaluara kanë grabitur përmes rrënjëve, rrënjët që nuk kanë zënë për në të tashmen. Qyteti nuk e forcoi, por e tronditi dhe e largoi e ftohu atë. Udhëtimi jashtë vendit, në Evropë dhe jashtë saj, nuk e korrigjoi. Teherani e përshëndeti ngrohtësisht atë në krahasim me Nju Jorkun. Lirika e tij, që vjen nga Riazani, gjeti më shumë popullaritet në Persi sesa në qendrat kulturore evropiane dhe amerikane. Eseni nuk ishte as armiqësor ndaj revolucionit, as i larguar nga ai; ai gjithmonë e kishte prirjen drejt tij, nga njëra anë në vitin 1918:

” Nëna ime – Nënë, unë jam bolshevik ”

nga ana tjetër, në vitet e fundit:

“Tani në vendin e sovjetikëve,

Unë jam shoku më i imponuar i rrugës “

Revolucioni shpërtheu si në strukturën e poezisë së tij dhe në imazhet, veçanërisht mbi të gjitha nëpërmjet citimeve, pastaj me ndjenjat. Në katastrofën e së kaluarës, Esenini nuk humbi asgjë dhe nuk i vjen keq për katastrofën. Jo, poeti nuk ishte i huaj për revolucionin – ai dhe revolucioni nuk ishin bërë nga i njëjti brumë. Eseni ishte intim, i butë, lirik – revolucioni është publik, epik, katastrofik. Kjo është arsyeja pse jeta e shkurtër e poetit përfundoi në një mënyrë kaq katastrofike. Thuhet se secili prej nesh mbart brenda vetes burimin e fatit të tij, por jeta e shpalos këtë pranverë deri në fund. Në këtë ka vetëm një pjesë të së vërtetës. Pranvera e veprimtarisë letrare të Eseninit, duke u shpalosur, u thyer në buzë të epokës. Eseni ka shumë vargje të çmuara, plot me ngjarje. E gjithë aktiviteti i tij letrar është i rrethuar nga këto. Në të njëjtën kohë Esenini është i huaj. Ai nuk është poeti i revolucionit.

” Jam gati të shkoj përgjatë rrugës së rrahur tashmë,

do t’ia jap gjithë shpirtin tim Tetorit dhe Majit

Por vetëm lirën e dashur Revolucionit nuk do t’ia jap.”

Pranvera e tij lirike mund të shpaloset deri në fund vetëm me kusht që të ketë një shoqëri harmonike dhe të lumtur, në të cilën nuk mbretëron  konflikti, por miqësia, butësia, pjesëmarrja. Kjo periudhë do të vijë. Pas periudhës aktuale, në të cilën fshihen ende përleshje të pamëshirshme dhe të egra midis njeriut dhe njeriut, do të vijnë kohë të tjera, që janë duke u përgatitur me përplasjet e sotme. Qenia njerëzore pastaj do të lulëzojë me ngjyrën e saj të vërtetë. Dhe me të, lirika. Revolucioni për herë të parë jo vetëm që do të rifitojë të drejtën e bukës për çdo njeri, por edhe për lirikën. +++ Kujt po i shkruante  Eseni me gjakun e tij para se të vdiste? Ndoshta ai bashkëbisedon me një mik që ende nuk ka lindur, me një njeri të së ardhmes i cili është duke u përgatitur me konfliktin, Esenin me këngët. Poeti vdiq pasi ai dhe revolucioni nuk ishin bërë nga i njëjti brumë. Por, në emër të së ardhmes, ai do ta miratojë përgjithmonë. Eseni ishte duke u kujdesur për vdekjen që nga vitet e hershme të veprimtarisë së tij letrare, i vetëdijshëm për gjendjen e tij të brishtë të brendshme. […]

Vetëm tani, pas 27 dhjetorit, ndoshta të gjithë ne, duke e ditur pak ose aspak ditur poetin, ne mund të vlerësojmë deri në fund të sinqeritetit intim të lirikës eseniane, ku pothuajse çdo varg është  shkruar me gjakun e venave prera. Ka një hidhërim të mordent atje për shkak të humbjes. Por duke mos dalë nga rrethi i tij personal, Esenin gjeti një ngushëllim melankolik prekës me paralajmërimin për zhdukjen e tij të afërt:

” Dhe dëgjimi i këngës në heshtje

I dashuri im në shoqërinë e një të dashuri

Ndoshta ju do të më kujtoni mua

Si një lule e pashembullt ” j

Dhe në ndërgjegjen tonë plaga e dhimbshme që ende nuk është shëruar plotësisht ngushëllon veten me mendimin se ky poet i mrekullueshëm dhe autentik në mënyrën e vet i tha epokën së tij që e ka pasuruar me këngë, duke folur për dashurinë në një mënyrë inovative, me qiellin blu, të rënë në lumë, me hënës, që kullot si qengj që kullot në qiell dhe me lulen e pakrahasueshme të vetvetes. Gjatë kremtimeve të tij nuk duhet të ketë asgjë të trishtuar apo dekadente. Pranvera, e vendosur në kohën tonë, është padyshim më e fortë se pranvera personale e vendosur në secilin prej nesh. Spiralja e historisë do të shpaloset deri në fund. Nuk duhet ta kundërshtojmë, por t’i ndihmojmë mendimet dhe vullnetin me përpjekje të ndërgjegjshme. Ne po përgatitim të ardhmen! Ne do të vazhdojmë të fitojmë për të gjithë të drejtën për bukë dhe të drejtën për të kënduar. Poeti vdiq. Rroftë poezi! Një fëmijë i pambrojtur ka rënë në përroskë. Lavdi jetës  plot aktivitet artistik, në të cilin deri në minutën e fundit, Sergej Esenin thuri temat e çmuara të poezisë së tij “.