Zonja e zotërinj të nderuar,

I nderuari akademik Idriz Ajeti,
I nderuari drejtor i Institutit Albanologjik të Prishtinës, prof. dr. Hysen Matoshi,
Të nderuar pjesëmarrës,
Më lejoni që në emër të punonjësve të Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë, por edhe të atyre të Qendrës së Studimeve Albanologjike, të përshëndes këtë veprimtari shkencore të veçantë.
E veçantë, sepse i kushtohet akademikut Idriz Ajeti, emblemës së shkencës sonë bashkëkohore, kulturës e të historisë së re të kombit shqiptar. Pa kontributin e tij, këto tri komponente do të ishin të mangëta.
E veçantë, sepse organizohet në 100-vjetorin e lindjes së akademikut dhe fatmirësisht ai është midis nesh jo vetëm me veprën madhore, por dhe fizikisht. Më shumë se para 70 vjetësh ai fillon e boton dhe vit pas viti, dhjetëvjetësh pas dhjetëvjetëshi krijon atë sasi e cilësi produkti që e vendosi palëkundshëm në ballë të kërkimit dhe të krijimit tonë shkencor. 70 vjet dikush i ka jetë, kurse akademiku ynë i ka punë. Rast i rrallë jo vetëm në botën shqiptare.
Në fjalën përshëndetëse në Konferencën e organizuar për të nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës, në janar 2017, profesori pohon se “Nuk kam zgjedhur unë ta kem një shekull mbi supet e mia dhe as që e kam menduar se natyra e Zoti do të më japin këtë jetëgjatësi dhe njëkohësisht forcën që të shoh e përjetoj gjithë zhvillimin tonë si shoqëri e si shtet. Dhe e ndjej se përgjegjësinë për ecjen tonë e kemi pasur ne!”
Të nderuar pjesëmarrës, Konferenca e sotme, organizuar me nismën e Institutit Albanologjik është e dyta për akademikun këtë vit kalendarik dhe të tjera do të organizohen në të ardhmen. Me rreth 200 zëra bibliografikë për botimet e ribotimet e tij shkencore, profesori krijoi shkollë, vepra e tij do të mundësojë studime të vazhdueshme, sepse në to gjen informacionin e gjerë dhe përgjithësimin shkencor, parashtrimet e plota dhe debatin shkencor, kthjelltësinë e analizave dhe asnjanësinë shkencore, gjen modelin e punës skrupuloze e të pandërprerë, ashtu si gjen dhe metodologjinë e drejtë e të saktë shkencore.
Në programin e Konferencës të bie në sy se kumtojnë personalitete të shquara të studimeve shqiptare, sidomos në fushën e gjuhësisë. Prof. Lafe thekson se fushat kryesore të studimeve të tij janë dialektologjia historike dhe e sotme, historia e gjuhës shqipe, fonetika e morfologjia historike, etimologjia, marrëdhëniet e shqipes me gjuhët sllave të Ballkanit, historia e shqipes letrare si edhe çështje të normës letrare e të kulturës së gjuhës.
Por personaliteti shkencor i akademikut, të “Rrapit shekullor”, si e kanë metaforizuar tashmë, është shumëpërmasor. Mbarë bota shqiptare e njohin ndihmesën e tij si hartues tekstesh e si mësimdhënës universitar, si drejtues të katedrës së gjuhës e të letërsisë shqipe, si dekan të Fakultetit Filozofik dhe si rektor të Universitetit të Prishtinës, si akademik që në themelimin ASHAK-ut e si kryetar të saj, si bashkëthemelues të IAP-it e si drejtues të tij, si themelues të seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare e si drejtues të disa revistave albanologjike në Kosovë.
Respekt dhe mirënjohje për këtë plotëri fushash e shumësi kontributesh.
Prof. Idriz Ajeti hyri në fushëbeteja për të fituar luftën që në moshë të re dhe pohohet si ushtar dhe misionar në përballjet për ekzistencën kombëtare përmes gjuhës. Vetë akademiku pohon se “Kam ardhur nga një fshat shqiptar përtej kufirit të sotëm të Kosovës, sikur shumë të rinj të tjerë, të gatshëm e të etur për të ndryshuar rrjedhat e shoqërisë. Por unë kam ardhur me idenë për të gjetur copëzat e shpërndara të gjuhës shqipe dhe për t’i bërë bashkë ato – në një mendje dhe një shpirt.” Nderim dhe respekt për punën e bërë!
Nderim e respekt sidomos për ndihmesën për të kurorëzuar platformën lapidare “Një gjuhë – një komb”. Akademiku merr pjesë në të gjitha veprimtaritë për normimin e shqipes në Kosovë dhe në Konsultën e Prishtinës, përmes referatit kryesor mbështeti konvergjencën e normës letrare. Ai jep ndihmesë të rëndësishme për organizimin dhe zhvillimin e Kongresit të Drejtshkrimit. Duke iu referuar përsëri Fjalës së tij përshëndetëse në Akademi, po veçoj: “Unë do t’ju flas për gjuhën edhe në këtë 100-vjetor timin dhe mbase fjalimet e mia për të, edhe në këtë ditë kur së bashku po shënojmë këtë jetëgjatësi timen, do të jenë të pafund, sa i pafund është thesari i saj. Sa e pafund ka qenë ideja për ta bërë një – të përbashkët, të plotë.”
Akademiku na lë detyra për të realizuar. Dhe ne përmes kësaj Konference i premtojmë se në Shqipëri, Kosovë, në mbarë trojet shqiptare e ku jetojnë shqiptarë, do të punojmë së bashku për to. Ai shprehet se “Gjuha zhvillohet, po aq sa zhvillohen edhe shoqëritë. Po aq sa është zhvilluar edhe e gjithë shoqëria shqiptare, kudo, edhe në Shqipëri, edhe në Kosovë edhe në pjesët e tjera të Ballkanit. Dhe gjuha duhet të jetë pandashmërisht pjesë e evoluimit, e përmbushjes së nevojave të një populli, që flet me dialekte por që rrënjën e ka të përbashkët. Dhe prandaj përpjekjet tona, në shekullin e kaluar për ta bërë bashkë, tani duhet të jenë përpjekje për ta përmbushur, pa e trandur themelin e saj. Kësaj ndërmarrjeje të rëndësishme të dashurisë për gjuhën, me një ndjenjë të përgjegjësisë dhe me qasje të ndërgjegjshme ndaj saj për ta ruajtur, kultivuar dhe për ta zhvilluar duhet t’i prijnë institucionet tona shkencore, në Tiranë e Prishtinë.”
Të nderuar pjesëmarrës, shqipja ka në përdorim dy folje për gjallimin: rroj dhe jetoj. 100-vjetori i akademikut Idriz Ajeti dhe puna e tij madhore në kushte të jashtëzakonshme më trysnojnë të them se profesori nuk ka rrojtur, por ka jetuar, ka bërë një jetë të mbushur me trinomin, punë, sakrificë, përkushtim. Idriz Ajeti është shkolla e gjuhësisë shqiptare në Kosovë e jo vetëm.
Jetë të gjatë profesor. Respekt, mirënjohje, përulje para veprës tuaj!