VOAL

VOAL

Copyright © 2022

VOAL

Prof.Dr. Përparim Kabo: Ta duash, ta ndërtosh dhe ta mbrosh të vërtetën ! – Parathënia e librit të Elida Buçpapajt ”Tirania e tranzicionit”

June 25, 2020

 

E vërteta ka dishepujt e vet, ka popullin e vet, ka kodet e saj, ka moralin dhe ruajtësit e saj të përditëshëm. Media dhe mediatarët janë vigjilentët e palodhur të së vërtetës, ata që e duan atë, që e ndërtojnë dhe që e mbrojnë atë. E tillë është për mua gazetarja Elida (Skënderi) Buçpapaj.

Ky është më shumë se një postulat, është filozofi ekzistenciale që ndryshe konvertohet në atë që quhet cila është rruga, cilat janë parimet dhe ku fillon dinjiteti?! Marëdhënia me të vërtetën është më e vështira, aq sa dëshmori i saj në kryq e mbylli frymën në tokë duke mos u tërhequr nga thënia e tij: ”Thuajeni të vëretën që të ndjeheni të lirë!” Binomi e vërteta-liria, janë themeli i dinjitetit njerëzor dhe sfida e shoqërisë njerëzore në të gjitha kohërat. Demokracia në udhëtimin e saj kalvar deri sa mbërriti tek sistemi i sotëm i demokracisë që në qendër ka liritë dhe të drejtat e njeriut, është dashur që në frymë të saj të ketë treguar kujdes të thellë për të vërtetën dhe lirinë, për njeriun dhe individin, për autoritetin dhe mizorinë, për shpresën dhe për vrasjen e jetës, duke mbajtur në gji të vet gjithçka progresive dhe duke u ndehur e fituar me gjithçka autoritariste dhe antihumane.

Në këtë hulli kaq të vështirë dhe fisnike ecet edhe në ditët tona, sepse nuk ka një betejë të fundit që përcakton vijën e gjelbërt përtej së cilës ne themi se jemi duke mbretëruar në “ruajalitetin” e së vëretës që nuk rrezikohet!

Njeriu jeton edhe me jehonat e thella të brezave që nuk janë me fizikisht. Ai dhe institucionet qofshin edhe në ditët e sotëme, nuk janë të imunizuara në “eternita” si të parrezikuara nga gënjeshtra, fallciteti, imoraliteti apo informaliteti korruptiv! Një shoqëri e tillë sterile është pjellë e fantazisë fëminore.

E vërteta ka dishepujt e vet, ka popullin e vet, ka kodet e saj, ka moralin dhe ruajtësit e saj të përditëshëm. Media dhe mediatarët janë vigjilentët e palodhur të së vëretës, ata që e duan atë, që e ndërtojnë dhe që e mbrojnë atë. E tillë është për mua gazetarja Elida (Skënderi) Buçpapaj.

Një sy vigjilent që nuk fle! Nje mendje qe punon pa u lodhur, sepse dashuron njeriun që ushqehet nga e vërteta. Një shpirt kritik që “rebelohet” krenarisht për të mbrojtur të vërtetat e rëndësishme principiale por edhe ato të voglat e përditëshme sepse “metri” i saj etik është dinjiteti njerëzor. Tek e lexon shkrimin e saj në faqet e bardha të jetës por edhe në dritëhijet e ndeshjes së përditëshme, ke arsye që të kujtosh një thënie të Nënë Terezës, që “në vend që të mposhtesh nga mërzia, ndiz një dritë të vogël të shpresës!”

E kam ndjekur Elidën në këto dy dekadat e fundit dhe libri që ajo sjell para lexuesit është një pjesë e jetës së saj të përditëshme në peshoren e shqetësimit njerëzor, civil dhe atdhetar, ku shtrirja është sa lokale aq edhe globale, sa institucionale aq edhe njerëzore, sa e ditës aq edhe anticipuese! Në librin e saj me publicistikë të përzgjedhur ne marrim në dorë si të thuash një ditar të pulsit të jetës, të fatit dhe sfidës, të shqetësimit dhe protestës, të oponencës dhe demaskimit, sepse Elida Buçpapaj jeton me shqetësimin e njeriut në nevojë, me brengën e lodhjes për fatin e shqiptares si universale, kudo ku ajo ndodhet; ajo është vigjilente për gjithçka që hidhet në harresën denigruese, dhe për atë që e pret të ardhmen e shoqërisë shqiptare kudo ku ata jetojnë si unitet kombëtar por edhe si segmente social dhe kulturor të bashkësive më të gjëra.

Në gjykimin tim personal Elida Buçpapaj në të gjithë “materien” e librit të saj ravijëzon një arkitekturë solide dhe me densitet, gati si një manual rrëfyes se si duhet të sillemi me faktin, me ngjarjen, me dukurinë, me realitetin, me kundërthënien, me informimin, me dizinformimin, me alternativën, me vijat e kithta të pseudoinformimit që shpërndajnë mjegull dhe iluzion. Në besë të kësaj sjelljeje ajo nuk shkon të vizitojë disa të vërteta që njihen dhe janë certifikuar e më tej të na i sjelli të spërkatura me “erëzat” dhe “salcat” pikante të “guzhinës” politike të protagonistëve të ditës që “bëjnë orgji” me disa media që vetëm të tilla nuk janë. Elida është besnike e të vërtetës që godet, që rrezikon, që shpotit, që rrëfen, që këlthet, që proteston, që paralajmëron dhe që me kurajo civile dhe me peshë “Sizifiane”, akuzon duke vënë gishtin mbi plagën. Në këtë kuptim ajo është një reportere në frontin e rrezikut dhe të ndeshjes.

Kjo do të thotë ta duash të vërtetën si veten dhe ta mbrosh atë jo për veten por për socialen, për publiken, për humanen, për zhvillimin, për dinjitetin. Në librin e saj ne ndeshemi me dukuri që kanë ndodhur kohë më parë por nëse arsyetimet e saj në të shumtën e rasteve kanë qenë parashijonjës dhe paralajmërues, kjo shpreh se analiza e saj, gjykimi dhe drejtpeshimet paskërkan qenë në ekuilibër dhe në zemër të ciklonit. Ajo ka folur, ka sjellë mesazhin e saj, si të thuash “ka folur dhe ka shpëtuar shpirtin e saj” – si thoshin latinët; por se ka dhënë kontributin si një “dishepulle e së vërtetës” që gjërat të ishin gjykuar dhe projektuar më mirë në kohën e duhur.

Besnikëria me të vërtetën është provë karakteri, është kujdes në vijueshmërinë që verifikon, është syçelësi në përplasje e papritura, dhe gjetje e peshores historike për gjithëkohësi. Në këtë gjithëgjykim, Elida ka treguar se nuk bën kompromise me konjunkturën, nuk lyp strehë alibish si kovalishencë të politikës së ditës dhe “kuajve të rradhës” mprehur në “karrocën e ekzekutivit” në kohën konkrete. Larg interesave të tilla ajo është e lirë të takojë lirinë, ajo është e lirë të na sjelli lirinë e informimit pa censurë dhe pa vetëcensurë, ajo është e lirë të gjykojë me kokën e saj dhe të peshojë me arsyen e saj pa tabu.

Një mediatare e tillë është e plotësuar me formimin intelektual, dhe adresuar në mënyrë speciale me kulturën publicistike, ku spikat fjala e gjallë, mendimi virulent, stili luftarak, forma joshëse, lundrimi me begati i fjalës, dhe dinamika e shpalosur “katër kanat” ku asgjë nuk fshihet, çdo gjë në dritë të diellit!

Ndokujt kjo kurajo dhe shpirt proteste nuk i ka pëlqyer, i ka krijuar bezdi dhe një lloj urrejtje shpagimi, por se ajo nuk është frikësuar nga sulmet e hapura apo të “ambalazhuara”, nuk është mikluar nga joshjet shkurajuese që dhurojnë “puthje jude”, nuk është tronditur në boshtet e saj edhe nga kundërshtimet arogante që jashtë kostumit zyrtar në pafuqinë e tyre sillen me arrogancën e (mos)kulturës së rrugës. Si një “skllave” e lirisë e dinjitetit dhe së vërtetës, ajo ka vijuar punën, duke ndërtuar profilin që ka sot.

Dinjitoze, e vëmendëshme në çdo grimë të kohës, mbajtëse e rregullt e bilanceve të ngjarjeve dhe një penë kurajoze që flet me zërin, që di të dëgjoj jehonën e vet por edhe të kombinohet në koralet serioze që media ka sot.

Gjeografia e këtj zëri është globale. Lëvizet në Shqipëri në meridianet dhe paralelelet gati kapilare të shoqërisë shqiptare. Në institucionet, partitë, aleancat, intrigat dhe poshtërsitë, në fitoret reale dhe arritjet e atdheut. Zgjerohte kjo gjeografi në Kosovë, dhe kudo ku janë shqiptarët. Elida është në Bruksel, në Strasburg, në Hagë apo në Paris, në Londër apo në New York, në Beograd apo Athinë, ajo është kudo me syrin e saj vigjilent ku globi përpiqet të çajë me kalimin e vështirësive drejt së ardhmes dhe paqes. Është atje ku institucionet ndërkomëbëtare rrahin mendimet, përballin versionet, dhe ndeshen pro dhe kundër në sitsteme ku” gijotina” e vetos ndal rrjedhat historike! Ky puls shqetësimi dhe ky kujdes qelibar e shembullor, e ka bërë punën e përditëshme të gazetares Elida Buçpapa një arkiv të çmuar të historisë së dy-tre dekadave të fundit. Në këtë këndëvështrim librin që kemi në duar dhe që do ta kemi si një alamanak në gjithëkohësin e pasme, do duhet ta çmojmë edhe si një lloj biografie të historisë sonë Brenda asaj 100 vjeçare të Shqipërisë si shtet i pavarur!

Vlerësoj tek Elida edhe kuptimin mbi kujtesën historike. Ajo e kombinon atë me qëndrimin kritik ndaj adresës historike. Elida është kundër amnezisë historike, jo në udhë dhe frymëzim të shpagimit për kalvarin e saj dhe të familjes gjatë rregjimit komunist! Kurrsesi jo në atë kahje! Ajo ka një bindje të thellë civile dhe formim intelektual që e mbajnë larg dallgëve të tilla turbullonjëse.

Për Elidën të mos harrosh do të thotë të njohësh rrethanat, subjektet, individët, protagonistët, xhelatët, spiunët, mashtruesit, “shumëfytyrësit” të cilët nuk kanë humbur, por se kanë ndryshuar kostumet dhe llojin e humorit. Nga ai i ziu tek ai rozi, nga ai gri tek ai laramani! Në këtë gjendje ajo nuk e fsheh neverinë e përligjur. E mbron me forcë të drejtën sepse ndryshe ne jemi në gënjeshtër të plotë me veten, me demokracinë, me të ardhmen.

Në lirinë e gjykimit secili ka në posedim të plotë veten dhe përjetimet e tij. Edhe kur të lexojë librin është i lirë të thotë me këtë jam në një mendje, me këtë nuk jam dakord, kjo më duket e motivuar, kjo nuk më bind.

Vetëm kështu jemi në ujërat e rrjedhave plurale dhe të diversitetit. Argument i autores është udhërëfyes, argumentet tanë janë komplementarë. Ne jemi të lirë të gjykojmë me mendjen tonë, por nëse jemi në sinergji me mesazhet që përcjell autorja Elida Buçpapaj, qoftë edhe si ndryshim qëndrimi dhe argument, edhe në këtë rast ne jemi në demokracinë e mendimit, të barabartë si të ndryshëm. Këtë kontrastim ia kemi për mirënjohje autores Elida Buçpapa dhe librit të saj.

* * *

Të sjellësh një libër në jetë është ngjarje për autorin/autoren. Në të gjen shqetësimin dhe jetën e saj në puls të shqetësimit qytetar dhe intelektual.

Bashkë me të ne si lexues marrim me vete edhe një pjesë të vet autorit që si peng respekti dhe miqësie na vjen për të nyjëzuar lidhjen reciproke.

Për ata që e kanë njohur me kohë Elidën (ky është rasti im) janë në gjendje të thellojnë miqësinë përmes prurjeve të reja të ndërsjellta dhe miqësi të tilla vjetrohen si vera. Për ata që njohjen e kanë të kohëfundit ky libër është një shans më shumë për komunikim që thellojnë njohjen sepse kështu bëhet e mundur që të bashkohen kontributet.

Për lexuesin që e takon autoren për here të parë, është e thjeshtë, nga dita që ai merr në dorë librin e saj ka mundësinë që të zgjerojë njohjen për problematikën e rrokur dhe të celebrojë një miqësi të re, sepse Elida është një personalitet mendjehapur, që i shton humanizmit nga humanizmi i saj bujar. Nga sot ne kemi një libër më shumë në qarkullim, pra një doracak më shumë në udhëtimin që për fatin tonë të mirë është i përbashkët.

Libri dhe shqetësimi i Elida Buçpapajt e ka brënda natyrshëm edhe këtë shqetësim apo mesazh, si do të jetë udhëtimi ynë i ardhshëm, le të mendojmë që sot në mënyrë që nesër të mos themi të zënë në përgjegjësinë e fajit të mosveprimit, përse nuk e bëmë dje këtë gjë!

Të faleminderit Elida!

 

 

  • twitter
  • facebook
  • linkedin
Fjalë kyçe: , ,
2 Comments
  • author avatar
    Eglantina mandia 4 years ago Reply

    Z. Kabo,jam plotesisht I nje mendimi,ju faleminderit per kete analize.brilante. me nderim te thelle, eglantina mandia.

  • author avatar
    Nadire 4 years ago Reply

    Nje paratheni e merituar qe ploteson mendimin autorial , me deshiren qe Tirana e se ardhmes te jete ashtu si ne e meritojme! Urime dhe suksese Elida! Suksese Prof. Kabo!

Komentet

Lajme të ngjashëm

Notari zviceran Noè Ponti përmirëson përsëri rekordin e tij botëror

Ticinos notoi në garën e delfinit 50 metra në Singapor në 21″50

VOAL- Noè Ponti fjalë për fjalë fluturon në Kupën e Botës. Në Singapor, tiçinasi vendosi një rekord të ri botëror, duke përmirësuar rekordin që kishte vendosur më pak se dy javë më parë në 50 metra delfin me kohën e pabesueshme prej 21″50 (e uli rekordin me 0″17). Në kualifikimet e kursit të shkurtër 23-vjeçari mposhti konkurrencën dhe do të përpiqet të dalë edhe më mirë në finale. RSI

Zvicër- Inflacioni vazhdon të bjerë

Në tetor ai ra në 0.6% në Zvicër, duke arritur kështu nivelin më të ulët që nga qershori 2021.

Rënia e inflacionit në Zvicër vazhdoi edhe muajin e kaluar.

VOAL- Rritja me bazë vjetore, bazuar në të dhënat e publikuara sot, të premten, nga Enti Federal i Statistikave shënoi 0.6%, pas 0.8% të regjistruar në shtator dhe 1.1% të gushtit. Kjo është shifra më e ulët që nga qershori 2021.

Rënia prej 0.1% në muajin tetor krahasuar me një muaj më parë i atribuohet faktorëve të ndryshëm. Ndër to, raporton UST, ulja e çmimeve në sektorin e hotelerisë, benzinën, naftën dhe perimet. Megjithatë, çmimet e veshjeve dhe këpucëve janë në rritje.RSI

Banka Kombëtare Zvicerane- fitim prej 62.5 miliardë frangash në nëntë muajt e parë

Raporti i ndërmjetëm i bankës kombëtare zvicerane u prezantua – “Rezultatet e lidhura me tregjet e arit, valutës dhe kapitalit: vështirë të nxirren përfundime për rezultatin përfundimtar”

VOAL- Çmimi i pozicioneve të arit dhe valutës i lejoi Bankës Kombëtare të Zvicrës (SNB) të regjistrojë një fitim prej 62.48 miliardë frangash në nëntë muajt e parë të vitit. Në të njëjtën periudhë të një viti më parë fitimi ishte 2 miliardë lekë.

Fitimet nga pozicionet në valutë u rritën në 52.38 miliardë franga, krahasuar me 7.01 miliardë më parë, tha SNB sot, të enjten. Rritja e çmimit të arit rriti fitimet nga ky metal i çmuar në 16.61 miliardë franga, krahasuar me 1.07 miliardë të mëparshme.

Pozicionet në franga, megjithatë, shkaktuan një humbje prej 6.22 miliardë, pak më pak krahasuar me 6.09 miliardë franga të regjistruara në nëntë muajt e parë të 2023.

Në njoftimin për shtyp, banka qendrore zvicerane nënvizon se rezultatet e saj varen kryesisht nga ecuria e tregjeve të arit, valutës dhe kapitalit, të cilat përfshijnë luhatje të konsiderueshme. Prandaj SNB nënvizon se është e vështirë të nxirren përfundime për vitin aktual.

Parashikimet për rezervat monetare

Fitimi, kujton SNB, u regjistrua përpara atribuimit në provizionet për rezervat monetare. Sipas ligjit të Bankës Kombëtare, institucioni duhet të lërë mënjanë dispozitat që i lejojnë të mbajë rezerva monetare në nivelin e kërkuar nga politika monetare. Shpërndarja e provizioneve për vitin aktual financiar do të përcaktohet në fund të vitit. RSI

UBS raporton fitim tremujor prej 1.43 miliardë dollarësh

Rezultati përtej pritjeve të analistëve – Integrimi i Credit Suisse vazhdon

VOAL- Në tremujorin e tretë të vitit 2024, UBS arriti një fitim neto prej 1.43 miliardë dollarësh, dukshëm më i lartë se pritshmëritë e analistëve që supozuan një progres, por jo aq të qëndrueshëm. Rezultatet u komunikuan sot, të mërkurën, nga vetë banka, e cila nënvizoi gjithashtu se si po ecën me shpejtësi integrimi i Credit Suisse.

Në vitin 2023, midis korrikut dhe shtatorit, banka regjistroi një humbje prej 785 milionë dollarësh, një rezultat negativ që i atribuohet kryesisht kostove të blerjes së Credit Suisse.

Të ardhurat operative u rritën 5% në 12.33 miliardë dollarë. Raporti kosto-fitim, i cili mat nivelin e shpenzimeve për çdo dollar të fituar, u përmirësua me 3.5 pikë përqindjeje në tre muaj, duke arritur në 83.5%. Për më tepër, UBS përfitoi nga flukse të reja parash që arrijnë në 25 miliardë euro në biznesin e saj ndërkombëtar të menaxhimit të pasurisë. Aktivet nën menaxhim në nivel grupi korporatash u rritën me 15% në 6200 miliardë lekë.

Programi i uljes së kostove të kompanisë reduktoi gjithashtu shpenzimet me rreth 800 milionë dollarë.

Në raportin e ndërmjetëm të sapo publikuar, gjigandi bankar shprehet se pret që edhe tremujori i fundit i 2024-ës të mbyllet me shifra të ngjashme; deri tani fitimet kumulative që nga fillimi i vitit arrijnë në 4.32 miliardë dollarë.

Në frontin e integrimit të Credit Suisse, faza e parë e përthithjes së llogarisë për tregjet e Luksemburgut dhe Hong Kongut përfundoi në tetor. Singapori dhe Japonia pritet të përfundojnë deri në fund të vitit, ndërsa llogaritë e klientëve zviceranë pritet të integrohen në UBS në 2025. ATS/RSI

Migros do të investojë 2.5 miliardë franga në supermarkete

Dy miliardë franga do të ndahen për filialet, gjysmë miliardë të tjerë do të ndahen për uljen e çmimeve

Duke braktisur një pjesë të madhe të aktiviteteve të tij kolaterale, gjigandi i shitjes me pakicë po fokusohet në zgjerimin e supermarketeve klasike duke hapur 140 pika të reja shitjeje dhe duke rinovuar 350 prej tyre.

VOAL- Migros planifikon të investojë 2 miliardë franga zvicerane gjatë pesë viteve në zgjerimin dhe rinovimin e rrjetit të supermarketeve. Gjigandi zviceran i shitjes me pakicë, në mes të ristrukturimit dhe rifokusimit – me braktisjen dhe shitjen e pothuajse të gjitha aktiviteteve kolaterale – planifikon të hapë 140 supermarkete të reja dhe të modernizojë 350 prej tyre.

Paketa e masave të shpallura në Zyrih pason themelimin e kompanisë Migros Supermarkets në fillim të vitit, e cila shënon një pikë kthese në strategjinë e diversifikimit të gjigantit portokalli.

Një gjysmë miliardë franga të tjera do të ndahen për uljen e çmimeve. Sipas një njoftimi për shtyp, mbi 1000 produkte të përditshme do të reduktohen me “zbritje” si këtë vit ashtu edhe vitin e ardhshëm. Grupi gjithashtu synon të rrisë përqindjen e markave të veta brenda gamës së tij të produkteve.

Deri në vitin 2030, numri i Migros, Voi dhe dyqaneve të tjera partnere pritet të rritet nga 790 në rreth 930. ATS/RSI

Gazeta më e madhe zvicerane: BE ka mbyllur të dy sytë përpara Ramës

Edhe gazeta më e madhe zvicerane, Blick, raportoi për arrestimin e dhunshëm të ish-presidentit Ilir Meta.

Ajo shkruan se Meta u arrestua në autostradë, pas një ndjekje.

Sipas gazetës, skenat ngjanin si në një film aksion.

Blick raporton se kundërshtarët e Ramës thonë se ai e ka kthyer vendin në një autokraci me paratë e drogës.

“Në fakt, kundërshtarët politikë të Ramës pretendojnë se kryeministri prej shumë kohësh e ka kthyer vendin në një autokraci të mbushur me paratë e drogës. Ose për të qenë më të saktë: ai toleroi rritjen e krimit të organizuar. Rama i mohon akuzat. Berisha dhe Meta kanë më shumë se një vit që kërkojnë dorëheqjen e qeverisë, duke e akuzuar atë për korrupsion, lidhje me krimin e organizuar dhe politika të dobëta ekonomike,” shkruan gazeta.

Edhe Blick hedh dyshimet se BE ka mbyllur sytë përpara autokracisë së ramës.

“Si e sheh Rama të gjithë këtë? Në qershor, kryeministri shqiptar u pyet nga një gazetar italian se si ishte e mundur që njëri pas tjetrit, njerëzit e rrethit të tij të ngushtë, përfshirë disa ministra, po arrestoheshin për korrupsion, por ai ishte ende në detyrë? Përgjigja e ftohtë e kryeministrit shqiptar: “Në çdo pyll ka derra”.

Por ka një përgjigje tjetër për pyetjen se pse Rama nuk është vënë ende në provë: ai është i preferuari i BE-së. Në janar ai ishte mysafir nderi në samitin e CSU në Bavari. Në maj ai foli me ministrin gjerman të ekonomisë Robert Habeck në Aachen. Kryeministrja italiane Giorgia Meloni u lejua të kalonte pushimet familjare në vilën e tij private. Presidentja e Komisionit BE Ursula von der Leyen i drejtohet Ramës si “i dashur Edi”.

Frauke Seebass, eksperte e Ballkanit në Fondacionin Shkencë dhe Politikë, shpjegoi: “Duhet ta shihni fenomenin Rama në një kontekst më të gjerë. Nga këndvështrimi i BE-së, kjo është një qasje e ngjashme me biznesin për stabilizimin e Ballkanit Perëndimor. Ndryshe nga Aleksandar Vuçiç në Serbi, Rama nuk konsiderohet antievropian dhe është shumë më i lehtë për t’u përballur me të. Pasoja: “Kjo është arsyeja pse ne vendosëm të mbyllim një sy, ose ndoshta dy”,” shkruan gazeta. sn

Qytetarët e Bazelit do të vendosin me referendum për Eurosongun

VOAL- Në qytetin e Bazelit, më 24 nëntor, qytetarët do të duhet të votojnë gjithashtu për kredinë prej 37.5 milionë për të pritur Eurosong 2025. Bashkimi Federal Demokratik (UDF) në fakt ka mbledhur një numër të mjaftueshëm nënshkrimesh për ta çuar çështjen në votime. Nënshkrimet e qytetarëve u dorëzuan sot, të shtunën, në Kancelarinë e Bashkisë së qytetit bregrinas.

Në total, vetëm UDF, e cila nuk ka përfituar nga mbështetje e asnjë partie tjetër, ka dorëzuar 4203 nënshkrime. Për suksesin e referendumit do të ishin dashur 2000. Tani i takon Kancelarisë të verifikojë vlefshmërinë e tij.

Këshilli i Madh i Bazelit e kishte miratuar kredinë e kërkuar nga Qeveria më 11 shtator me shumicë të madhe prej 87 votash pro kundër vetëm 4 kundër (gjithashtu 4 abstenime). UDF nisi një referendum kundër vendimit të Këshillit të Shtetit dhe Parlamentit për të dhënë kredi për manifestimin. RSI

Gazeta zvicerane publikon FOTO-t nga hapësira të qendrës së Gjadrit: Italia ndërtoi një kamp

Nga Jessica Eberhart, Jonas Oesch-NZZ.ch

Italia kërkon të strehojë emigrantët klandestinë në një kamp të mbyllur në Shqipëri, ndërkohë që kërkesat e tyre për azil janë do të trajtohen nga gjykata. Plani ka gjetur pengesa ligjore dhe Roma po përpiqet ta shpëtojë projektin, shkruan gazeta zvicerane NZZ.ch.

Imazhet satelitore ofrojnë njohuri mbi objektin e diskutueshëm që është ngritur në Gjadër të Lezhës në Shqipëri.

Objekti i sapohapur i Italisë për azilkërkuesit ndodhet vetëm 180 kilometra larg bregdetit italian në veri të Shqipërisë. Qendra ka për qëllim të strehojë refugjatët që janë kapur nga roja bregdetare italiane në ujërat ndërkombëtare, ndërsa kërkesat e tyre për azil janë duke u përpunuar.

Image

Në teori, procesi funksionon si më poshtë. Emigrantët dërgohen me anije në Shëngjin dhe transferohen në një zonë porti të rrethuar. Këtu regjistrohen të dhënat e tyre personale, vendi i origjinës dhe gjendja shëndetësore. Menjëherë pas kësaj, ata dërgohen disa kilometra në brendësi të vendit, në Gjadër, ku zyrtarët italianë në një qendër pritjeje shqyrtojnë kërkesat e tyre për azil me një procedurë të shpejtë.

Italia është vendi i parë në Bashkimin Evropian që teston të ashtuquajturin model të vendit të tretë. Sipas këtij modeli, refugjatët do të akomodohen në një vend të tretë jashtë BE-së, në këtë rast në Shqipëri, ku do të shqyrtohen kërkesat e tyre për azil. Nëse autoritetet italiane miratojnë një aplikim, personi do të lejohet të udhëtojë në Itali. Përndryshe, ata do të dërgohen në vendin e tyre ose në një vend të tretë të sigurt.

Megjithatë, eksperimenti nuk po shkon siç ishte planifikuar. Javën e kaluar, 16 emigrantë që tentonin të kalonin Mesdheun për në Itali u kapën nga një anije detare italiane dhe u dërguan në Shqipëri për herë të parë.

Katër prej tyre u rikthyen në Itali pasi ishin të mitur ose vuanin nga probleme të rënda shëndetësore. Menjëherë pas kësaj, një gjykatë në Romë shpalli ligjërisht të palejueshëm ndalimin e 12 emigrantëve të mbetur në qendrën jashtë BE-së.

Gjykata vendosi se sipas ligjit aktual, vetëm emigrantët nga të ashtuquajturat vende të treta të sigurta mund të ndalohen në objektin shqiptar. Kjo për shkak se ligji i BE-së parashikon një procedurë të përshpejtuar kufitare për njerëzit me pak perspektivë për të fituar azil, gjë që u lejon atyre të ndalohen. Pritet që këto raste të zgjidhen shpejt dhe riatdhesimet të organizohen me shpejtësi. Për të gjithë emigrantët e tjerë, nuk ka bazë ligjore për t’i mbajtur ata në kushte të ngjashme me paraburgimin.

Qendra në veri të Shqipërisë është një kamp i mbyllur. Emigrantët e strehuar atje nuk kanë të drejtë të hyjnë apo të dalin lirisht nga ambientet. Objekti është nën juridiksionin italian dhe operohet nga personeli italian. Autoritetet shqiptare janë përgjegjëse vetëm për mbikëqyrjen e jashtme të qendrave.

Image

sn

Për herë të parë, një grup studentësh nga Zvicra kryejnë me sukses testin e raketës në Evropë

Një grup studentësh nga Instituti Federal Zviceran i Teknologjisë në Lozanë të Zvicrës kanë kryer testin e parë të raketës në Evropë.

Ata që kanë ndjekur nga afër zhvillimet e raketave Falcon 9 dhe Starship të SpaceX të Elon Musk, do ta dinë se testet hop janë kryesorë për prodhimin e raketave të ripërdorshme.

Në mënyrë të veçantë, ata testojnë aftësinë e një rakete prototip për t’u lëshuar nga platforma dhe për t’u kthyer poshtë për një ulje vertikale.

Bëhet e ditur se ekipi i studentëve në mënyrë mbresëlënëse mposhti Agjencinë Evropiane të Hapësirës dhe industrinë private të hapësirës evropiane në grusht, duke u bërë grupi i parë që kryen një test të suksesshëm hop në kontinent.

Grupi i studentëve quhet Programi Hapësinor Gruyere (GSP).

Ai u themelua në vitin 2018 me qëllimin e zhvillimit të një demonstruesi rakete të ripërdorshme 2.5 metra të quajtur Colibri.

Tani, ekipi ka kryer me sukses një fluturim 105 metra të lirë me Colibri, përcjell Telegrafi.

Gjatë fluturimit, Colibri u ngrit dhe fluturoi në një lartësi prej 105 metrash. Më pas ai fluturoi 30 metra në juglindje përpara se të kthehej në pikën e lëshimit dhe të kryente një ulje të suksesshme.

Siç raportojnë mediat e huaja, fluturimi zgjati gjithsej 60 sekonda.

Përpara nisjes, presidenti i GSP-së, Jeremy Marciacq deklaroi se qëllimi i grupit ishte “të demonstronte se studentët mund të fluturonin me një prototip rakete të ripërdorshme edhe përpara kompanive private ose agjencive hapësinore”.

Ata bënë pikërisht këtë.

Deri më sot, asnjë kompani private në Evropë nuk ka kryer një test të suksesshëm hop.

Ndryshe, SpaceX e Elon Musk është kompania e parë që operon me sukses një program rakete të ripërdorshme me raketën e saj Falcon 9.

Falcon 9 janë pjesërisht të ripërdorshme dhe kryejnë ulje vertikale me përforcuesit e tyre të fazës së parë.

Ndërkohë, raketa Starship e gjeneratës së ardhshme të SpaceX do të jetë plotësisht e ripërdorshme, që do të thotë se të gjitha fazat e saj do të kthehen në Tokë për një ulje.

Por, çfarë do të ndodhë me GSP?

Grupi tashmë e ka shndërruar teknologjinë e tij në një startup të quajtur PAVE Space. Megjithatë, siç raporton European Spaceflight, nuk do të synojë të zhvillojë një raketë të ripërdorshme në shkallë të plotë.

Në vend të kësaj, PAVE Space do të përdorë automjetin Colibri si pjesë e ofertës së tij të “shërbimeve inxhinierike”.

Me qendër në Renens, Zvicër, PAVE Space po kërkon të ofrojë një shërbim të mbikëqyrjes dhe gjurmimit të hapësirës deri në vitin 2027. sn

Cassis: Mund të ketë luftëra të dehumanizuara në të ardhmen

Këshilltari Federal në Këshillin e Sigurimit të OKB-së: Neuroteknologjia së shpejti do të jetë në gjendje të përmirësojë saktësinë e ushtarëve. Së bashku me inteligjencën artificiale, ata ngrenë pyetje në lidhje me garancitë e zbatueshmërisë së Konventave të Gjenevës

VOAL- Përparimet shkencore mund të çojnë në “luftëra të dehumanizuara” në të ardhmen. Ky është paralajmërimi i lëshuar të hënën nga këshilltari federal Ignazio Cassis në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara në Nju Jork. Kreu i Departamentit Federal të Punëve të Jashtme më pas kërkoi që Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres, të mbajë një konferencë vjetore përpara Këshillit. Ky organ “duhet të ruajë fokusin në çështjet shkencore”, tha Cassis, i cili drejtoi takimin. Këtë e kishte shprehur tashmë dhjetë ditë më parë në samitin e Gjenevës për Shkencë dhe Diplomaci Anticipator (GESDA) në CERN në Meyrin, në kantonin e Gjenevës.

Sipas Cassis, Guterres mund të lëshojë një konferencë ose ta përfshijë këtë çështje në raportet e tij tematike. Këshilli duhet të pyesë veten se si të sigurojë respektimin e Kartës së Kombeve të Bashkuara dhe të drejtës ndërkombëtare humanitare përballë këtyre ndryshimeve, duke i parashikuar ato, vazhdoi ai. “Neuroteknologjitë së shpejti do të jenë në gjendje të përmirësojnë saktësinë e ushtarëve”, si dhe rezistencën e tyre. Së bashku me inteligjencën artificiale (AI), ata ngrenë pyetje në lidhje me garancitë e zbatueshmërisë së Konventave të Gjenevës, përfundoi këshilltari federal.

Nga ana e saj, ambasadorja e Zvicrës në OKB në Nju Jork, Pascale Baeriswyl, tha për mediat se “ne do të mbështesim përpjekjet për të zbatuar rregullat dhe rregulloret ekzistuese” në aspektin e së drejtës ndërkombëtare humanitare dhe të drejtave të njeriut. Ajo më pas nënvizoi rëndësinë e investimit në parandalimin afatgjatë të konflikteve dhe zbatimin e Paktit të ri për të Ardhmen e miratuar nga OKB muajin e kaluar. Ajo përfundoi duke thënë se shkenca dhe teknologjitë e reja mund të çojnë përpara zhvillimin e qëndrueshëm, të drejtat e njeriut dhe paqen dhe sigurinë globale. ATS/RSI

Autobusët ndërkufitarë, Zvicra nënshkruan marrëveshje edhe me Italinë

Në lidhjet midis Italisë dhe Zvicrës, njerëzit do të mund të hipin dhe zbresin në të dy anët e kufirit

VOAL- Një marrëveshje dypalëshe, e cila do t’i bëjë më tërheqëse shërbimet rajonale të transportit ndërkufitar me autobus, është nënshkruar në Romë. Marrëveshja lejon “kabotazh” (në lidhjet midis Italisë dhe Zvicrës, pasagjerët do të mund të hipin dhe zbresin në të dy anët e kufirit).

Kështu lexojmë në njoftimin për shtyp të Departamentit Federal të Mjedisit, Transportit, Energjisë dhe Komunikimeve, ku thuhet se marrëveshja është nënshkruar më 17 tetor nga këshilltari federal Albert Rösti, shef i Departamentit, dhe Edoardo Rixi (zëvendësministër italian për infrastrukturën dhe transportin).

“Lidhjet e autobusëve midis Lombardisë dhe Kantonit të Ticinos, midis Aosta dhe Valais i Poshtëm ose midis Chiavenna (IT) dhe Engadine do të mund të përfitojnë nga kjo,” tha Rösti. Marrëveshje të ngjashme tashmë ekzistojnë me Gjermaninë, Austrinë dhe Francën.RSI

Mbështetja e Zvicrës për çminimin e Ukrainës

U hap Konferenca e Veprimit ndaj Minave në Ukrainë në Lozanë – Konfederata njoftoi furnizimin e tre automjeteve për operacionet në terren

VOAL- Vlerësohet se 139,000 kilometra katrorë të territorit të Ukrainës janë të ndotura nga minat dhe armët e tjera të luftës, një zonë afërsisht 3.5 herë më e madhe se ajo e Zvicrës. Një situatë që kërcënon sigurinë e popullsisë, kufizon punën bujqësore dhe e bën të pamundur rindërtimin e vendit.

Zvicra gjithashtu jep kontributin e saj për të mbështetur shërbimin civil ukrainas për lehtësimin e fatkeqësive. Për shembull, me furnizimin e tre sistemeve të pastrimit të minave të prodhuara nga Global Clearance Solutions (GCS) me bazë në Schwyz, siç u njoftua të enjten nga Presidentja e Konfederatës Viola Amherd në fjalimin e saj të hapjes në Konferencën e Veprimit ndaj Minave në Ukrainë (UMAC2024). Kjo furnizim ka një kosto prej 4.6 milionë euro, e cila do të financohet nga 100 milionë që Këshilli Federal vuri në dispozicion në shtator 2023 për të mbështetur çminimin humanitar në Ukrainë.

Projekti – i cili përfshin gjithashtu një paketë të plotë trajnimi, mentorimi dhe logjistike – synon të forcojë kapacitetet e autoriteteve civile të Ukrainës. Në këtë mënyrë – shpjegon një deklaratë për shtyp – puna e pastrimit në lidhje me çminimin humanitar në Ukrainë mund të kryhet në një mënyrë “të sigurt, efikase dhe efektive”.

Global Clearance Solutions bashkëpunon me Kombet e Bashkuara dhe organizata të ndryshme joqeveritare, si Fondacioni Zviceran për Çminimin. Ajo pret që rreth njëqind nga automjetet e saj të vendosen në Ukrainë deri në vitin 2025.RSI

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

Kliko këtu për të parë arkivën e lajmeve

Send this to a friend