Fatos Nano, Ilir Meta e Edi Rama janë tre njerëzit që e kanë drejtuar të majtën nga 1990. Është një prej dy partive kryesore në vend. Janë 25 vite histori konfliktesh e marrëveshjes shpesh të dyshimta, mes tre drejtuesve të cilët janë shfaqur herëpashere me akuza ekstreme ndaj njëri-tjetrit. Në këtë çerek shekulli, PS ka qeverisur për 12 vite Shqipërinë dhe sot është në pushtet. Kryetar është Edi Rama, ndërsa Ilir Meta është kryetar i një tjetër partie të majtë LSI, e cila doli nga Partia Socialiste, si pasojë e konflikteve për pushtet mes tij dhe ish-kryetarit Fatos Nano.

Këtë verë, tre liderët e së majtës ushqyen mediat me disa sinjale për rikonfigurim të marrëdhënieve mes tyre. Analistë që pretendojnë se janë afër tyre, shkruan për mundësiëne bashkëpunimit mes Ramës e Nanos për të mundur Ilir Metën. Por deri tani nuk ka një konfirmim zyrtar në se kjo është e vërtetë.

Por e vërtetë është se konflikte të forta ka pasur gjatë gjithë historisë së tyre në krye të së majtës. Të shumta kanë qënë përplasjet midis Fatos Nanos e Ilir Metës gjatë 15 viteve të para të historisë së PS-së konlfikte që përfunduan me ndarjen e kësaj partie dhe themelimin e LSI-së së drejtuar nga Ilir Meta. Më pas, Rama e Meta të cilët shpesh ishin bërë bashkë për të mundur Nanon, u bashkuan dhe u ndanë disa herë gjatë tetë viteve të qeverisjes së PD-së. Pati gjithashtu përplasje dhe akuza shumë të forta mes tyre. Ramës e Meta io lanë pas konfliktet mes tyre dhe më 1 prill 2013 nënshkruan marrëveshjen e bashkëpunimit në qeverisje që vazhdon edhe sot. Ndërsa Fatos Nano është jashtë politikës në përpjekje për t`u rifaktorizuar.

Tre drejtuesit e së majtës kanë një histori mjaft komplekse të aktivizimit të tyre në politikë. Origjina e këtij aktivizimi është thelbësore për të analizuar më pas edhe ecurinë e karrierës së tyre politike gjatë tranzicionit.

Fatos Nano ishte kryetari i parë kur PPSH mori emrin Partia Socialiste e Shqipërisë, më 12 qershor 1991 e deri në shtator 2005, kur Nano dha dorëheqjen pas humbjes së PS-së në zgjedhjet e 3 korrikut të këtij viti.

Kur Fatos Nano u zgjodh në krye të Partisë Socialiste, Ilir Meta ishte student i Dhjetorit, por i angazhuar në FRESSH, ndërsa Edi Rama ishte një ndër kritikët më radikalë kundër PPSH së kthyer brenda një natë në PS.

Përmes një serie dossierësh do të përpiqemi të sjellim në vëmendjen e lexuesit historinë e secilit, në momente kyçe, qysh në nisje e deri tani. Dhjetori ’90 është mjaft i rëndësishëm për të kuptuar se cila ishte pikënisja e tri karrierave më të spikatura politike në të majtën shqiptare në Shqipërinë postkomunite, Fatos Nano, Ilir Meta e Edi Rama.

Ku ishin ata në dhjetor të vitit 1990, cili ishte roli i tyre në politikë dhe çfarë rruge ndoqën ata për të hyrë në historinë e zhvillimeve politike të kësaj kohe.

Fatos Nano, ekonomisti liberal i nomenklaturës komuniste dhe rruga drejt postit të kryeministrit të qeverisë së parë pluraliste

Dhjetori i vitit 1990, koha kur në Shqipëri u rrëzua sistemi komunist, Fatos Nano ishte sekretar i përgjithshëm në qeverinë e drejtuar nga kryeministri i fundit komunist, Adil Çarçani. Më herët Fatos Nano kishte qënë nëpunës i Institutit të Studimeve të Marksizëm-Leninizmit, e drejtuar nga Nexhmije Hoxha , e veja e diktatorit Enver Hoxha. Megjithatë, Fatos Nano kishte shfaqur ide liberale si një ndër ekonomistët më në zë të kohës, brenda atij sistemi të mbyllur ku ishte shumë e vështirë të shfaqeshe si i tillë. Në se ishte guximi i tij apo këto qëndrime lidheshin me mbështetjen që i kishte dhënë vetë Ramiz Alia, do të duhet ende kohë për t`u vërtetuar. Në atë kohë udhëheqësi komunist Alia, po përpiqej të stimulonte disa intelektualë të moderonin PPSH-në e cila mbante ende brenda saj Byronë Politike të plakur e injorante. Ndoshta Alia nuk ishte kaq i interesuar për demokraci por se kjo ishte rruga që ai kishte zgjedhur për t`i shpëtuar skenarit rumun, ku lideri komunist u vra dhunshëm nga populli i tij.

Pas shumë zhvillimesh intensive të dhjetorit 1990 kur u shpall pluralizmi politik, Fatos Nano u zgjodh kryetar i ri i PPSH-së, në kongresin e fundit të kësaj partie, më 12 qershor 1991, dita kur kjo parti u pagëzua me emrin e ri, Partia Socialiste e Shqipërisë.

Ky kongres u zhvillua në tre ditë, por një prej seancave të tij më të gjata, ishte seanca e mbyllur e kongresit ku u përjashtua Byroja Politike përmes britmave e thirrjeve, atje ku në të vërtetë komunistët e rinj po zhvillonin betejën e tyre përballë “baballarëve” për t’ua grabitur pushtetin. Komunistët e rinj kishin me vete edhe liderin e fundit komunist, Ramiz Alinë.

Për të kuptuar se çfarë ndodhi në atë seancë të Kongresit të fundit punist, vlen të veçojmë një pjesë nga fjalimi i Dritëro Agollit. Shkrimtari Dritëro Agolli, i cili kishte qënë deputet i PPSH-së, kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve, i njohur si një ndër intelektualët e përkëdhelur të sistemit, “guxoi” të kritikonte fort figurën e diktatorit Enver Hoxha. Fjalimi i Agollit u mbajt përmes thirrjeve histerike të komunistëve të Byrosë Politike e KQ të PPSH-së, “Parti Enver, jemi gati kurdoherë”. Atë fjalim ai e kishte parapërgatitur por i shtoi aty për aty edhe një pargraf ku thekson:

“Ju ma vërtetuat mendimin tim të fshehur në vetvete, se Partia e Punës nuk rinovohet. Bërtitjet tuaja jashtë çdo civilizimi dhe jashtë çdo kohe të qytetëruar, janë pasqyrë e një partie që është shtrirë në shtrat dhe po jep shpirt. Kur dikush jep shpirt, të tjerët bërtasin. Ju bërtisni, pasi ajo që iu polli ju, po jep shpirt në shtratin e vdekjes. Unë, kot mora mundimin ta shpëtoja. Shpëtojeni vetë po mundët! Unë do të largohem, pasi nuk e duroj dot erën e këtij të vdekuri dhe aq më tepër bërtitjet tuaja pranë të vdekurit”.

Me gjithë reagimet e ashpra të shumicës, Dritëro Agolli u mbështet nga disa figura të tjera të rëndësishme të njohur si intelektuale pranë nomenklaturës komuniste. Moikom Zeqo, Servet Pëllumbi etj., dolën në podium për të mbështetur Agollin. Ata kritikuan të shkuarën komuniste të PPSH-së, si dhe udhëheqësin e saj. Fjala e Agollit dhe e mbështetësve të tij në atë kongres provokoi përplasje ndërmjet atyre që u quajtën reformatorë nga njëra anë dhe Byrosë Politike e mbështetësve të saj në kongres nga ana tjetër. Të mbledhur në holl, disa nga byroistët dhe disa delegatë, ata më fanatikët ithtarë të Enver Hoxhës, u kundërpërgjigjën duke ngritur grushtin lart dhe duke thirrur parrullën tradicionale komuniste “Parti Enver, jemi gati kurdoherë” . Kjo parullë vinte si një kërcënim për atë pjesë “të re” të PPSH-së e cila ishte përgatitur të merrte në dorë drejtimin e partisë, por konservatorët, nuk dukeshin dhe aq të përgatitur për ta lënë timonin. Togfjalëshi që qarkullonte shpesh mes tyre ishte: “ne na zgjodhi Enveri dhe s’mund të na shkarkojë Ramizi”. Por Ramiz Alia e kishte parashikuar atë që po ndodhte në atë kongres. Ai kishte përgatitur me kujdes gjtihçka deri tek zgjedhja e kryetarit të ri, i cili do të ishte Fatos Nano.

Është interesant qëndrimi i atyre që po vetquheshin krahu i moderuar. Qëndrimi më i fortë kritik i tyre ndaj byrosë politike nuk kishte të bënte me krimet e komunizimit. Ata bën fajtorë anëtarët e Byrosë Politike dhe KQ, pse e kishin lënë partinë të dobësohej deri në këtë pike sa të vinte një ditë kur të dorëzonin “pushtetin popullor”.

Këta ishin të rinjtë socialist që do të drejtonte Fatos Nano në partinë që kishte ndryshuar vetëm emrin dhe po niste një histori të re bashkë me mëkatet e së shkuarës. Marrëveshja ishte bërë. Por para se të zgjidhej Nano, Ramiz Alia kishte testuar edhe të tjerë për kryetar të PS-së. Një prej tyre ishte edhe Maqo Lakrori, profesor i sapoardhur në Shqipëri nga studimet disavjeçare në Francë. Pas Lakrorit, emri i Fatos Nanos ishte i vetmi si kandidat për pasardhës i Ramiz Alisë. Fatos Nano u shpall kryetar i PS-së më 12 qershor 1991 dhe në krah të tij nënkryetar të kësaj partie u zgjodhën Servet Pëllumbin, Spiro Dede dhe Ismail Lleshi. Pas zgjedhjes së Nanos kryetar, u zgjodh edhe Kryesia e PS-së. Figurat e zgjedhura iu bënë të ditura kongresit, i cili e priti me entuziazëm përbërjen e udhëheqjes së partisë së re.

Fatos Nano deklaroi se partia që ai po drejtonte nuk kishte lidhje me të shkuarën komuniste të saj, 45 vitet kur PPSH kishte sunduar me dhunë popullin shqiptar. Për të tjerët ishte e papranueshem kjo logjike. Partia Demokratike vazhdonte ta kishte si një ndër çështjet kryesore të politikës së ditës, retorikën antikomuniste edhe pasi erdhi në pushtet më 22 mars të vitit 1992.

Veç PD-së, intelektualë të kohës të cilët kishin mbetur jashtë strukturave të dy partive, për shkak të rrethanave në të cilat ndodhen zhvillimet e dhjetorit ’90, nisën të shkruanin e të flisnin kundër PPSH-së së rinovuar në PS. Edi Rama ishte një prej tyre dhe ndoshta më radikali.

Edi Rama: PS të shpallet e jashtëligjshme, nuk ka kërkuar ndjesë për krimet e komunizimit

Në vitin 1991, Edi Rama ishte i pozicionuar shumë qartë kundër PPSH-së e më pas PS-së. Kishte qenë pedagog i pikturës në Akademinë e Arteve, atje ku pati një aktivizim të rëndësishëm të studentëve kundër sistemit komunist të cilët iu bashkuan lëvizjes studentore për rrëzimin e sistemit komunist në Shqipëri. Në librin “Refleksione”, botuar në vitin 1992, ku Edi Rama është bashkautor, shkruan:

“Shifrat e terrorit komunist janë jashtëzakonisht të mëdha në krahasim me popullatën e Shqipërisë dhe në krahasim me vende të tjera ish-komuniste të Evropës, prandaj edhe më e pamundur është harresa te ne…..Denoncimi pa kompromis i veprimtarisë kriminale të PPSH-së deri në nxjerrjen e saj jashtë ligjit, është i vetmi shteg nga duhet të kalojë PSSH-ja për të fituar të drejtën e qytetarisë në shoqërinë e ardhshme shqiptare dhe e vetmja mundësi për opozitën që atdheun e mbetur në duart e rrugaçëve të qosheve të errëta të nomenklaturës, apo të kriminelëve ordinerë, t’ua kthejë miliona njerëzve të ndershëm, që kanë humbur besimin. Për sa kohë PS-ja nuk ka bërë denoncimin e plotë të origjinës dhe historisë së saj, ajo s’mund ta ketë të drejtën për të qenë një parti e ligjshme” .

Kur Edi Rama shkruante në gazetën “Rilindja Demokratike”

Edi Rama ishte një ndër intelektualët që sulmohej shpesh nga gazeta partike e PS-së “Zëri i Popullit”. Rama u përfshi në një debat pasi Kuvendi Popullor vendosi me dekret të dënojë të gjithë atë që tentonin të dhunonin bustet e diktatorit Enver Hoxha. Ishte janari i vitit 1991.

Në gazetën zyrtare të PD-së, “Rilindja Demokratike”, të datës 26 janar 1991, Edi Rama, publikoi një artikull kundër dekretit të Kuvendit Popullor, sipas të cilit dënoheshin me burg ata që dhunonin përmendoret e heronjve, ku bashkë me Skënderbeun përfshiheshin edhe bustet e diktatorit Hoxha. Ndër të tjera Rama shkruan: “Nuk dija ndonjë rast, që populli të sulmojë përmendoret e heronjve të tij”.

Në numrin e datës 27 janar 1991, “Zëri i Popullit” botoi një përgjigje për Edi Ramën të titulluar “Pse çuditet Edi Rama?!”.

“Dje”

Zotit Edi Rama duke lexuar gazetën “Zëri i Popullit” i paska bërë shumë përshtypje dekreti i Presidiumit të Kuvendit Popullor që mbron përmendoret dhe bustet e personaliteteve të shquara të historisë së popullit tonë. i ka bërë aq përshtypje, saqë është çuditur, pasi në numrin e RD-së, të ditës së djeshme, shkruan në shkrimin “Dje, sot, nesër”, “Nuk dija ndonjë rast, që populli të sulmojë përmendoret e heronjve të tij”. Së pari, ai s’ka përse çuditet, sepse ligje të tilla kanë edhe vendet e tjera të botës, e ai, po të interesohej, edhe mund ta mësonte këtë që të mos çuditej. Po të interesohej, ai si pedagog që është, do të mësonte gjithashtu se ligje të tilla nuk dalin për t’i mbrojtur monumentet nga populli, por nga keqbërësit, nga ata që nuk kanë asnjë kredo tjetër përveç asaj të dhunës.

“Sot”

Por, me sa duket, ai e ka hallin gjetkë. Ai çuditet që ka lexuar në dekret emrin e Enver Hoxhës, çuditet që pushteti popullor, për të cilin ai është njeriu më i shquar, pra Enver Hoxha, udhëheqësi i shquar i LANÇ dhe themeluesi i shtetit të ri shqiptar, të kishte nevojë për ndihmën e ligjit, që ta mbronte përmendoren e tij. Ai çuditet se ndoshta do t’u shërbejë atyre forcave destruktive, që duan të fshijnë me dhunë gjithçka ka arritur populli me punë e sakrifica në këto dekada me në krye PPSH-në. Por, ai nuk duhet të harrojë se edhe ndonjë nga liderët e PD-së ka deklaruar që nën drejtimin e shokut Enver Hoxha, Shqipëria pati arritje në shumë fusha.Askush nuk e ndalon Edi Ramën për të shprehur pikëpamjet e tij, për çfarë të dëshirojë. Kjo tashmë është mundësuar në shtypin e opozitës, por është krejt e natyrshme që aktet e dhunës dhe fyerjet publike, shteti t’i ndalojë me ligj. Sepse ato nuk i shërbejnë demokracisë, madje e frenojnë atë.

Zoti Edi Rama, që i lutet Zotit ta ruajë nga “anarkia patriotike”, do t’i thoshim se më e ndershme do të ishte të shfaqte hapur ndjesitë e tij personale, dhe t’i përgjigjej pyetjes: mos vallë ti je përkrahës i atyre që duan t’i shembin monumentet. Nëse je, thuaje troç dhe populli, pastaj, do të gjykojë më saktë se kush i shërben anarkisë patriotike, ti apo ligjet e shtetit, e ata që i zbatojnë ato.

“Po nesër?!”

I shkreti! E gënjen mendja se historia i ka hapur portat për të, se piedestalin e ka gati dhe… mjafton që të ngjitet mbi të. Por lavdia nuk është si gripi, që t’i ngjitet kujtdo”.

Këto janë radhët e një prej editorialeve të shpeshta asokohe “Zëri i Popullit”, gazetë që mbetet përsëri në treg me financimin e partisë që sot kryesohet nga Edi Rama. Demagogjia e gozhduar që në emrin e gazetës, sepse asnjëherë aty nuk ka folur Zëri i Popullit, u mundua të gozhdonte kryetarin e ardhshëm. Po falë harresës së shqiptarëve, që, për fat të keq, e kanë treguar edhe në raste kritike të historisë së tyre, gazeta e partisë do të vazhdojë ta mbajë këtë emër dhe Edi Rama mund të vazhdojë të jetë kryetar i kësaj partie. Kur mori vendimin të pozicionohej radikalisht kundër komunistëve dhe krimeve të tyre, madje edhe kundër Luftës Antifashiste-Nacionalçlirimtare, Edi Rama as që e kishte menduar se 18 vite më vonë, ai do të ishte pikërisht në krye të atyre njerëzve, që kanë dëshirë të të thërrasin akoma “shok”. Po “shokët” e ftuan në gjirin e tyre, madje edhe ata komunistë të devotshëm, që kishin shkruar në gazetën “ZP” të datës 27 janar 1991 (“I shkreti! E gënjen mendja se historia i ka hapur portat për të, se piedestalin e ka gati dhe… mjafton që të ngjitet mbi të. Por lavdia nuk është si gripi që t’i ngjitet kujtdo”).

Artikulli ishte pa emër por protagonistë të kohës, drejtues të PS-së që asokohe drejtonin edhe këtë gazette, thonë se artikulli është shkruar nga një prej drejutuesve kryesore të PS-së që u rendit si një prej bashkëpunëtorëve të ngushtë të Edi Ramës kur ky i fundit sulmohej nga parardhësi i tij Fatos Nano. LULJETA PROGNI
Tesheshi.com

NGA IV KALOÇI*

Për herë të parë “Gazeta Shqiptare” publikon dokumentet sekrete të vitit 1976 me korrespodencën e panjohur mes sekretarit të Komitetit të Partisë së Shkodrës, Prokop Murra dhe sekretarit të Komitetit Qendror të PPSH-së, Ramiz Alia, lidhur me aktoren e këngëtaren e njohur Justina Aliaj, të cilës i ishte dhënë një rol pozitiv në një prej filmave të Kinostudios “Shqipëria e Re”. Informacioni dhe justifikimi i sekretarit të parë të Shkodrës, që për aktoren e njohur shkodrane nuk kishte dhënë leje për të interpretuar atë rol pozitiv dhe shënimi i Hysni Kapos që ajo të kthehej menjëherë në Shkodër dhe ndaj atyre që kishin mashtruar Komitetin e Partisë të atij qyteti do merreshin masa të rënda.
***
Në një nga numrat e kaluar të “Gazeta Shqiptare”, të botuar para pak ditësh në rubrikën historike Dossier, publikuam disa dokumente sekrete të vitit 1976, ku funksionarët më të lartë partiakë të rretheve të Korçës e Tiranës komunikonin me eprorët e tyre në Komitetin Qendror të PPSH-së, deri te Ramiz Alia, lidhur me aktorin e njohur të kinematografisë shqiptare, Bujar Lako.

E gjithë korrespodenca në mes tyre kishte ardhur pas një letër-ankese që kishte bërë një veteran nga fshati Lubonjë i Korçës, i cili i bënte me dije Komitetit të Partisë të Korçës dhe Komitetit Qendror të PPSH-së, duke u kërkuar llogari se si ishte e mundur që “shokët e partisë” kishin lejuar që Bujar Lakos t’i jepej një rol pozitiv në filmin “Përballimi”, (ai i Martinit, sekretarit të partisë të Korçës), në një kohë kur babai i tij, Shëndet Lako, gjatë Luftës Nacionalçlirimtare kishte qenë me Ballin Kombëtar në çetën e Safet Butkës.

Pra, e gjithë ajo korrespodencë mes funksionarëve më të lartë partiakë bëhej për faktin e vetëm që aktorit të njohur i ishte dhënë një rol pozitiv në film?! Por, a ka qenë një rast i veçantë çështja “Bujar Lako”, që vuri në lëvizje funksionarët më të lartë partiakë të rretheve të Korçës e Tiranës, që pasi ngritën grupe pune për të verifikuar në vend letër-ankesën e veteranit nga fshati Lubonjë për biografinë e aktorit, më pas të komunikonin me shkresa zyrtare deri me Ramiz Alinë? Siç duket dhe nga këto dokumente që po botojmë më poshtë në këtë shkrim, problemi me Bujar Lakon nuk ka qenë një rast i veçuar, por një normë apo një vijë e ndjekur me rigorozitetin më të madh nga funksionarët partiakë në periudhën e paraviteve ’90-të!?

Kjo duket qartë, pasi e njëjta gjë është përsëritur edhe me aktoren e këngëtaren e njohur shkodrane, Justina Aliaj, po në vitin 1976, kur si për koincidencë fatale, edhe asaj ashtu si Bujar Lakos, i është besuar roli i një sekretareje partie në një prej filmave që sapo kishte përfunduar së xhiruari Kinostudio “Shqipëria e Re”. (Bëhet fjalë për filmin “Thirrja”). Dhe pas kësaj, dikush ishte ankuar në Komitetin e Partisë së Shkodrës dhe njëkohësisht në Komitetin Qendror të PPSH-së, gjë e cila kishte sjellë që këto organe drejtuese partiake të nisnin një varg shkresash zyrtare ndërmjet tyre për të gjetur fajtorët që kishin lejuar aktoren Justina Aliaj të interpretonte në atë film dhe aq më keq një rol pozitiv? Kjo gjë, pasi Justina Aliaj ishte një nga këngëtaret e Festivalit të XI-të në Radio-Televizion, që u godit nga udhëheqja e lartë e PPSH-së në Plenumin e IV-të, së bashku me Bujar Kapexhiun, Edi dhe Mihallaq Luarasin, Françesk Radin dhe Sherif Merdanin. Pra, këta ishin shpallur si “Delja e Zezë” e atij festivali dhe siç dukej, ky përcaktim nuk do t’u hiqej kollaj deri në rënien e atij regjimi.

Por, ndryshe nga çështja “Bujar Lako” që u mbyll nga Ramiz Alia pa një ndëshkim shumë serioz për aktorin, kësaj radhe aktorja e këngëtarja e njohur, Justina Aliaj nuk do të shpëtonte lehtë. Aktores së talentuar Justina Aliaj, jo vetëm që iu hoq roli te filmi “Thirrja” dhe ju dha një aktoreje tjetër, por më pas ajo do të përfundonte si punëtore e thjeshtë në një ndërmarrje të Tiranës. Nuk dihet se për çfarë arsyesh problemi i Justina Aliajt nuk i është dërguar vetëm Ramiz Alisë që mbulonte Artin e Kulturën në Komitetin Qendror, por ai u ka shkuar edhe Hysni Kapos, Haki Toskës dhe Hekuran Isait, (tre sekretarët e tjerë të K.Q. të PPSH-së), prej të cilëve, Hysni Kapo mbulonte organet e diktaturës së proletariatit, siç quheshin në atë kohë Ministria e Brendshme, ajo e Mbrojtjes, Sigurimi i Shtetit, prokuroria, hetuesia dhe gjykatat. Dhe për të zgjidhur çështjen “Justina Aliaj” është ngarkuar Çajup Rusmali, funksionar i Komitetit Qendror të PPSH-së, i cili mbulonte artin dhe kulturën.
INFORMACIONI I PROKOP MURRES PER RAMIZ ALINE
Ashtu siç bëmë me dije edhe pak më lartë në këtë shkrim, ankesa për aktoren dhe këngëtaren e njohur shkodrane Justina Aliaj është bërë në adresë të Komitetit të Partisë së Shkodrës dhe në aparatin e Komitetit Qendror të PPSH-së, tek dy udhëheqësit më të lartë pas Enver Hoxhës. Kjo gjë duket qartë edhe nga dokumentet arkivore që po botojmë më poshtë, pasi sekretari i parë i Komitetit të Partisë së Shkodrës, Prokop Murra, i dërgon një informacion Ramiz Alisë, i cili ka të bëjë me problemet në Teatrin “Migjeni” të Shkodrës, por që vendin kryesor në atë letër e zë çështja “Justina Aliaj”. Në atë informacion Prokop Murra shkruan:
PARTIA E PUNES SHQIPERISE Sekret
KOMITETI I PARTISE SE RRETHIT Ekzemplar, Nr. 1
Nr. 531 ….Prot. SHKODER, më 14.4.1976
(Për dijeni Sh. Hysni, Haki, Hekuran)
SEKRETARIT TE KOMITETIT QENDROR TE PPSH
Shokut Ramiz Alia Tiranë
Jam informuar se shokët e Kinostudios kanë ngritur në Komitetin Qendror te shoku Çajup, se për aktivitetin e aktores së teatrit tonë, Justina Aliaj, në rolin e sekretares së partisë në një film të xhiruar kohët e fundit, kanë marrë mendimin tim.
E quaj të arsyeshme t’ju vë në dijeni se një mendim i tillë nuk është dhënë nga ana ime, sepse edhe nuk jam pyetur dhe nga sa di, këtë nuk e kanë bërë as shokë të tjerë të Komitetit të Partisë.
Për sa e njohim praktikën e punës së Kinostudios në rrethe, ajo shpesh ka aktivizuar aktorë amatorë pa marrë mendimin e organizatës bazë të rrethit, bile në ndonjë rast njerëz me përbërje jo të mirë, duke krijuar dhe shqetësim, gjë për të cilën kohët e fundit kemi informuar Komitetin Qendror me shkresën tonë Nr. 2237, datë 16.12.1976.

Shoku Ramiz
Në mbledhjen e fundit që organizuat me sekretarët e propagandës, me të drejtë na keni kritikuar që nuk informuar Komitetin Qendror lidhur me kundërshtimin që patëm me ekipin e Ministrisë së Arsim-Kulturës për disa probleme të ngritura nga ana e tyre për sektorin e kulturës si dhe për ndonjë person në përbërje të ekipit.

Siç mund të jeni në dijeni, Ministria e Arsim-Kulturës dërgoi në rrethin tonë në muajin shkurt një ekip për të parë punën në fushën e arsimit, kulturës dhe fizkulturës. Në përfundim të punës, ekipi bëri një takim me shokët e Komitetit të Partisë e Komitetit Ekzekutiv dhe shkëmbyem disa mendime rreth punës dhe konkluzioneve që kishin arritur. Në këtë takim nga ana e shokëve të rrethit është ngritur si shqetësim i organizatës së partisë së Teatrit “Migjeni”, përse në ndonjë mbledhje të kolegjiumit të ministrisë dhe në teatër, nga grupi i punës që përbëhej nga Miho Gjini dhe Naum Prifti, është ngritur problemi se në Teatrin tonë ka shfaqje të “etnografizmit” dhe “konservatorizmit”, duke shpjeguar se me të tilla gjëra e ka luftuar Teatrin e Shkodrës, armiku i popullit, Fadil Paçrami. Shoku Fejzi Koçi dhe Afka Gambeta kanë shpjeguar se këto gjëra nuk janë as në shfaqje dhe as tendencë, por si një orientim që teatri duhet ta ketë në punën e tij.

Mbas disa ditësh, ekipi erdhi në Shkodër për të dhënë konkluzionet dhe vuri në dijeni shokët e mi për materialet një ditë përpara se të zhvillohej mbledhja. Në material ishin shtruar disa probleme ndryshe sa ishin dhënë më parë, qoftë edhe në konkluzionet e pjesshme në institucionet kryesore që kontrolluan, pra në material-shfaqjet e “etnografizmit” dhe “konservatorizmit” për dramat “Nora” dhe “Shpartallimi”, tani ishin vënë si tendencë e punës së teatrit tonë.

Shokët tanë mbasi u njohën me këtë material, megjithëse shumë vonë, kërkuan edhe njëherë takim më shokun Fejzi Koçin dhe Afka Gambeta, për të sqaruar përse me fjalë thuhet ndryshe, dhe tani në material është shkruar ndryshe. Në këtë takim shokët e ministrisë mbronin mendimin e shkruar në material, por pa argumentim.

Duke pasur këto fërkime, shokët na informuan dhe të nesërmen para se të fillonte mbledhja për të dhënë konkluzionet, unë u takova me shokun Thoma Deliana ku ishin dhe shokë të tjerë të ministrisë dhe të rrethit dhe i ngrita këto probleme:
Së pari, duke i shprehur kënaqësinë që ministria gjeti mundësi me na ndihmuar me një ekip, i bëra vërejtje për metodën e punës. Nuk e quajta të drejtë që Komiteti i Partisë nuk u vu në dijeni me kohë, në mënyrë që bashkë me shokët e ekipit të futeshin dhe shokë të rrethit për të mësuar. Një punë e tillë duhesh bërë edhe me Komitetin Ekzekutiv, bile atij i duhesh dhënë materiali përpara se të shkohej në mbledhjen e zgjeruar, me qëllim që jo vetëm për t’u përgatitur, por edhe të shikohej mundësia për të sheshuar ndonjë gjë. Gjithashtu, i thashë se edhe baza në konkluzionet e pjesshme që kanë dhënë, e ka kritikuar metodën e punës së ekipit për kulturën, pasi është shmangur në shumë raste takimi me masën, duke njoftuar takime vetëm me drejtuesit e institucioneve. Kështu është vepruar me Teatrin “Migjeni”, ku s’është bërë asnjë takim me kolektivin, në kooperativën bujqësore të Bajzës, për të cilën nxorën konkluzione të gabuara në Shtëpinë e Pionierit etj.

Së dyti, unë ju ngrita çështjen se si Sekretar i parë, unë për herë të parë po dëgjoj pas Plenumit të 4-të të Komitetit Qendror, shqetësimin e Ministrisë për Teatrin “Migjeni”. Për këtë kërkova ballafaqim dhe analizë të veçantë, pasi këto gjëra nuk mund të kaloheshin kaq lehtë. Në konkluzionet që dhanë në mbledhje, këto gjëra që kishim kundërshtim, u hoqën.

Së treti, si në takimin, ashtu edhe në mbledhje kur foli shoku Thoma, jam detyruar që t’i ndërhyj kur theksin e vinte te konservatorizmi, duke i thënë se Plenumi i IV-të i Komitetit Qendror na ka kritikuar shumë për liberalizmin.
Për problemet e mësipërme që kemi kundërshtuar ne dhe nuk na i kanë argumentuar, u kemi kërkuar ballafaqim të veçantë. Ju me të drejtë na keni tërhequr vëmendjen, pasi duhet t’ju sinjalizonim.
Për Komitetin e Partisë të Rrethit
Sekretari i Parë
Prokop Murra (firma)

URDHRI I PRERE I HYSNI KAPOS, PAS INFORMACIONIT NGA SHKODRA
Informacioni i bërë nga Prokop Murra, pasi ka mbërritur në Komitetin Qendror të PPSH-së, në adresë të Ramiz Alisë, Hysni Kapos, Haki Toskës dhe Hekuran Isait, është “marrë në dorë” nga Hysni Kapo, i cili ka ngarkuar Çajup Rusmalin ta ndjekë atë çështje. Kjo gjë shihet qartë dhe nga letra e tij ku thuhet:
Çajupit
1. Jam i mendimit të merren masa ndaj atyre që jo vetëm e kanë marrë Justina Aliajn pa marrë pëlqimin e K.P. së rrethit, por edhe që mashtruan me K. e P. Këta njerëz duan të rehabilitojnë elementë të ligj, që armiqtë Todi Lubonja e Fadil Paçrami i ngritën në qiell me Festivalin e XI-të.
2. Jam i mendimit që Justina Aliaj të kthehet menjëherë në Shkodër.
Njerëzit që përdoren në filma dhe televizion duhet të shihen në radhë të parë nga ana politike dhe patjetër edhe nga aftësitë artistike. Për këta duhet të merret pëlqimi i Partisë në rrethe.
Hysni Kapo (firma)

PAS LETRES SE HYSNI KAPOS, MASAT NDAJ KINOSTUDIOS
Pas letrës së Hysni Kapos me porositë e tij se si duhet të zgjidhej çështja “Justina Aliaj”, aparati i K.Q të PPSH-së është vënë në lëvizje duke komunikuar me shkresa zyrtare me Kryeministrinë, Ministrinë e Arsimit e Kulturës, sektorin e shtypit në Komitetin Qendror, Kinostudion, Radio-Televizionin etj., të cilat zhvilluan mbledhjet e organizatave bazë të Partisë për zgjidhjen e atij problemi. Kjo gjë duket edhe nga letra e më poshtme ku thuhet:
Lidhur me vërejtjet që beri shoku Hysni, u vu në dijeni Ministria e Arsim-Kulturës, aparati i Kryeministrisë dhe sektori i shtypit në Komitetin Qendror që të ketë parasysh televizionin. U bë mbledhja e organizatës bazë të Partisë, e cila vuri përpara përgjegjësisë drejtorin dhe regjisorin e filmit për aktivizimin e Justina Aliajt. Gjithashtu, u vu përpara përgjegjësisë drejtoria e Kinostudios, për një vëmendje më të madhe lidhur me aktivizimin e aktorëve në filma. Shokët e Kinostudios këmbëngulën që kanë marrë mendimin e K.P. të Shkodrës (Zina Franja dhe Adem Tahirit, për aktivizimin në filma të Justina Aliajt).
11. VI. 1976

(m.k/GazetaShqiptare/BalkanWeb)

Kryeministri Edi Rama në një intervistë për gazetën italiane “L’Unita”, ka folur për disa tema të rëndësishme si, çështja e emigrantëve në vendet e BE, apo kriza ekonomike në Greqi. Për Ramën Europa duhet të përballet me emigrimin masiv dhe jo t’ju mbyllë derën. Ajo çka ndodh sot tha ai, tregon boshllëkun e BE-së. Kjo krizë rrezikon të shpartallojë mbarë Europën nëse nuk përballet së bashku.

Ndërsa për vijën e ashpër që ndjek Partia e Mateo Salvinit, Lega Nord sipas së cilës emigrantët duhen kthyer mbrapasht, ose iu duhen mbytur anijet, Rama u shpreh se ky i fundit duhet të mësojë se sa fiton Italia sot nga emigrantët.

Në Itali këto ditë, emigracioni është në qendër të debatit. Partia e Mateo Salvinit, Lega Nord, kalëron linjën e ashpër: t’i kthejmë mbrapsht migrantet në shtepitë e tyre, të mbysim anijet. Guvernatorët legiste Zaia dhe Maroni refuzojnë kuotat e migranteve që u ka përcaktuar qeveria. Çfarë mendoni Ju, sot në krye të një vendi që njezet vjet më pare njohu një migrim të fortë drejtë Italisë?
“T’i sulmosh kundërshtarët me objektivin që t’i flasësh barkut të gjindjes së trembur, për t’i marrë vota që lindin nga ankthi, është një lloj politike që e njohim mirë. Ajo pretendon t’u japë zgjidhje problemeve të renda, por siç na mëson historia, është e aftë vetëm të përkeqësojë gjendjen. Nuk ka nevojë të kthehemi shumë mbrapa në kohe për të parë gërmadhat dhe gjakun që ka lënë në trupin e Europës pikërisht ajo lloj politike, e cila pasi është ushqyer me ankthet është vërsulur egërsisht kundër shpirtit të vetë njerëzimit”.

Vija fundore e Lega-s është ajo e sulmit kundër Ipeshkëve të akuzuar si “kokëçarës” që e menaxhojnë mikpritjen si të ishte biznes. Në këtë drejtim Kisha bën politikë apo u kujton njerëzve arsyet e mëshirës njerëzore?
“Politikanët ose partitë që i propozojnë një bashkësie rrugën e pastrimit identitar të çfarëdo natyre, sjellin vetëm ferre shumë më të dhimbshëm se sa ferri që pretendojnë të zhdukin. Mbase ka gjasë që në Itali duke i’u vërsulur Papës, Kishës, Ipeshkëve të ben të fluturosh lart në sondazhe, po nuk duhet një diplomë në histori për të kuptuar se qendrime të tilla e ulin poshtë njeriun dhe njerëzimin tonë. Mirëpo fakti se e gjitha kjo është kaq e qartë, e bën ende më të trishtueshëm e të rrezikshëm lulëzimin e kësisoj subjekteve akoma sot e gjithë ditën”.

Italia dhe Greqia janë porta e Mesdheut. Në takimin e fundit europian kryeministri Renzi kërkoi rishpërndarjen e kuotave mes vendeve anëtare për azilkërkuesit dhe rishikimin e traktatit të Dublinit. Sipas jush, ky është një problem i çdo shteti më vete apo do të lypsej një pergjigje e të gjithë Bashkimit Europian si i tille ndaj zbarkimeve?
“Çka është me të vërtetë frikësuese është vetë fakti që vrojtohet dhe flitet për këtë dejá vu dramatike, pa asnjë shenjë përgjigjeje bindëse nga ana e BE-së. Provohet një ndjenjë e fortë boshllëku përballë marshimit mbi Europën të armatës së antipolitikës dhe populizmit. Dhe kjo bën me të vërtetë të papranueshme zvjerdhjen e atij mendimi të mrekullueshëm strategjik i cili e pagëzoi me emrin Bashkim Europian projektin më të qendrueshëm të paqes mes vendeve që mendja njerëzore ka konceptuar ndonjëherë”.

Po si mund të përballet një migrim masiv si ky që përshkon Mesdheun? A i ka Bashkimi Europian instrumentat për ta bërë këtë apo, i shtyre nga egoizmat kombëtarë, duhet të ngrejë flamurin e bardhë?
“Ky emigrim masiv ka nxjerrë në sipërfaqe atë që ndërkohë ekzistonte, boshllëkun e Europës së sotme. Ta shohesh kaq të manget në strategji përballë dallgës së papushimte të njerëzve të dëshpëruar që i ikin mjerimeve të luftës, të krijon ndjesinë e tmerrshme të një kundërdallge egoizmash kombetarë që e bejnë Bashkimin Europian mohimin e vetvetes, të arsyeve të lindjes dhe të ekzistencës së tij. Është tepër e thjeshtë në dukje ta mbash këtë problem kolosal larg kufijve të tu, kur nuk je kufiri i shpresës për këta mijëra të dëshpëruar, siç janë Italia apo Greqia. Por në të njejten kohë ama, është budallallëk me tepri të mos kuptosh se kjo përplasje o përballohet së bashku ose rrezikon të shpartallojë me themeli mbarë Europën që njohim sot”.

E megjithatë, vende të mëdha si Britania e Madhe apo rajone si Veneto ose Lombardia, besojnë që përgjigja është Nimby, not in my backyard…
“Ndërkohë që jetohet me iluzionin se mjafton t’i mbajmë larg “ata atje” për të qënë të qetë, problemi ka hyrë tanimë brenda në të gjitha shtëpitë. Sa më shumë Europa politike do të refuzojë t’i nënshtrohet domosdoshmërisë së një veprimi të përbashkët, aq më shumë takticizmat e sforcuara të çdo vendi më vete do të zgjerojnë livadhet e antipolitikës, me të cilën vijnë bashkë ksenofobia, urrejtja, sekëlldia sociale dhe lëkundjet e brendshme. Isha shumë i kënaqur për se si njerëzit e vlerësuan duke i dhëne një fitore historike PD-së së Renzi-t në zgjedhjet e shkuara europiane; mbajti një mendim kritik për Europën pa e refuzuar atë, por duke folur me zë të lartë për Shtetet e Bashkuara të Europës, ndryshe nga të tjera parti të së majtës europiane që u influencuan nga dallga populiste dhe humbën. Të shihje Francën e Jean Monnet-se, De Gaulle-it, Miterrand-it, ku pergjatë asaj fushate elektorale fjala Europë përmendej thuajse gjithnjë për keq, të dukej se ishe në një makth”.

Në Itali ka një komunitet shqiptar shumë të madh në numër. Kush është ndjesia e bashkëkombasve tuaj ndaj vendit tonë?
“Rasti shqiptar në Itali duket se tanimë është pjesë e mësimeve të historisë. Duket sikur është një epokë gjeologjike më parë, po në fakt kanë kaluar vetëm 25 vjet. Dhe do të doja t’ju sillja disa të dhëna lehtësisht të verifikueshme që jam i sigurt do të habisnin shumicën e italianëve. Ata të mallkuar që të pavdekësuar në fotografinë bardhezi të Oliviero Toscani-t bënë xhiron e botës mbi anijen më të stërmbushur të historisë së lundrimit dhe i dhanë babait të Legës, një farë Umberto Bossi, idenë gjeniale që t’i mbyste të gjithë, duke përdorur topat e ushtrisë italiane, sot kontribuojnë në Prodhimin e Brendshëm Bruto të Italisë”.

Në ç’menyrë dhe në çfarë proporcionesh?
“Në 2014-en ata kanë derdhur në arkën e shtetit italian plot 3.2 miliardë euro taksa! Pikërisht ata, të mallkuarit e arratisur nga ferri i një diktature që bënte pastrim identitar të natyrës ideologjike, e që terrorizuan ëndrrat e italianëve falë zëdhënësve të politikës më të ulët e më të neveritshme. Dhe kontributet e tyre në 2014-ën ishin 2.8% më shumë se në 2013-ën. Me një shumë sa rreth 25% e PPB-së së Shqipërisë”.

Doni të thoni se duke u dhëne kohë e mundësi, migrantët kthehen në një burim pune dhe ekonomie për vendin pritës?
“Sigurisht. Komuniteti shqiptar që sot punon fort në Itali, është kontributori i dytë pas atij rumun, i cili vitin e shkuar ka derdhur 6.4 miliardë taksa për shtetin tuaj. Por marrë për frymë popullsie, shqiptarët janë të parët. Jo vetëm kaq: Ata janë disa mijëra me pak se 300 mijë si taksapagues, po mbi 40 mijë prej tyre jetojnë falë një biznesi të vogël ose të mesëm. Pra, edhe kanë krijuar punësim dhe jo vetëm për vete”.

Duke qënë se tema e emigracionit sot ka rikthyer zjarrin në shpirtra, ata ndjehen të mirëpritur dhe të integruar apo thjesht të duruar me zor?
“Shqiptarët nuk e jetojnë Italinë si një vend ku janë të huaj, po si shtepinë e tyre. Janë të integruar dhe nuk ndjehen të kërcënuar. Për më tepër, prej kohësh s’ka më flukse migratore nga Shqipëria drejt Italisë; është një emigracion historik tanimë dhe i ligjeruar”.

Pra, Salvini në vend se të shkojë në Nigeri duhet të shkojë në Tiranë dhe të këmbejë dy fjalë me ju. Apo i mjafton të bëjë një xhiro në komunitetin shqiptar këtu tek ne…
“Për Salvinin dhe jo vetëm për të, mbase do të ishte interesante të mësonte se emigrantët në Itali kanë kontribuar gjatë vitit 2014 me 16.5 miliardë euro taksa. E meqë shpenzimet publike në adresë të tyre kanë qënë 12.6 miliardë, janë 4 miliardë euro fitim më duket për shtetin italian”.

Jane shifra të pakundërshtueshme?
“Janë të vërteta. Por e dimë nga eksperienca se kush pështyn mbi të mjerët për të fituar mbështetje elektorale nuk i shikon kurrë shifrat. Sepse përndryshe do të dinte që është historikisht e provuar se me emigrantët nuk humben po fitohen para”.

Ju besoni se dallga e re migratore që vjen nga Afrika ose nga Lindja tutje është e ngjashme apo e ndryshme nga ajo që vjen nga Ballkani apo Europa Lindore?
“Shumë e ndryshme. Ata që vijnë nga jashtë Europës i ikin mjerimit absolut të konflikteve e të shkatërrimeve. Nuk dua të them natyrisht që popuj të tërë mund të gjejnë vend në këtë kontinent: prandaj ka nevojë të harmonizohet sensi i solidaritetit me politika që i ndihmojnë aty ku jetojnë”.

Po emigracioni europiano-lindor çfarë motivacionesh ka?
“Shikon një kontinent që shkon përpara me shpejtësi të ndryshme, i cili, faktikisht, po dështon të jetë një motor shprese për ata që s’ndjehen pjesë. Europa është një ëndërr që kush është jashtë Unionit, si ne, e ka kultivuar gjithnjë. Falë shtysës së pabesueshme të kësaj ëndrre, Ballkani ka lënë pas shpinës konflikte që nuk rreshtën asnjëherë në historinë tonë. Sa për t’ju dhënë një ide, ëndrra e një Shqipërie dhe e një Serbie europiane me çoi mua në Beograd për vizitën e parë të një kryeministri shqiptar në tokën e armiqve pas 68 vjetësh! Dhe kryeministrin serb, mikun tim Aleksandar Vuçiç, e solli në Tiranë për vizitën e parë në histori të një kryeministri të vendit të tij”.

Pra Shqipëria do ende të hyjë në BE. A nuk ju duket se ky projekt e ka shterruar forcën e vet shtytëse, siç edhe ju e përmendni dhe është i destinuar të paloset mbi vetveten në mos të shpërbëhet?
“Anekdota personale që sapo ju tregova e shpjegon mirë forcën e brendshme të projektit të Bashkimit Europian si horizont i pazëvendësueshëm për të ardhmen e gjeneratave të tjera. Nuk e uroj natyrisht barbarizimin shoqëror që do të çonte ku thatë ju; sepse sot te dalësh nga Europa e Bashkuar do të thotë të dalësh nga historia dhe nga paqja. Ajo çka e lëkund sot projektin nuk është ideja e etërve themelues të BE-së po mungesa e strategjisë dhe e kurajos në drejtim. Projekti është i papërmbushur, po kjo nuk e bën më pak të vlefshëm”.

Çfarë ideje keni krijuar për krizen greke? Europa pëson disiplinën gjermane apo Athina nuk ka bërë reformat e duhura?
“Është shumë thjeshtëzuese, sipas mendimit tim, mbi një temë kaq komplekse të fajësosh Gjermaninë dhe ta shohesh Greqinë si viktimë të disiplinës gjermane. Po edhe, nga ana tjetër, nuk mjafton të mendosh se Athina ka jetuar me dekada duke konsumuar përtej mundësive të veta pa menduar se një ditë do të vinte fatura, dhe prandaj ka ardhur koha për të paguar. Mbase ka një pjesë të së vërtetës në këto, por mendoj se kjo temë nuk shterrohet pa folur për papërmbushmërinë e euros”.

E megjithatë monedha unike është praktikisht tipari më dallues i BE…
“Shumica e vendeve anëtare, mbase të gjithë perveç Gjermanisë, e jetojnë atë si një monedhë të huaj ose si një mark te maskuar. Sidoqoftë, për t’i prerë krahet populizmit dhe forcave të antipolitikës, duhet më shumë Europë jo më pak Europë. Dhe duhet patjetër një monedhë e aftë të kthehet në pasuri të përbashkët e të gjithëve. Për t’u rritur së bashku duke realizuar ëndrrën e etërve themelues dhe për të mos i transformuar në makthe nesër, ëndrrat e fëmijëve tanë”.

Kreu i LZHK-së, Dashamir Shehi, apelon për ringritje të PD-së përmes një strategjie dyvjeçare si e vetmja mënyrë për ta çuar atë drejt fitores në zgjedhjet e ardhshme parlamentare. Z.Shehi shprehet për “Gazeta Shqiptare” se e djathta duhet të ristrukturohet, ndërsa kreut demokrat, Lulzim Basha, i kërkon që për herë të parë të hapë letrat në tavolinë dhe të pranojë mendimin ndryshe në parti. Z.Shehi i kujton atij se PD-ja nuk mund të bëhet vetëm me djem që dinë të lidhin kollare, por të djathtës thotë ai I duhen edhe ata që nuk kanë nevojë të mbajnë kollare.

Z.Shehi, cilat janë arsyet e humbjes së thellë të së djathtës më 21 qershor?
Rezultati i 21 qershorit duhet parë në dy aspekte. Ne patëm humbje nga pikëpamja numerike, por opozita nuk u eliminua. Kushdo që mendoi se do ta eliminonte opozitën, gaboi, sepse opozita qëndroi. Duhet pranuar në fakt që shifrat janë të trishtueshme, po t’i shikosh pa i analizuar. Por ka edhe një lexim tjetër, nëse rezultatin e marrim në kontekstin e historisë në të cilën u zhvilluan zgjedhjet. Nuk kam parasysh këtu vetëm ankimin e vazhdueshëm në lidhje me presionin, vjedhjen, dhunën e ushtruar mbi elektoratin shqiptar, të cilat janë të gjitha të vërteta dhe unë jam nga ata që i kam denoncuar më herët dhe prej shumë vitesh. Nga ana tjetër, probleme dhe defekte ka pasur nga të gjithë, përfshirë edhe ne, partitë aleate.

Si mund të zgjidhet kjo situatë në të cilët ndodhet sot opozita, si mund të ringrihet e djathta shqiptare?
Një analizë më e ftohtë e gjithë asaj që ndodhi mund të bëhet në shtator. Kjo nuk është çështje thjeshtë e ish-ministrave, madje as e ish-kryeministrave. Kjo është një çështje që duhet ngritur nga e para, ku defekton oferta e kësaj opozite të re, e cila problemin më të madh të saj ka referencën me qeverinë e vjetër, pushtetin e vjetër, lavdinë e vjetër, kryeministrin e vjetër dhe kjo punë nuk mund të vazhdojë historikisht pa fund. Partia Demokratike dhe z.Basha duhet të shohin përpara që të ecin përpara, “kush sheh mbrapa, shkon mbrapa”. Kjo ide, kjo lloj përvuajtje që gjithmonë duhet të kritikojmë qeverinë e sotme dhe të lavdërojmë atë që ishte dje, ka bërë që shpeshherë tezat të jenë të paqëndrueshme.

…Dhe si mund të shkëputet opozita nga e shkuara?
Duhet një strategji afatgjatë dyvjeçare, e cila ta çojë opozitën drejt fitores së zgjedhjeve të ardhshme parlamentare. Nuk duhet të ketë kthim mbrapa. Të gjitha tezat duhet të jenë në funksion të perspektivës politike, jo të justifikimit të asaj që ka ndodhur para dy viteve. Duhet të shikohet drejt së ardhmes.

A i ka këto shanse e djathta?
Janë të gjitha shanset për t’u ringritur në nivelin politik dhe për t’u bërë një ofertë e besueshme. Vetëm në këtë mënyrë mund të rikthejmë besimin te qytetarët shqiptarë. Unë e kam thënë dhe më parë që ka ardhur koha që qendra e djathtë të pastrohet ideologjikisht në një farë mënyre. Raportin të mos e bëjë më me parti dhe partiza, por ta bëjë me qytetarët. Ata kanë milionat e numrave dhe votave dhe jo partitë politike. Për mua, shumica e atyre partive janë parazitë që hanë në shtratin qeveritar, siç hanin dhe shumica e aleatëve në kohën e PD. Pse kishte aq shumë aleatë PD? Ata nuk ishin aleatë moralë, ata ishin aleatë me pushtetin. Mua nuk më shqetësojnë këto lloj aleancash.

Çfarë ju shqetëson tjetër në raport me PD-në, pasi ju jeni shprehur se kjo parti është mbushur me djem që dinë të lidhin vetëm kollare?
Po, e kam thënë dhe e them sërish. Do të më shqetësonte që pas muajit shtator të mos ngrihet një platformë fituese dhe kur them fituese, të ketë edhe një lidership fitues dhe moral që t’u paraqitet shqiptarëve. Jo të rivendosen sërish ata që humbin dhe që janë përfolur. Edhe përzgjedhja që PD duhet të bëjë për lidershipin e ri duhet të jetë e kujdesshme, opozitës nuk i shërben çdo djalosh që ka marrë një diplomë dhe ka mësuar të lidhë kollaren. Në PD duhet të ketë vend si për ata që dinë të lidhin kollaret, edhe për ata individë që nuk kanë nevojë të lidhin kollare. PD-ja duhet të jetë e hapur për të gjithë dhe besoj se drejt kësaj do të shkohet, pasi vetëm në këtë mënyrë rimëkëmbet e djathta shqiptare. PD-ja ka humbur shumë dhe ringritja bëhet me punë dhe jo vetëm me 30-vjeçarë.

Si i keni përcjellë kritikat ndaj z.Basha nga brenda PD-së për humbjen e 21 qershorit?
Shpallja e rezultatit nxori në pah edhe zëra kundërshtues ndaj kryetarit të PD-së, Lulzim Basha, brenda grupit të tij parlamentar. Zërat që nuk janë dakord me Bashën, të cilët dalin publikisht kundër tij, unë i konsideroj si emancipim brenda Partisë Demokratike. Situata brenda PD-së ka ndryshuar, si forcë politike është bërë më e hapur dhe lejon edhe zëra kundër. Unë nuk shikoj ndonjë dramë të madhe në këtë mes. Por, problemi i madh që ka Partia Demokratike është se, ngaqë nuk ishte mësuar me debatin e brendshëm, tani duket sikur ka ndodhur gjëma. Unë do gjykoja që nëse brenda këtyre debateve ka edhe qëndrime përtej manjilitetit politik, atëherë kemi një zgjerim të PD-së, që mund të ndryshojnë partinë dhe opozitën në përgjithësi. Edhe roli i ri i Bashës ky është. Jo të bëjë Berishën numër 2, nuk mund ta bëjë. Ai për herë të parë duhet të hapë kartat mbi tavolinë, duhet të pranojë mendimet ndryshe, pasi ndryshe do të vetëkufizohet në një grup të vogël njerëzish, të cilët shpeshherë nuk kanë as dimensionin e nevojshëm politik. Unë uroj që nga shtatori Basha të nisë tezën për të cilën fola dhe uroj, madje e kam sugjeruar që PD të bëjë opozitë 360 gradë.

Besoni te një koalicion PD-PS, siç po flitet kohët e fundit?
Opozita duhet të bëjë opozitarizimin dhe besoj se një aleancë e tillë do të kishte ndonjë avantazh. Gjërat nuk zgjidhen me kulisa koalicionesh, por bëhet duke ngritur problem dhe duke gjetur rrugët e zgjidhjeve. Pastaj, nëse bëhet fjalë për çështje madhore, le të bëjnë koalicion e ç’të duan, por nuk shoh asnjë avantazh. Ne duhet të bëjmë punën tonë si opozitarë.