Zyra e Prokurorit e Bosnjës dhe Hercegovinës ka ngritur aktakuzë kundër presidentit të entitetit të Republikës Sërpska, Millorad Dodik, si dhe kundër drejtorit të gazetës zyrtare të Republikës Sërpska, Millosh Lukiq, të cilët akuzohen për veprën penale për moszbatimin e vendimeve të përfaqësuesit të lartë në Bosnje e Hercegovinë, Christian Schmidt.

Lajmi u konfirmuar nga Zyra e Prokurorit e Bosnjës dhe Herzegovinës (ZPBH) për Radion Evropa e Lirë (REL) më 11 gusht.

Gjykata e Bosnjës dhe Hercegovinës tha të premten për REL-in se kishte marrë kërkesë për konfirmimin e aktakuzës kundër Dodikut dhe Lukiqit nga ZPHB-ja.

Më 9 korrik, Zyra e Prokurorit e formoi një ekip të përbërë nga tre prokurorë, pasi u publikua dekreti i Dodikut në gazetën zyrtare të Republikës Sërpska, në lidhje me mospublikimin e vendimeve të përfaqësuesit të lartë Schmidt.

Sipas dekretit të Dodikut, vendimet e përfaqësuesit të lartë nuk do të publikohen më në entitetin serb të Bosnjës, e as nuk do të respektohen, si dhe as vendimet e Gjykatës Kushtetuese të Bosnjës dhe Hercegovinës nuk do të vlejnë në territorin e entitetit serb në këtë vend.

Më 1 korrik, Schmidt i anuloi ligjet anti-Dejton të miratuara nga Asambleja Kombëtare e entitetit të Republikës Sërpska, lidhur me mospublikimin e vendimeve të përfaqësuesit të lartë dhe moszbatimin e vendimeve të Gjykatës Kushtetuese të Bosnjës dhe Hercegovinës.

Schmidt gjithashtu mori një vendim për ndryshimin e Kodit Penal të Bosnje dhe Hercegovinës në mënyrë që veprimet që cenojnë rendin kushtetues të trajtohen si vepër penale.

“Kuvendet e entiteteve nuk kanë autoritet të shmangin dispozitat e Bosnje dhe Hercegovinës dhe nuk kanë të drejtë të shmangin juridiksionin e institucioneve kyçe të Dejtonit”, tha Schmidt duke shpjeguar vendimet më 1 korrik.

Ambasada e SHBA-së në Bosnje dhe Hercegovinë përkrahi vendimet e Schmidt dhe paralajmëroi se “do të ketë pasoja” për veprimet e Asamblesë Kombëtare të entitetit të Republikës Sërpska.

“Shtetet e Bashkuara mbështesin sovranitetin, integritetin territorial dhe karakterin multietnik të Bosnjë-Hercegovinës dhe do të vazhdojnë të mbajnë përgjegjës për veprimet e tyre individët e përfshirë në sjellje anti-Dejton”, thuhet në reagimin e ambasadës amerikane.REL

Presidenti i Malit të Zi, Jakov Millatoviq e ka zgjedhur liderin e partisë Evropa Tani, Millojko Spajiq si mandatar për kryeministër dhe formim të Qeverisë së re.

Ai e ka marrë këtë vendim dy muaj pas mbajtjes së zgjedhjeve të përgjithshme në këtë shtet.

Spajiq i ka tani 90 ditë për të formuar koalicion dhe për ta formuar Qeverinë.

“Pres përgjegjësi dhe përshtatshmëri nga Spajiq, dhe të gjithë aktorët politikë që marrin pjesë në negociatat për formim të Qeverisë”, ka thënë Millatoviq.

“Besoj se në këtë moment, Mali i Zi ka nevojë për Qeveri stabile, të pandarë nga profili evropian”.

Partia Evropa Tani ka dalë e para në zgjedhjet parlamentare të qershorit.

Përbërja e Qeverisë në ardhje do të ofrojë një pasqyrë të asaj se kah do të drejtohet ky vend, ndonëse vazhdimisht përmendet synimi për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

Zgjedhjet e qershorit janë mbajtur vetëm disa muaj pasi udhëheqësia politike e Malit të Zi është goditur nga humbja e ish-presidentit Millo Gjukanoviq në rundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale të prillit.

Prej formimit të saj më 2022, partia Evropa Tani është zotuar për të çuar përpara platformën pro evropiane dhe është zotuar për rritje të pagave e kryerje të reformave.

Vetëm 2.700 njerëz jetojnë në Oseçinën qendrore, një qytet i vogël në Serbinë perëndimore. Ky qytet përbëhet thjesht nga dy kryqëzime.

Por, në pesë vjetët e fundit, së bashku me qytetin më të gjerë me rreth 10.000 banorë që e administron atë, në qytet janë instaluar kamera të sigurisë të prodhimit kinez.

Qeveritë komunale kanë blerë dhe vendosur kamerat si në qytetet, qytezat dhe fshatrat e tjera serbe, në emër të sigurisë. Sipas zyrtarëve, prezenca e tyre do të pakësojë shkeljet e rregullave të trafikut, do të zvogëlojë krimin dhe do ta bëjë më të lehtë kapjen e kriminelëve.

Mirëpo, shkalla e përhapjes së sistemit të mbikëqyrjes – në Oseçinë, për shembull, që nga një kamerë për çdo 100 banorë – së bashku me çështjen ligjore të vendosjes së teknologjisë së njohjes së fytyrës, që është një proces prokurimi jotransparent dhe me informacion të kufizuar nga autoritetet serbe për mënyrën se si sistemet janë të rregulluara, rrit shqetësime serioze për atë se çfarë do të thotë për të ardhmen e Serbisë shtimi i kamerave në të gjithë vendin.

Shërbimi i Ballkanit i Radios Evropa e Lirë hulumtoi për muaj të tërë mekanizmat e prokurimit për sistemet e video-mbikëqyrjes në më shumë se 40 qytete dhe komuna dhe gjeti se kishte një proces të ndërlikuar lidhur me përhapjen e vendosjes së kamerave, që ka ndodhur me pak informacion publik ose konsultim me qytetarët.

Duke u mbështetur në të dhënat publike, dokumentet qeveritare të marra në bazë të kërkesave për lirinë e informacionit, intervistave të ekspertëve dhe vizitave të drejtpërdrejta në komunat, rrugët dhe sheshet publike të të cilave janë mbuluar me kamera të prodhimit kinez, REL zbuloi se zgjerimi është financuar nga buxhetet lokale – jo buxheti qendror i Beogradit, përkatësisht të Ministrisë së Brendshme – një marrëveshje që mund të prodhojë pengesa ligjore.

Radio Evropa e Lirë zbuloi gjithashtu se 42 qeveritë lokale i kanë dhënë kontratat e tyre ekskluzivisht Macchina Security, një kompani serbe në hije, gjithnjë e më aktive në tregun e mallrave dhe shërbimeve të sigurisë, e cila viteve të fundit ka fituar tenderë dhe ka importuar teknologji vëzhgimi të prodhuar nga Kina.

Ka informata të kufizuara për publikun se ku janë vendosur të gjitha kamerat e blera dhe si po përdoren në Serbi, por dokumentet e siguruara nga REL-i tregojnë se të paktën 10 komuna kanë blerë kamera përmes Macchina Security, teknologjia e së cilave ka aftësi për njohjen e fytyrës, një temë që ka qenë një pikë e nxehtë politike në Beograd për vite me radhë për shkak se përdorimi i këtyre kamerave është bërë para vendosjes së masave ligjore për të kontrolluar teknologjitë e vëzhgimit publik përmes videos dhe teknologjisë së njohjes së fytyrës.

Nevena Ruziq, eksperte për mbrojtjen e të dhënave personale, e cila më parë ka punuar në zyrën e Komisionarit të Serbisë për Informacionin me Rëndësi Publike dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale, i tha Radios Evropa e Lirë se mungesa e rregullores për vëzhgimin me video ishte një çështje e madhe ligjore me të cilën ballafaqohet ky vend ballkanik, dhe se shtimi i kamerave në komuna krijoi paqartësi ligjore, pasi qeveritë lokale nuk kanë mandat të qartë për të përdorur sistemet e vëzhgimit.

“Komunat dhe qytetet mund të vendosin mbikëqyrje në hapësirat e tyre, por zonat publike, me qëllim të parandalimit të krimeve ose sigurisë së trafikut, nuk janë në kompetencën e tyre. Kjo do të thotë që [ligjërisht] ata as nuk duhet të jenë në gjendje të blejnë pajisje të tilla”, tha Ruziq.

Një “vështrim” mbi kompaninë Macchina Security

Është e paqartë pse Macchina Security ka dominuar kontratat për shpërndarjen e pajisjeve të vëzhgimit të prodhimit kinez në qytezat dhe qytetet serbe. Në 42 tenderët për komunat e ndryshme serbe, që i ka shikuar Radio Evropa e Lirë, Macchina Security u përball me konkurrencë vetëm në tetë raste.

Macchina Security dhe kompanitë që konkurruan kundër saj refuzuan kërkesa të shumta nga Radio Evropa e Lirë për të dhënë koment në lidhje me procesin e tenderëve.

Sipas dokumenteve të siguruar nga Radio Evropa e Lirë, Qeveria e Serbisë ka miratuar 15 lloje të ndryshme kamerash nga prodhues të ndryshëm nga Polonia, Australia, Shtetet e Bashkuara, Italia, Sllovakia, Hungaria, madje edhe një kompani vendase serbe. Megjithatë, firma kineze Dahua duket se është zgjedhur mbi opsionet e tjera.

Nemanja Nenadiq, drejtor i programit të Transparency Serbia, komitet kombëtar i organizatës mbikëqyrëse Transparency International, i tha Radios Evropa e Lirë se niveli i ulët i konkurrencës në procesin e tenderimit ishte i zakonshëm në Serbi dhe se kjo kërkon hetime të mëtejshme.

“Duke gjykuar nga reklamat e ndryshme, ka një numër të madh kompanish që mund të supozohet se kanë kushtet për të aplikuar për tender. Në një rast të tillë, Zyra e Prokurimit Publik duhet të mbikëqyrë dhe të zbulojë pse ka një nivel kaq të ulët të konkurrencës”, tha Nenadiq.

Macchina Security funksionon që nga viti 1994 dhe është në pronësi të Velibor Buljevac. Ka pak informacione publike për Buljevacin dhe ai nuk iu përgjigj kërkesave të Radios Evropa e Lirë për koment.

Macchina Security, nga ana tjetër, ka zgjeruar veprimtarinë e saj vitet e fundit, pavarësisht faktit se kompania ishte regjistruar më parë në Malin e Zi fqinj, ku u detyrua të mbyllte degën e saj pesë vjet më parë për shkak të një skandali që përfshiu shpërdorimin e fonde për një tender për sigurimin e pajisjeve për monitorimin e kufirit detar midis Kroacisë dhe Shqipërisë.

Radio Evropa e Lirë kontaktoi Qeverinë e Malit të Zi, Prokurorinë Speciale dhe delegacionin e Bashkimit Evropian në Podgoricë.

Delegacioni i BE-së konfirmoi se procedurat gjyqësore për rastin ishin në vazhdim dhe se blloku siguroi fonde për projektin, fonde që dyshohet se u keqpërdorën.

“Ne presim që të gjitha akuzat për keqpërdorim të fondeve të BE-së do të marrin përgjigje institucionale të besueshme, të pavarura dhe efektive”, tha delegacioni i BE-së në Mal të Zi për Radion Evropa e Lirë.

Zgjerimi në heshtje

Shqetësimet për vendosjen e sistemeve të mbikëqyrjes dhe mungesa e rregullores nuk janë diçka e re në Serbi.

Pas vitesh negociatash, Serbia filloi të instalonte kamera vëzhgimi në vitet e fundit të prodhuara nga Huawei i Kinës përmes një projekti Safe City për Beogradin. Qeveria është aktualisht në procesin e prezantimit të rreth 8.000 kamerave të vëzhgimit Huawei me teknologji për njohjen e fytyrës, mijëra prej të cilave janë vendosur tashmë në kryeqytetin serb.

Beogradi tha se softueri i njohjes së fytyrës nuk është vendosur ende për shkak të mungesës së legjislacionit të duhur. Por përdorimi – dhe abuzimi i mundshëm – i teknologjisë ka qenë një burim shqetësimi për aktivistët, opozitën politike të vendit, grupet e të drejtave civile dhe ekspertët e sigurisë kibernetike.

Qeveria është përpjekur disa herë të shtyjë përpara legjislacionin që do t’i jepte autoritet të gjerë për përdorimin publik të teknologjisë së vëzhgimit dhe njohjes së fytyrës brenda ligjeve të reja për policinë, por e ka tërhequr projektligjin – në fund të dhjetorit të vitit 2022 – për shkak të protestave dhe presionit publik.

Megjithatë, ndërkohë që sistemet kineze Huawei në Beograd kanë tërhequr vëmendjen në Serbi, vendosja e kamerave të vëzhgimit në të gjithë zonën rurale përmes marrëveshjeve me Macchina Security ka ndodhur heshturazi, me kamerat Dahua – një tjetër furnizues i rëndësishëm kinez i teknologjisë së vëzhgimit – që janë zgjedhja më pëlqyer.

Sipas dokumenteve të siguruara nga Radio Evropa e Lirë në bazë të kërkesave për lirinë e informacionit, 10 nga 42 komuna dhe qytete me të dhëna të disponueshme kanë pajisje për njohjen e fytyrës, ku të gjitha blejnë të njëjtën teknologji DSS PRO Dahua.

Përtej blerjeve së pajisjeve Dahua, informacione të tjera mund të shihen në dokumentet zyrtare. Thuhet se të dhënat e regjistruara do të kalojnë në komisariatet lokale të policisë, por nuk ka detaje se si do të përdoren materialet nga policia.

Kamerat për vëzhgim publik dhe përdorimi i teknologjisë së njohjes së fytyrës po përhapen globalisht dhe po nxisin debate dhe polemika rreth ligjshmërisë dhe etikës së përdorimit të tyre. Këto shqetësime ekzistojnë pavarësisht nga vendi i origjinës së prodhuesit, por disa qeveri perëndimore dhe ekspertë të pavarur kanë paralajmëruar kundër përhapjes së kamerave nga disa shitës kinezë. Ata kanë shprehur shqetësime për sigurinë e të dhënave dhe mungesën e masave mbrojtëse për të parandaluar abuzimin me këtë teknologji.

Dahua, për shembull, u vendos në listën e sanksioneve të Shteteve të Bashkuara në vitin 2019 për shkak të pretendimeve se ishte bashkëpunëtore në shkeljen e të drejtave të njeriut në Kinë.

Kompania zhvilloi softuer për njohjen e fytyrës që mund të identifikojë ujgurët etnikë në rajoni perëndimor Ksinjiang të Kinës, ku Pekini ka zhvilluar një fushatë masive shtypjeje kundër ujgurëve, kazakëve dhe pakicave të tjera myslimane. Këtë fushatë shtypjeje disa parlamente perëndimore i kanë njohur si gjenocid dhe Kombet e Bashkuara kanë thënë se shkeljet mund të përbëjnë po ashtu krime kundër njerëzimit.

Përtej Beogradit

Pavarësisht nga ndërlikimet ligjore të ngritura nga Ruziq dhe shqetësimet rreth procesit të tenderimit, komunat dhe qytetet duket se po ecin përpara me një marrëveshje në të cilën komuna lokale blen pajisjet nga buxheti i saj, por ato përdoren nga Ministria e Brendshme.

Nenadiq tha se kjo është një marrëveshje e çuditshme që mund të pengojë qëllimet e deklaruara të përdorimit të një teknologjie të tillë për të përmirësuar sigurinë publike.

“Nëse siguria është arsyeja e këtyre prokurimeve, lind pyetja se pse duhet të varet nga qeveria komunale për të marrë vendimin e nevojshëm dhe jo nga Ministria e Brendshme”, tha Nenadiq.

Policia lokale refuzoi kërkesën e Radios Evropa e Lirë për koment mbi mënyrën se si përdoret teknologjia e blerë, duke iu drejtuar gazetarët në Ministrinë e Brendshme, e cila nuk pranoi të komentojë.

Përgjigja e vetme erdhi nga qyteti Beçej, që gjendet rreth 120 kilometra në veri të Beogradit, administrata komunale e të cilit deklaroi se sistemet e tij nuk ishin instaluar ende plotësisht.

Edhe qytetet e tjera janë prapa planit në instalimin e kamerave. Për shembull, Subotica – një qytet në Serbinë veriore afër kufirit hungarez – e ka rishikuar afatin e saj disa herë dhe nuk i ka instaluar ende të gjitha kamerat.

Administrata e qytetit të Beçej tha për Radion Evropa e Lirë se teknologjinë e kanë blerë për shkak të shqetësimeve të sigurisë publike dhe se prokurimi është paguar nga buxheti lokal, i cili financohet nga arkëtimi i gjobave në trafik.

Komuna shtoi se pasi të instalohen nga pushteti vendor, pajisjet do të përdoren nga policia dhe do të rregullohen nga një kontratë e përbashkët për bashkëpunimin teknik mes dy subjekteve.

Nenadiq tha se lidhja e një kontrate të tillë nuk është standarde dhe mund të paraqesë probleme ligjore midis Ministrisë së Brendshme dhe komunës.

“Kur organet shtetërore lidhin kontrata të tilla, ato shpesh shkelin ligjin sepse kjo është një mënyrë për të anashkaluar detyrat dhe detyrimet e tyre të përcaktuara me ligj. Është e paqartë nëse ky është pikërisht rasti këtu, por ka shumë shenja që organet shtetërore duhet të hetojnë”, tha Nenadiq.

Përgatiti: Albina Kastrati

Shtetet e Bashkuara kanë vendosur sanksione ndaj anëtares serbe të Presidencës së Bosnje e Hercegovinës, Zhelka Cvijanoviq, dhe zyrtarëve të tjerë të lartë nga Republika Sërpska, për shkak të minimit të Marrëveshjes së Paqes të arritur në Dejton më 1995.

Në listën e sanksioneve të Departamentit amerikan të Thesarit janë futur edhe kryetari i Parlamentit të Republikës Sërpska, Nenad Stevandiq, kryeministri i këtij entiteti, Radovan Vishkoviq dhe ministri i Drejtësisë në Republikën Sërpska, Millosh Bukejlloviq.

Thesari tha se zyrtarët e sanksionuar janë drejtpërdrejtë përgjegjës për inkurajimin e miratimit të vendimeve nga Asambleja Kombëtare e entitetit të Republikës Sërpska për të shpallur vendimet e Gjykatës Kushtetuese të Bosnjës si të pavlefshme në këtë entitet. Me këtë veprim, sipas SHBA-së, ata kanë kërcënuar zbatimin e Marrëveshjes së Dejtonit.

“Këto veprime kërcënojnë stabilitetin, sovranitetin dhe integritetin territorial të Bosnje e Hercegovinës dhe paqes të fituar me mund të mbështetur nga Marrëveshja e Dejtonit. Kjo sjellje kërcënon më tej trajektoren e të ardhmes së shtetit dhe integrimit të suksesshëm në institucionet euroatlantike”, tha nënsekretari i Thesarit për Terrorizëm dhe Financimin e Inteligjencës, Brian E.Nelson.

“Ne do të vazhdojmë të mbështesim popullin e Bosnje e Hercegovinës në përpjekjet e tyre për sundim të ligjit dhe të sigurohemi që paqja dhe prosperiteti të mbizotërojnë”, shtoi ai.

Presidenti i Republikës Sërpska, Millorad Dodik, ka sponsorizuar ligjin që i shpallë të pavlefshme vendimet e Gjykatës Kushtetuese të Bosnjës në territorin e këtij entiteti.

Vetë Dodik më herë është futur në listën e sanksioneve amerikane. Më 5 janar të vitit 2022, SHBA-ja e akuzoi atë se drejtëpërdretjë apo në mënyrë të tërthortë kishte shkelur, penguar apo kërcënuar që Marrëveshja e Dejtonit të mos zbatohej, por edhe nën akuza se është përfshirë në aktivitete korruptive.

Edhe në korrik të vitit 2017, Thesari e kishte akuzuar Dodikun se po pengonte zbatimin e Marrëveshjes së Dejtonit.

Pas miratimit të ligjit sa i përket vendimeve të Kushtetueses, përfaqësuesi i lartë ndërkombëtar në Bosnje, Christian Schmidt më 1 korrik përdori autoritetin e tij duke shfuqizuar këtë legjislacion dhe publikisht dënoi ligjin, që tha se minon rendin kushtetues, sundimin e ligjit dhe ndarjen e pushtetit.

Pavarësisht vendimit të Schmidtit, Dodik e nënshkroi ligjin më 7 korrik.

Dodik po ashtu ka thënë se nuk do të pranojë vendimet e Schmidtit, ndërkaq Asambleja e Republikës Sërpska po ashtu ka marrë vendim që vendimet e përfaqësuesit të lartë të mos publikohen në Republikën Sërpska.

Në korrik, presidenti i Republikës Sërpska ka paditur Schmidin, duke thënë se ai po vepron në Bosnje pa autorizimin e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara.

Udhëheqësit në Republikën Sërpska vazhdimisht kanë deklaruar se nuk e njohin Schmidin, i cili u emërua më 2021 si përfaqësues i lartë. Emërimi i tij nuk u konfirmua nga Këshilli i Sigurimit, për shkak se në këtë institucion, emërimin e tij e kundërshtuan Kina dhe Rusia. Megjithatë, shtetet e tjera anëtare të këshillit tha se konfirmimi i emërimit të Schmidit nuk kërkohet.

Çfarë ndikime kanë këto sanksione?

Thesari tha se të gjitha pronat e personave të sanksionuar që janë në SHBA apo janë nën kontrollin e shtetasve amerikanë duhet të raportohen në Zyrën për Kontrollin e Aseteve të Huaja.

Gjithashtu, çdo subjekt që është nën pronësi, qoftë në mënyrë të drejtpërdrejtë apo tërthorazi nga personat e sanksionuar, po ashtu do të bllokohen. Sanksionet parashohin edhe bllokimin e transaksioneve nga shtetasit amerikanë me të sanksionuarit, përveç nëse marrin licencë nga Zyra për Kontrollin e Aseteve të Huaja. Ndalesat po ashtu përfshijnë edhe kontribute apo ofrimin e fondeve mallrave apo shërbimeve për të sanksionuarit.rel

Ukraina dhe Kroacia kanë rënë dakord për mundësinë e përdorimit të porteve kroate në Danub dhe Detin Adriatik për eksportin e grurit ukrainas.

Dmytro Kuleba, ministri i jashtëm ukrainas, pohoi arritjen e marrëveshjes sot pas bisedimeve me homologun kroat, raporton skynews.

Në përgjigje të tërheqjes së Rusisë nga marrëveshja e grurit të Detit të Zi këtë muaj, Kroacia bëri një ofertë për të përdorur rrjetin e saj hekurudhor dhe portet përgjatë detit Adriatik si rrugë alternative për transportin e grurit ukrainas.

Kujtojmë se Rusia përmes raketave ka shkatërruar rreth 180 mijë tonë grurë brenda nëntë ditëve gjatë këtij muaji që po lëmë pas, njoftoi sot Ministria e Jashtme e Ukrainës.

Forcat e presidentit rus, Vladimir Putin kryen sulme ajrore në infrastrukturën e portit ukrainas disa herë pas tërheqjes nga marrëveshja e grurit që i kishte lejuar ukrainasit të eksportonin në mënyrë të sigurt grurin.

Ndryshe, Rusia njëanshëm ka ndërprerë marrëveshjen për transportimin e sigurt të drithërave ukrainase, të cilin dakordim e kishin ndërmjetësuar Turqia dhe Kombet e Bashkuara.

Politikania serbe e Kosovës, Rada Trajkoviç, që aktualisht është këshilltare e Ministrit për Kthim dhe Komunitete, Nenad Rashiq, në Qeverinë e Kosovës, thotë se serbët e veriut duhet t’i pranojnë policët e rinj, që janë serbë të komunave të tjera të Kosovës.

Trajkoviq ka thënë se është e rrëzikishme që qytetarët serbë të veriut të mos i pranojnë për mbajtës të rendit serbët e qyteteve tjera të Kosovës, të cilët janë rekrutuar së fundmi.

“Duke refuzuar pranimin e policëve serbë të Kosovës nga pjesët tjera të Kosovës, serbët në veri po forcojnë argumentin malinj se si komunitet nuk e përkrahin sundimin e ligjit. Është e rrezikshme. Veriu duhet të ketë një forcë policore që pasqyron përbërjen etnike të komunitetit shumicë në mënyrë që ligji të zbatohet efektivisht”, ka shkruar Trajkoviq.

“Serbët që punojnë në Policinë e Kosovës nuk janë më pak serbë se vëllezërit e tyre në veri dhe ata duhet të pranohen si vëllezër. Nëse veriu mund të toleronte për vite me radhë njerëzit e pushtetshëm vendas “të tij”, të cilët persekutonin disidentët në mënyrë të papërgjegjshme (dhe deri në shfarosje), çfarë i shqetëson ata me këta njerëz”, pyet ajo.

Sipas saj, serbët e veriut duhet ta shfrytëzojnë vëmendjen e ndërkombëtarëve për të marrë vendim për të ardhmen e tyre.

“Serbët në veri duhet të marrin një vendim të rëndësishëm për të ardhmen e tyre: duan të ndërtojnë jetë normale për veten e tyre në Kosovë apo vazhdojnë të ndjekin ata që i sollën në këtë situatë? Ata aktualisht kanë vëmendjen e komunitetit ndërkombëtar dhe është e rëndësishme që më në fund ta përdorin këtë vëmendje me mençuri dhe saktësi”, thuhet në reagimin e Trajkoviçit.

Mbi 5 mijë emigrantë janë kontrabanduar nga Kuba nëpërmjet Serbisë në Bashkimin Evropian për 9 mijë euro për person, ka bërë të ditur Europol.

Forcat e zbatimit të ligjit nga pesë vende kanë ndërprerë një rrjet kriminal ndërkontinental që kontrabandon emigrantë nga Kuba në Bashkimin Evropian. Hetimi, i koordinuar nga Europol dhe INTERPOL, çoi në arrestimin e 62 personave, 25 prej të cilëve ishin shtetas kubanë. Anëtarët e rrjetit të kontrabandës së emigrantëve përdorën një aplikacion të njohur mesazhesh për të reklamuar shërbimet e tyre të paligjshme për klientët kubanë që gjenden në situata të vështira. Për një pagesë prej rreth 9 000 euro organizonin udhëtimin, transfertat dhe siguronin dokumentacion fals. Kriminelët udhëtuan personalisht nga Kuba në Serbi, duke përfituar nga mungesa e kërkesave për viza për të hyrë në Serbi në atë kohë. Më pas emigrantët do të kontrabandoheshin në Greqi, nga ku udhëtuan për në Spanjë. Në total, dyshohet se rrjeti kriminal ka kontrabanduar me sukses në BE rreth 5 000 shtetas kubanë, duke nxjerrë një fitim prej rreth 45 milionë euro.

Hetimi zbuloi një infrastrukturë komplekse kriminale të ngritur në shumë qytete në të gjithë Spanjën, Greqinë dhe Serbinë, e aftë për t’iu përshtatur rrethanave në ndryshim për të mbajtur biznesin e tyre të paligjshëm. Në ditën e aksionit në qershor të vitit 2023, oficerët e policisë nga të tre vendet sekuestruan një sërë asetesh kriminale, duke përfshirë qindra dokumente të falsifikuara dhe pajisje falsifikuese. Në total u sekuestruan 18 pasuri të paluajtshme, 33 automjete dhe 144 llogari bankare, së bashku me shuma të mëdha parash në monedha të ndryshme.

Rrugë jashtëzakonisht e gjatë dhe e shtrenjtë kontrabande

Hetimi nisi në tetor të vitit 2021 pasi autoritetet serbe, greke, maqedonase të veriut dhe finlandez raportuan një numër të shtuar të qytetarëve kubanë që tentonin të hynin në Evropë me dokumentacion të falsifikuar. Në janar të vitit 2023, një Njoftim i Përbashkët i Inteligjencës që përshkruan këtë prirje u lëshua nga Europol, Agjencia e Bashkimit Evropian për Azilin dhe Frontex. Njoftimi me temën “Shtetasit kubanë të kontrabanduar në BE: ndryshimi i rrugëve dhe metoda e veçante në një peizazh gjeo-politik të ndryshuar” raportonte mbi efektin që lufta ruse në Ukrainë pati në rrugët e kontrabandës së emigrantëve.

Fillimisht, shtetasit kubanë udhëtonin komercialisht në Rusi nga Kuba. Atje, kontrabandistët u ofruan atyre mundësinë ose të kalonin kufirin finlandez-rus në mënyrë të parregullt për të hyrë në territorin e BE-së, ose të udhëtonin për në Serbi për të vazhduar udhëtimin e tyre në Evropën Qendrore ose Jugore përmes rajonit të Ballkanit Perëndimor. Që nga fillimi i luftës së nisur nga Rusia kundër Ukrainës, rruga u ndryshua. Shtetasit kubanë u dërguan në Serbi nëpërmjet aeroportit të Frankfurtit, Gjermani. Pas mbërritjes së shtetasve kubanë në Serbi, anëtarët e rrjetit kriminal do të lehtësonin hyrjen e tyre të parregullt në Maqedoninë e Veriut dhe Greqi nga toka. Duke përdorur rrugë të ndryshme, kontrabandistët drejtonin grupe të mëdha migrantësh dhe i bënin të ecnin në errësirë pa furnizime për orë të tëra. Përveç këtyre kushteve të vështira, kriminelët do të përfitonin nga emigrantët, përfshirë të miturit, dhe do t’i nënshtroheshin atyre mashtrimeve, grabitjeve dhe zhvatjeve. Në disa raste, gratë transferoheshin në grupe të tjera kriminale për shfrytëzim seksual.

Pas mbërritjes së tyre në Greqi, emigrantët ose do të aplikonin për azil ose do të përdornin transportin e mëtejshëm drejt vendeve të tjera të BE-së të organizuar nga kriminelët, si fluturimet për në Spanjë ose transportin detar për në Itali. Për të udhëtuar brenda BE-së, rrjeti kriminal u siguronte migrantëve dokumente të falsifikuara ose përdori të ashtuquajturën metodë të ngjashme, në të cilën dokumentet origjinale të udhëtimit vidhen dhe i jepen një migranti që ngjan shumë me pronarin e vërtetë të pasaportës.

Roli i Europolit

Europol organizoi një sërë takimesh operacionale dhe lehtësoi bashkëpunimin, koordinimin dhe shkëmbimin e personelit ndërmjet partnerëve të tij. Gjatë ditës së aksionit, tre analistë të Europolit dhe një specialist u vendosën në Spanjë, Greqi dhe Serbi. Analistët dhe specialisti ofruan mbështetje në vend me analiza të inteligjencës dhe raporte të kryqëzuara. Për më tepër, një ekip hetuesish të Europol-it dhanë mbështetjen e tyre në ditën e veprimit nga selia e Europol-it në Hagë duke ofruar koordinim dhe udhëzime për personelin e vendosur.

Greqia vazhdon përpjekjet për të kontrolluar zjarret në ishullin Rodos, për të shtatën ditë me radhë.

Qindra turistë që u detyruan të evakuohen, pritet të kthehen në vendet e tyre.

Rreth 20.000 njerëz u larguan nga shtëpitë dhe hotelet në Rodos, ditëve të fundit, pasi zjarret që nisën një javë më parë, u përhapën dhe arritën vendpushimet bregdetare në juglindje të ishullit.

Greqia përfshihet shpesh nga zjarret, sidomos gjatë verës, por ndryshimet klimatike kanë shkaktuar sivjet valë më ekstreme të të nxehtit në të gjithë Evropën jugore.

Qindra zjarrfikës, me përforcime nga Turqia dhe Sllovakia, janë duke luftuar me flakët pranë fshatrave Genadi dhe Vati në juglindje të Rodosit.

Zjarret shpërthyen edhe në ishullin e Korfuzit, në pjesën perëndimore të Greqisë, dhe në ishullin Evia, pranë kryeqytetit të Athinës.

“Zjarret kanë përfshirë gjithë vendin, por asnjë vendbanim nuk po kërcënohet për momentin”, tha një zyrtar i brigadës së zjarrfikësve për agjencinë e lajmeve Reuters.

Greqia ka shënuar temperatura shumë të larta javëve të fundit dhe ato pritet të mbeten të tilla së paku deri të mërkurën, duke i tejkaluar 44 gradë Celsius në disa zona.

Turizmi përbën 18% të prodhimit të Greqisë dhe një në pesë vende pune. Në Rodos dhe shumë ishuj të tjerë grekë, varësia nga turizmi është edhe më e madhe.rel

Kryetari i të ashtuquajturit Komision Parlamentar serb për Kosovën Millovan Drecun, ka thënë se sjellja e Turqisë sa i përket armatosjes dhe stërvitjes së pjesëtarëve të FSK-së, si dhe shtimi i ushtarëve në KFOR, tregon se ajo do të ketë një rol të veçantë në situatën në Kosovë.

Drecun ka deklaruar në një medium serb se Turqia nuk mund të luajë një rol të tillë në mënyrë të pavarur, pa pëlqimin e vendeve perëndimore, përkatësisht të SHBA.

“Mos harroni se Amerika ka urdhëruar Turqinë të udhëheqë me bazën Bondsteel. Tani shohim që turqit kanë gati 800 ushtarë, do të kenë komandantin e tyre në NATO. Instruktorët turq trajnojnë anëtarët e FSK-së për të operuar me “Bajraktarin”. Tani janë dërguar edhe sistemet antitank, habuicat dhe mortajat. Ata kanë ekuipazhe që janë të trajnuar për të operuar me helikopterë”, ka thënë Drecun.

“Janë trajnuar tridhjetë njerëz dhe ky nuk është një tregim i parëndësishëm”. Ajo që u mungonte ishte mbështetja ajrore dhe tani e kanë këtë nga “Bajraktarët”. Që do të thotë që Turqia nuk mund të luajë rol të tillë në armatim pa pëlqimin e Amerikës, e cila ka ndikimin më të madh në krijimin e shtetit të Kosovës. E gjithë sjellja e Turqisë tregon se ajo do të ketë një rol të rëndësishëm në Kosovë”, pretendon Drecun.

I dërguari i Shteteve të Bashkuara për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, iu drejtua në fillim të kësaj jave anëtarëve të Komisionit për Punë të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve të Kongresit amerikan, ku u pyet se përse Bashkimi Evropian nuk vendos sanksione kundër politikës secesioniste në Bosnje dhe Hercegovinë. Përgjigjja e Escobarit ishte e shkurtër: nevojitet konsensusi i të gjitha shteteve anëtare.

Jo të gjitha vendet anëtare të BE-së mendojnë njësoj kur bëhet fjalë për veprimet e udhëheqësit serb të Bosnje dhe Hercegovinës, Millorad Dodik, të cilat minojnë funksionalitetin e këtij shteti, njofton Radio Evropa e Lirë.

Hungaria e mbështet hapur presidentin e Republikës Sërpska dhe, rrjedhimisht, refuzon të pajtohet për sanksionet, ndërsa vendimi për to duhet të merret unanimisht nga të 27 shtetet anëtare të BE-së.

Për ekspertin e politikës së jashtme të BE-së në Qendrën për Studime të Politikave Evropiane, Toby Vogel, Hungaria nuk është problemi i vetëm. Ai beson se ka edhe disa vende të tjera anëtare që i kundërshtojnë sanksionet, por që fshihen pas rezistencës së hapur të Hungarisë.

“Dodik ka mbështetjen e fortë të [kryeministrit hungarez] Viktor Orban, por ka indikacione se shtetet e tjera anëtare të BE-së – Kroacia dhe Austria, e ndoshta Greqia dhe të tjera – janë gjithashtu kundër sanksioneve të BE-së”, thotë Vogel për Radion Evropa e Lirë.

Dodik është nën sanksionet e Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Britanisë së Madhe, por jo të Bashkimit Evropian.

Zëdhënësi i BE-së, Peter Stano, vlerëson se “sanksionet e të tjerëve, zakonisht, nuk janë udhëzuese për BE-në, sepse regjimi i sanksioneve të BE-së është autonom”, që do të thotë se sanksionet evropiane bazohen në kuadrin ligjor të BE-së, ndërsa për vendimet për sanksione është e nevojshme të plotësohen një sërë kriteresh që pasqyrojnë legjislacionin, përfshirë konsensusin.

Unanimiteti si pengesë

“Fakti që një person apo subjekt nuk është [ende] i sanksionuar nga BE-ja, do të thotë se shtetet anëtare nuk e kanë parë ende nevojën për të filluar diskutimin e kësaj çështjeje, ose nuk kanë arritur të mbledhin prova të mjaftueshme ligjore për përfshirje në listë, ose nuk kanë arritur ta kenë konsensusin e nevojshëm”, thotë Stano për Radion Evropa e Lirë.

Megjithatë, Vogel thotë se ka hapa të tjerë që BE-ja mund t’i ndërmarrë, e që asnjë shtet anëtar nuk mund t’i bllokojë. Sipas tij, hapi më i rëndësishëm do të ishte forcimi i ndjeshëm i forcës së BE-së në Bosnje, EUFOR, dhe vendosja e trupave të EUFOR-it në qarkun e Bërçkos – gjë që, sipas tij, do ta përgjysmonte Republikën Sërpska.

“Kjo do të ishte një shenjë shumë më e fortë sesa sanksionet kryesisht simbolike, se BE-ja do ta kundërshtonte çdo shkëputje de fakto të Republikës Sërpska”, thotë Vogel

Çfarë ka bërë BE-ja deri tani për ta ndëshkuar Dodikun?

Në vitin 2011, BE-ja ka krijuar të ashtuquajturën kornizë sanksionesh për Bosnje dhe Hercegovinën, e cila i lejon asaj të prezantojë masa kufizuese kundër personave që kërcënojnë seriozisht situatën e sigurisë në Bosnje dhe minojnë Marrëveshjen e Dejtonit për Paqe.

Praktikisht bëhet fjalë për një listë të zbrazët, në të cilën mund të shtohen me lehtësi emrat e individëve. Zëdhënësi i BE-së, Stano, thotë se në Këshillin e BE-së u takon shteteve anëtare të vendosin se kur do të fillojnë të flasin për lista specifike.

Kur ka vullnet politik, ka edhe mënyra

Vogel beson se ka mënyra për të shmangur marrjen e një vendimi në kuptimin formal.

“Përfaqësuesi i lartë i BE-së, Josep Borrell, mund të propozojë masa të tilla, të cilat do t’i detyronin vendet anëtare të tregojnë hapur se në anën e kujt janë. Fatkeqësisht, BE-ja është aq e fiksuar në vendimmarrje konsensuale, saqë një drejtim kaq i guximshëm ka pak gjasa”, thotë Vogel.

Rasti i masave kundër Qeverisë së Kosovës është shembulli më i mirë se kur ka vullnet politik, ka edhe mënyra për të vendosur masa ndëshkuese.

Në mes të qershorit, BE-ja ka hartuar një paketë masash kundër anëtarëve të Qeverisë së Kosovës për mospërmbushje të kërkesave ndërkombëtare, për shtensionimin e situatës në veri të vendit.

Pakoja e masave të propozuara u është përcjellë vendeve anëtare, të cilat nuk janë të detyruara t’i zbatojnë, por sigurisht që pritet ta bëjnë këtë – gjë që edhe ka ndodhur.

Të gjitha takimet dypalëshe me përfaqësues të Qeverisë së Kosovës janë pezulluar, projektet financuese janë ngrirë dhe takimet në kuadër të Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit janë suspenduar, po ashtu.

BE-ja i ka anashkaluar procedurat e rregullta që janë të nevojshme për vendosjen e sanksioneve dhe masat ndëshkuese janë duke u zbatuar.

Në kuptimin formal dhe procedural, masat kundër Kosovës nuk konsiderohen si sanksione klasike, edhe pse, praktikisht, janë të tilla.

Shefi i politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell, ka thënë më 19 korrik se BE-ja, kohëve të fundit, ka demonstruar se sjellja jokonstruktive në rajon “çon në veprime vendimtare nga pala evropiane”.

Deri tani, kjo vendosmëri nuk është treguar në lidhje me Republikën Sërpska dhe presidentin e saj.

Presidenti serb, Aleksandar Vuçiq ka thënë pas një takimi me Millorad Dodikun, presidentin e entitetit serb të Bosnje-Hercegovinës, Republika Sërpska, që janë pajtuar për organizim të shpejtë të një takimi të “të gjitha autoriteteve shtetërore” të Serbisë dhe Republikës Sërpska.

Sipas tij, takimi do të mbahet në territorin e Republikës Sërpska në Bosnje.

“E kam dëgjuar presidentin Dodik me vëmendje të madhe, lidhur me të gjitha zhvillimet në Republikën Sërpska dhe në Bosnje-Hercegovinë dhe jemi pajtuar që ta organizojmë një takim të të gjithë trupave shtetërore të Serbisë dhe Sërpskas, në territorin e Republikës Sërpska, sa më shpejt që është e mundur”, ka shkruar Vuçiq në një postim në Instagram më 20 korrik.

Çfarë i ka paraprirë takimit?

Takimi në mes të Dodikut dhe Vuçiqit zhvillohet në kohën e rritjes së kritikave të faktorit ndërkombëtar ndaj Dodikut, kryesisht për shkak të deklaratave dhe veprimeve të institucioneve të këtij entitetit, që konsiderohen destabilizuese për shtetin e Bosnje-Hercegovinës.

Së fundi, Qeveria e Republikës Sërpska ka miratuar ligje për moszbatimin e vendimeve të Gjykatës Kushtetuese të Bosnjës dhe që të mos i publikojë vendimet e Përfaqësuesit të Lartë të bashkësisë ndërkombëtare.

Që deklaratat e Dodikut janë kundër perspektivës së anëtarësimit të Bosnje-Hercegovinës në Bashkimin Evropian, e ka thënë të mërkurën edhe kryediplomati i BE-së, Josep Borrell.

“Akti i largimit prej rendit kushtetues duhet të ndalet. Retorika përçarëse, kërcënimet për ndarje, kërcënimet ndaj integritetit territorial dhe madhërimi i kriminelëve të luftës duhet të ndalet, sepse nuk ka vend për diçka të tillë në Evropë”, ka thënë Borrelli në takimin e pestë të Këshillit për Stabilizim-Asociim, Bosnje-BE.

Veprimet e Dodikut i ka kritikuar edhe i dërguari amerikan për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, në një dëshmi të dhënë para anëtarëve të Komitetit të Dhomës së Përfaqësuesve për Marrëdhënie me Jashtë, më 18 korrik.

“Veprimet e vazhdueshme, përçarëse dhe jodemokratike kërcënojnë stabilitetin, sigurinë dhe prosperitetin e shtetit dhe gjithë rajonit”, ka thënë ai.

Prej shpërthimit të krizës së fundit në Bosnje, presidenti Vuçiq kryesisht ka qëndruar anash, duke thënë se nuk dëshiron t’i komentojë zhvillimet atje.rel

Një zjarrfikës kroat ka vdekur gjatë stuhisë vdekjeprurëse që përfshiu Ballkanin pas një vale të të nxehtit, duke e çuar numrin e të vdekurve në gjashtë, thanë zyrtarët më 20 korrik.

Në të gjithë Ballkanin, autoritetet raportuan qindra të lënduar, duke përfshirë disa në gjendje më të rëndë, nga pemët, pjesët e çative ose objekte të tjera të rrëzuara nga erërat e forta.

Pas disa ditësh shumë të nxehta dhe të thata, Ballkani përjetoi stuhinë e dytë brenda dy ditësh, teksa pjesë të tjera të Evropës po luftojn me zjarre dhe temperatura të larta.

Shërbimet e urgjencës në Slloveni, Kroaci, Bosnje dhe Serbi u përpoqën më 20 korrik të rivendosin energjinë elektrike dhe të pastrojnë mbeturinat e mbetura pas kaosit të një dite më parë.

Meteorologët thanë se stuhia ishte jashtëzakonisht e fuqishme pasi u formua pas një vargu ditësh shumë të nxehta.

Më herët, në kryeqytetin e Kroacisë, Zagreb, janë raportuar dy viktima si pasojë e stuhisë. Sipas policisë kroate, dy burra humbën jetën pasi u goditën nga rrëzimi i pemëve. Ngjarja përfshinte një 50-vjeçar që ndodhej jashtë në rrugë dhe një 48-vjeçar që ndodhej brenda makinës së tij gjatë fatkeqësisë.

Mjekja e urgjencës, Ljupka Hitrova, ka bërë të ditur për agjencinë zyrtare të lajmeve Hina se të dy viktimat kanë pësuar lëndime të rënda në kokë.

Në Cernik të Kroacisë, një person tjetër humbi jetën sa ishte në makinën e tij, gjithashtu nga rrëzimi një i peme.

Diku tjetër në Zagreb, një 36-vjeçar u lëndua rëndë kur një vinç pranë një zone ndërtimi u shemb, thuhet në deklaratën e policisë.

Stuhia errësoi papritur qiellin dhe solli shi, përmbytje të shpejta dhe erëra në të gjithë Zagrebin duke filluar rreth orës 16:00.

Transporti i qytetit u ndal, pati ndërprerje të energjisë elektrike dhe rrugët u bllokuan për shkak të pemëve të rrëzuara.

Shërbimet e urgjencës së Zagrebit u kërkuan qytetarëve të kenë durim, pasi qindra thirrje për ndihmë erdhën menjëherë.

“Ne u bëjmë thirrje qytetarëve që të thërrasin vetëm nëse janë në një situatë kërcënuese për jetën, deri në stabilizimin e situatës”, tha kryetari i bashkisë së Zagrebit, Tomislav Tomaseviq në Twitter.

Një situatë e ngjashme u raportua në Slloveninë fqinje, ku era e fortë rrëzoi pemë dhe dëmtoi çatitë.

Transmetuesi publik RTV Sllovenia raportoi se një person humbi jetën dhe një tjetër u plagos kur një pemë ra mbi ta në zonën e liqenit Bled.

Një person humbi jetën në Bosnje dhe të paktën 20 u plagosën, thanë autoritetet atje.

Autoritetet në Serbi lëshuan paralajmërime për qytetarët ndërsa stuhia u zhvendos drejt lindjes.

Erërat e forta u përhapën nëpër kryequtetin serb të Beogradit, të mërkurën në mbrëmje.

Disa pjesë të qytetit mbetën pa energji elektrike dhe aeroporti i Beogradit u mbyll përkohësisht. Një video e postuar në rrjetet sociale tregon një vinç të madh duke rënë.

Diku tjetër në Serbi, banorët raportuan pemë të çara në mes, tulla që binin dhe çati të dëmtuara.

Një vajzë 12-vjeçare u shtrua në spital pasi një pemë ra mbi të në qytetin verior të Novi Sadit, thanë mjekët.

Shërbimet e urgjencës në të tre vendet raportuan qindra ndërhyrje ndërsa stuhia përfshiu rajonin.

Autoritetet paralajmëruan alpinistët të qëndrojnë larg atyre zonave me pemë.

Presidenti Aleksandër Vuçiç nuk pranon të shkarkojë nga detyra Drejtorin e Agjencisë për Siguri dhe Informacion Aleksandër Vulin i shpallur ‘Non Grata’ nga SHBA.

Serbia do t’i kërkojë SHBA-së të sigurojë prova dhe dëshmi kundër Aleksandër Vulin-it, ka deklaruar Vuçiç.

Sanksionet e vendosura për Vulin janë përgjegjësi e imja thotë Vuçiç pasi kanë të bëjnë me mos vendosjen nga Serbia të sanksioneve ndaj Rusisë dhe për këtë përgjegjëse është qeveria e Vuçiç.

Sipas presidentit serb futja në listën e zezë të Vulin nga SHBA nuk ka të bëjë me përfshirjen në trafikun e drogës dhe armëve me bandat e krimit të organizuar. Vuçiç tha se ka marrëdhënie të mira me zyrtarët amerikanë, veçanërisht ambasadorin Christopher Hill.syri.net

Greqia ka mbyllur Akropolin antik për shkak të temperaturave të larta që ka regjistruar të premten. Mbyllja është bërë për të mbrojtur turistët, teksa jugu i Evropës është goditur nga një valë e të nxehtit.

Agjencia Hapësinore Evropiane (ESA), satelitët e së cilës monitorojnë temperaturat në tokë dhe det, ka paralajmëruar se Italia, Spanja, Franca, Gjermania dhe Polonia po përballen me kushte ekstreme.

Në Athinë temperaturat më 14 korrik arritën mbi 40 gradë Celsius dhe autoritetet mbyllën për turistët Kodrën e Akropolit ku gjendet tempulli Partenon, që vizitohet nga miliona persona çdo vit.

Ministria e Mbrojtjes Civile në Greqi ka paralajmëruar se për shkak të të nxehtit pesë zona përreth mund të përballen me zjarre duke paralajmëruar banorët që të shmangin këto zona.

Ndërkaq, mjekët kanë rekomanduar që të moshuarit dhe ata që kanë probleme shëndetësore të shmangin daljen jashtë për shkak se ata janë më të rrezikuar nga vala e të nxehtit.

Javën e ardhshme temperaturat mund të shënojnë një rekord në Evropë dhe të thyejnë rekordin prej 48.8 gradë Celsius që u regjistrua në gusht të vitit 2021 në Sicili.

Një studim i publikuar së fundi tregoi se për shkak të valës së të nxehtit mbi 61.000 persona kanë vdekur verën e kaluar në Evropë.

Ndërkaaq, javën e kaluar, çdo ditë bota shënoi ditën më të nxehtë.

Përveç Evropës edhe Shtetet e Bashkuara po përballen me temperatura të larta dhe pritet që ato të arrijnë rekord në ditët në vijim.

Qyteti Feniks në Arizona për 15 ditë resht ka shënuar temperatura mbi 43.3 gradë Celsius.rel

Ambasadori amerikan në Serbi Christopher Hill tha më 13 korrik se SHBA nuk dëshiron të ketë ndonjë marrëdhënie me shefin e Agjencisë për Siguri dhe Informacion i Serbisë (BIA), Aleksandar Vulin, por se sanksionet e vendosura ndaj tij si individ nuk nënkuptojnë marrëdhënie më të këqija me Serbinë.

“SHBA studioi me kujdes Vulin dhe aktivitetet e tij dhe arriti në përfundimin se ai nuk është dikush që duam në Amerikë. Në këtë mënyrë, sanksionet janë një mënyrë për të mbrojtur SHBA-në”, u tha ai gazetarëve gjatë një turneu në zonën arkeologjike Belo Bërdo.

Më 11 korrik, Zyra për Kontrollin e Aseteve të Huaja në Departamentin amerikan të Thesarit vendosi në listën e sanksioneve drejtorin e Agjencisë për Siguri dhe Informacion të Serbisë, Aleksandar Vulin.

Sipas Thesarit, Vulin është përfshirë në afera korruptive për “të shtyrë përpara agjendat e tij politike dhe interesat e tij personale në kurriz të paqes dhe stabilitetit në Ballkanin Perëndimor”.

Më 13 korrik, ambasadori Hill tha se mendon që Serbia është në rrugën e duhur dhe se marrëdhëniet mes SHBA-së dhe Serbisë janë të mira, dhe po përmirësohen.

“SHBA dëshiron të ndihmojë Serbinë, e cila tregon qartë se dëshiron të jetë pjesë e institucioneve perëndimore. Ne do ta ndihmojmë atë në masën që dëshiron vetë Beogradi”, tha Hill.

Gjatë një vizite në punimet për restaurimin dhe rehabilitimin e një zone arkeologjike, të cilat po kryhen nga Qeveria e Serbisë dhe mbikëqyren nga Ambasada Amerikane, Hill shtoi se Vulin nuk do të mund të marrë një vizë amerikane.

Nënsekretari i Departamentit të Thesarit të SHBA-së, Brian E. Nelson, deklaroi në shpjegimin e sanksioneve kundër Vulin më 11 korrik se vendimi e mbante atë përgjegjës për aktet e supozuara korruptive dhe destabilizuese që mundësonin edhe aktivitetet keqdashëse të Rusisë në rajon.

Ai shtoi se Departamenti i Thesarit nuk do të përmbahet nga shënjestrimi i aktorëve që “abuzojnë me pozitat e tyre për përfitime personale, në të njëjtën kohë duke minuar autoritetet demokratike në Ballkanin Perëndimor”.

Partia e Vulin, Lëvizja Socialiste, e cila është pjesë e koalicionit me Partinë Progresive Serbe në pushtet, hodhi poshtë akuzat dhe kritikoi SHBA-në. Vetë Vulin nuk është deklaruar publikisht.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ende nuk i është përgjigjur pyetjeve nëse do të zëvendësojë Vulin, por ka paralajmëruar hetim për akuzat e SHBA-së.

Vulin është drejtor i Agjencisë për Siguri dhe Informacion të Serbisë, ndërsa më parë ka qenë ministër i Mbrojtjes dhe Ministër i Brendshëm.REL

Presidenti serb Aleksandar Vuçiq tha se “është jashtëzakonisht e rëndësishme të kryhet një hetim” ndaj drejtorit të Agjencisë së Sigurisë dhe Informacionit (BIA), Aleksandar Vulin, pasi Shtetet e Bashkuara të Amerikës vendosën sanksione kundër tij.

“Unë nuk e vura re që kokaina u gjet në zyrën e Vulinit, por në Shtëpinë e Bardhë. Por mendoj se është jashtëzakonisht e rëndësishme të kryhet një hetim”, tha Vuçiq, në reagimin e tij të parë pasi SHBA vendosi sanksione ndaj Vulinit.

Një ditë më parë Zyra për Kontrollin e Aseteve të Huaja në Departamentin amerikan të Thesarit tha se Vulini është përfshirë në afera korruptive për “të shtyrë përpara agjendat e tij politike dhe interesat e tij personale në kurriz të paqes dhe stabilitetit në Ballkanin Perëndimor”.

Vuçiq nuk iu përgjigj pyetjes së gazetarëve nëse Vulini duhet të shkarkohet pas vendosjes së sanksioneve amerikane.

Ai tha se për sanksionet ndaj Vulinit dhe qëndrimin e Serbisë do të flasë “nesër, në detaje”.

“Vulin, ndaj tij nuk janë vendosur sanksione për ndonjë krim, korrupsion, asgjë; ndaj tij janë vendosur sanksione për shkak të qëndrimit të tij ndaj Federatës Ruse”, tha Vuçiq.

Një pjesë e opozitës në Serbi kërkoi shkarkimin e Vulin pas sanksioneve amerikane.

Vulin, presidenti i Partisë Socialiste, e cila është një partner koalicioni i Partisë Progresive Serbe në pushtet, u vendos në krye të Agjencisë së Sigurisë dhe Informacionit në dhjetor të vitit 2022.

Drejtorin e Agjencisë e emëron dhe e shkarkon Qeveria.

Ish-bashkëpunëtor i Mirjana Markoviqit, gruas së Slobodan Milosheviqit, ai është sot partner koalicioni i Partisë Progresive Serbe në pushtet.

Më 10 maj, Parlamenti Evropian miratoi një rezolutë, ku shpreh shqetësimin për emërimin e Vulin në krye të BIA-s, i cili në tekstin e rezolutës përshkruhet si një person “i njohur për retorikën e tij kundër BE-së dhe pro-Kremlinit”.

Vulin është i njohur për publikun e gjerë, për retorikën e tij të ashpër ndaj fqinjëve të tij në rajon dhe miqësinë e tij ndaj Rusisë.

Në një nga kritikat e fundit kundër tij, ambasadat e Ukrainës dhe të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Beograd, si dhe BE-ja, kritikuan pjesëmarrjen e Vulinit në konferencën ndërkombëtare të sigurisë në Moskë, në maj të këtij viti.

Asambleja serbe ka votuar për shkarkimin e ministrit të Ekonomisë, Radeta Basta, gjatë seancës të mbajtur më 11 korrik.

Si ministër në Qeverinë serbe, Basta ka avokuar për vendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë, duke deklaruar se Serbia po paguan çmim të lartë duke mos vendosur sanksione ndaj Moskës.

Serbia është një nga shtetet e pakta në Evropë që ende nuk ka sanksionuar Rusinë për shkak të pushtimit të Ukrainës.

Në fund të qershorit, kryeministrja serbe, Ana Bërnabiq, i propozoi Parlamentit që të shkarkojë ministrin.

Basta u zgjodh ministër i Ekonomisë si pjesëtar i koalicionit të Partisë Socialiste të Serbisë, lideri i të cilës është ministri i Jashtëm, Ivica Daçiq. Në këtë koalicion bën pjesë edhe partia Serbia e Bashkuar.

Më 20 qershor, Basta njoftoi se kishte regjistruar lëvizjen Rruga Evropiane (PEP) dhe tha se shumë shpejt kjo lëvizje do të shndërrohet në parti dhe do të garojë në zgjedhjet në të gjitha nivelet.

Po të njëjtën ditë, lideri i Serbisë së Bashkuar, Dragan Markoviq Palma tha se Bastës i është dhënë një afat që të japë dorëheqje nga të gjitha pozitat partiake. Ai tha se kërkesa për shkarkimin e Bastës po ashtu është dërguar në Qeveri.rel

Shtetet e Bashkuara shpallën të martën sanksione ndaj politikanit serb Aleksandar Vulin, i cili drejton Agjencinë serbe të Zbulimit, për përfshirje në aktivitete korruptive dhe destabilizuese, që dëmtojnë sundimin e ligjit në Ballkanin Perëndimor.

Departamenti amerikan i Thesarit tha se përcaktimi i Aleksandar Vulinit “nënvizon vendosmërinë e Shteteve të Bashkuara për të mbajtur përgjegjës ata që janë të përfshirë në marrëveshje korruptive dhe që çojnë përpara agjendat e tyre politike dhe interesat personale në kurriz të paqes dhe qëndrueshmërisë në Ballkanin Perëndimor.

“Veprimet e sotme mbajnë përgjegjës Aleksandar Vulinin për veprimet e tij korruptive dhe destabilizuese që po ashtu kanë lehtësuar veprimtaritë keqdashëse të Rusisë në rajon”, tha nënsekretari i Thesarit Brian E.Nelson, duke nënvizuar se Departamenti i Thesari “nuk do të ngurrojë të përcaktojë që abuzojnë me pozitat e tyre për përfitime personale duke dëmtuar qeverisjen efektive dhe demokratike në Ballkanin Perëndimor”,

Në një njoftim të këtij departamenti thuhet e Aleksandar Vulin ka qenë i përfshirë në krimin e organizuar transnacional, operacione të paligjshme të narkotikëve dhe keqpërdorim të detyrës publike. Ai ka mbajtur një marrëdhënie të dobishme të ndërsjellë me tregtarin serb të armëve Slobodan Teshic, i sanksionuar nga Shtetet e Bashkuara, duke ndihmuar në sigurimin që dërgesat e paligjshme të armëve të Teshiçit mund të lëvizin lirshëm nëpër kufijtë e Serbisë.

Veprimet e Vulinit kanë çuar përpara korrupsionin brenda institucioneve qeverisëse të Serbisë. Këto veprime përfshijnë shfrytëzimin e autoritetit të tij për përfitime personale dhe përfshirjen në një rrjet të trafikut të drogës.

Ai, thuhet në njoftim, ka përdorur postet e tij publike për të mbështetur Rusinë, duke lehtësuar veprimtaritë keqdashëse të Rusisë që dëmtojnë sigurinë dhe qëndrueshmërinë e Ballkanit Perëndimor dhe duke i ofruar Rusisë një platformë për të çuar më tej ndikimin e saj në rajon.

Aleksandar Vulin, një politikan pro rus ka shërbyer si ministër i Brendshëm i Serbisë në qeverinë e mëparshme dhe mbante postin e ministrit të Mbrojtjes më herët. Asnjë nga këto institucione qeveritare serbe nuk është objektiv i sanksioneve të sotme amerikane.

Zyra e përfaqësuesit të lartë në Bosnje e Hercegovinë u ka bërë thirrje zyrtarëve që të vazhdojnë të ndjekin penalisht përgjegjësit për mohimin e gjenocidit dhe madhërimin e kriminelëve të luftës, teksa shteti shënon 28-vjetorin e vrasjes së mbi 8.000 burrave dhe djemve myslimanë nga forcat serbe të Bosnjës në Srebrenicë.

Përmes një mesazhi drejtuar politikanëve në Republika Sërpska – entitetit serb – përfaqësuesi i lartë, Christian Schmidt, tha se zyra e tij është e gatshme të përdorë të gjitha mjetet për të ndihmuar Bosnjën që të ngrehë padi kundër mohuesve të gjenocidit.

“Është e qartë që ne duhet të kemi hapa vendimtarë nga Prokuroria”, tha Schmidt gjatë homazheve në Potoçari, ku gjenden varrezat e viktimave të gjenocidit.

“Ata që e mohojnë gjenocidin, kudo që jetojnë apo gjenden, po kryejnë vepër penale sepse me ndryshimet në ligj, të bëra dy vjet më parë nga paraardhësi im, Valentin Izko, thuhet se mohimi i gjenocidit është vepër penale. Mos harroni se ky ligj vlen në mbarë Bosnje e Hercegovinën”, paralajmëroi ai.

Vrasjet në Srebrenicë ishin vetëm një episod i luftës në Bosnje më 1992-1995 që la të vrarë afër 100.000 persona. Ngjarjet në Srebrenicë janë njohur si gjenocid nga dy gjykata të Kombeve të Bashkuara.

Zyrtarët e Serbisë dhe zyrtarët serbë në Bosnje – përfshirë edhe liderin aktual të Republikës Sërpska, Millorad Dodik – refuzojnë që ta pranojnë se në Srebrenicë ka ndodhur gjenocid.

Gjatë ceremonisë së 11 korrikut u varrosën mbetjet mortore të 30 viktimave. Mbetjet e tyre u gjetën në varreza masive në lindje të Bosnjës.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, po kërkon një qasje të ngjashme ndaj Kosovës si Rusia ndaj Ukrainës.

Gjatë fjalës së tij më 6 korrik, ai theksoi synimin e tij për të përdorur konceptin e demilitarizimit për Kosovën, paralelisht me një qasje të ngjashme që presidenti rus, Vladimir Putin, ka zbatuar në Ukrainë.

Duke iu drejtuar publikut për situatën në Kosovë, Vuçiq kërkoi një mbledhje të Këshillit të Sigurisë Kombëtare për të kërkuar “demilitarizimin e të gjitha formacioneve të armatosura shqiptare”, transmeton The Geopost.

“Në atë seancë do të kërkojmë që Këshilli i Sigurimit i OKB-së t’i kërkojë KFOR-it të veprojë sipas rezolutës 1244 dhe të kryejë demilitarizimin e të gjitha formacioneve shqiptare në përputhje me të njëjtën rezolutë. Unë personalisht do të marr pjesë në mbledhjen e Këshillit të Sigurimit të OKB-së”, ka thënë presidenti serb.

Kjo deklaratë e Vuçiqit tregon një dëshirë për një qasje të ngjashme me atë të përdorur nga Putini në Ukrainë, ku Rusia justifikoi masat e saj të demilitarizimit me arsyetimin e mbrojtjes së popullatës ruse.

I dërguari i posaçëm i Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak, është takuar në Beograd me presidentin serb, Aleksandar Vuçiq, në përpjekje për të shtensionuar situatën në veri të Kosovës.

Vuçiq tha përmes një postimi në Instagram se me emisarin evropian ka biseduar për situatën në Kosovë, për mënyrat se si të ulen tensionet në terren dhe për zbatimin e marrëveshjeve të arritura deri më tani në kuadër të dialogut që ndërmjetësohet nga BE-ja.

“I kam bërë thirrje komunitetit ndërkombëtar që të angazhohet në mënyrë më konkrete për të gjitha këto çështje”, tha Vuçiq.

Lajçak po qëndron në Beograd një ditë pasi vizitoi Prishtinën ku u takua me presidenten e Kosovës, Vjosa Osmani, dhe kryeministrin Albin Kurti.

Pas takimit me Kurtin, Lajçak deklaroi se ka mirëkuptim për të çuar përpara kërkesat e BE-së, por se “ende duhet të vazhdojmë diskutimet për hapa konkretë”.

Për shkak të mospërmbushjes së tri kërkesave të parashtruara, BE-ja që nga fundi i qershorit ka nisur të zbatojë disa masa ndëshkuese ndaj Kosovës.

Lajçak nuk ka dashur të komentojë masat ndëshkuese që blloku evropian i ka vendosur ndaj Kosovës, por bëri të ditur se BE-ja i ka gati sanksionet edhe për Serbinë.

“BE-ja e ka bërë të qartë se i ka sanksionet gati për Serbinë dhe ato do të zbatohen nëse vendet anëtare vendosin që Serbia nuk i bindet BE-së. Ky është vendim i shteteve anëtare”, tha Lajçak.

Që nga fundi i majit, serbët po protestojnë në Zveçan, Zubin Potok dhe Leposaviq, duke kundërshtuar që kryetarët e rinj shqiptarë të punojnë nga ndërtesat komunale. Banorët lokalë serbë po ashtu po kërkojnë tërheqjen e njësive speciale të Policisë së Kosovës nga afërsia e ndërtesave.

Bashkësia ndërkombëtare vazhdimisht po kërkon nga Kosova dhe Serbia që të ndërmarrin hapa për uljen e menjëhershme të tensioneve dhe në veri të mbahen zgjedhje të reja lokale.

Greqia është gati të nisë bisedimet me Turqinë për të zgjidhur një mosmarrëveshje të gjatë mbi kufijtë detarë që i ka sjellë në mënyrë të përsëritur dy fqinjët në prag të konfliktit të armatosur, tha të martën ministri i Jashtëm i sapoemëruar i Greqisë.

Giorgos Gerapetritis tha se qeveria greke dëshiron të “përfitojë nga klima e vazhdueshme pozitive” në mënyrë që të arrijë një marrëveshje për përcaktimin e zonave në të cilat secili vend ka të drejta ekskluzive ekonomike, duke përfshirë të drejtën për të kërkuar naftë dhe gaz në det të hapur.

Turqia kundërshton zonat për të cilat Greqia thotë se janë brenda zonës së saj ekonomike dhe ku ajo po kërkon të fillojë një kërkim për rezervat e naftës dhe gazit në det të hapur.

Turqia pretendon pjesën më të madhe të zonës ekonomike të Qipros , ku janë zbuluar disa depozita të konsiderueshme të gazit natyror në det.

Mosmarrëveshja mbi të drejtat e eksplorimit në det të hapur kishte arritur kulmin në një bllokim detar tre vjet më parë.

Një çështje e rëndësishme që shkakton tensione midis Greqisë dhe Turqisë, të cilën Gerapetritis synon ta trajtojë, është përcaktimi i kufijve të brigjeve të cekta kontinentale. Kjo çështje lidhet drejtpërdrejt me shtrirjen e ishujve grekë. Këta ishuj ndodhen pranë vijës bregdetare të Turqisë në Egje dhe në Mesdheun lindor.

“Gjithçka që mbetet është të përcaktohet nëse Turqia gjithashtu dëshiron sinqerisht të krijojë një rrugë afrimi”, tha Gerapetritis pas bisedimeve me homologun e tij të Qipros, Konstantinos Kombos.

Gerapetritis tha se në krye të këtyre përparësive është një marrëveshje për të ribashkuar Qipron e ndarë etnikisht si një federatë e përbërë nga sektorë greqisht dhe turqishtfolës në përputhje me rezolutat e Kombeve të Bashkuara.

Në vitin 1974, Qiproja u nda pasi Turqia e pushtoi në përgjigje të një grushti shteti të udhëhequr nga individë që mbështetën idenë e bashkimit me Greqinë. Aktualisht, Turqia dhe turqit e Qipros që u shkëputën, këmbëngulin se çdo marrëveshje paqeje duhet së pari të njohë sovranitetin e veçantë të turqve të Qipros.

Pas tërmeteve shkatërruese në Turqinë jugore në muajin shkurt, zyrtarët grekë dhe turq janë angazhuar në një sërë takimesh të rëndësishme.

Ata janë zotuar të lënë mënjanë mosmarrëveshjet që kanë çuar në tensione të përsëritura.

Pak përpara rizgjedhjes së tij muajin e kaluar, kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis, gjatë një interviste me Associated Press, shprehu gatishmërinë e tij për t’i zgjatur një “dorë miqësie” Turqisë. REL

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka thënë se pret një “ofensivë të re” nga kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, duke pretenduar se kjo “ofensivë” do të përkojë me ofensivën e forcave ukrainase në luftën kundër Rusisë.

Në një intervistë të dhënë për TV Prva, Vuçiq përsëriti pretendimet se aleatët perëndimorë nuk shqetësohen për të drejtat e serbëve në Kosovë.

Ai tha se të drejtat e tyre po shkelen, se ata “i janë ekspozuar terrorit” dhe se pjesëtarët e komunitetit serb që janë arrestuar në javët e fundit në Kosovë janë të pafajshëm.

Deklarata vjen në kohën e tensioneve të rritura në veri të Kosovës, ku popullata shumicë është serbe. Që nga 29 maji, serbët atje protestojnë kundër kryetarëve shqiptarë të komunave dhe kërkojnë tërheqjen e njësisë speciale të Policisë së Kosovës.

Autoritetet e Kosovës i kanë arrestuar disa pjesëtarë të komunitetit serb, që dyshohet se kanë marrë pjesë në dhunën kundër pjesëtarëve të misionit të NATO-s në Kosovë, KFOR, Policisë së Kosovës dhe gazetarëve që raportojnë nga veriu.

Të arrestuarit janë identifikuar si: Dushan Obrenoviq, Radosh Petroviq, Milun Millenkoviq-Lune, Dalibor Spasiq, Urosh Vukashinoviq, Nemanja Vlashkoviq, Millan Bozhoviq dhe Slladan Trajkoviq. Të gjithë janë në paraburgim, përveq Petroviqit i cili po mbrohet në liri.

Serbia dhe pjesëtarë të komunitetit serb në Kosovë i konsiderojnë këto arrestime si arbitrare.

Komuniteti ndërkombëtar ka kërkuar nga Kosova dhe Serbisë që t’i ulin urgjentisht tensionet dhe që Prishtina t’i organizojë zgjedhjet e reja. Së fundi, BE-ja ka bërë të ditur edhe për masa ndëshkuese të përkohshme të vendosura ndaj Kosovës.

Ndërkohë, Vuçiq ka përsëritur se Serbia nuk do t’i vendosë sanksione Rusisë për luftën në Ukrainë dhe ka deklaruar se nuk ia kanë dërguar “as edhe një armë të vetme” as Rusisë e as Ukrainës.