Gjatë vizitës në Beograd, Gabriel Escobar dëshiron që të takohet me sa më shumë aktorë politikë serbë, ka thënë parmes Twitter-it Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës (SHBA) në Serbi.

Zëvendësndihmës – Sekretari i Shtetit i SHBA-së dhe i dërguari i posaçëm për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar dhe përfaqësuesi i posaçëm i Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi dhe çështje të tjera rajonale në Ballkanin Perëndimor, Mirosllav Lajçak janë në një vizitë dy-ditore në Beograd.

“BE-ja dhe SHBA-ja janë duke bashkëpunuar ngushtë për realizimin e së ardhmes evropiane të Kosovës dhe Serbisë, si vizioni i tyre i përbashkët, ndërkaq përparimi në normalizimin e marrëdhënieve të ndërsjella është një hap i rëndësishëm”, ka shkruar ambasada amerikane në një postim në Twitter.

Pas takimit me kryeministren e Serbisë, Ana Bërnabiq, Escobar dhe Lajçak janë takuar me shefin e diplomacisë serbe, Nikolla Selakoviq.

Selakoviq: Të gjitha mosmarrëveshjet në rajon duhet të zgjidhen me dialog

Selakoviq tha se Serbia është e vendosur që të mos ndërhyjë në punët e brendshme të vendeve fqinje dhe ka qëndrim të fuqishëm se të gjitha mosmarrëveshjet duhet të zgjidhen përmes dialogut politik demokratik.

Ai gjithashtu u tha bashkëbiseduesve se Beogradi është i gatshëm të vazhdojë dialogun me Prishtinën dhe është i hapur për arritjen e një marrëveshjeje kompromisi që do të jetë reciprokisht e pranueshme.

Selakoviq theksoi se gati nëntë vjet pas arritjes së marrëveshjes së Brukselit, Prishtina nuk e ka përmbushur pjesën e saj kryesore, që është formimi i Asoaciacionit të komunave me shumicë serbe.

Për formimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, pajtimi ndërmjet Kosovës dhe Serbisë ishte arritur në Bruksel në vitin 2013, ndërkaq një marrëveshje tjetër për të ishte arritur në vitin 2015.

Megjithatë, në dhjetor të vitit 2015,Gjykata Kushtetuese e Kosovës konstatoi se këto parime nuk ishin plotësisht në harmoni me frymën e Kushtetutës. Por, formimi i Asoaciacionit është kontestuar për shkak se ai nuk bazohet në multietnicitet, por mbledh komuna, në të cilat një komunitet etnik është shumicë, në rastin konkret, komuniteti serb.

Shefi i diplomacisë serbe ka folur edhe për organizimin e zgjedhjeve të ardhshme të Serbisë në Kosovë. Ai tha se në dy dekadat e fundit, të gjitha ciklet zgjedhore të organizuara nga Beogradi janë zhvilluar në territorin e Kosovës, me ndihmën e OSBE-së.

Zgjedhjet presidenciale dhe ato parlamentare të parakohshme në Serbi janë caktuar për 3 prill.

Në një referendum për ndryshimin e kushtetutës së Serbisë më 16 janar, autoritetet e Prishtinës nuk lejuan serbët e Kosovës të votojnë në Kosovë.

Daçiq kërkoi nga SHBA-ja dhe BE-ja të përdorin autoritetin e tyre ndaj Prishtinës

Kryetari i Kuvendit të Serbisë, Ivica Daçiq, i ka njoftuar bashkëbiseduesit për zgjedhjet e ardhshme në Serbi, të cilat do të mbahen më 3 prill.

Ai ka shprehur besimin se zgjedhjet do të mbahen në territorin e Kosovës, duke kërkuar nga BE-ja dhe SHBA-ja që të përdorin autoritetin e tyre për të ndikuar tek autoritetet e Prishtinës që ta mundësojnë një gjë të tillë.

Siç është thënë në një komunikatë të Parlamentit të Serbisë, Lajçak ka thënë se me vizitën e përbashkët me zëvendësndihmës-Sekretarin amerikan të Shtetit, duan t’i tregojnë të gjithë rajonit se BE-ja dhe SHBA-ja kanë të njëjtin vizion për Ballkanin, që është anëtarësimi në Bashkimin Evropian.

Siç është thënë në komunikatë, ai ka shprehur shqetësim edhe për faktin se Kosova nuk po i zbaton vendimet e veta, sidomos kur bëhet fjalë për pronën e Manastirit të Deçanit.

Escobar dhe Lajçak u takuan edhe me opozitën

I dërguari i posaçëm i SHBA-së për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar dhe përfaqësuesi i posaçëm i BE-së për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak, u takuan gjithashtu me përfaqësues të opozitës në Beograd.

“SHBA-ja nuk mbështesin partitë politike në Serbi, por zhvillimin e shëndetshëm të demokracisë së saj. Të gjithë aktorët në jetën e saj politike luajnë një rol të rëndësishëm në këtë proces dhe e bëjnë vendin më të fortë”, tha ambasada e SHBA-së në Twitter.

Në bisedime me të dërguarit e SHBA-së dhe BE-së ishin Marinika Tepiq nga Partia e Lirisë dhe Drejtësisë, Mirosllav Aleksiq nga Partia Popullore, Nathan Albahari nga Lëvizja Qytetarët e Lirë, Dobrica Vesellinoviq nga “Le të mos e mbysim Beogradin”, si dhe Nebojsha Zellenoviq, president i “Së bashku për Serbinë”.

Partitë opozitare që bojkotuan zgjedhjet e mëparshme parlamentare, në qershor të vitit 2020, kanë shpallur pjesëmarrjen e tyre në zgjedhjet e ardhshme të prillit. Shumica e opozitës bojkotoi zgjedhjet e fundit, duke besuar se nuk ka kushte për mbajtjen e tyre të lirë dhe të ndershme.

Pas bisedimeve me presidentin serb Alleksandar Vuçiq, të mërkurën mbrëma, Escobar dhe Lajçak thanë se ishte vendimtare që të dyja palët të përmbushin të gjitha detyrimet nga dialogu.

Të enjten pasdite, më 3 shkurt, 2022, në fund të vizitës së tyre në Beograd, Escobar dhe Lajçak do të mbajnë një konferencë të përbashkët për shtyp.

Zëvendëskryeministri Dritan Abazoviq nuk u shkarkua pasi shumica e deputetëve në Parlamentin e Malit të Zi nuk e mbështetën agjendën që parashikonte votimin për shkarkimin e tij.

Rrjedhimisht, zgjedhja e ministrit të Financave, Milojko Spajiq, në postin e Abazoviqit nuk ishte në rend dite.

Propozimi për të larguar Abazoviqin nga posti i zëvendëspresidentit u iniciua nga kryeministri Zdravko Krivokapiq si përgjigje ndaj nismës së mëparshme të Lëvizjes Qytetare të Ura dhe partive opozitare për të votuar mosbesimin ndaj Qeverisë së Krivokapiqit.

Prej gjithsej 81 deputetëve, 77 ishin të pranishëm dhe vetëm 20 ishin për miratimin e rendit të ditës.

Para nisjes së seancës, zëvendëskryeministri Dritan Abazoviq u tha gazetarëve se është e parëndësishme se si do të vendosin deputetët për largimin e tij dhe theksoi se gjëja më e rëndësishme për të ishte që Mali i Zi të ketë një qeveri të re evropiane, duke e zhbllokuar rrugën e saj evropiane.

“Të gjithë deputetët le të votojnë ashtu siç mendojnë. Unë pres që të votohet rënia e Qeverisë (Zdravko Krivokapiqit)”, deklaroi ai.

Abazoviqi tha se pret që qeveria e ardhshme të ketë mbështetjen e të paktën 49 deputetëve, detyra të qarta, kohëzgjatje të kufizuar, për të zhbllokuar rrugën evropiane dhe për të organizuar zgjedhje të ndershme kur të plotësohen kushtet për këtë.

“Si do të jetë qeveria e ardhshme, ndoshta do të ketë më shumë opsione. Kjo do të ishte e drejtë për qytetarët, nuk do të rrezikonte reformat ekonomike, as sezonin e ardhshëm turistik”, tha Abazoviq, duke shtuar se zgjedhjet e parakohshme janë një nga opsionet.

Është e pasigurt se sa deputetë do të votojnë për shkarkimin e Abazoviqit, nëse votimi ndodh. Aktualisht, vetëm Fronti Demokratik pro-Serb (DF) ka njoftuar mbështetje të qartë për shkarkimin.

Nisma e kryeministrit për shkarkimin e zëvendëskryeministrit Abazoviq u ndërmor pasi Lëvizja Qytetare URA, kryetar i së cilës është Abazoviq, ka paraqitur një mocion mosbesimi kundër Qeverisë, për të cilin Parlamenti do të vendosë më 4 shkurt.

Siç thotë kryeministri në propozimin për shkarkim, më 19 janar, “pas disa muajsh mosmarrëveshje me politikën e Qeverisë, deputetët e Lëvizjes Qytetare URA, së bashku me disa deputetë të Partisë Demokratike të Socialistëve (DPS) dhe partive të tjera, kanë paraqitur mocionin kundër Qeverisë.

Nënkryetari Abazoviq, si kryetar i URA-s, nuk e kundërshtoi publikisht këtë iniciativë, duke iu bashkuar drejtpërdrejt atyre që punojnë kundër interesave të qytetarëve dhe qëllimeve të krijuara dhe të përcaktuara bashkërisht”, thuhet në propozimin e dorëzuar nga Krivokapiq.

Kryeministri Krivokapiq e quajti konceptin e një qeverie të pakicës si “mashtrim”, të propozuar nga Abazoviqi si një opsion për zgjidhjen e krizës në të cilën u gjend koalicioni fitues i DF, Demokratëve dhe URA-s.

Abazoviqi ka propozuar konceptin e një qeverie të pakicës në të cilën, siç tha më 17 janar, nuk do të ketë vend për DPS-në e presidentit aktual Millo Gjukanoviq, as për DF-në pro-serbe, por ka shtuar se do të donte që këto opsione politike të mbështesin qeverinë e pakicës.

Kërkesat e ndërsjella për shkarkimin e kreut të ekzekutivit në Mal të Zi janë epilogu i krizës disamujore, si ndërmjet Parlamentit dhe Qeverisë, ashtu edhe brenda vetë Qeverisë.

Qeveria e kryeministrit Zdravko Krivokapiq, e afërt meKishën Ortodokse Serbe, e cila ndikoi drejtpërdrejt në zgjedhjen e kryeministrave dhe ministrave, u zgjodh në fillim të dhjetorit 2020 nga DF (Fronti Demokratik), Demokratët dhe Lëvizja URA.

Paralelisht me përpjekjen për zgjidhjen e krizës në institucionet e sistemit, ditët e fundit janë organizuar protesta në disa qytete malazeze, të drejtuara kundër lëvizjes URA dhe zëvendëskryeministrit Abazoviq, por edhe të gjithë atyre që mund të mbështesin konceptine qeverisë së pakicës.

Kisha Ortodokse Serbe në Mal të Zi është një faktor i fuqishëm politik dhe mund t’i mobilizojë masat kur është në interesin e saj, vlerëson sociologu malazez, Andrija Gjukanoviq, duke komentuar rolin e këtij institucioni në disa trazira të kohëve të fundit.

“Ndikimi i kishës te qytetarët është shumë i fortë, edhe pse në drejtim të gabuar. Kur politikanët kanë zbuluar se sa pushtet ka kisha, ne kemi parë garën e tyre për të qenë nën mëshirën e saj. Kjo ka qenë edhe më herët e shprehur, por tani është bërë krejtësisht e dukshme”, thotë Gjukanoviq për Radion Evropa e Lirë.

Ditëve të fundit, udhëheqësit e shumicës qeverisëse në Mal të Zi kanë qenë në Beograd për konsultime me Patriarkun e Kishës Ortodokse Serbe, Porfirije.

Edhe pse zyrtarisht temë e bisedimeve ka qenë nënshkrimi i Marrëveshjes Themelore të shtetit të Malit të Zi me Kishën Ortodokse Serbe, deklarata e Patriarkanës ka bërë të ditur se është diskutuar edhe për marrëdhëniet midis partive në Mal të Zi.

Siç është njoftuar më 28 janar, Porfirije u ka thënë politikanëve malazezë se kisha, në asnjë mënyrë, nuk ndërhyn në garat partiake.

Zëvendëskryeministri i Malit të Zi, Dritan Abazoviq, i cili gjithashtu është takuar me Porfirijen, ka thënë se politika në Mal të Zi do të bëhet pa ndërhyrje të jashtme.

I pyetur nga gazetarët nëse me përfaqësues të Kishës Ortodokse Serbe do të bisedohet për ristrukturimin e Qeverisë malazeze, Abazoviq ka thënë se sjellja e kishës, në kontekstin e ngjarjeve politike në Mal të Zi, është shumë korrekte.

“Mitropoliti Joanikije [peshkop ortodoks serb që shërben si mitropolit i Malit të Zi] ka thënë se ata nuk janë të interesuar për konfrontimet e partive politike dhe se nuk duan të bëhen pjesë e tyre në asnjë mënyrë. Unë mendoj se nuk duhet të presim më shumë se kaq”, ka thënë Abazoviq.

Më herët, Mitropoli i Kishës Ortodokse Serbe në Mal të Zi ka njoftuar se “nuk merr pjesë, as tani e as në të ardhmen, në llogaritjet ndërpartiake dhe zgjidhjet politike”.

Megjithatë, në të njëjtën deklaratë është thënë se “nuk duhet pritur që Mitropoli do të mbështesë formimin e ndonjë qeverie, e cila, drejtpërdrejt apo tërthorazi, do të kthente regjimin e mëparshëm në pushtet”.

Lëvizja qytetare URA në Mal të Zi – udhëheqës i së cilës është Abazoviq – ka propozuar një qeveri të pakicës si zgjidhje për krizën politike në këtë vend.

Koalicioni qeverisës, i përbërë nga Fronti pro-serb Demokratik, Demokratët dhe URA, ka fituar zgjedhjet parlamentare në vitin 2020, duke i dhënë fund sundimit 30-vjeçar të socialistëve të Millo Gjukanoviqit.

Por, prejse është formuar në dhjetor të vitit 2020, kabineti i kryeministrit Zdravko Krivokapiq, i cili ka një shumicë të vogël parlamentare, është përshkuar me grindje midis partnerëve të koalicionit – atyre pro-serbë dhe pro-evropianë – gjë që ka çuar në tkurrjen e mbështetjes publike për të.

Më 4 shkurt, me propozimin e URA-s, pritet të votohet mocioni i mosbesimit për Qeverinë e Krivokapiqit. Mbështetje për mocionin ka shprehur edhe Partia Demokratike e Socialistëve (DPS) e Gjukanoviqit.

Liturgji të reja kundër Qeverisë së pakicës

Demokratët në pushtet, deputetët e partive më të vogla që veprojnë brenda Frontit Demokratik dhe ministra besnikë të Krivokapiqit janë duke organizuar protesta në formë të liturgjive kishtare dhe duke akuzuar URA-n e Abazoviqit për lidhje me DPS-në dhe “tradhti ndaj vullnetit të popullit”.

Tubimet nisin para Kishës së Ngjalljes së Krishtit në Podgoricë, ndërsa pjesëmarrësit mbajnë në duar ikonografi kishtare.

Radio Evropa e Lirë ka pyetur njërin nga pjesëmarrësit, deputetin e Malit të Zi të Bashkuar, Vlladimir Dobriçanin, se përse ikonografia kishtare përdoret në protesta politike për fatin e Qeverisë dhe nëse kisha ka ndonjë lidhje me protestat aktuale. Dobriçanin ka thënë se nuk ka.

“Nisja e protestave nga kisha paraqet një fuqi stimuluese, sepse liturgjitë kanë nxjerrë në rrugë qindra mijëra njerëz. Unë shpresoj që të gjitha protestat e ardhshme të jenë të ngjashme me liturgjitë, të jenë të qeta dhe demokratike”, ka thënë Dobriçanin, duke shtuar se kisha nuk duhet të ndërhyjë në zhvillime politike.

Protesta në formë liturgjish ka organizuar në vitin 2020 Kisha Ortodokse Serbe në Mal të Zi, për të kundërshtuar Ligjin për Lirinë e Fesë. Me këtë ligj, Qeveria e atëhershme, e udhëhequr nga DPS, ka bërë përpjekje të transferojë pronësinë e objekteve të kishave te shteti.

Në vazhdën e protestave liturgjike, të cilat janë mbështetur nga opozita e atëhershme, në Mal të Zi ka ndodhur edhe ndërrimi i pushtetit, në gusht të 2020-ës.

Për shkak të mundësisë së formimit të Qeverisë së pakicës, që do të mbështetej nga DPS, së bashku me politikanët protestojnë edhe organizata të afërta me Kishën Ortodokse Serbe, të tilla si: “Miholjski zbor”, “Zavjetnici Tvrdosh Nikshiq” dhe “Stupovi”.

Të gjithë ata protestojnë edhe kundër rrëzimit të pritshëm të Qeverisë së Krivokapiqit.

Sociologu Andrija Gjukanoviq thotë se bëhet fjalë për protesta të ngjashme me ato të 2020-ës.

“Por, tani për tani, duket farsë, sepse kisha mbetet jashtë këtyre ngjarjeve, përveç nëpërmjet disa organizatave para-kishtare”, thotë ai.

Sipas tij, nuk ka dilemë që kisha, në përgjithësi, ndërhyn shumë në politikë.

“Ndonjëherë vullnetarisht, ndonjëherë jo… Tubimet politike nuk mund të bëhen pa kishë, sportistët vizitojnë kishat dhe marrin ikona si dhurata… Jemi dëshmitarë të një ndryshimi në karakterin e shoqërisë, nga civil në teokratik, gjë që nuk është e mirë”, thotë Gjukanoviq.

Partia Socialdemokrate opozitare (SDP) në Mal të Zi beson se Kisha Ortodokse Serbe ka qenë edhe më herët koordinatore e aktiviteteve politike të partive pro-serbe në Mal të Zi.

“Sjellja e Kishës Ortodokse Serbe do të jetë në përputhje me interesat e shtetit fqinj të Serbisë. Ky institucion njihet në dokumentet strategjike të shtetit të Serbisë si instrument i fuqishëm i ndikimit në vendet e rajonit. Kemi një vazhdimësi të sjelljes, që është në kundërshtim me interesat e Malit të Zi”, thotë zyrtari i SDP-së, Bojan Zekoviq.

Qeveria e Krivokapiqit, për fatin e së cilës deputetët do të vendosin më 4 shkurt, është e afërt me Kishën Ortodokse Serbe, e cila ka ndikuar drejtpërdrejt në zgjedhjen e kryeministrit dhe shumicës së ministrave.

Përgatiti: Valona Tela

Kryeministri i Malit të Zi, Zdravko Krivokapiq më 24 janar mori drejtimin e Ministrisë së Drejtësisë, të Drejtave të Njeriut dhe Pakicave, hoqi zëvendëskryeministrin Dritan Abazoviq nga kreu i Këshillit Kombëtar Kundër Korrupsionit dhe largoi nga drejtuesi i delegacionit shtetëror për negociata me Bashkimin Evropian, ministrin e Jashtëm, Gjorgje Radulloviq.

I pyetur se çfarë dëshiron që të arrijë me shkarkimin dhe heqjen e kompetencave të ministrave, Krivokapiq tha se është “e papranueshme që Qeveria të rrëzohet nga brenda”.

Teksa mori pjesë në një panel diskutimi për mediat në Podgoricë më 25 janar, ai tha se në Mal të Zi po zhvillohet një “grusht-shtet”, por nuk dha më shumë detaje për këtë temë.

Më vonë, Krivokapiq deklaroi për gazetarët se ministri i Jashtëm, Radulloviq për një kohë të gjatë kishte punuar kundër Qeverisë aktuale.

“Unë nuk e kam ngritur çështjen e shkarkimit të asnjë ministri, edhe pse tani shihet shumë qartë se kush ka punuar për kë”, tha Krivokapiq, duke shtuar se pret që ministra të tillë të japin dorëheqje.

Në anën tjetër, zëvendëskryeministri Dritan Abazoviq, heqjen e kompetencave të ministrave dhe shkarkimet e mundshme i vlerësoi si reflektim të pafuqisë.

“Me Qeverinë do të përfundojë gjithçka në datën 4 shkurt. Nëse mendojnë se ndryshimet i kontribuojnë situatës, nuk ka asnjë problem për mua. Por, nëse dikush do të prekë rendin kushtetues, veçanërisht atë të sigurisë, të provokojë trazira në Mal të Zi apo shpërthen nacionalizmin, do të ketë përgjigje adekuate në të njëjtën sekondë”, tha Abazoviq.

Partia e Abazoviqit, Lëvizja Qytetare URA, së bashku me parti të tjera, ka dërguar në procedurë parlamentare mocionin e mosbesimit ndaj Qeverisë së Krivokapiqit. Për këtë mocion do të votohet në Kuvend më 4 shkurt.

Në përgjigje të mocionit, Krivokapiq i ka kërkuar Kuvendit që të mbajë seancë më 3 shkurt për shkarkimin e Abazoviqit nga posti i zëvendëskryeministrit, por edhe për shkurtimin e mandatit të Kuvendit, që t’i hapet rruga shpalljes së zgjedhjeve të parakohshme parlamentare.

Abazoviq ka propozuar krijimin e një qeverie të pakicës. Ndërkaq mocioni i mosbesimit ndaj Qeverisë është nënshkruar nga anëtarët e koalicionit “E zeza mbi të bardhë”, Lëvizja URA dhe Lidhja e Qytetarëve CIVIS, që janë pjesë e koalicionit aktual qeverisës si dhe partitë opozitare Partia Socialdemokrate, Socialdemokratët, Partia Boshnjake, Lista Shqiptare, Koalicioni Shqiptar dhe një pjesë e Partisë Demokratike të Socialistëve të presidentit të Malit të Zi, Millo Gjukanoviq.

Qeveria e Zdravko Krivokapiqit u zgjodh më 4 dhjetor 2020 me votat e partisë pro-serbe Fronti Demokratik, Demokratëve dhe Lëvizjes Qytetare Ura si qeveria e ekspertëve, kurse i vetëm politikan në të është kreu i Lëvizjes Ura, Dritan Abazoviq, që mban postin e zëvendëskryeministrit.

Zyrtarët në Serbi kanë kërkuar përmes një deklarate që shteti të marrë masa, për të zbuluar se kush ka tentuar ta vrasë presidentin serb, Aleksandar Vuçiq.

Më herët, Vuçiq, i ftuar nga televizioni privat serb, Pink, ka konfirmuar se informacionet për atentatin kundër tij, i ka marrë nga Europoli – agjencia evropiane e policisë.

Në një deklaratë të Qeverisë rajonale të Vojvodinës, të lëshuar më 24 janar, autoriteteve shtetërore u kërkohet të bëjnë gjithçka dhe t’i zbulojnë ata që kanë përgatitur, siç thuhet, vrasjen e Vuçiqit.

Më herët, ministrja e Energjisë e Serbisë, Zorana Mihajlloviq, ka deklaruar se kërcënimet për vrasjen e presidentit të Serbisë, paraqesin problem sigurie për mbarë vendin.

Informacionet për tentativën për atentat janë publikuar fillimisht nga ministri i Brendshëm i Serbisë, Aleksandar Vulin.

Më 21 janar, Vulin ka thënë se përmes Europolit, policia e një vendi evropian e ka informuar Ministrinë e Brendshme të Serbisë për krijimin e një grupi të organizuar kriminal, “qëllim i të cilit është vrasja, përkatësisht atentati ndaj presidentit të Republikës së Serbisë, Aleksandar Vuçiq”.

I dyshuari: Zvicer

Siç ka shpjeguar Vulin, pas kontrollit të autenticitetit të informacionit, së bashku me përfaqësuesit e Europolit dhe shërbimet partnere, ka nisur një aksion gjithëpërfshirës për përcaktimin e identitetit të kësaj “organizate kriminale”.

“Në krye të kësaj organizate kriminale është shtetasi malazez, Radoje Zvicer, për të cilin Serbia tashmë ka lëshuar një urdhër arresti; është organizator dhe një nga krerët e klanit të Kavaçit, përgjegjës për kontrabandë dhe shitje të paligjshme të drogës, por edhe organizimin dhe urdhërimin e disa vrasjeve të kryera në territorin e Republikë së Serbisë, Malit të Zi, por edhe në vende të tjera”, ka thënë Vulin.

Ai ka shtuar se hetimet do të përcaktojnë nëse Radoje Zvicer e ka organizuar këtë grup kriminal sipas gjykimit të tij, apo sipas urdhrit të shefit të tij politik.

Vulin nuk ka treguar se për kë e ka fjalën kur përmend shefin politik të Radoje Zvicerit.

“Deri atëherë, anëtarët e MPB-së dhe Agjencisë së Sigurisë Informative do ta informojnë Prokurorinë për Krim të Organizuar për çdo informacion që do ta arrijnë përmes punës operative”, ka thënë Vulin.

Prokuroria nuk i ka komentuar këto deklarata.

Më 21 janar, kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, ka konfirmuar për televizionin serb, Prva, se është informuar për atentatin e mundshëm kundër presidentit të Serbisë dhe se ai është planifikuar, sipas saj, për në gjysmën e parë të shkurtit.

Ministri i Mbrojtjes i Serbisë, Nebojsha Stefanoviq, ka thënë se shërbimet e sigurisë ushtarake dhe njësia speciale “Kobra” do të bëjnë gjithçka “për të parandaluar çdo kërcënim ndaj presidentit”.

Kush është Zvicer?

Më 21 maj, 2021, Mali i Zi ka lëshuar një urdhër-arrest ndërkombëtar për Radoje Zvicerin, me dyshimin se, bashkë me nëntë persona të tjerë, ka formuar një organizatë kriminale dhe ka kryer vrasje të rëndë.

Zvicer përmendet në media si një nga krerët e “Klanit Kavaç” – një nga dy klanet e Kotorrit nga Mali i Zi.

Vetë Zvicer i ka mbijetuar atentatit në Ukrainë, në maj të vitit 2020, kur, sipas informacioneve të policisë ukrainase, është qëlluar nga katër ekzekutorë: dy nga Serbia dhe dy nga Mali i Zi.

Sipas raportimeve të mediave, Zvicer është qëlluar me tre plumba në gjoks, por është shpëtuar nga bashkëshortja e tij, Tamara Zvicer, e cila ka qëlluar me armë zjarri.

“Nuk di për atentat”

Prejse është bërë zëvendëskryeministër i parë në vitin 2012, pastaj për tre vjet kryeministër, e deri në janar të vitit 2022, kur ka shënuar gati pesë vjet në presidencë, mediat kanë raportuar për pesë atentate të supozuara ndaj Aleksandar Vuçiqit.

I pyetur nga gazetarët në konferencën vjetore për media për atentatet ndaj tij, Vuçiq ka thënë se nuk di as për një rast të vetëm.

“Ju thoni se ka pasur tentime për atentat, unë nuk di për asnjë”, ka thënë Vuçiq më 29 dhjetor, 2021.

Snajperi i Belivukut

Pas arrestimit të Velko Belivukut, më 4 shkurt, 2021 – i cilësuar në media si i afërt me klanin kriminal Kavaç dhe i akuzuar për vrasje të rëndë, zhvatje, rrëmbim dhe trafik droge – te pjesëtarët e grupit të tij është gjetur një pushkë snajper me municion.

Dy ditë më vonë, më 6 shkurt, Vulin ka thënë se në grupin e Velko Belivukut ka pasur disa persona të trajnuar për përdorimin e pushkës snajper.

“Snajperi përdoret për të eliminuar objektiva të rëndësishme – disa prej të cilave mund të mos jeni në gjendje t’iu afroheni aq lehtë. Këta zakonisht janë përfaqësues të shtetit”, ka thënë Vulin në atë kohë.

“Nëse do ta kishit vrarë atë, do ta kishit paralizuar gjithë vendin dhe do ta kishit sjellë atë në një destabilitet të rëndë politik, ndoshta edhe do ta kishit ndaluar luftën kundër mafias… I vetmi njeri, vdekja e të cilit do ta ndalonte luftën kundër mafias, do të ishte Aleksandar Vuçiq”, ka thënë Vulin.

Sipas tij, siguria e presidentit të Serbisë është në rrezik, sepse ai “është përplasur me kriminelët më të fuqishëm në Evropë”.

Në aktakuzën e Prokurorisë për Krim të Organizuar kundër Velko Belivukut dhe 29 të tjerëve, e cila ka hyrë në fuqi më 11 nëntor, 2021, nuk përmendet tentativa për atentat ndaj Vuçiqit.

Bërnabiq për atentatin ndaj Vuçiqit në janar, 2021

Kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, ka thënë më 24 tetor, 2021, se gjatë zbulimit të monumentit të princit Stefan Nemanja, në qendër të Beogradit, në janar të vitit 2021, është përgatitur atentati ndaj presidentit Vuçiq.

“Nëse do ta qëllonin Vuçiqin, do ta bënin rrëfimin sikur ajo të ishte një gjë e natyrshme – kushedi se në çfarë ka qenë i përfshirë ai dhe familja e tij… Është monstruoze se sa mirë ka qenë i lidhur ai rrjet”, ka thënë Bërnabiq, për të shtuar se shërbimet përgjegjëse po merren me rastin.

“Nuk do të ketë të mbrojtur, pa marrë parasysh emrin, mbiemrin, funksionin dhe përkatësinë partiake”, ka thënë ajo.

“[Vrasja e Vuçiqit] është planifikuar për një kohë të gjatë dhe në detaje. Në Ministrinë e Punëve të Brendshme janë krijuar struktura paralele dhe janë bërë fushata në mediat manjate – të cilat janë transmetuar nga mediat e rajonit – për ta çnjerëzuar Vuçiqin dhe për ta kthyer atë dhe familjen e tij në një klan kriminal”, ka thënë Bërnabiq për Televizionin Pink.

Ajo nuk ka dhënë më shumë detaje rreth këtij rasti, ndërsa nuk ka as të dhëna se si ka vepruar Prokuroria në këtë rast.

Hetimet e vitit 2016 – armët në Jajince

Sipas raportimeve të mediave, një “arsenal” armësh dhe kuti municionesh janë gjetur në vitin 2016 në një pyll në Jajince – një vendbanim periferik, rreth 15 kilometra në jug të Beogradit – afër shtëpisë së familjes së prindërve të Vuçiqit.

Radio Televizioni i Serbisë (RTS) ka raportuar në atë kohë se janë gjetur predha, katër granata dore, 100 copa municion 7,62 milimetrash, disa plumba për armë automatike dhe 10-15 plumba të kalibrit të panjohur.

Sipas RTS-së, armët dhe municionet janë gjetur disa qindra metra larg shtëpisë së familjes Vuçiq.

Në atë kohë, Vuçiq ka qenë kryeministër i Serbisë, ndërsa ministër i Brendshëm ka qenë Nebojsha Stefanoviq, aktualisht ministër i Mbrojtjes.

Disa ditë më vonë, në kuadër të hetimeve për atentatin ndaj Vuçiqit, mediat kanë raportuar se policia në lagjen Beogradi i Ri ka zbuluar edhe një automjet të vjedhur, të tipit Renault Megane, plot me armë.

Në këtë automjet janë gjetur: një revole, një hekler (pushkë automatike), sasi e madhe municionesh, në dy vende nga 200 gramë eksploziv Tritol dhe dy celularë që mund të përdoreshin si detonatorë për aktivizimin në distancë të lëndëve plasëse.

Në atë kohë, ministri i Brendshëm i Serbisë, Nebojsha Stefanoviq, ka thënë për RTS-në se armët kanë qenë “në një vend ideal për sulmuesin”.

“Kryeministri [atëbotë Vuçiq] është në një vend të sigurt”, ka thënë Stefanoviq.

“Në një rreze prej një kilometri [rreth fshatit Jajince], në ditën e zbulimit të arsenalit të armëve dhe dy ditë më parë, kanë qenë 97 zyrtarë të lartë të sigurisë – gjë që është shumë e pazakonshme”, ka thënë Stefanoviq në fillim të nëntorit, 2016.

Edhe ky rast ka mbetur pa epilog gjyqësor.

Siç ka raportuar portali serb Insajder, në gusht të vitit 2017, Prokuroria e Lartë Publike ka vendosur se nuk ka bazë për fillimin e procedurës penale për rastin në Jajince.

Sulmi ndaj Vuçiqit në Potoçari

Derisa ka qenë kryeministër i Serbisë, Vuçiq është sulmuar më 11 korrik të vitit 2015 në Potoçari, ku po shënohej 20-vjetori i gjenocidit në Srebrenicë.

“Në një moment jam goditur me një gur në gojë, asgjë e tmerrshme, më kanë rënë syzet dhe më janë thyer”, ka thënë Vuçiq pas incidentit.

Por, disa media në Serbi e kanë cilësuar këtë incident si atentat: “Atentat ndaj Vuçiqit në Srebrenicë” dhe “Tentativë për vrasjen e Vuçiqit në Potoçari” kanë qenë disa nga kryetitujt e asaj kohe.

Pesë vjet pas incidentit, më 2020, Vulin ka kritikuar autoritetet në Bosnje, duke thënë se nuk kanë gjetur autorët e tentim-vrasjes së Vuçiqit në Srebrenicë.

“Kanë kaluar pesë vjet nga tentativa për vrasjen e Aleksandar Vuçiqit në Srebrenicë, askush nuk është arrestuar apo dënuar”, ka thënë Vulin në korrik të vitit 2020.

Kryeministri serb është vrarë më 2003

Më 12 mars, 2003, në Beograd është vrarë kryeministri i Serbisë dhe lideri i Partisë Demokratike, Zoran Gjingjiq.

Gjingjiq është qëlluar për vdekje në hyrje të ndërtesës së Qeverisë së Serbisë.

Organizatori i vrasjes, Milorad Ulemek Legija, dhe snajperisti Zvezdan Jovanoviq janë dënuar me nga 40 vjet burgim.

Prapavija politike e vrasjes së Gjingjiqit nuk është zbuluar ende.

Përgatiti: Valona Tela

Bashkimi Evropian (BE) u ka bërë thirrje të gjithë aktorëve politikë në Mal të Zi që të punojnë për uljen e tensioneve dhe zgjidhjen e situatës aktuale, përmes konsultimeve dhe konsensusit të ndërsjellë, tha kryetarja e delegacionit të BE-së në Podgoricë, Oana Kristina Popa.

“Mali i Zi ka legjitimitet demokratik. Është shtet demokratik dhe duhet t’i zgjidhë problemet në institucionet shtetërore dhe jo në rrugë”, tha Popa.

Thirrja nga BE-ja vjen në kulmin e një krize politike të shkaktuar nga një mocion mosbesimi ndaj Qeverisë, i iniciuar nga zëvendëskryeministri, Dritan Abazoviq, si dhe nga propozimi i fundit i kryeministrit Zdravko Krivokapiq, që Kuvendit t’i shkurtohet mandati.

Thirrjes së BE-ja iu bashkua edhe Ambasada gjermane në Podgoricë, e cila me rastin e krizës aktuale politike theksoi se Mali i Zi duhet t’i zgjidhë problemet brenda institucioneve dhe jo në rrugë.

“Ambasadori Robert Weber pajtohet se Bashkimi Evropian dhe vendet anëtare nuk do të vendosin se kush do të jetë në Qeverinë malazeze, porse shteti duhet të udhëheqë procesin dhe t’i zgjidhë problemet brenda institucioneve, jo në rrugë”, ka thënë të premten, më 21 janar, Ambasada e Gjermanisë në Mal të Zi, përmes një postimi në Facebook.

Kryetari i Kuvendit, Aleksa Beçiq, për 4 shkurt ka caktuar votimin, fillimisht për shkurtimin e mandatit të Kuvendit, e më pas për nismën për mocionin e mosbesimit ndaj Qeverisë. Vendimi për shkurtimin e mandatit të Kuvendit ose për rrëzimin e Qeverisë merret me shumicën e votave të të gjithë deputetëve.

Tensione politike përballë votimit

Debati në Komisionin Parlamentar për Sigurinë, mes deputetëve të dy partive në pushtet, Demokratëve dhe Lëvizjes qytetare URA, tregon se tensionet politike në Mal të Zi janë intensifikuar.

Gjatë diskutimit, deputeti demokrat Vladimir Martinoviq akuzoi drejtuesin e URA-s, Dritan Abazoviq për tradhti ndaj vullnetit elektoral të qytetarëve dhe për bashkëpunim me opozitën.

“T’ia marrësh popullit vullnetin elektoral është tradhtia më e madhe në historinë e Malit të Zi. Më herët u kam bërë thirrje që të mos e bëjnë këtë dhe të mos i detyrojnë qytetarët të dalin në rrugë për të mbrojtur vullnetin zgjedhor”, ka thënë Martinoviq, i cili ka theksuar se është për zgjedhje të parakohshme.

Deputeti i URA-s, Millosh Konatar ka hedhur poshtë vlerësimin se bëhet fjalë për tradhti ndaj vullnetit elektoral dhe u përgjigj duke akuzuar se një pjesë e shumicës parlamentare i trembet humbjes së mandateve.

“I njëjti rrëfim ishte edhe më parë, se është tradhtar ai që është kundërshtar i pozitave dhe i kolltukëve. Tani sërish po rrezikohen kolltukët dhe tani përmendet sërish tradhtia”, tha Konatar.

Ndërkohë, Demokratët kanë mbështetur qytetarët që janë mbledhur për të protestuar kundër, siç është paralajmëruar, ndryshimit të vullnetit elektoral të qytetarëve. Që prej dorëzimit të nismës së mosbesimit ndaj Qeverisë, në disa qytete janë regjistruar protesta njëorëshe, ku janë mbledhur disa qindra qytetarë.

Kryeministri kërkon zgjedhje të parakohshme

Më 20 janar, kryeministri i Malit të Zi, Zdravko Krivokapiq, i dorëzoi Kuvendit propozimin për shkurtimin e mandatit të Kuvendit, duke shpjeguar se zgjedhjet e parakohshme parlamentare janë zgjidhja e vetme demokratike për tejkalimin e krizës ekzistuese politike.

Krivokapiq më pas vlerësoi se Qeveria dhe përbërja aktuale e Kuvendit nuk mund t’i ushtrojnë kompetencat e marra me Kushtetutë, për shkak të inicimit të procedurës për rrëzimin e Qeverisë.

Më herët (19 janar), deputetët e Qeverisë së deritashme nga Lëvizja Qytetare URA e zëvendëskryeministrit, Dritan Abazoviq, me mbështetjen e opozitës, të udhëhequr nga Partia Demokratike e Socialistëve (DPS) e presidentit të Malit të Zi, Millo Gjukanoviqit, paraqitën një nismë për mocion mosbesimi ndaj Qeverisë së Krivokapiqit. Propozimi u mbështet nga partitë parlamentare, të cilat kanë 44 deputetë nga gjithsej 81 në Kuvendin e Malit të Zi.

Porosia ishte që nëse konstatohet se Qeveria nuk ka mbështetje, URA e Abazoviqit t’u ofrojë të gjithë deputetëve një “qeveri të pakicës, pa pjesëmarrjen e DPS-së dhe Frontit Demokratik”.

Megjithëse në qeverinë e pakicës nuk do të kishte vend për subjektin më të fortë opozitar, Partinë Demokratike të Socialistëve (DPS) të presidentit Millo Gjukanoviq dhe për partinë që e përbën pjesën më të madhe të shumicës në pushtet, Frontin Demokratik pro-serb (DF), URA kërkoi mbështetjen e tyre në Kuvend për modelin e ofruar nga ajo.

Zëvendëskryeministri dhe kreu i URA-s, Dritan Abazoviq, më pas deklaroi se qeveria e pakicës është “një përgjigje ndaj krizës disamujore dhe faktit që Qeveria aktuale e Krivokapiqit nuk e ka mbështetjen e shumicës parlamentare”.

Lëvizja Qytetare URA me Lidhja e Qytetarëve CIVIS, deri më tash ka qenë pjesë e shumicës aktuale parlamentare, e cila fitoi 41 nga 81 mandate në zgjedhjet e gushtit të vitit 2020, bashkë me DF-në dhe Demokratët.

Përgjigja e Krivokapiqit pasoi në formën e propozimit për shkurtimin e mandatit të Kuvendit.

Kush do të votojë për shkurtimin e mandatit të Kuvendit?

Radio Evropa e Lirë i është drejtuar shërbimit për informim të Qeverisë së Malit të Zi, me pyetjen se për cilat vota në Kuvend është duke llogaritur kryeministri Krivokapiq për propozimin e tij për shkurtimin e mandatit të Kuvendit. Por, ky institucion nuk ka kthyer përgjigje.

Analisti politik Dragisha Janjusheviq nga Qendra për Edukim Politik, thotë për Radion Evropa e Lirë se Krivokapiq po përpiqet të gjejë një zgjidhje dhe të shkurtojë mandatin e Kuvendit, në mënyrë që të parandalojë synimin e Abazoviqit për mocionin e mosbesimin ndaj Qeverisë. Janjusheviq konsideron se kryeministri po llogaritë në mbështetjen e mundshme nga disa anëtarë të DPS-së, partia më e fuqishme opozitare.

“Me siguri që Krivokapiq po mendon se jo të gjithë në DPS janë shumë të kënaqur me propozimin e Abazoviqit për të mbështetur një qeveri të pakicës, në të cilën ai nuk do të marrë pjesë. Kryeministri mbase mendon që një pjesë e DPS-së më përpara do të votonte për shkurtimin e mandatit të Kuvendit sesa një projekt të qeverisë së pakicës. Sidomos për shkak të njoftimit se qeveria e pakicës do të merret me Ligjin për origjinën e pronës, duke zhbllokuar prokurorinë dhe organet e drejtësisë”, tha Janjusheviq.

Reagimet ndaj propozimit për shkurtimin e mandatit të Kuvendit

Në reagimin e parë ndaj propozimit të Krivokapiqit për shkurtimin e mandatit të Kuvendit, DPS-ja opozitare e Gjukanoviqit tha se kryeministri nuk e ka mbështetjen e deputetëve për propozimin e tij.

Kështu ka shkruar në llogarinë e tij në Twitter nënkryetari i DPS-së dhe kryetari i Komunës së Podgoricës, Ivan Vukoviq.

Nga DPS-ja, si dhe nga Socialdemokratët e opozitës, më herët kanë thënë se do të mbështesin çdo nismë që rrëzon Qeverinë e Krivokapiqit.

Ndërkaq, URA, si iniciuese e mocionit për mosbesim ndaj Qeverisë, mendon se propozimi i kryeministrit për shkurtimin e mandatit të Kuvendit është një “lëvizje e të dëshpëruarit”.

Për aleancën më të fortë të shumicës në pushtet, Frontin Demokratik, zgjidhja më e pranueshme për tejkalimin e krizës është mbajtja e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare, ka bërë të ditur Sllaven Radunoviq në profilin e partisë në Facebook.

Në të njëjtën kohë, Fronti Demokratik nuk ka dashur të komentojë propozimin e kryeministrit Krivokapiq për shkurtimin e mandatit të Kuvendit, por ka paralajmëruar se do të shqyrtojë bazën ligjore.

Duke theksuar se është e vështirë të vlerësohet nëse kryeministri Krivokapiq do të ketë sukses në synimin e tij për shkurtimin e mandatit të Kuvendit, analisti politik Dragisha Janjusheviq konsideron se autoriteti i kryeministrit Krivokapiq është cenuar.

“Autoriteti i Krivokapiqit u cenua edhe më shumë nga fakti se ai kishte gjithnjë e më pak mbështetje në Kuvend dhe se kishte një ndarje mes ministrave në Qeveri. Ai nuk ka parti politike, që është një rrethanë specifike dhe nuk e di se si mund të ushtrojë edhe më shumë ndikim dhe të bëjë projeksione politike, ndërkohë që gjendet në një fushë politike serioze dhe komplekse”, tha Janjusheviq.

Në zgjedhjet e gushtit 2020, Zdravko Krivokapiq, si person jopartiak, ishte në krye të listës zgjedhore të udhëhequr nga Fronti Demokratik.

Në bazë të rezultateve të zgjedhjeve, Krivokapiq u zgjodh kryeministër më 4 dhjetor 2020, me votat e deputetëve të tre koalicioneve fituese, të kryesuara nga Fronti Demokratik, Demokratët dhe Lëvizja Qytetare URA.

Që nga fillimi i punës së Qeverisë, deputetët e shumicës parlamentare ishin kryesisht të pakënaqur me punën e saj, e cila nuk kishte ministra nga këto parti politike. Partitë e shumicës parlamentare kanë tentuar dy herë rikonstruktimin e Qeverisë, por për shkak të konflikteve të ndërsjella, asnjë nga propozimet nuk është pranuar.

Përgatiti: Bekim Bislimi

Kryetari i Kuvendit të Malit të Zi, njëherësh lideri i Demokratëve, Aleksa Beçiq e cilësoi si “tentim klasik për puç kushtetues” dhe ndaj vullnetit të qytetarëve e demokracisë, iniciativën për ngritjen e mocionit të mosbesimit ndaj Qeverisë së kryeministrit, Zdravko Krivokapiq.

Më 19 janar, Lëvizja Qytetare Ura, e udhëhequr nga zëvendëskryeministri, Dritan Abazoviq, dorëzoi në procedurë parlamentare mocionin për mosbesimin e Qeverisë.

Kjo nismë është nënshkruar nga anëtarët e koalicionit “E zeza mbi të bardhë”, Lëvizja Ura dhe Lidhja e Qytetarëve CIVIS, që janë pjesë e koalicionit aktual qeverisës si dhe partitë opozitare Partia Socialdemokrate, Socialdemokratët, Partia Boshnjake, Lista Shqiptare, Koalicioni Shqiptar dhe një pjesë e Partisë Demokratike të Socialistëve të presidentit të Malit të Zi, Millo Gjukanoviq.

Por Beçiq, partia e të cilit është pjesë e koalicionit aktual qeverisës tha se pjesëtarët e shumicës aktuale kishin deklaruar më herët se nuk do të bashkëpunonin më me partinë e Gjukanoviqit dhe tani kësaj partie po i ofrojnë mundësinë që të formojë shumicën parlamentare.

“Ky quhet mashtrim politik”, tha Beçiq, duke shtuar se është duke u bërë “tradhti me përmasa epike”.

Thirrje për dorëheqjen e Abazoviqit

Abazoviq më herët ka shpalosur idenë për formimin e një qeverie të pakicës, që ka thënë se është një model për tejkalimin e krizës politike në Malin e Zi.

Por ministrat e Financave dhe Zhvillimit Ekonomik, Milojko Spajiq dhe Jakov Millatoviq kërkuan që Abazoviq të japë dorëheqje nga posti i zëvendëskryeministrit.

“Abazoviq ose duhet të japë dorëheqje apo duhet ta tërheqë nismën (për mocion). Këshillë miqësore: Mos lejoni që dinozaurët, ju si i ri dhe premtues, t’iu konsumojnë dhe t’iu pensionojnë nga politika, dhe populli të ju kujtoj si tradhtar. Tërhiqeni mocionin, kthehuni aty ku e keni vendin. Nga Uashingtoni me dashuri”, ka shkruar Spajiq në Twitter.

Në rrjetin social Twitter ka reaguar edhe ministri Millatoviq.

“Duke pasur parasysh që zëvendëskryeministri Dritan Abazoviq paraqiti nismën për rrëzimin e Qeverisë së bashku me ata që janë përgjegjës për ngecjen morale dhe ekonomike të Malit të Zi, gjë për të cilën ai ka folur pafundësisht, ne besojmë se është etike që të japë dorëheqje nga Qeveria të cilin ai po e rrëzon”, tha Millatoviq, duke shtuar në fund të postimit të tij se ky postim ishte nga “ministrat në Qeverinë e Malit të Zi”.

Por ministri i Punëve të Brendshme, Sergej Sekulloviq tha se Millatoviq ka keqpërdorur pozitën e tij si ministër, duke folur në emër të të gjithë ministrave pa u konsultuar paraprakisht.

“Nuk jemi konsultuar dhe nuk kam dhënë miratimin tim, as nuk ndaj mendimin që ka shprehur Milatoviq”, tha Sekuloviq.

Ai shtoi se ishte “i shqetësuar për papërgjegjshmërinë e personave në poste të larta, që de fakto bëjnë thirrje për rezistencë, rrisin konfuzionin dhe dëshirojnë të shkaktohen trazira të përmasave të mëdha”.

Sekulloviq bëri thirrje për qetësim të situatës dhe tha se duhet të pranohet që në një shoqëri demokratike, vendimet merren në përputhje me procedurat e parapara në Kushtetutë.

Edhe ministri i Jashtëm, Gjorgje Radulloviq, u distancua nga qëndrimi i Millatoviqit dhe mbështeti Abazoviqin.

Ai tha se Abazoviqi gjatë vitit të kaluar ka kontribuar më së shumti në punën e Qeverisë dhe “falë guximit të tij politik” ka ndodhur ndryshimi i parë paqësor i një qeverie në Mal të Zi.

Lëvizja Ura tha se nisma për mocionin e mosbesimit do të tregojë nëse Qeveria e Krivokapiqit ka mbështetjen e shumicës së deputetëve apo nëse propozimi i tyre për qeveri të pakicës do të përkrahet nga ligjvënësit.

Për të iniciuar shkarkimin e Qeverisë në Kuvend nevojiten 27 vota, ndërsa për largimin e saj duhet një shumicë prej 41 deputetësh.

Me mbështetjen e partisë së Gjukanoviqit, e cila ka 30 deputetë në Parlamentin malazez, Lëvizja Ura siguron numrin e mjaftueshëm të votave për një mocion mosbesimi ndaj Qeverisë së kryeministrit Zdravko Krivokapiq.

Qeveria e Zdravko Krivokapiqit u zgjodh më 4 dhjetor 2020 me votat e partisë pro-serbe, Frontit Demokratik, Demokratëve dhe Lëvizjes Qytetare Ura si qeveria e ekspertëve, kurse i vetëm politikan në të është kreu i Lëvizjes Ura, Dritan Abazoviq, që mban postin e zëvendëskryeministrit.

Dy vjet pasi u paralajmërua se Serbia do të ndërpresë furnizimin me armë, zyrtarët janë duke kontraktuar dërgesa të reja nga Rusia.

Këto marrëveshje vijnë në kohën kur të gjithë sytë janë të drejtuar nga Moska dhe tensionet në kufi me Ukrainën, por edhe pas disa paralajmërimeve të Perëndimit për bashkëpunimin ushtarak të Serbisë me Rusinë.

“Furnizimi në fushën e mbrojtjes është vendim kombëtar” – kështu i komentuan në NATO paralajmërimet e Serbisë për furnizim me armë ruse.

Megjithatë, NATO bëri thirrje për ulje të tensioneve.

“Njëkohësisht, është me rëndësi që të gjitha palët të kontribuojnë në uljen e tensioneve në rajon dhe të kultivojnë paqe e stabilitet”, thuhet në deklaratën me shkrim të NATO-s, dërguar Radios Evropa e Lirë.

Aty theksohet se Serbia dhe NATO-ja janë partnere të afërta dhe se këtë vit u shënua 15-vjetori i anëtarësimit të Serbisë në Partneritetin për Paqe të NATO-s.

Serbia, siç kanë theksuar disa herë zyrtarët, është shtet ushtarakisht neutral, që nuk pretendon të anëtarësohet në NATO. Krahas bashkëpunimit ushtarak me Rusinë, Serbia bashkëpunon edhe me NATO-n përmes programit të Partneritetit për Paqe.

Krahas Kornetit edhe Panciri

Pas takimit me presidentin rus, Vladimir Putin, presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, deklaroi më 25 nëntor se nga Rusia në Serbi do të arrijnë së shpejti pajisje të reja ushtarake.

“Fjala është për Kornet, respektivisht pengesa të lëshuara për Kornet dhe raketa Kornet për mjete anti-tank. Jashtëzakonisht të rëndësishme për terrenin tonë”, deklaroi Vuçiq.

Më shumë detaje për këto furnizime, shtatë ditë pas takimit të Vuçiqit me Putinin, dha ministri i Brendshëm i Serbisë, Aleksandar Vulin, pas takimit me ministrin rus të Mbrojtjes, Sergey Shoygu.

Ministria ruse e Mbrojtjes njoftoi se është rënë dakord për blerjen e sistemeve të reja të mbrojtjes kundërajrore (PVO) “Pancir S1” dhe raketave anti-tank “Kornet”.

Këto informata, megjithatë, nuk janë publikuar në njoftimin e Ministrisë së Punëve të Brendshme të Serbisë, lidhur me takimin Vulin-Shoygu.

Po në të njëjtën ditë, Ambasada e Ukrainës në Beograd njoftoi mediat për rritjen e pranisë ushtarake ruse në kufirin e Ukrainës.

Ndonëse në njoftim nuk përmendeshin furnizimet e reja të Serbisë me armatim rus, për të cilat njoftuan zyrtarët serbë, Ambasada e Ukrainës porositi qytetarët e Serbisë:

“Mos dëgjoni çfarë thotë Kremlini, shikoni çfarë bënë Kremlini”.

Në njoftim po ashtu përkujtohej aneksimi i Gadishullit ukrainas të Krimesë nga Rusia, në vitin 2014. Për këtë veprim, Rusia ende ndodhet nën sanksionet e Bashkimit Evropian dhe të SHBA-së.

Shormaz: Nuk na duhet bashkëpunimi me Rusinë për mbrojtje

Dragan Shormaz, deputet nga Partia Përparimtare Serbe (SNS) me në krye Aleksandar Vuçiqin, tha për Radion Evropa e Lirë se Serbia nuk ka nevojë të bashkëpunojë me Rusinë në fushën e mbrojtjes dhe sigurisë, marrë parasysh se përcaktimi i saj strategjik është anëtarësimi në Bashkimin Evropian.

“Duhet ta përgatisim shtetin për këtë anëtarësim. Andaj, nuk na duhet bashkëpunimi strategjik me Rusinë”, tha Shormaz, i cili njëherësh është edhe shef i delegacionit të Parlamentit serb në Asamblenë Parlamentare të NATO-s.

Ai tha se furnizimi me armatim nga Rusia dhe Kina, bazuar në vlerë, është dukshëm më i vogël në raport me furnizimet nga shtetet anëtare të NATO-s.

“Kjo është imtësi, nuk është ndonjë furnizim i madh dhe nëse e shohim çfarë ndodhi në këto 20 vjetët e fundit, por edhe në një apo dy vjetët e fundit, del se me pajisje dhe gjithçka tjetër që i duhet Ushtrisë së Serbisë, furnizohemi më shumë nga SHBA-ja dhe shtetet anëtare të NATO-së, sesa nga Rusia dhe Kina”, tha Shormaz.

Ai pranoi se qëndrime të këtilla në partinë e tij kanë pak anëtarë. Në pyetjen nëse ka mirëkuptim brenda partisë, nga e cila vijnë ministra dhe zyrtarë që angazhohen për rikthim të politikës së jashtme serbe kah Rusia, Shormaz u përgjigj:

“Derisa askush nuk më kritikon, do të thotë se ka njëfarë pajtimi, nëse jo përkrahje”.

Shuma rekorde që ndahen për mbrojtje

Paralajmërimi për blerjen e armatimit të ri nga Rusia u bë dy vjet pasi që vetë presidenti serb tha se Serbia nuk do të furnizohet më me armatim.

“Do të ketë reforma shtesë të ushtrisë sonë. Do ta bëjmë akoma më mobile dhe më të shpejtë”, deklaroi Vuçiq më 3 dhjetor të vitit 2019, në prag të udhëtimit në Rusi për një takim me Putinin.

Mjetet e Serbisë për blerjen e armatimit të ri, ndërkohë, janë shtuar. Sipas të dhënave nga Rrjeti i Ballkanit për Siguri – portal i specializuar për mbrojtje dhe siguri – brenda këtij viti, “buxheti serb për mbrojtje, për herë të parë, tejkaloi shifrën prej 1 miliard eurosh”.

Në tre vjetët e kaluar, Ushtria e Serbisë bleu nga Rusia pesë helikopterë Mi-17V-5, katër helikopterë luftarakë Mi-35M dhe sistemin raketor PVO “Pancir S1”.

Në po kaq vite, nga Evropa, nga kompania “Airbus” u blenë pesë helikopterë H-145M.

Gjatë korrikut të vitit 2020, Serbia, mes tjerash, bleu nga Kina gjashtë fluturake pa pilotë CH-92A e më pas edhe sistemin mbrojtës raketor FK-3.

Çfarë po blen Serbia?

Sistemi rus raketor i artilerisë “Pancir S1” është i destinuar për mbrojtjen e objekteve nga operacionet e zbulimit dhe nga veprimet prej hapësirës ajrore.

Në vitin 2019, Serbia bleu një bateri nga Rusia, e cila përbëhet nga gjashtë sisteme. Së voni, një e tillë u përdor në luftën në Siri.

“Panciri” arriti në Serbi vitin e kaluar, në disa pjesë, që u kompletuan në mars.

Për herë të parë në territorin e Serbisë, “Pancir S1” hyri në tetor të vitit 2019. Krahas sistemit raketor rus S-400, ai u prezantua gjatë një manovre të përbashkët ushtarake ruso-serbe.

Edhe Brukseli, edhe Uashingtoni reaguan ndaj furnizimit të Serbisë me sistemin raketor rus.

Në një deklaratë për Zërin e Amerikës, më 25 shkurt, 2020, zëdhënësi i përfaqësuesit të lartë për Politikë të Jashtme dhe Siguri të Bashkimit Evropian, Peter Stano, tha se është e nevojshme që Serbia të harmonizojë politikën e saj të jashtme me politikën e bllokut evropian.

Në po të njëjtën ditë, Departamenti amerikan i Shtetit, në një përgjigje me shkrim për Zërin e Amerikës, u bëri thirrje aleatëve dhe partnerëve “që të heqin dorë nga transaksionet me Rusinë, që do të mund të çonin në sanksione, në bazë të Ligjit për ballafaqim me kundërshtarët amerikanë nëpërmes sanksioneve (CAATSA)”.

Se sa i kushtoi Serbisë “Panciri” është një informatë, të cilën autoritetet po e mbajnë në fshehtësi, njëjtë sikurse shumicën e armatimit që Serbia e siguron nga Rusia.

Po ashtu nuk dihet se me çfarë çmimi Serbia do t’i blejë nga Rusia raketat “Kornet”.

A është ushtria prioritet?

Redaktori i Rrjetit të Ballkanit për Siguri, Aleksandar Radiq, tha për Radion Evropa e Lirë se kur blihet armatimi, është e pamundur të shmanget konteksti politik.

“Dyshoj që këtu ekziston atmosfera e atillë që ushtria është prioritet i të gjitha prioriteteve dhe se vërtet ushtria e nevojat e saj janë motivi i vetëm, sepse deri më tani furnizimi me mjete ushtarake ishte i motivuar politikisht”, tha Radiq.

Sipas tij, vlera e furnizimit me mjete ushtarake nga partnerët perëndimorë i tejkalon ato me Rusinë dhe Serbia, në këtë aspekt, po tenton që të bëjë njëfarë barazie.

Pikërisht për shkak të bashkëpunimit me Rusinë, Serbia është në cak të kritikave nga Perëndimi, sepse si shtet kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, ajo nuk e ka harmonizuar ende politikën e saj të jashtme me atë evropiane.

Serbia refuzon që t’u bashkohet sanksioneve që BE-ja i ka vendosur ndaj Rusisë, për shkak të aneksimit të gadishullit ukrainas të Krimesë, në vitin 2014.

Për Dragomir Angjellkoviqin, analist politik nga Beogradi, rinovimi i marrëveshjes për furnizim me armë nga Rusia është logjik, sepse, sipas tij, “Serbia ka armatim rus në nivel dominues, respektivisht armatim të dikurshëm sovjetik”.

“Sipas mendimit tim, Serbia duhet të blejë mjete ushtarake nga shtetet që janë aleatë tonë në mbrojtjen e integritetit territorial, nga shtetet që nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës dhe e përkrahin Serbinë sa i përket çështjes së mbrojtjes së Kosovës”, tha Angjellkoviq.

Çështja e Kosovës

Kosova shpalli pavarësinë në vitin 2008.

Rusia dhe Kina, të cilat janë anëtare të përhershme të Këshillit të Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, nuk e njohin pavarësinë e Kosovës.

I pyetur se si e komenton faktin se Serbia anon kah anëtarësimi në BE, derisa njëkohësisht thellon bashkëpunimin me Rusinë në fushën e mbrojtjes dhe vazhdon të blejë armë dhe mjete ushtarake nga Rusia, Angjellkoviq tha se Serbia nuk ka arsye që të ngarkohet me raportet mes Bashkimit Evropian dhe Rusisë.

“Do të ishte cinike që dikush që e njohu pavarësinë e Kosovës, të presë nga ne që të distancohemi nga Rusia, e cila po na ndihmon lidhur me Kosovën”, tha ai.

Rusia, aktualisht, është nën vëzhgim të vazhdueshëm të Uashingtonit dhe NATO-s, për shkak të tensioneve në raportet Moskë-Kiev.

Derisa Perëndimi e akuzon Rusinë se po përgatit pushtim të ri të Ukrainës, Moska e mohon këtë.

Zyrtarët e inteligjencës amerikane dhe figura të larta të ushtrisë ukrainase sugjerojnë se rreth 92 mijë ushtarë rusë tashmë janë vendosur në veri dhe lindje të Ukrainës dhe në Krime.

Sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, në një intervistë në konferencën Reuters Next më 1 dhjetor, paralajmëroi Rusinë që të mos përdorë dhunë kundër Ukrainës dhe shtoi se Moska e di që do të paguajë çmim të lartë përmes sanksioneve dhe hapave të tjerë të Perëndimit, nëse vjen deri te çfarëdo agresioni.

Përgatiti: Teuta Arifaj

Parlamenti i Republikës Sërpska (RS), më 10 dhjetor do të diskutojë rreth deklaratës me të cilën kërkon nga qeveria të përgatisë Kushtetutën e re të këtij entiteti në Bosnje e Hercegovinë (BeH). Kushtetuta e re parasheh bartjen e disa prej përgjegjësive të shtetit të BeH-së ndaj RS-së, si entitet.

Bartjen e disa prej përgjegjësive të cilat, sipas Kushtetutës dhe Marrëveshjes së Dejtonit i takojnë Bosnjës ndaj Republikës Sërpska, kohëve të fundit e kishte paralajmëruar anëtari i Presidencës së BeH nga Republika Sërpska, Millorad Dodik, pasi që në Bosnje me ligj u ndalua mohimi i gjenocidit.

Politikanët nga Republika Sërpska kundërshtuan këtë ligj, të cilin e kishte vendosur ish-Përfaqësuesi i Lartë për Bosnje e Hercegovinë, Valentin Inzko dhe filluan bllokadën e punës në institucionet shtetërore.

Në Deklaratën për parimet kushtetuese për të cilat do të diskutojë më 10 dhjetor Parlamenti i RS-së, kërkohet nga qeveria që të përgatisë tekstin “në të cilin do të konfirmohen të gjitha përgjegjësitë e Republikës Sërpska, përveç atyre të cilat me Kushtetutë i takojnë Bosnje e Hercegovinës”.

Në rend të ditës së seancës së veçantë janë informatat e posaçme rreth bartjes së përgjegjësive në fushën e institucioneve të drejtësisë së BeH-së, por edhe të mbrojtjes apo sigurisë.

Në dokument saktësohet që “të gjitha nenet e përcaktuara nga Përfaqësuesi i Lartë janë jokushtetuese”.

Parlamenti i RS-së, kah fundi i korrikut miratoi ligjin me të cilin u vendos që vendimi i ish-Përfaqësuesit të Lartë, Inzko rreth mohimit të gjenocidit të mos zbatohet.

Në Deklaratën tashmë të paraqitur në Parlament, përmendet se me Kushtetutën e re qyteti i Banja Llukës do të duhej të bëhej qyteti kryesor ndërkaq qyteti i Palles, kryeqytet.

Çfarë porositi Dodiku më herët?

Kërkesën për mbajtjen e seancës së veçantë në të cilën do të diskutohej rreth bartjes së përgjegjësive, më 8 nëntor e paralajmëroi anëtari i Presidencës së BeH nga RS, Millorad Dodik. Ai e bëri këtë paralajmërim pas takimit me partitë e koalicionit udhëheqës në Banjallukë dhe theksoi që pas shqyrtimit të informatave për bartjen e përgjegjësive do të përgatitet edhe plani i aksionit për kthimin e tyre në nivelin e RS-së.

Takimi i partive, u mbajt pas takimit të Dodikut me Gabriel Escobarin, zëvendës-ndihmësin e Sekretarit amerikan të Shtetit dhe të dërguarit të posaçëm për Ballkanin perëndimor në Sarajevë më 8 nëntor.

Pas bisedës me Dodikun, Escobar deklaroi që “është e hapur mundësia që të tërhiqen vendimet që solli dhe paralajmëroi Dodiku”, e të cilat kanë të bëjnë me bartjen e përgjegjësive nga niveli i BeH-së në nivelin e entitetit të RS-së.

Por, Dodik pohonte që takimi rrodhi ndryshe dhe se e njoftoi diplomatin amerikan se rreth bartjes së përgjegjësive debaton Parlamenti i entitetit.

Edhe me t’u kthyer nga Rusia më 4 dhjetor, Dodik deklaroi se do të vazhdojë me procesin e “bartjes së përgjegjësive”.

Më 20 tetor, Parlamenti i RS-së miratoi ligjin për ilaçet dhe mjetet medicinale që parasheh themelimin e Agjencisë së entitetit për ilaçe, e cila që nga viti 2009 vepron në nivel shtetëror.

Themelimi i agjencisë së këtillë nuk është në përputhje me Kushtetutën e BeH-së, pjesë e Marrëveshjes së Dejtonit nga viti 1995, me të cilin është definuar që entitetet nuk mund të marrin përgjegjësi të shtetit ose përgjegjësitë që janë në përputhje me Kushtetutë të bartura në nivel të shtetit.

Zhelka Cvijanoviq, presidente e RS-së, në tetor solli vendimin sipas të cilit për këtë entitet nuk vlejnë ndryshimet e Kodit Penal të BeH-së, me të cilin dënohet mohimi i gjenocidit dhe krimeve të tjera.

Në ndërkohë, Dodik paralajmëroi edhe bartjen e përgjegjësive kur bëhet fjalë për Forcat e Armatosura të BeH-së, Gjykatës Supreme dhe këshillin prokuroria si dhe Administratën për tatim të BeH-së.

Planet e Dodikut për “ligjin e ri për Ushtrinë e RS-së”

Më 7 dhjetor, Dodik paralajmëroi se tashmë është përpiluar edhe “ligji i ri për Ushtrinë e Republikës Sërpska dhe ligji për demilitarizim” nëse nuk do të ketë gatishmëri që të pranohet propozimi për “përgjysmimin e Forcave të Armatosura të BeH-së”.

“Nga Forcat e Armatosura të BeH-së nuk kemi asgjë, serbët atje nuk shkojnë, mungojnë 40 për qind e kroatëve e myslimanët duan që të plotësojnë kuotat. Buxheti i Bosnje e Hercegovinës ndahet më së shumti për Forcat e Armatosura dhe është rreth 187.9378 euro (370 milionë marka konvertibile) e që thënë sinqerisht nuk është kurrfarë ushtrie por vetëm shpenzues i madh”, tha Dodik gjatë qëndrimit në Beograd.

Sipas Kushtetutës së Bosnje e Hercegovinës, Republika Sërpska dhe Federata e BeH nuk munden individualisht të bartin përgjegjësitë të cilat në periudhën e shkuar u bartën ndaj shtetit.