Në fshatin Shtaval në komunën e Sijenicës në Serbi, të martën më 10 maj, kanë nisur gërmimet për dyshimet për një varreze masive me trupa të shqiptarëve të vrarë gjatë luftës së fundit në Kosovë.

Qeveria e Kosovës përmes një njoftimi për media ka konfirmuar nisjen e gërmimeve.

“Gërmimet kanë filluar pasi në fund të javës së kaluar, përmes Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq janë siguruar imazhet satelitore, të cilat në ditët në vijim do të analizohen nga ekspertët, me qëllim të saktësimit të lokacionit të mundshëm të varrezës masive”, thuhet në njoftimin Qeverisë së Kosovës.

Në ditën e parë të gërmimeve vlerësuese, të pranishëm në lokacion nga Kosova ishin përfaqësuesit e Komisionit Qeveritar për Persona të Zhdukur, ekspertët nga Instituti i Mjekësisë Ligjore, përfaqësues nga Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq si dhe nga Qendra Burimore për Persona të Zhdukur.

“Ekspertët mjekoligjor të Republikës së Kosovës do të vazhdojnë të qëndrojnë në lokacion për t’i vëzhguar punimet gjatë periudhës në vijim”, njofton Qeveria e Kosovës.

Ndërkohë, Komisioni për Persona të Zhdukur i Qeverisë së Serbisë, ka thënë se urdhri për nisje të këtij procesi është dhënë nga Prokuroria e Krimeve të Luftës në Serbi.

“Kërkimi i terrenit është i nevojshëm për të përcaktuar saktë nëse ka mbetje të personave të shpallur si të zhdukur, gjë që u dërgon një mesazh të qartë familjeve të tyre se autoritetet kompetente të Republikës së Serbisë kanë vendosur të kontrollojnë të gjitha informacionet për të gjetur të dashurit e tyre”, thuhet në njoftimin e Komisionit për Persona të Zhdukur të Qeverisë së Serbisë.

Deri tek vendimi për gërmime në këtë lokacion erdhi pasi Komisioni i Qeveritar i Kosovës për Persona të Zhdukur ofroi informacione për dyshime për varrezë masive.

Autoritet serbe thanë se kërkimi i terrenit do të zgjasë deri në përcaktimin dhe sqarimin e fakteve që janë të nevojshme për të përcaktuar vendndodhjen e saktë të një varri të mundshëm masiv.

Kryetari i Komisionit të Qeverisë së Serbisë për Persona të Zhdukur, Veljko Odaloviq, kishte paralajmëruar zhvillimin e gërmimeve në këtë lokacion më 27 prill të këtij viti.

Më 27 prill, në një deklaratë për Radion Evropa e Lirë, Andin Hoti, kryesues i Komisionit Qeveritar për Personat e Zhdukur në Kosovë, kishte akuzuar palën serbe se nuk ofron informacione për zbardhjen e fatit të personave të pagjetur.

“Do të duhej të ishte [çështje] humanitare, por unë nuk e di që është trajtuar si humanitare ndonjëherë. Kaq pak ka dhënë informacione Serbia për Kizhevakun dhe Rudnicën… Dhjetë vjet kanë kaluar ekipet tona, në të dyja lokacionet në Serbi, për shkak se Serbia bën lojëra me dhënien e informacioneve të sakta se ku janë varrezat masive, derisa na kanë ardhur imazhet satelitore prej vendeve mike të Kosovës, që të mund t’i gjejmë”, thotë Hoti, pa specifikuar se për cilat vende e ka fjalën.

Hoti kishte thënë se Serbia ende vazhdon “lojën” duke mos dhënë informacione.

Zyrtarët kosovarë kishin ngritur vazhdimisht dyshime për ekzistimin e një varreze masive në fshatin Shtaval të Serbisë.

Ky fakt ishte forcuar edhe më shumë kur në Kizhevak, në komunën e Rashkës afër kufirit me Kosovën, më 16 nëntor 2020 u gjetën eshtrat e një numri të civilëve shqiptarë të vrarë gjatë luftës në Kosovë.

Ky ishte lokacioni i pestë në Serbi ku u gjeten trupa të kosovarëve të vrarë në luftën e viteve 98-99.

Sipas të dhënave të organizatave joqeveritare, në varrezat masive në Serbi janë gjetur trupat e rreth njëmijë kosovarëve të vrarë.

Rreth 1,600 persona të tjerë ende mbesin të zhdukur në Kosovë, kryesisht nga komuniteti shqiptar.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha se pozicioni politik i Serbisë nuk ka qenë “kurrë më i rëndë” dhe se është “komplikuar edhe më shumë” nga deklaratat e presidentit rus, Vladimir Putin.

Ai nuk e specifikoi se cilave deklarata të Putinit iu referohet.

Pas një takimi me ministren e Jashtme të Gjermanisë, Annalena Baerbock, të enjten në Berlin, Vuçiq tha se situata në të cilën ndodhet Serbia, marrë parasysh krizën në Ukrainë, është “pothuajse e pamundur”.

“Në ditën e tretë të sulmit në Ukrainë, ne e kemi bërë të ditur pozicionin tonë strategjik. Serbia është në të njëjtin pozicion edhe në ditën e 71-të”, u tha Vuçiq gazetarëve.

Serbia është vendi i vetëm në Ballkanin Perëndimor që nuk ka ndërmarrë sanksione kundër Rusisë, për shkak të pushtimit të Ukrainës.

Nga blloku evropian i kanë bërë disa herë thirrje që të harmonizojë politikën e saj të sanksioneve me atë të BE-së.

Vuçiq dhe kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, janë pritur të mërkurën në takime të ndara nga kancelari gjerman, Olaf Scholz.

Ky i fundit ka thënë se njohja e Kosovës nga Serbia duhet të jetë pjesë e dialogut që zhvillojnë dy vendet për normalizimin e marrëdhënieve.

Scholz, po ashtu, ka thënë se përparimi në dialog është kyç për avancimin e Kosovës dhe Serbisë drejt integrimit evropian.

Vuçiq përsëriti të enjten se Serbia është në rrugën evropiane, se nuk do të “kthehet diku tjetër” dhe se do të mbetet ushtarakisht neutrale.

Vuçiq tha se bisedimet që ka pasur me zyrtarët gjermanë, nuk kanë qenë të lehta.

“Gjermania është shteti më i fuqishëm evropian në çdo kuptim. Ne nuk mund të zgjedhim dhe ta ndryshojmë qëndrimin e saj për çështjen e Kosovës, sepse kjo nuk do të ndodhë”, tha Vuçiq.

Ai, po ashtu, tha se biseda me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti, në Berlin ka qenë “shumë e vështirë”, por nuk dha detaje.

Kurti dhe Vuçiq u pritën bashkë në një darkë joformale në Berlin, nën ndërmjetësimin e të dërguarit të Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak.

Në seancën e Kuvendit të Malit të Zi, më 28 prill në Cetinje, u votua Qeveria e pakicës e kryeministrit Dritan Abazoviq, me çka përfundoi mandati teknik tremujor i Qeverisë së kryeministrit Zdravko Krivokapiq, të cilit iu votua mosbesimi më 4 shkurt.

Shumica e re parlamentare, e cila votoi për Qeverinë, më herët zgjodhi Danijela Gjuroviqin për kryetare të Parlamentit, e cila zhbllokoi punën e legjislativit pas gati tre muajsh.

Për zgjedhjen e Qeverisë votuan 45 deputetë nga gjithsej 81 sa janë në Parlamentin malazias, ndërsa 3 përfaqësues të socialdemokratëve ishin kundër.

Për kabinetin e Abazoviqit votuan 16 deputetë të partive që përbëjnë Qeverinë nga Lëvizja Qytetare URA, Partia Popullore Socialiste pro-Serbe (SNP), Partia Socialdemokrate (SDP) dhe partitë kombëtare të shqiptarëve, boshnjakëve dhe kroatëve, si dhe 29 deputetë të Partisë Demokratike të Socialistëve (DPS) të Millo Gjukanoviqit, i cili nuk ka përfaqësues në Qeveri.

Qëllimi i Qeverisë së re është të zhbllokojë procesin e integrimit evropian të Malit të Zi dhe zgjedhjen e pozitave udhëheqëse në Gjyqësor, theksoi kryeministri Abazoviq.

Në seancë nuk morën pjesë deputetë nga Fronti Demokratik Pro-Serb dhe Demokratët, të cilët kundërshtojnë fuqishëm Qeverinë e pakicës të mbështetur nga DPS-ja.

Këto parti, së bashku me lëvizjen URA të Abazoviqit dhe SNP-në, kanë qenë në pushtet që nga zgjedhjet e gushtit 2020, kur pas tri dekadash e zhvendosën DPS-në në opozitë. Një vit e gjysmë pas zgjedhjeve, për shkak të mosmarrëveshjeve politike, ajo shumicë parlamentare u shpërbë dhe anëtari më i vogël i saj, partia URA e Abazoviqit, hyri në procesin e formimit të një qeverie të pakicës me mbështetjen e DPS-së së Gjukanoviqit.

Prandaj, Fronti Demokratik dhe Demokratët e akuzojnë Abazoviqin se ka tradhtuar vullnetin elektoral të qytetarëve dhe kërkojnë zgjedhje të reja.

Abazoviq tha në fjalimin e tij të enjten se ai dëshiron të bashkojë fraksionet kundërshtare të Malit të Zi nën një vizion të “një kombi demokratik, pa korrupsion dhe ekonomikisht të begatë që do të bëhet pjesë e BE-së 27-anëtare”

“Ne kemi një mundësi përpara nesh që nuk duhet ta humbasim”, tha Abazoviq. “E ardhmja jonë është evropiane”.

Pak minuta pas zgjedhjes së Abazoviqit ka reaguar shefi i Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme, Josep Borrell.

Në një deklaratë në Twitter, Borell e uroi zgjedhjen e Qeverisë së re.

“Presim me padurim punën tonë të përbashkët për përparim në rrugën drejt BE-së. Mali i Zi është një partner i besueshëm, i përafruar plotësisht me politikën e jashtme të BE-së”, ka shkruar Borell.

Prioritetet e Qeverisë së Abazoviqit

Duke prezantuar programin e Qeverisë, Abazoviq tha se ai do të bazohet në sundimin e ligjit dhe zhvillimin ekonomik, ndërsa lufta kundër korrupsionit, investimet e qëndrueshme, integrimi në Bashkimin Evropian (BE) dhe mbrojtja e mjedisit do të jenë fushat kryesore të veprimit.

Ai tha, gjithashtu, se me largimin e DPS-së së Gjukanoviqit nga pushteti në zgjedhjet e gushtit 2020, Mali i Zi hyri në një fazë të re zhvillimi, duke deklaruar se qeveria e mëparshme, ekzekutive dhe legjislative, nuk arriti të përmbushte qëllimet e pritura.

“Qeveria e mëparshme dhe Parlamenti nuk arritën të gjenin një gjuhë të përbashkët dhe kjo është një nga arsyet pse reformat e nevojshme politike dhe sociale kanë ngecur për një kohë të gjatë. Zgjidhja e çështjeve të hapura që kanë bllokuar rrugën evropiane të Malit të Zi dhe proceset e tjera reformuese do të jenë fokusi i punës së qeverive të reja”, tha ai.

Prioritetet e politikës së jashtme të Qeverisë

Abazoviq tha se prioritetet e politikës së jashtme të Malit të Zi përcaktohen me Kushtetutë dhe theksoi nevojën për të përmirësuar marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë dhe ruajtjen e besueshmërisë së Malit të Zi në NATO.

“Agresioni i Rusisë kundër Ukrainës, të cilin qeveria e mëparshme e ka dënuar tashmë dhe është zotuar të respektojë sanksionet e BE-së ndaj Rusisë, ka shkaktuar zhvillime të trazuara gjeopolitike. Pavarësisht këtyre sfidave dhe gjenerimit të krizave të reja, Malit të Zi i janë hapur perspektiva të reja për t’u anëtarësuar në BE”, tha ai.

Prioritetet e Qeverisë së tij përfshijnë reformën e shërbimit të sigurisë dhe reformën zgjedhore. Ai tha se Qeveria do të punojë në mbrojtjen e standardeve dhe në këtë kontekst edhe rritjen e pensioneve dhe përfitimeve sociale. Instrument kyç për luftën kundër korrupsionit është miratimi i Ligjit për shqyrtimin e prejardhjes së pasurisë, të cilin, siç tha Abazoviq, do ta dorëzojë në Kuvend me procedurë urgjente.

Çështje të diskutueshme

Tri temat për të cilat palët në përbërje të Qeverisë kanë negociuar më së shumti janë regjistrimi i popullsisë, nënshkrimi i Marrëveshjes Themelore me Kishën Ortodokse Serbe në Mal të Zi dhe iniciativa rajonale Ballkani i Hapur (Open Balkan).

Në ekspoze, Abazoviq ka komentuar shkurt për këto tema.

Ai tha se Ligji për regjistrimin e popullsisë është duke u planifikuar në përputhje me standardet evropiane. Kjo çështje shkakton tensione në Mal të Zi, sepse për një pjesë të opinionit politik nuk është çështje statistikore, por çështje të regjistrimit kombëtar dhe fetar.

Ndër prioritetet e programit të qeverisë së re është rregullimi i marrëdhënieve kontraktuale me bashkësitë fetare në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet e Malit të Zi. Me marrëveshjen bazë, shteti i Malit të Zi duhet të saktësojë marrëdhëniet pronësore-juridike me kishën ortodokse serbe.

Edhe pse nuk e ka përmendur konkretisht Ballkanin e Hapur, Abazoviq ka thënë se Qeveria do të merret me shqyrtimin e iniciativave rajonale në kuadër të qëllimit kyç – anëtarësimit më të shpejtë të Malit të Zi në BE. Partitë pro-malazeze janë kundër Iniciativës për Ballkanin e Hapur, e cila e konsideron atë pjesë të projektit të “botës serbe”, qeverisë aktuale në Serbi.

Kush e përbën Qeverinë e pakicës?

Qeveria e pakicës përbëhet nga Lëvizja Qytetare URA e Abazoviqit, Partia Popullore Socialiste pro-serbe, Partia Socialdemokrate dhe partitë kombëtare të shqiptarëve, boshnjakëve dhe kroatëve.

Kabineti i ka 18 ministri, katër zëvendëskryeministra dhe dy ministra pa portofol.

Abazoviqi ka mbështetjen e 46 deputetëve nga 81 sa ka gjithsej Kuvendi i Malit të Zi.

Ai, po ashtu, ka mbështetjen parlamentare të Partisë Demokratike të Socialistëve (DPS) të presidentit malazez, Millo Gjukanoviq, por pa pjesëmarrjen e saj.

Katër pozitat e zëvendëskryeministrave u janë ndarë partive që përbëjnë Qeverinë e re.

URA e Abazoviqit udhëheq pesë ministri, përfshirë edhe atë të Punëve të Brendshme, me në krye Filip Axhiqin.

Ministria e Çështjeve Evropiane udhëhiqet nga Jovana Maroviq, e cila është zgjedhur edhe zëvendëskryeministre nga radhët e URA-s.

Partia Popullore Socialiste, përveç postit të zëvendëskryeministrit, i cili mbulohet nga kreu i partisë, Vlladimir Jokoviq, udhëheq gjashtë ministri. Jokoviq do të jetë edhe ministër i Bujqësisë. Partia e tij ka marrë edhe udhëheqjen e Ministrisë së Drejtësisë, asaj të Financave, të Arsimit, të Shëndetësisë dhe të Sportit.

Kryetari i Partisë Socialdemokrate, Rashko Konjeviq, është zgjedhur zëvendëskryeministër dhe ministër i Mbrojtjes. Nga kjo parti, Ministrinë e Punëve të Jashtme e udhëheq Ranko Krivokapiq, ish-kryetar i Parlamentit të Malit të Zi.

Kryetari i Partisë Boshnjake, Ervin Ibrahimoviq, është zgjedhur zëvendëskryeministër dhe ministër i Investimeve Kapitale. Kjo parti udhëheq edhe Ministrinë e Punës dhe Mirëqenies Sociale, me në krye Admir Adroviqin.

Përfaqësuesit e shqiptarëve, ndërkaq, kanë marrë dy poste ministrore.

Ministër për të Drejtat e Njeriut dhe të Pakicave është zgjedhur kreu i Partisë Demokratike, Fatmir Gjeka, ndërsa ministër i Administratës Publike është Marash Dukaj nga Alternativa Shqiptare.

Iniciativa Qytetare Kroate – subjekt jashtëparlamentar – ka marrë postin e ministrit pa portofol, i cili udhëhiqet nga Adrijan Vuksanoviq.

Personalitete jopartiake në kabinetin e Avbazoviqit janë Bilana Shqepanoviq në Ministrinë e Shkencës dhe Masha Vllaoviq në Ministrinë e Kulturës dhe Medias.

Zgjedhjes së Qeverisë së re të pakicës i ka paraprirë zgjedhja e kryetares së Kuvendit, Danijella Gjuroviq, nga Partia Popullore Socialiste.

Qeveria e re është zgjedhur gati tre muaj pasi Kuvendi i këtij vendi ka votuar mocionin e mosbesimit ndaj Qeverisë së kryeministrit Zdravko Krivokapiq, më 4 shkurt.

Tre ditë më vonë, më 7 shkurt, është shkarkuar edhe kryetari i Kuvendit, Alleksa Beçiq, udhëheqës i Demokratëve.

Qeveria e Krivokapiqit është formuar në dhjetor të vitit 2020 nga një koalicion mes Frontit Demokratik pro-serb dhe pro-rus, Demokratëve dhe Lëvizjes Qytetare URA.

Kjo Qeveri ka pasur një shumicë të ngushtë në Kuvend – prej 41 deputetësh – por ka kthyer DPS-në e Gjukanoviqit në opozitë pas tri dekadash.

Dallimet në qëndrime midis partnerëve të koalicionit kanë nisur të shpërfaqen shumë shpejt pas formimit të tij dhe palët shpesh nuk kanë qenë të njëzëshme në vendime.

Në hyrje të vendkalimit kufitar ndërmjet Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut, Preshevë-Tabanoc, është hapur një korsi e veçantë me mbishkrimin “Ballkani i hapur”, dedikuar transportuesve të kompanive nga Serbia, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria, të cilët kanë statusin e subjektit të autorizuar afarist, thuhet në një komunikatë të Ministrisë së Financave të Serbisë, më 7 prill.

Marrëveshjet për njohjen e statusit të subjekteve ekonomike të autorizuara, bazuar në një deklaratë të mëparshme të Ministrisë së Financave të vitit 2021, lehtësojnë shumë kalimin e kufirit dhe sjellin përfitime tjera për disa kompani.

Ministri serb i Financave, Sinisha Mali, ka deklaruar se nisma e “Ballkanit të Hapur” synon të përshpejtojë ndjeshëm fluksin e mallrave dhe shërbimeve, të krijojë një treg të vetëm pune dhe kushte më të mira biznesi për kompanitë.

Ai tha se kjo detyrimisht do të çojë në një zhvillim më të shpejtë të ekonomisë dhe në një standard më të lartë të jetesës për qytetarët e vendeve nënshkruese të kësaj nisme.

“Kamionët nuk duhet të presin me orë të tëra në kufi, por të gjitha procedurat e nevojshme do të kryhen shpejt dhe me efikasitet. Në këtë mënyrë ne dëgjojmë zërin e ekonomisë dhe kontribuojmë në përmirësimin e mëtejshëm të mjedisit ekonomik në vendin tonë”, tha Mali.

Ai po ashtu tha se në kuadër të kësaj nisme janë nënshkruar marrëveshje, të cilat përveç lehtësimit të tregtisë, duhet të kontribuojnë edhe në bashkëpunim në fushën e inspektimeve ushqimore, fitosanitare dhe veterinare.

Mali gjithashtu rikujtoi edhe marrëveshjen e arritur për një leje të vetme të punës ndërmjet Serbisë, Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë.

“Ne po zgjidhim çështjet që rëndojnë ekonominë, si pritjet në pikat kufitare, procedurat e ndërlikuara administrative, apo mungesa e fuqisë punëtore. Të gjitha këto janë gjëra që sjellin përfitime të shumta për të gjitha vendet anëtare të “Ballkanit të Hapur”, ka deklaruar Mali.

Çfarë është “Ballkani i Hapur”?

Iniciativa “Ballkani i Hapur”, që fillimisht u quajt “Mini-Shengeni”, u themelua në tetor të vitit 2019.

Më vonë, në Novi Sad të Serbisë, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama dhe ish-kryeministri maqedonas, Zoran Zaev, firmosën një deklaratë me synim të krijimit të “Mini-Shengenit” ndërmjet tre vendet.

Në mbledhjet e delegacioneve të tyre, tri shtetet kanë vendosur që lëvizja e lirë e qytetarëve të bëhet me letërnjoftime dhe që nga 1 janari 2023 të hiqen kontrollet doganore.

Gjithashtu u nënshkrua marrëveshja për bashkëpunim në parandalimin dhe eliminimin e pasojave të fatkeqësive natyrore.

Në dhjetor të vitit 2021 u nënshkrua marrëveshja që lehtëson marrjen e lejeve për punëtorët nga Serbia, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria, si dhe disa marrëveshje në fushën e inspektimit veterinar dhe fitosanitar.

Iniciatorët e “Ballkanit të Hapur” kanë përsëritur vazhdimisht se kjo nismë është “gjithëpërfshirëse” dhe u kanë bërë thirrje vendeve të tjera të Ballkanit Perëndimor që t’i bashkohen, por Mali i Zi, Bosnja dhe Hercegovina dhe Kosova, nuk e kanë parë me entuziazëm këtë ide.

Partitë politike në Kosovë, në pushtet dhe në opozitë, vlerësojnë se një nismë e tillë është pa vizion dhe e rrezikshme.

Përfaqësuesit politikë të Malit të Zi si dhe të Bosnje-Hercegovinës mbeten në qëndrimin se nuk duhet të bëhen pjesë e nismave që mund të shihen si alternativë për rrugën e tyre drejt integrimit në Bashkimin Evropian.

Për shkak të pjesëmarrjes së ulët, asnjëra nga dy listat zgjedhore të pakicës shqiptare nga jugu i Serbisë nuk e kaloi pragun, kështu që shqiptarët nuk do të kenë përfaqësues të tyre në përbërjen e parlamentit të ri serb.

Sipas të dhënave të Komisionit Republikan të Zgjedhjeve “Koalicioni i Shqiptarëve të Bashkuar”, kryetar i të cilit është Shaip Kamberi, ka fituar 9,630 vota ose 0.26 për qind.

Tri herë më pak vota ka fituar lista “Alternativa Demokratike Shqiptare”, e udhëhequr nga ish-kryetari i Preshevës, Shqiprim Arifi, me gjithsej 3,250 sosh ose 0,09 për qind.

Ndryshe nga zgjedhjet e mëparshme të vitit 2020, kur partitë shqiptare u bashkuan në një listë, në këto zgjedhje ishin dy para votuesve.

Sipas analistëve, me një pjesëmarrje kaq të ulët që mund të krahasohet me bojkot, ky rezultat ishte i pritshëm dhe partitë humbën mundësinë për të fituar potencialisht dy ose tri mandate parlamentare me listën e vetme.

Regjistrimi zyrtar i kryer nga shteti në vitin 2011 tregon se rreth 6,000 shqiptarë jetojnë në Serbi, por kjo nuk është një pasqyrë reale sepse shqiptarët në pjesën jugore të Serbisë e bojkotuan regjistrimin në atë kohë.

Sipas vlerësimeve të bashkësisë ndërkombëtare, rreth 60.000 pjesëtarë të pakicës kombëtare shqiptare jetojnë në Serbi, kryesisht në komunat e Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës në Serbinë jugore.

Beteja për dy vendet e para në listën zgjedhore

Nexhat Beluli, pronar i TV Spektri nga Bujanoci, konsideron se fiasko zgjedhore e partive politike shqiptare në zgjedhjet parlamentare në Serbi është pasojë e drejtpërdrejtë e ndarjeve brenda trupit politik shqiptar dhe keqkuptimit të ndryshimeve në skenën politike serbe që kanë ndodhur në dy vitet e fundit.

“Për shkak se dihej se opozita në Serbi do të merrte pjesë në këto zgjedhje dhe se pjesëmarrja do të ishte më e madhe se në ato të mëparshme, ishte e qartë se për një mandat parlamentar do të duheshin 10 deri në 12 mijë vota. Prandaj, kësaj radhe një listë e vetme shqiptare është dashur më shumë se në zgjedhjet e kaluara parlamentare”, thotë Beluli për Radion Evropa e Lirë.

Listat e partive të pakicave kombëtare deri më tani kanë fituar mandate sipas “pragut natyror”, i cili është nën pragun prej tre për qind që u nevojitet partive të tjera. Nëse nuk e kalojnë atë prag, numri i deputetëve të partive minoritare përcaktohet duke aplikuar sistemin D’Ont, pra me koeficientin e të gjitha listave zgjedhore rritur për 35 për qind.

Në zgjedhjet e Serbisë të mbajtura më 3 prill morën pjesë tetë lista të minoriteteve dhe të dhënat preliminare tregojnë se hungarezët dhe boshnjakët do të kenë përfaqësuesit e tyre në parlamentin e ardhshëm.

Nexhat Beluli shton se marrëveshja ndërmjet shqiptarëve ka munguar për shkak se liderët e partive nuk kanë arritur të merren vesh për renditjen në listën e përbashkët dhe pozitën që u siguron atyre një mandat të sigurt prej deputeti.

Ai thekson se liderët politikë shqiptarë humbën mundësinë për të përsëritur rezultatin zgjedhor të arritur në vitin 2020, kur fituan tre mandate parlamentare, gjë që do t’u jepte atyre potencial të madh koalicioni dhe rëndësi politike që mund ta përdornin në të mirë të votuesve të tyre.

“Në të njëjtën kohë, nuk dua të them se ata do t’i kërkonin poste ministrore në qeveri apo sekretarë shtetërorë, por të ndikojnë në procesin e integrimit të shqiptarëve në institucionet vendore dhe përfaqësimin e tyre në Drejtësi, Polici, Dogana dhe institucione të tjera shtetërore. dhe trupat”, thotë Beluli.

Kandidatët pa përgjigje

Shaip Kamberi nga “Koalicioni i Shqiptarëve të Bashkuar”, dhe Sami Salihu, i dyti në listën “Alternativa Demokratike Shqiptare”, nuk i janë përgjigjur kërkesës së REL-it për deklaratë lidhur me rezultatin e dobët në zgjedhjet parlamentare.

Në një postim në Facebook më 5 prill, Kamberi kërkoi përsëritjen e zgjedhjeve parlamentare në Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc. Autoritetet në Serbi nuk i janë përgjigjur kësaj kërkese. Ai, po ashtu, ka thënë se këto zgjedhje u karakterizuan me dalje të ulët të shqiptarëve, për shkak të, siç tha, pasivizimit të adresave të shqiptarëve.

Autoritetet serbe kanë thënë se përmes kontrollit në terren kanë konstatuar se të gjithë ata që janë fshirë, nuk kanë vendbanim në territorin e Serbisë, gjë që është kusht për të votuar.

Në anën tjetër, Shqiprim Arifi në llogarinë e tij në Twitter, më 6 prill ka shkruar se mungesa e strategjive kombëtare të Kosovës dhe Shqipërisë, si dhe mosinteresimi i tyre për Luginën e Preshevës, janë fajtorët kryesorë për rezultatet.

Çka kontribuoi në këtë rezultat?

Për faktin se liderët e partive shqiptare nuk arritën marrëveshje për zgjedhjet e fundit, Kujtim Sadriu, drejtor i Qendrës joqeveritare për Monitorim dhe Hulumtim në Preshevë, tha se ata janë dënuar me meritë nga votuesit e tyre.

Sadriu thekson se përveç daljes jashtëzakonisht të ulët të votuesve në zgjedhje të “demotivuara nga përçarjet”, në dështimin e zgjedhjeve ka kontribuar edhe shteti dhe vetë kandidatët.

“Së pari, pjesëmarrja e ulët e votuesve është pasojë e ndarjes dhe daljes në votime në dy kolona. Problemi i dytë është se shumë qytetarë të Preshevës kanë adresa pasive, prandaj nuk kanë letërnjoftime, pa të cilat nuk mund të votojnë, dhe problemi i tretë është lodhja e qytetarëve nga premtimet e rrejshme dhe patriotizmi i rrejshëm”, thotë Sadriu.

Bashkëbiseduesi i Radios Evropa e Lirë beson se shqiptarët nuk kanë humbur pothuajse asgjë sepse, siç thotë ai, “edhe ata deri më tani nuk kanë bërë asgjë” për t’i zgjidhur problemet e tyre thelbësore.

“Para së gjithash, e kam fjalën për njohjen e diplomave nga Kosova, sepse ajo çështje gjoja është zgjidhur me Marrëveshjen e Brukselit, por Qeveria e Serbisë nuk e zbaton. Përfaqësuesit tanë në Kuvendin e Serbisë asnjëherë nuk e kanë ngritur atë çështje”, thotë Sadriu dhe shton se këtë nuk e kanë bërë as deputetët shqiptarë në mbledhjen e kaluar.

“Shaip Kamberi nuk e ka ngritur çështjen e pasivizimit të adresave në Kuvendin e Serbisë, por në vend të së tashmes dhe së ardhmes është marrë me të kaluarën dhe ngritjen e tensioneve në nivel kombëtar. Qytetarët e shohin se këtu nuk po ndryshon asgjë dhe se politikanët vetëm po u premtojnë, po u premtojnë e nuk po përmbushin asgjë, prandaj edhe të dielën kanë qëndruar në shtëpi”, thotë Sadriu.

Edhe kryetari i Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve, Ragmi Mustafi, thotë se kombinimi i disa faktorëve çoi në një pjesëmarrje të ulët, që automatikisht nënkupton një numër më të vogël votash dhe në fund të fundit një numër më të vogël të deputetëve në Kuvendin e Serbisë.

Ai thotë për Radion Evropa e Lirë se është e sigurt se përçarjet në elektoratin shqiptar i kanë demoralizuar pjesërisht votuesit, por thekson se ishte e pamundur të gjendet një kompromis mes dy koncepteve krejtësisht të ndryshme për zgjidhjen e problemit të shqiptarëve nga kjo pjesë e Serbisë.

“Ishte e pamundur të pajtohej politika e këmbënguljes për të drejtat individuale dhe kolektive, të garantuara me marrëveshje ndërkombëtare, me politikën e palës tjetër, e cila, duke iu referuar faktit se këtu në 20-30 vjetët e fundit nuk është bërë asgjë për t’i përmirësuar standardet e njerëzve dhe cilësinë e jetës, një qasje shumë më pragmatike ndaj bashkëpunimit të mundshëm me autoritetet në Beograd”, shpjegon Mustafi për dallimet në pikëpamjet ndërmjet Shaip Kamberit dhe Shqiprim Arifit.

Në zgjedhjet parlamentare në Serbi të mbajtura më 21 qershor 2020, partitë kryesore shqiptare nga Bujanoci dhe Presheva u shfaqën në listën e përbashkët dhe fituan rreth 26.500 vota, ose tre ulëse në Kuvendin e Serbisë.

Frymëzuesi i idesë së pjesëmarrjes së përbashkët në zgjedhjet parlamentare ishte kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, kurse realizues ministri i atëhershëm për Evropën dhe Punët të Jashtme të Shqipërisë, Gent Cakaj.

Protesta të turpshme janë zhvilluar mbrëmë në Serbi kundër ish-sekretares amerikane, Madeleine Albright, teksa sot shënohen 23 vite nga ndërhyrja e NATO-s në Kosovë.Me pankarta në duar qytetarët kanë protestuar duke thënë ‘Kosova është Serbi’, apo edhe ‘Madeleine digju në ferr’.

Albright ishte një figurë qendrore në administratën e Presidentit Bill Clinton. Ajo shërbeu si ambasadore e SHBA në Kombet e Bashkuara përpara se të bëhej diplomatja më e lartë e vendit në mandatin e dytë.

Ajo mbrojti zgjerimin e NATO-s, nxiti që aleanca të ndërhynte në Ballkan për të ndaluar gjenocidin dhe spastrimin etnik në Kosovë.

Ajo u përpoq të reduktonte përhapjen e armëve bërthamore dhe luftoi për mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe demokracinë në të gjithë globin.

Madeleine Albright ndërroi jetë në moshën 84-vjeçare pasi nuk mundi të fitojë betejën me kancerin. syri.net

Serbët e Kosovës do të votojnë në vendvotimet në komunat në Serbinë qendrore për zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare serbe, deklaroi të martën presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, në një konferencë për shtyp.

Ai tha se Kosova ka kërkuar që Qeveria e Serbisë t’i kërkojë drejtpërdrejtë Qeverisë së Kosovës që të lejojë mbajtjen e zgjedhjeve presidenciale dhe parlamentare më 3 prill, gjegjësisht “që Serbia ta pranojë Kosovën”.

“Ne ramë dakord që të fusim ‘autoritetet qeverisëse’ [në kërkesë]…Ramë dakord që në paragrafin e dytë të fusim që të pyetet Kosova për bashkëpunim për të mundësuar OSBE-në… Madje në fund thamë të vendoset ‘Zyrtari ndërlidhës i Qeverisë së Serbisë’… Asgjë nga këto nuk iu mjaftuan sepse kërkuan vetëm një formulim – ‘Qeveria e Serbisë i lutet apo i kërkon Qeverinë e Kosovës’.

Natyrisht, ne kemi mundur t’i bëjmë të gjitha këto sepse jemi konsultuar me ekspertët tanë dhe e kemi ditur se kjo nuk nënkupton njohjen e Kosovës. Sepse Serbia nuk do ta njohë pavarësinë e Kosovës. Ne pranuam kompromise të panumërta, gjëra të panumërta të pakuptimta, për të cilat ata këmbëngulën. Por, ata këmbëngulën dhe kërkuan vetëm një gjë, ajo ishte që Serbia ta njohë pavarësinë e Kosovës. Serbia nuk mund ta pranonte këtë dhe Serbia nuk do ta pranojë këtë”, tha Vuçiq.

Ai tha se sot për herë të parë nuk ka pasur “aktivitete të dakorduara dhe të koordinuara” me serbët e Kosovës dhe se është befasuar nga “propozimet radikale” të tyre.

“I kam lutur që të kenë durim dhe të numërojmë deri në dhjetë”, theksoi Vuçiq.

Serbët e Kosovës, siç tha Vuçiq, kanë kërkuar që menjëherë të largohen nga të gjitha institucionet dhe që “435 policë t’i lënë armët dhe të braktisin policinë”.

Vuçiq theksoi se edhe “njerëzit nga jugu” u pajtuan me këtë “për herë të parë”, të udhëhequr nga zëvendëskryetari i Listës Serbe, njëherësh kreu i Shtërpcës, Dalibor Jevtiq.

“Unë i pyeta, e bëjmë sot, por çfarë një ditë pas? Ne do të marrim barrën financiare, por të nesërmen kam frikë se mund të hyjmë në rrethin vicioz të konflikteve të luftës”, tha Vuçiq.

Ai shtoi se u ka kërkuar përfaqësuesve serbë të Kosovës që bisedimet të vazhdojnë më 8-9 prill.

Vuçiq i bëri këto komente pas takimit më 22 mars me përfaqësuesit politikë të serbëve të Kosovës. Takimi pasoi njoftimin e BE-së se autoritetet në Kosovë e kanë refuzuar kërkesën e Quint-it për mbajtjen e zgjedhjeve presidenciale dhe parlamentare të Serbisë të 3 prillit.

Ndërkaq, nënkryetari i Listës Serbe, njëherësh kryetari i Shtërpcës, Dalibor Jevtiq, tha gjatë konferencës të përbashkët me Vuçiqin, se vendimi i autoriteteve të Kosovës është mohim i të drejtave të njeriut.

Ai tha se serbët do të protestojnë në jug dhe veri të Ibrit të premten lidhur me moslejimin e mbajtjes së zgjedhjeve të Serbisë në Kosovë.

Ndryshe, Vuçiq tha se sot është takuar edhe me ambasadorët e vendeve të Quint-it në Beograd, si dhe me ambasadorët e Kinës dhe Rusisë.

Sot, po ashtu, është mbajtur edhe një seancë e Këshillit të Sigurisë Kombëtare, ku morën pjesë kryeministrja e Serbisë, Ana Brnabiq, ministrat e Mbrojtjes dhe të Brendshëm, Nebojsha Stefanoviq dhe Aleksandar Vulin, ish-kryeparlamentari Ivica Daçiq, si dhe zyrtarë të tjerë dhe përfaqësues të strukturave të sigurisë.

Zëdhënësi i BE-së për çështje të Politikës së Jashtme dhe Sigurisë, Peter Stano, ka thënë të martën, më 22 mars, në konferencën për shtyp të Komisionit Evropian, se Bashkimi Evropian shpreh keqardhje për atë që ai e ka quajtur “vendim të Kosovës për të refuzuar propozimin e QUINT-it”, për votimin e serbëve në territorin e Kosovës për zgjedhjet në Serbi.

“BE-ja ka vepruar si lehtësues, përfaqësuesi i Lartë ishte i angazhuar në kontakte për të gjetur marrëveshje për zgjidhje praktike që do t’u mundësonte qytetarëve me dyshtetësi të marrin pjesë në zgjedhje. Kemi bërë përpjekje të gjejmë zgjidhje praktike duke përdorur analogjitë që ishin vendosur në votime në të kaluarën”, ka thënë zëdhënësi i BE-së, duke pohuar se Serbia ka luajtur rol konstruktiv e Kosova ka refuzuar.

“Duke pranuar se Serbia ka qenë e hapur për gjetjen e zgjidhjes, ne shprehim keqardhje se konsensusi mes palëve në fund nuk u arrit pas vendimit të Kosovës për të refuzuar propozimin konstruktiv të Quint-it”, ka thënë zëdhënësi i BE-së.

Detajet e propozimit të Qunt-it, ende nuk janë bërë të ditura.

Zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi, gjatë raportimit para një komisioni parlamentar, tha se ka paskatësi në konstatimin se Kosova ka thënë se mbajtja e zgjedhjeve të Serbisë do të ishte jokushtetuese.

“Ne nuk kemi thënë që mbajtja e zgjedhjeve të Serbisë në Kosovë është jokushtetuese. Por, mbajtja e zgjedhjeve të Serbisë në Kosovë pa aprovim të institucioneve të Kosovës, si instancë sovrane, pas një kërkese nga institucionet e Serbisë, është jokushtetuese”, tha Bislimi.

Ai po ashtu tha se edhe për praktikat e mëhershme për zgjedhjet serbe në Kosovë, ka “pajtim, konsensus të përgjithshëm ehde brenda Quint-it” se ato kanë qenë në kundërshtim me Kushtetutën e Kosovës.

“Përpjekjet e Quint-it kanë qenë që të gjejmë një modalitet i cili e tejkalon atë shkelje të Kushtetutës që ka ndodhur përpara”, tha Bislmi.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka thënë të hënën pas takimin me ambasadorët dhe shefat e misioneve diplomatike dhe konsullore të Kosovës, se për mbajtje të zgjedhjeve parlamentare dhe presidenciale të Serbisë në Kosovë, duhet të ketë një marrëveshje ndërmjet Republikës së Kosovës dhe asaj të Serbisë.

Zgjedhjet e fundit parlamentare, që Serbia i ka organizuar edhe për komunitetin serb në Kosovë, kanë qenë ato të 21 qershorit 2020.

Ato zgjedhje janë mbajtur sipas një praktike të mëhershme, ku misioni në Kosovë i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë i ka grumbulluar votat. Ato vota më pas janë numëruar në Rashkë dhe Vranjë, dy qytete kufitare të Serbisë.

Kjo praktikë është krijuar qysh në vitin 2017 dhe autoritetet e Kosovës e kanë lejuar këtë gjë.

Nga OSBE-ja kanë thënë për Radion Evropa e Lirë se janë të gatshëm t’i grumbullojnë votat edhe për zgjedhjet e 3 prillit, por me pëlqimin e të gjitha institucioneve përkatëse.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha se shteti i tij do të pezullojë eksportin e grurit, miellit, misrit dhe vajit nga e enjtja e 10 marsit.

“Në dy ditët e fundit, eksporti i grurit dhe miellit është rritur aq shumë, saqë duhet ta ndalojmë”, tha Vuçiq të martën.

Duke folur për televizionin serb B92, Vuçiq tha se shteti do t’i subvencionojë derivatet për fermerët.

“Ne do të subvencionojmë që çmimi i euro-naftës në të gjitha pikat e karburantit të Industrisë së Naftës së Serbisë të mbetet së paku 179 dinarë [rreth 1.5 euro] për të paktën një muaj e gjysmë. Për të gjithë të tjerët do të ketë rritje minimale”, tha Vuçiq.

Vuçiq shtoi se Serbia është në pritje të vendimit të Bashkimit Evropian për importin e energjisë nga Rusia.

Shtetet e Bashkuara e ndaluan atë të martën, si ndëshkim për Rusinë, e cila ka pushtuar Ukrainën.

“Nëse vendimi është që të ndalohet importi i të gjitha burimeve të energjisë nga Rusia, atëherë edhe ne jemi në telashe. Nuk kemi ku t’i marrim, nafta dhe gazi nuk mund të bien nga qielli”, tha Vuçiq.

Duke folur për gjendjen e rezervave të mallrave të Serbisë, më 2 mars, Vuçiq ka thënë se Serbia është e përgatitur për së paku dy muajt e ardhshëm.

Kosova, gjatë vitit 2021, ka importuar 84 mijë tonë lloje të ndryshme të grurit dhe miellit nga Serbia – nga 115 mijë tonë sa ka importuar në total nga shtete të ndryshme, si: Kroacia, Austria, Maqedonia e Veriut, Hungaria.

Pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia, më 24 shkurt, Serbia ka mbështetur integritetin territorial të Ukrainës, por nuk u është bashkuar sanksioneve që BE-ja ka vendosur kundër Moskës.

Ndërsa sytë janë drejtuar nga sulmi i mundshëm i Rusisë mbi Ukrainën, presidenti rus, Vladimir Putin, po dërgon këshilltarin e tij të lartë të sigurisë në Ballkan, ku Moska është përpjekur të ruajë ndikimin kryesisht përmes aleatit të saj Serbisë.

Mediat proqeveritare në Serbi, thanë të hënën se Nikolai Patrushev, sekretari i fuqishëm i Këshillit të Sigurimit të Kremlinit, do të mbërrijë në Beograd në ditët në vijim, për bisedime me presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiç. Moska nuk ka dhënë asnjë njoftim për udhëtimin e Patrushevit.

Bisedimet thuhet se do të përqendrohen në pretendimet e Moskës se “mercenarët” nga Shqipëria, Kosova dhe Bosnja po dërgohen për të luftuar përkrah forcave ukrainase kundër kryengritësve pro-rusë, mes frikës së një sulmi të Rusisë mbi vendin fqinj.

Zyrtarët nga Shqipëria, Kosova dhe Bosnja, i kanë hedhur poshtë këto pretendime të ngritura javën e kaluar nga ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov.

“Ka informacione se janë duke u rekrutuar mercenarë në Kosovë, Shqipëri dhe Bosnjë e Hercegovinë, për të nxjerrë jashtë ekuilibrit Rusinë dhe për t’i dërguar në vende si Donbasi”, tha ministri Lavrov sipas agjencisë ruse të lajmeve TASS, duke iu referuar territorit të kontrolluar nga rebelët në lindje të Ukrainës. “Tani po i verifikojmë këto informata”, tha ai.

Presidenti serb Vuçiç, mbajti të hënën një takim të zyrtarëve të lartë të sigurisë së Serbisë, të cilët thuhet se diskutuan gjithashtu, raportet mbi “mercenarët” nga Ballkani që shkojnë në Ukrainë.

Dhjetëra luftëtarë serbë kanë luftuar në të kaluarën në Ukrainën lindore, por në anën e kryengritësve pro-rusë.

Serbia ka deklaruar zyrtarisht qasjen neutrale në përplasjen Rusi-Ukrainë, që kërcënon një luftë të madhe në Evropë. Megjithatë, media e kontrolluar nga shteti i Serbisë po mbështet drejtpërdrejt Moskën, duke transmetuar propagandën ruse pa asnjë diskutim.

Ndonëse zyrtarisht kërkon anëtarësimin në Bashkimin Evropian, Serbia ka refuzuar të harmonizojë politikat e saj të jashtme me bllokun 27-vendesh dhe në vend të kësaj, ka forcuar lidhjet e saj politike, ekonomike dhe ushtarake me Rusinë dhe Kinën.

Presidenti Vuçiç, gjithnjë e më autokratik, i cili përballet me zgjedhjet e përgjithshme të 3 prillit, hapi fushatën e tij fundjavën e kaluar duke deklaruar se për sa kohë që ai të jetë në pushtet, Serbia nuk do të anëtarësohet kurrë në NATO dhe do të mbajë lidhjet e saj të ngushta me Moskën dhe Pekinin.

Si për të ilustruar lidhjet në rritje mes dy aleatëve sllavë, Serbia dhe Rusia kanë formuar kohët e fundit një “grup pune” të ngarkuar me luftimin e revoltave popullore, të njohura si “revolucione me ngjyra”, që zyrtarët e lartë të sigurisë së dy vendeve i përshkruan si instrumente të perëndimit për të destabilizuar “shtetet e lira”.

Zyrtarët perëndimorë kanë akuzuar Kremlinin për ndikim “malinj” në Ballkan, duke ndihmuar në nxitjen e një valë nacionalizmi që kërcënon të zhbëjë paqen në Bosnje pas luftës së saj të viteve 1992-95, të rindezë konfliktin e armatosur rreth Kosovës që u pavarësua nga Serbia në vitin 2008 dhe të nxisë probleme politike në vendet anëtare të NATO-s, Maqedoninë e Veriut dhe Malin e Zi.

Moska i ka mohuar vazhdimisht këto pretendime, megjithëse pohon se Bosnja, Serbia dhe Kosova, nuk duhet të anëtarësohen kurrë në NATO.

Bosnja është në mes të një krize politike. Ministrat e Jashtëm të Bashkimit Evropian diskutuan të hënën në Bruksel për të kërkuar rrugët e ukjes së tensioneve dhe parandalimin e shpërbërjes së mundshme të vendit të ndarë etnikisht ballkanik. Serbët e Bosnjës, të cilët kanë mbështetjen e Serbisë dhe Rusisë, po kërcënojnë të ndahen nga federata.