Presidenti i Malit të Zi, Milo Gjukanoviç, në një intervistë për televizionin RTCG thotë se vendi është në krizë të thellë institucionale, politike dhe ekonomike.

Sipas tij, e vetmja rrugëdalje nga kjo situatë janë zgjedhjet e parakohshme.

Sipas tij, Open Balkan u iniciua nga njerëz që humbën besimin në realitetin e perspektivës evropiane për vendet e tyre.

“Besoj se qeveria ka humbur besimin në popull për shkak të përpjekjes së saj për ta futur Malin e Zi në “Ballkanin e Hapur”, që do të ishte absolutisht e barabartë me një tradhti të lartë”, thekson presidenti Gjukanoviç./dita

Deputeti i Parlamentit Europian , Vladimir Bilçik , tha të premten se procesi i zgjerimit në Ballkanin Perëndimor është jashtëzakonisht i vështirë, sepse, siç tha ai, vendet e rajonit kanë arritur “hapa të vegjël” në atë drejtim dhe se pa një zgjidhje të krizës aktuale në Mal të Zi, është e vështirë të pritet përparimi i tij në procesin e integrimit.

“Mali i Zi mori drejtimin në negociatat e anëtarësimit, por nëse kriza aktuale nuk zgjidhet, është e vështirë të pritet që të ketë përparim për integrim në të ardhmen e afërt ,” tha zoti Bilçik, duke folur në Forumin e Integrimit Ballkanik në Podgoricë.

Zoti Bilçik tha gjithashtu se “Rusia po përpiqet të përdorë Ballkanin Perëndimor si një front të rëndësishëm për interesat e saj, për luftën e saj hibride kundër Europës”.

Ai vuri në dukje se të gjitha vendet anëtare të BE-së duhet të përfshihen më shumë në zhvillimet në rajon dhe se “partnerët nga Ballkani Perëndimor duhet të japin rezultate konkrete”.

Presidenti i Malit të Zi, Milo Gjukanoviq, duke folur në Forumin e Integrimit Ballkanik, të organizuar nga Lëvizja Evropiane në Mal të Zi, tha se “ajo që ndodhi në Mal të Zi në vitin 2016 ishte nën të njëjtin titull politik si agresioni rus kundër Ukrainës”.

“Për vite të tëra, Rusia është përgatitur intensivisht për idenë e revizionizmit historik, për ta bërë Rusinë e sotme po aq të rëndësishme sa Bashkimi Sovjetik. Prandaj u promovua ideja e “botës ruse”, e cila në Ballkan e shihte homologun e tij si ‘botën serbe’…

Ne i rezistuam kësaj dhe u bashkuam me NATO-n, por Rusia ka vazhduar të zhvillojë modelin e saj të shkatërrimit hibrid në Ballkan. Ajo ka zhvilluar dy baza hibride – njëra është, e keni marrë me mend, Serbia, dhe tjetra është Republika Srpska. Ju keni një prani të fortë të mediave ruse, agjencive të tyre të inteligjencës dhe sigurisë, biznesit, keqpërdorimi i Kishës Ortodokse Serbe , për të cilën disa nga partnerët tanë perëndimorë u ankuan në vitin 2020…”, tha zoti Gjukanoviq.

Në panelin presidencial të titulluar “Pozicionimi i Ballkanit Perëndimor në marrëdhëniet globale në dritën e krizës ukrainase”, zoti Gjukanoviq tha se integrimi i rajonit është më se i nevojshëm për sigurinë e përgjithshme.

“Është e rëndësishme që Bosnja dhe Hercegovina të marrë statusin e kandidatit , do të jetë e rëndësishme që Kosova të marrë liberalizimin e vizave, do të jetë e rëndësishme që Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut të marrin dritën jeshile për fillimin e negociatave me BE-në,” tha zoti Gjukanoviq.

Anëtari i presidencës së Bosnjës dhe Hercegovinës, Zhelko Komshiq tha se ata presin që Bosnja dhe Hercegovina të marrë statusin e kandidatit në negociatat me Bashkimin Europian në dhjetor.

“Vendimi që do të merret do të jetë gjeopolitik, sepse ka lidhje të thella me atë që po ndodh në Evropën Lindore”, tha zoti Komshiq.

Ai vlerësoi se rruga euroatlantike sjell paqe, siguri dhe prosperitet në Bosnjë-Hercegovinë. “Është një rrugë ekzistenciale për Bosnjë-Hercegovinën”, nënvizoi ai.

Ndërkaq, në takimin e dytë të përfaqësueseve të partive parlamentare për zgjidhjen e krizës politike në Mal të Zi, që u mbajt të premten në Podgoricë, nuk u arrit marrëveshje mes mazhorancës dhe opozitës për asnjë çështje.

Kryetarja e parlamentit, Danijela Gjuroviq, shprehu gatishmërinë e saj për të organizuar sërish takimin:

“Por nëse do të jetë që të gjithë të flasin për problemet dhe ata të qëndrojnë të gozhduar në pozitat e tyre, atëherë nuk e shoh qëllimin e këtyre takimeve”, tha zonja Gjuroviq.

Mali i Zi ndodhet në krizën aktuale politike që nga gushti, kur për qeverinë e Dritan Abazoviqit u votua për një mocion mosbesimi.

Shumica parlamentare, e cila ka 41 deputetë, e udhëhequr nga Fronti Demokratik pro-Rus, me Demokratët dhe lëvizjen URA, kërkon zgjedhjen e një qeverie të re, në krye të së cilës do të ishte kandidati i tyre Miodrag Lekiq.

Nga ana tjetër, blloku i opozitës dhe partive minoritare të udhëhequr nga Partia Demokratike e Socialistëve e Presidentit Milo Gjukanoviq mendon se Kuvendi duhet të shpërndahet dhe të organizohen zgjedhje të reja.

Krahas dallimeve për daljen nga kriza aktuale, marrëdhëniet mes qeverisë dhe opozitës i ndërlikoi edhe Ligji për Presidentin i miratuar më 1 nëntor, të cilin Presidenti Gjukanoviq e ktheu për rishqyrtim.

Në të njëjtën kohë, ai kërkoi nga Komisioni i Venecias një mendim urgjent për atë ligj.

Ndërkohë në Mal të Zi vazhdojnë protestat e mijëra qytetarëve, nga të gjitha qytetet e vendit, të cilët kërkojnë tërheqjen e ndryshimeve të Ligjit për Presidentin, miratimin e marrëveshjes për zgjedhjen e gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese dhe mbajtjen e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare në Mal të Zi.

Prishtinë – Përfaqësuesit e subjekteve politike nga radhët e komunitetit serb që morën pjesë në zgjedhjet e fundit parlamentare në Kosovë shprehen të gatshëm për të marrë mandatet parlamentare të rezervuara për komunitetin serb në Kuvendin e Kosovës.

Në prononcime për redaksinë serbe të Radio Kosovës ata shprehen se është e nevojshme që serbët të kenë përfaqësuesit e tyre në parlament.

Politikanët serbë shprehen të gatshëm që t’i pranojnë mandatet në Kuvendin  e Kosovës, pas dorëheqjes së deputetëve të Listës Serbe.

Rada Trajkoviq, kandidate e Iniciativës Qytetare “Liri, Drejtësi dhe Mbijetesë”, në  një prononcim për redaksinë serbe të Radio Kosovës thotë se serbët duhet të jenë pjesë e Kuvendit të Kosovës dhe për këtë arsye shpreh gatishmërinë që ta pranojë mandatin e deputetes nëse i besohet.

“Do të ishte mirë që ata të zënë vendet e tyre në Kuvendin e Kosovës, duke më përfshirë edhe mua në mesin e tyre, që kuvendi të mos jetë pa serbë, gjë, që për mua është një problem i madh. Është në të njëjtën kohë një mbështetje për ata për të cilët askush nuk flet, që janë serbët e harruar në komunat e tjera të Kosovës”, tha ajo.

Edhe kryetari i Partisë Demokratike Progresive, Nenad Rashiq, mendon se është e nevojshme që serbët të jenë pjesë e Kuvendit të Kosovës, sepse është një nga mekanizmat për zgjidhjen e sfidave me të cilat ballafaqohen pjesëtarët e komunitetit  serb.

“Ne besojmë se e vetmja mënyrë se si mund të përpiqemi t’i mbrojmë serbët dhe veçanërisht serbët e jugut, për të cilët nuk është folur fare në muajt e fundit është të luftojmë me mjetet që kemi në dispozicion. Këto janë mjete që mund të sigurohen përmes institucioneve të Kosovës në mënyrë të rregulluar me ligj”, tha ai.

I pyetur nëse do të marrë pjesë në zgjedhjet lokale në komunat në veri të Kosovës, Rashiq tha se nuk ka përgjigje për këtë pyetje.

Dhjetë anëtarë të Listës Serbe, një ministër në qeveri dhe të gjithë kryetarët e katër komunave në veri të Kosovës, në fillim të javës së kaluar kanë  dorëzuar dorëheqjet në Kuvendin e Kosovës dhe në institucionet e tjera, në shenjë proteste kundër vendimit  të  Qeverisë së Kosovës  në lidhje me regjistrimin e automjeteve nga targat ilegale në RKS.

Nuk ka gjasa që marrëveshjet e nënshkruara në Berlin nga liderët e vendeve të Ballkanit Perëndimor, të cilat do të lehtësonin udhëtimin, studimin dhe punën për qytetarët, të vihen në jetë së shpejti.

Marrëveshjet për njohjen reciproke të letërnjoftimeve, diplomave universitare dhe kualifikimeve profesionale, u nënshkruan nga krerët e gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor, më 3 nëntor, në samitin në kuadër të Procesit të Berlinit. Serbia, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Bosnje dhe Hercegovina, Shqipëria dhe Kosova u pajtuan paraprakisht për marrëveshjet, në tetor, pas disa javësh negociatash të udhëhequra nga Gjermania.

Që të fillojë zbatimi i asaj që u nënshkrua, është e domosdoshme që dokumentet të ratifikohen nga parlamentet e secilit prej vendeve, brenda 18 muajve, gjë që nga ana tjetër është shumë e pasigurt për shkak të procedurave, problemeve të brendshme dhe bllokimeve politike, si dhe marrëdhënieve ndërmjet disa prej këtyre vendeve. Nga ana tjetër, disa prej shteteve tashmë kanë marrëveshje të ngjashme me të tjerat dhe në praktikë dokumentet e Berlinit nuk do të sjellin shumë ndryshime.

Marrëveshja e parë në Berlin parashikon që për udhëtime ndërmjet vendeve të rajonit, në të ardhmen, do të nevojiten letërnjoftimet. Kjo është më e rëndësishmja për qytetarët e Kosovës dhe Bosnje e Hercegovinës, të cilët ende kanë nevojë për viza për të udhëtuar në këto dy shtete. Këtë mundësi tashmë e kanë qytetarët e shteteve të tjera për shkak të marrëveshjeve të mëhershme.

Marrëveshja do të duhet gjithashtu të përmirësojë lirinë e lëvizjes ndërmjet Serbisë dhe Kosovës. Ajo u nënshkrua nga kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, dhe kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ndërkaq, gjatë samitit, flamuri i Kosovës është ekspozuar në mesin e flamujve të pesë vendeve të tjera të Ballkanit Perëndimor.

Beogradi thotë se tashmë ekziston ‘Ballkani i Hapur’

Që marrëveshjet e nënshkruara në Berlin nga kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, të procedohen para deputetëve, ato duhet të shqyrtohen edhe nga Komisioni për Punë të Jashtme i Kuvendit të Serbisë, ka konfirmuar për Radion Evropa e Lirë (REL) Elvira Kovaç, anëtare e atij komisioni.

Marrëveshjet nga Berlini, megjithatë, ende nuk kanë arritur në Kuvendin e Serbisë. Qeveria e Serbisë nuk iu përgjigj pyetjeve të REL-it se kur do të dërgohen dokumentet në Kuvend dhe as për atë se kur presin që marrëveshja të zbatohet.

Më 3 nëntor, pas nënshkrimit të marrëveshjeve, kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, tha se ato janë të rëndësishme mbi të gjitha për të rinjtë në rajon, por edhe se “nuk di se për çfarë të duartrokasë”.

“Çfarë po nënshkruajmë këtu dhe kush do t’i zbatojë? Si mendoni se do të sillet [kryeministri i Kosovës, Albin] Kurti ndaj atyre marrëveshjeve? Ashtu siç dëshiron. Asnjë marrëveshje nuk e ka zbatuar deri më tash dhe askush nuk i ka thënë asgjë”, tha Bërnabiq.

Megjithatë, ajo nuk u deklarua lidhur me atë se a do t’i zbatojë Beogradi marrëveshjet që ka nënshkruar, por tha se “është veçanërisht e rëndësishme që këto marrëveshje të mos devijojnë nga ajo për të cilën jemi marrë vesh ose po merremi vesh në kuadër të dialogut midis Beogradit dhe Prishtinës”.

Kosova dhe Serbia, në fund të gushtit, në kuadër të dialogut për normalizimin e marrëdhënieve, arritën një marrëveshje për heqjen e dokumenteve për hyrje/dalje, të cilat deri atëherë kishin zëvendësuar letërnjoftimin.

Premtimi i Kosovës për ‘fillimin e procedurave’

Qeveria e Kosovës, e pyetur nga REL-i lidhur me ratifikimin e marrëveshjes së Berlinit, ka dhënë përgjigje të shkurtër se shteti “do të fillojë procedurat e nevojshme në kohën më të shkurtër të mundshme, bazuar në Ligjin për marrëveshjet ndërkombëtare”.

Qytetarët e Kosovës udhëtojnë me letërnjoftim kudo në rajon, duke përjashtuar Bosnje e Hercegovinën, me të cilën ka regjim të vizave. Me letërnjoftim ata mund të udhëtojnë në Serbi, Mal të Zi, Maqedoni të Veriut dhe Shqipëri.

Përveç Serbisë, Bosnje dhe Hercegovina është gjithashtu i vetmi vend në rajon që nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, por e njeh pasaportën e saj si dokument të vlefshëm.

*Video: Lidhjet familjare pa viza

Deri më tani, për të hyrë në Bosnje dhe Hercegovinë, qytetarët e Kosovës e kanë pasur të domosdoshme të kenë vizë. Ndërkaq, që nga viti 2014 e njëjta gjë vlen edhe për qytetarët e Bosnje e Hercegovinës që duan të udhëtojnë për në Kosovë, sepse asokohe u vendos masa reciproke për regjimin e vizave.

Deri më tani, madje edhe ata që jetojnë në Kosovë dhe kanë familje në Bosnje e Hercegovinë dhe anasjelltas, përballeshin me probleme për marrjen e vizës.

Labirinti boshnjak deri në miratim

Për ministren e Punëve të Jashtme të Bosnje e Hercegovinës, Bisera Turkoviq, nënshkrimi i marrëveshjes është një hap drejt normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës dhe hapjes së dyerve për forcimin e bashkëpunimit ndërmjet Bosnje e Hercegovinës dhe Kosovës.

Ajo tha për REL-in se procesi i Berlinit është konfirmim për atë se është e mundur të zgjidhen edhe çështjet më të vështira politike. Ajo është e bindur se marrëveshjet nga Berlini “do të kalojnë të gjitha procedurat e nevojshme në kohën e duhur dhe do të hyjnë në fuqi, në interes të të gjithë qytetarëve të Bosnje e Hercegovinës dhe të gjithë rajonit”.

Nga kabineti i kryetarit të Këshillit të Ministrave të Bosnje e Hercegovinës, Zoran Tegeltija, i cili ka nënshkruar marrëveshjet, kanë thënë shkurt për REL-in se ato do të dërgohen për t’i futur në procedurë të miratimit dhe ratifikimit të marrëveshjeve ndërkombëtare. Ata nuk specifikuan se kur do të ndodhë kjo.

Procedura në Bosnje e Hercegovinë, për kontrata të tilla, parashikon që marrëveshja origjinale i shkon fillimisht Ministrisë që drejton Bisera Turkoviq, pastaj Këshillit të Ministrave të Bosnje e Hercegovinës dhe më pas Presidencës së Bosnje e Hercegovinës, e cila është përgjegjëse për politikën e jashtme dhe ratifikim. Gjithashtu, paraprakisht, Parlamenti duhet të japë miratimin për ratifikim.

Megjithatë, është pak e besueshme që tre anëtarët e Presidencës së Bosnje e Hercegovinës të pajtohen për ratifikim, duke pasur parasysh se pas zgjedhjeve të tetorit në Bosnjë e Hercegovinë, në përbërjen e re të kësaj presidence është Zhelka Cvijanoviq.

Si bashkëpunëtore e afërt, ajo vazhdon politikën e Millorad Dodikut, i cili në atë pozitë në përbërjen e kaluar, ishte vazhdimisht kundër njohjes së Kosovës, ashtu sikurse edhe të gjitha partitë serbe në institucionet shtetërore në entitetin Republika Sërpska. Formimi i pushtetit, pas zgjedhjeve, ende nuk është bërë.

Për Malin e Zi, vetëm konfirmim i përfitimeve ekzistuese

Nënshkrimi i marrëveshjes është një përparim i madh, veçanërisht për shtetet e rajonit, si Bosnje e Hercegovina dhe Kosova, “të cilat nuk e njohin njëra-tjetrën dhe qytetarët e të cilave udhëtojnë me pasaporta me regjim vizash”, konsideron Gjorgje Raduloviq, këshilltar për politikë të jashtme i kryeministrit të Malit të Zi.

Sa i përket Malit të Zi, ai tashmë ka nënshkruar marrëveshje dypalëshe me të gjitha shtetet për udhëtime me letërnjoftime, thotë Raduloviq, i cili është edhe koordinator nacional për Procesin e Berlinit. Ai vlerëson se marrëveshjet e nënshkruara vetëm sa e konfirmojnë edhe më tej mobilitetin e lëvizjes për qytetarët malazezë.

Përveç udhëtimit vetëm me letërnjoftime brenda rajonit, vendet e Ballkanit Perëndimor kanë nënshkruar edhe marrëveshje për njohjen e diplomave të arsimit të lartë dhe për njohjen e kualifikimeve profesionale të doktorëve të mjekësisë, doktorëve të stomatologjisë dhe arkitektëve.

Kryeministrja e Serbisë tha se marrëveshje të tilla “nuk janë diçka tepër e re” për Beogradin, sepse një gjë e tillë tashmë është bërë “në shkallë më të gjerë, si pjesë e nismës së Ballkanit të Hapur” me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, që ka nisur në vitin 2019. Kësaj nisme nuk i janë bashkuar Kosova, Bosnje e Heregovina dhe Mali i Zi.

Këshilltari i kryeministrit malazez, Gjorgje Raduloviq, thotë se është veçanërisht e rëndësishme që me marrëveshjet nga Berlini të njihen marrëveshjet e mëparshme bilaterale dhe marrëveshjet ndërmjet vendeve. Po ashtu, nëse ato marrëveshje janë më të favorshme për qytetarët sesa ato të Berlinit, zbatimi i tyre nuk vihet në dyshim, konsideron Raduloviq.

Kur bëhet fjalë për marrëveshjet për njohjen e diplomave dhe kualifikimeve profesionale, Ministria e Arsimit e Malit të Zi thotë se vendet nënshkruese, në 18 muajt e ardhshëm, do të vendosin rregulla dhe procedura të përbashkëta për njohjen e tyre.

Ka vite që qytetarët e Maqedonisë së Veriut mund të udhëtojnë në cilindo nga vendet e Ballkanit Perëndimor vetëm me letërnjoftim, pa pasaportë. Tash e dhjetë vjet, qytetarët mund të udhëtojnë me letërnjoftim në Serbi, Shqipëri dhe Mal të Zi, tash e gjashtë vjet në Kosovën, ndërkaq mundësinë për të udhëtuar në Bosnje e Hercegovinë, qytetarët e kanë që nga viti 2018.

Qeveria e Maqedonisë së Veriut, megjithatë, këto tri marrëveshje i konsideron të rëndësishme dhe si “trampolinë drejt tregut të përbashkët të Bashkimit Evropian”.

Marrëveshja e arritur më 3 nëntor, parashikon që mjekët, stomatologët dhe arkitektët nuk do të kenë barriera administrative, pra nuk do të kenë nevojë për certifikim diplome dhe paraqitje të kërkesave në institucione të panumërta.
“Kjo marrëveshje ofron përfitime të shumëfishta, sepse jo vetëm që do të zbatohen kritere të përpikta të BE-së në lëvizshmërinë e tregut të përbashkët, por edhe vendet kanë detyrim që për këto tri profesione t’i harmonizojnë kurrikulat dhe programet me kërkesat e BE-së”, u përgjigj Qeveria.

Me marrëveshjen për njohjen e kualifikimeve të arsimit të lartë, qytetarët do të lirohen nga procedurat komplekse për njohjen e kualifikimeve. Kjo do t’ua lehtësojë punësimin në ndonjërën nga vendet e Ballkanit Perëndimor, studimin, shkëmbimin e mësimdhënësve dhe hulumtuesve.

Marrëveshjet do të duhej të ratifikoheshin në Kuvendin e Maqedonisë së Veriut, por puna e Kuvendit është e bllokuar nga partia më e madhe opozitare VMRO-DPMNE dhe për këtë arsye shumë ligje nuk janë miratuar.

Mes tyre janë edhe marrëveshjet nga nisma e Ballkanit të Hapur, të cilat Parlamenti nuk i ka ratifikuar ende.

Si pjesë e kësaj nisme, tashmë janë nënshkruar marrëveshjet për qasje të lirë në tregun e punës, sipas të cilave qytetarët e Serbisë, Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut do të mund të punojnë në cilindo nga këto shtete, si dhe është paraparë edhe lehtësimi i njohjes së diplomave të arritura në ato vende.

Përgatiti: Bekim Bislimi

Para Parlamentit të Malit të Zi në Podgoricë më 8 nëntor u organizua një protestë nga Forumi “Luça” dhe u mbështet nga partitë opozitare, në krye me Partinë Demokratike Socialiste të presidentit Milo Gjukanoviq.

Disa qindra protestues u mblodhën nga qytetet mbarë Malit të Zi – duke bartur flamuj kombëtarë, të Bashkimit Evropian, Shteteve të Bashkuara dhe Ukrainës – dhe brohoritën slogane kundër Qeverisë teknike të Dritan Abazoviqit dhe partive që kanë shumicën në Parlament, në krye me Frontin Demokratik pro-rus.

Kërkesa kryesore e protestuesve ishte mbajtja e zgjedhjeve të parakohshme.

Disa nga mbishkrimet që protestuesit bartën thoshin: “Tradhtia nuk është demokraci”, “Nuk ka relaksim me fashizmin”, “Ne jemi këtu për Malin e Zi dhe për BE-në” si dhe “Nuk do t’ua japim Malin e Zi”.

Disa orë para se të niste protesta, makina me flamuj të Malit të Zi, qarkulluan në rrugët kryesore të Podgoricës, duke krijuar radhë të gjata.

Ndërtesa e Parlamentit, Qeverisë dhe institucioneve të tjera kryesore janë ruajtur nga një numër i madh i zyrtarëve policorë, të cilët u pajisën me mjetet e nevojshme për të shpërndarë protestat, ndërkaq para Qeverisë janë parë edhe makina të blinduara.

Po ashtu mes protestuesve dhe ndërtesave të institucioneve janë vendosur rrethoja metalike.

Përveç partisë së Gjukanoviqit, kjo protestë u mbështetë edhe nga parti të tjera më të vogla, sikurse PartiaSocialdemorkate, Socialdemokratët, Partia Liberale dhe parti të tjera, që ftuan mbështetësit e tyre të dalin para Parlamentit.

Organizatorët e protestës thanë se “askush nuk ka të drejtë të qëndrojë i heshtur ndaj anarkisë kushtetuese, ekonomike dhe sociale në Mal të Zi”.

Protesta është organizuar kundër shumicës parlamentare, e cila për më shumë se dy muaj refuzon që t’ia shkurtojë mandatin Parlamentit dhe t’i hapë rrugë mbajtjes së zgjedhjeve të parakohshme.

Fronti Demokratik, Demokratët dhe Lëvizja URA e Abazoviqit po tentojnë të ndryshojnë ligjin për të formuar një qeveri të re – të tretën që nga mbajtja e zgjedhjeve më 2020.

Po ashtu, protestuesit po kërkojnë që të tërhiqet Ligji për presidentin, përmes së cilit, shumica parlamentare po tenton që t’ia transferojë vetes fuqitë kushtetuese të presidentit Millo Gjukanoviq, sa i përket nominimit të kandidatëve për formimin e Qeverisë. Gjukanoviq e ka kthyer ligjin në Parlament për diskutim të ri, dhe e ka cilësuar të njëjtin si jokushtetues.

Që nga fillimi i vitit, Mali i Zi është përballur me krizë politike pas rrëzimit të Qeverisë së Abazoviqit dhe refuzimit të shumicës parlamentare që të mbahen zgjedhje të reja.

Për më tepër, pothuajse të gjitha institucionet janë me ushtrues detyre, përfshirë Gjykatën Kushtetuese, institucion që nuk ka kuorumin e nevojshëm për të marrë vendime. Pa kuorumin e këtij institucioni nuk mund të shpallen rezultatet përfundimtare në rast të mbajtjes së zgjedhjeve.

Në tentim për të kapërcyer krizën politike, kryetarja e Parlamentit, Danjela Gjuroviq, ka thirrur në takim përfaqësuesit e të gjitha partive politike më 9 nëntor. Ajo tha se do të hapë dialogun për të tentuar që të tejkalohet kriza politike dhe institucionale.

Grupe qytetarësh u hodhën të mërkurën në protesta para parlamentit të Malit të Zi, duke kundërshtuar ndryshimet në Ligjin për presidentin, që synojnë kufizimin e përgjegjësive kushtetuese të presidenti aktual Milo Gjukanoviç dhe kalimin e tyre te parlamenti.

Ndryshimet u hodhën në votim dhe u miratuan nga 41 deputetët e Frontit Demokratik pro-rus, Demokratëve dhe Lëvizjes Qytetare Ura.

Protestuesit mbanin parulla si “Stop dhunës institucionale”; “Agjencia Ruse Jashtë”; “Jo grushtit të shtetit”, ndërsa thanë se partitë politike ndahen në ato që janë për Malin e Zi dhe ato që janë kundër tij dhe se ndryshimet e miratuara rrezikojnë fatin politik, shtetëror dhe kombëtar të Malit të Zi.

Deputetja e Partisë Socialdemokrate, Draginja Vuksanoviç Stankoviç, e cila iu bashkua protestës tha se është e padëgjuar në praktikën juridike që një akt më i ulët të ndryshojë një akt më të lartë.

“Pas gjithë kësaj qëndron (Aleksandar) Vuçiçi dhe politika zyrtare e Beogradit, qëllimi i të cilit është që Mali i Zi të mos hyjë në Bashkimin Evropian por në Ballkanin e Mbyllur”, theksoi ajo.

Një grup qytetarësh nga Cetina që po marrin pjesë në këto protesta, vlerësojnë se ka ndryshim të dhunshëm dhe të kundërligjshëm të kushtetutës dhe nëpërkëmbjes të rendit kushtetues me qëllim të rrëzimit të autoriteteve më të larta shtetërore .

“Ne po mblidhemi për të treguar se jemi këtu, se nuk do t’u dorëzohemi trashëgimtarëve të ideologjisë më të errët që është trashëgimi e përdhunimeve, vrasjeve, torturave dhe krimeve të tjera jo vetëm në të gjithë rajonin por edhe në Mal të Zi”, tha një protestues nga Cetina.

Ndryshimet e miratuara të të martën vonë, parashohin që nëse presidenti i vendit nuk propozon mandatar për formimin e qeverisë atëherë mandatin e merr një kandidat që ka mbështetjen e qartë të shumicës së deputetëve. Kjo do t’i mundësonte kandidatit me shumicë të ngushtë prej 41 deputetësh, Miodrag Lekiç, të formojë qeverinë e re malazeze.

Me 20 shtator presidenti i Malit të Zi, Milo Gjukanoviç, refuzoi propozimin që Miodrag Lekiç, kandidat i partive që miratuan ndryshimet e së martës, të jetë mandatari i ri për formimin e qeverisë, ndërsa hodhi propozimin që të shkurtohet mandati i parlamentit aktual, për t’u hapur rrugën zgjedhjeve të reja.

Partitë opozitare thanë se ndryshimet e përfshira në ligj paraqesin shkelje të Kushtetutës së Malit të Zi.

Ndërkaq, ambasadorja amerikane në Podgoricë Judy Rising Rajnke, u bëri thirrje të mërkurën të gjitha palëve që të punojnë së bashku për të gjetur një rrugëdalje nga kriza aktuale politike

“Shtetet e Bashkuara janë të shqetësuara për përshkallëzimin e retorikës nxitëse dhe konfrontimit të papërgjegjshëm të udhëheqësve malazezë ditët e fundit. Ftojmë të gjitha palët të punojnë së bashku për të gjetur një rrugëdalje nga kriza aktuale politike, e cila do të ishte në përputhje me Kushtetutën”, shkroi në rrjetet sociale ambasadorja amerikane.

Edhe Bashkimi Evropian është shprehur i shqetësuar për miratimin e Ligjit për Presidentin. Zëdhënësja e Komisionit Evropian Ana Pisonero vuri në dukje se të gjitha aktet legjislative duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën.

“Kjo çështje është veçanërisht e ndjeshme për shkak të mungesës së një Gjykate Kushtetuese efikase dhe parlamenti ka dështuar në mënyrë të përsëritur të emërojë numrin e nevojshëm të gjyqtarëve për të siguruar funksionimin e duhur të saj”, tha ajo, duke nënvizuar se edhe në raportin vjetor të BE-së është shprehur shqetësim lidhur me çështjen e sundimit të ligjit dhe mungesën e dialogut politik në vend.

Ambasadori gjerman, Peter Felten, tha në Twitter se vendi i tij ndan “shqetësimin për përpjekjet për të ndërhyrë në kompetencat e presidentit të Malit të Zi”.

Mali i Zi është me qeveri teknike që nga muaji gusht kur parlamenti miratoi një mocion mosbesimi ndaj qeverisë së kryeministrit Dritan Abazoviq, pak pasi ai nënshkroi një marrëveshje të diskutueshme me Kishën Ortodokse Serbe.

Marrëveshja nxiti përplasje brenda koalicionit qeverisës që në fillim. Një pjesë e partive qeverisëse, theksuan se marrëveshja është kundër interesave kombëtare të Malit të Zi dhe nuk është në pajtim me kushtetutën dhe ligjet malazeze.

Ministri i Mbrojtjes i Serbisë, Millosh Vuçeviq, tha se ushtria serbe është vënë në gjendje gatishmërie, për shkak të situatës në Kosovë.

Ai tha se urdhër për këtë ka dhënë presidenti i këtij vendi, Aleksandar Vuçiq.

Lajmi vjen pasi ministri i Brendshëm i Kosovës, Xhelal Sveçla, tha në orët e para të së martës se Policia e Kosovës, nga 1 nëntori, nis me zbatimin e planit të Qeverisë së Kosovës për riregjistrimin e makinave me targa të paligjshme, që i lëshojnë autoritetet serbe.

Ky plan pritet të zbatohet në tri faza. E para përfshin qortimin e shoferëve që vozisin makina me targa të paligjshme; e dyta parasheh gjobë deri në 150 euro për ata shoferë, dhe e treta targa provuese.

Zbatimi i këtij plani pritet të përfundojë më 21 prill dhe, nga ajo datë, në qarkullim do të lejohen vetëm makina me targa RKS, apo Republika e Kosovës.

Shikojeni si e kanë komentuar qytetarët në Prishtinë vendimin për targat

Serbia, e cila ushtron kontroll mbi serbët në veri të Kosovës, insiston në targa neutrale ndaj statusit të Kosovës.

Vuçeviq tha për Televizionin Happy në Serbi se Vuçiq, si komandant i përgjithshëm, ka urdhëruar ushtrinë serbe që ta ngrejë nivelin e gatishmërisë luftarake në atë pikë që të mund t’i përgjigjet çdo detyre.

“Serbia është një vend serioz. Ajo merr përgjegjësi për të gjitha problemet e mundshme”, tha Vuçeviq.

Ai shtoi se, mëngjesin e së martës, është bërë qortimi i parë për targat.

“Kur Serbia flet për paqe dhe stabilitet, nuk do të thotë se ne jemi të dobët, se mund të na maltretojnë dhe poshtërojnë. Ajo që duhet ta dijë populli, është se ushtria serbe është shumë herë më e fortë seç ka qenë, meriton respekt… Ne duhet të punojmë për më shumë staf, për armatim më të madh, për trajnim të forcave rezervë. Ne nuk po përgatitemi për luftë, por nuk mund të jemi plotësisht të papërgatitur për gjithçka që ndodh”, tha Vuçeviq.

Targat që i lëshojnë autoritetet serbe, konsiderohen të paligjshme në Kosovë, por ato janë toleruar në veri të Kosovës që nga paslufta, më 1999.

Ndërkaq, serbët në pjesë të tjera të Kosovës ka vite që i kanë regjistruar automjetet e tyre me targa që i lëshon shteti i Kosovës.

Komentet e serbëve të veri të Kosovës për targat

Çështja e targave është bërë shkas i tensioneve në veri, verën e kaluar, kur disa serbë lokalë janë rebeluar dhe kanë ngritur barrikada.

Për të qetësuar situatën dhe me sugjerimin e komunitetit ndërkombëtar, Qeveria e Kosovës ka shtyrë zbatimin e vendimit deri më 1 nëntor.

SHBA-ja dhe BE-ja kanë kërkuar sërish shtyrje, edhe për dhjetë muaj të tjerë, dhe janë shprehur “të zhgënjyera” me mosveprimin e Qeverisë sipas kërkesave të tyre.

Në qytetin e Bllagoevgradit në Bullgari më 30 tetor është hapur një klub kulturor maqedonas me emrin “Nikolla Vapcarov”, si kundërpërgjigje ndaj hapjes së klubeve kulturore bullgare në Maqedoninë e Veriut, me emra të disa personaliteteve nga Lufta e Parë dhe e Dytë Botërore, që kontestohen nga pala maqedonase.

Klubi kulturor maqedonas në Bllagoevgrad është hapur nga shoqata “OMO Ilinden Pirin”, e cila tubon pjesëtar të pakicës maqedonase, por nuk njihet nga autoritetet bullgare.

Në një deklaratë për media, përfaqësuesi i klubit, Atanas Maznov tha se hapja është bërë “me qëllim të afrimit të dy popujve”. Ai tha se shpreson se derisa bullgarët do të hyjnë në Kushtetutën e Maqedonisë së Veriut, edhe minoriteti maqedonas në Bullgari do të fitojë të drejtat e tyre.

“Ky është një klub që do të ndihmojë Bullgarinë të njohë kulturën maqedonase, e bashkë me të edhe popullin maqedonas. Ky klub vërtet mund t’i bashkojë njerëzit dhe të kapërcejë dallimet”, tha Maznov.

Në hapjen e klubit kanë marrë pjesë edhe liderët e partive opozitare maqedonase, Hristijan Mickoski, kryetar i VMRO DPMNE-së dhe Dimitar Apasiev, kryetar i partisë “E Majta” dhe përfaqësues të kabinetit të presidentit, Stevo Pendarovski.

“Në shekullin 21 askush nuk duhet të ketë dilemë dhe as të flasë fare. E drejta për vetëvendosje duhet respektuar. E drejta jonë për vetëvendosje si maqedonas është e pacenueshme dhe e garantuar me të gjitha aktet ndërkombëtare. Prandaj jemi sot këtu për të mbështetur maqedonasit tanë në Bullgari”, tha Mickoski.

Përfaqësues të qeverisë kanë refuzuar pjesëmarrjen pasi dyshojnë se pas klubit qëndrojnë persona që synojnë “rritjen e tensioneve mes dy shteteve”.

Nga Qeveria kanë thënë se në të ardhmen planifikojnë hapjen e një klubi të ri, por në bashkëpunim me institucionet e Bullgarisë.

Hapja e klubeve ka shkaktuar polemika të vazhdueshme mes dy vendeve duke i quajtur provokime të qëllimshme, ndërsa vendimin e Qeverisë maqedonase për ndalimin e regjistrimit të tyre – Sofja e ka vlerësuar si “cenim të të drejtave të pakicës bullgare”.

Klubi është hapur nën masa të shtuara të sigurisë pasi Lëvizje Kombëtare Bullgare-VMRO kishte organizuar një protestë, ndërsa drejtuesit e komunës së Bllagoevgradit thanë se ngritja e një qendre me emrin e “Nikolla Vapcarovit në qytetin e tyre paraqet “provokim të rëndë nga organizata jolegjitime”.

Hapja e klubeve të tilla kontestohet për shkak të emrave që mbajnë.

Klubet bullgare në Maqedoninë e Veriut janë hapur me emrat “Car Borisi i Tretë”, “Vanço Mihajllov” dhe “Car Ferdinandi”, që njihen si “bashkëpunëtorë të Gjermanisë Naziste” dhe “pushtues të territoreve maqedonase”.

Por edhe Sofja konteston emrin e klubit maqedonas me emrin e ‘’Nikolla Vapcarov’’, duke e konsideruar si figurë nga e kaluara historike bullgare.

Dy shtetet akoma kanë të pazgjidhura çështjet që kanë të bëjnë me të kaluarën historike.

Sofja ka hequr veton ndaj Maqedoninë së Veriut për fillimin e bisedimeve për anëtarësim në Bashkimin Evropian, por ka thënë se mund sërish të bllokoj bisedimet nëse realizohet detyrimi me marrëveshjen mes dy vendeve për përfshirjen e pakicës bullgare në kushtetutën maqedonase.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, e ka falënderuar Rusinë për mbështetjen ndaj integritetit territorial dhe sovranitetit të Serbisë, në një takim që ka zhvilluar me ambasadorin rus, Aleksandar Bocan-Kharchenko më 24 tetor.

Në një komunikatë të lëshuar pas takimit, Vuçiq e ka shfaqur shpresën se paqja shumë e nevojshme në tokën evropiane do të arrihet në periudhë të shkurtër kohore.

Ky takim vjen një ditë pasi ministrja gjermane për Evropën dhe Klimën, Anna Lührmann i ka bërë thirrje Serbisë që të harmonizojë politikën e jashtme me atë të Bashkimit Evropian.

Serbia, ndonëse vend kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian – dhe pavarësisht thirrjeve të zyrtarëve perëndimorë – ka refuzuar që të vendosë sanksione ndaj Rusisë, për luftën e nisur në Ukrainë.

Në komunikatën e 24 tetorit është thënë se çështjet e diskutuara mes Vuçiqit dhe ambasadorit rus kanë qenë: bashkëpunimi bilateral, situata gjeopolitike dhe çështjet rajonale.

“Dy bashkëbiseduesit kanë diskutuar dhe për situatën në Kosovë dhe Metohi, presidenti Vuçiq ka theksuar se Serbia, pavarësisht të gjitha sfidave, vazhdon të ketë politikë paqësore dhe është e përkushtuar për zbatimin e të gjitha marrëveshjeve të arritura deri më tani dhe që të respektohet ligji ndërkombëtar”, është thënë në deklaratë.

Ky takim është zhvilluar teksa në Kosovë po afrohet skadimi i afatit për riregjistim të makinave me targa serbe në RKS- Republika e Kosovës.

Afati për riregjistrim të makinave në RKS ka nisur më 1 shtator dhe përfundon më 31 tetor.

Deri tani, Qeveria e Kosovës ka thënë se afati për riregjistrim nuk do të shtyhet dhe se nga 1 nëntori nuk do të mund të qarkullojnë më makinat me targa të lëshuara nga Serbia.

Këto targa konsiderohen të paligjshme nga autoritetet në Kosovë, mirëpo deri më tani janë toleruar në veri të Kosovës.

I dërguari i Shteteve të Bashkuara për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, i ka bërë thirrje Qeverisë së Kosovës për shyrje të afatit për riregjistrim për 10 muaj.

Qeveria e Kosovës i ka thënë Radios Evropa e Lirë ditë më parë se e ka për obligim zbatimin e ligjit, kushtetutshmërinë dhe vendimet qeveritare.

Tensionet për targat

Më 31 korrik dhe 1 gusht serbët lokalë në veri të Kosovës kanë vendosur barrikada si shenjë pakënaqësie ndaj vendimit të Qeverisë së Kosovës për zbatim të dy vendimeve: për targat e makinave dhe dokumentet serbe.

Vendimi për zbatim të këtyre dy vendimeve është shtyrë për 1 shtator, edhe me kërkesë të mekanizmave ndërkombëtarë.

Ndërkohë është arritur marrëveshje për dokumentet për hyrje/dalje.

Kosova dhe Serbia kanë nisur negociatat për normalizimin e marrëdhënieve më 2011, me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

Procesi i negociatave pritet të përfundojë me marrëveshje ligjërisht të detyrueshme.

Ndonëse Kosova deklaron se kjo marrëveshje duhet të përfshijë njohjen e ndërsjellë, Serbia nuk pranon, duke insistuar në “zgjidhje kompromisi”.

Edhe pse individualisht ka fituar më së shumti vota, koalicioni rreth Partisë Demokratike Socialiste (DPS) të presidentit të Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, ka humbur në kryeqytet, Podgoricë, pas 24 vjetësh në pushtet.

Zgjedhjet lokale në 13 komuna të Malit të Zi u mbajtën më 23 tetor.

Përveç në Pogdoricë, partia e Gjukanoviqit humbi zgjedhjet edhe në Plevla, Danillovgrad, Zhablak, Kollashin dhe Zeta, që deri pak kohë ishte pjesë e kryeqytetit.

Shumica në Podgoricë, ku pothuajse një e treta e popullsisë së Malit të Zi jeton, u mor nga partitë që fituan zgjedhjet parlamentare të vitit 2020, dhe të cilat thanë se nuk do të bëjnë negociata për formimin e Qeverisë me DPS-në.

Në garën për kryeqytetin, partia e Gjukanoviqit fitoi 24 mandate, lëvizja Evropa 13, Fronti Demokratik pro-rus 11, Demokratët morën 6 mandate dhe lëvizja URA 4.

Fituesit e zgjedhjeve festuan fitoren në rrugët e Podgoricës me fishekzjarrë dhe me këngë nacionale serbe.

Përveç Podgoricës, partia e Gjukanoviqit ka fituar më së shumti mandate edhe në disa qytete të tjera, por për shkak të mungesës së koalicioneve paszgjedhore, kundërshtarët e presidentit malazias pritet të marrin udhëheqjen e qyteteve.

Lëvizja Evropa Tani, që është formuar së fundmi dhe udhëhiqet nga Jakov Millatoviq dhe Millojko Spajiq, ish-ministra të Qeverisë së rrëzuar të Zdravko Kirvokapiqit.

Në Tivar, qytetit më të madh port të Malit të Zi, partia e Gjukanoviqit ka ruajtur pushtetin, sikurse në Bijello Pole dhe Plavë, ku së bashku me partnerët e koalicionit ka fituar shumicën.

Në Danillovgrad, Kollashin, Plevla, Zhablak, Fronti Demokratik pro-rus, Demokratët dhe Lëvizja Evropa tani po negociojnë se kush do të udhëheqë, pavarësisht se partia e Gjukanoviqit ka fituar më së shumti mandate.

Pas zgjedhjeve lokale, të gjitha partitë u shprehën të kënaqura me votat e fituara.

Partia Përparimtare Serbe dhe Partia Socialiste e Serbisë kanë bërë publikë emrat e ministrave të Qeverisë së re të Serbisë, që do të udhëhiqet nga Ana Bërnabiq.

Lideri i socialistëve, Ivica Daçiq, do të jetë ministër i Punëve të Jashtme, kryetar i Byrosë së Koordinimit të Shërbimeve të Sigurisë dhe zëvendëskryeministër i parë. Ai rikthehet pas dy vjetësh në krye të diplomacisë serbe.

Branisllav Shashiq, ish-drejtori i Agjencisë së Sigurisë së Informacionit (BIA) do të jetë ministri i ri i Punëve të Brendshme të Serbisë. Millosh Vuçeviq, ish-kryetari i Novi Sadit dhe anëtar i lartë i Partisë Përparimtare Serbe, do të marrë drejtimin e Ministrisë së Mbrojtjes dhe do të ketë edhe postin e zëvendëskryeministrit.

Sinisha Malli do të vazhdojë të udhëheqë Ministrinë e Financave dhe po ashtu do të jetë edhe zëvendëskryeministër. Ndërkaq, Maja Popoviq po ashtu do të vazhdojë të jetë ministre e Drejtësisë.

Ndryshime ka në udhëheqjen e disa dikastereve të tjera, përfshirë Ministrinë e Integrimit Evropian, atë të Infrastrukturës, Energjisë dhe Tregtisë.

Qeveria e re serbe po ashtu do të ketë edhe ministra pa portofol, por edhe dy ministra nga radhët e minoriteteve. Husein Memiq do të jetë ministër i Turizmit dhe Rinisë. Memiq ishte bartës i listës së Partisë Demokratike të Sanxhakut.

Ndërkaq, Tomisllav Zhigmanov, kryetar i Unionit Demokratik të Kroatëve në Vojvodinë, do të udhëheqë Ministrinë për të Drejtat e Minoriteteve dhe Dialogut Social.

Partia Përparimtare dhe ajo Socialiste kanë numrat e nevojshëm në Parlament për të formuar Qeverinë. Parlamenti pritet të zgjedhë Qeverinë e re javën e ardhshme.

Qeveria e re serbe do të ketë 25 ministri, apo katër më shumë sesa ekzekutivi paraprak.

Serbia mbajti zgjedhjet parlamentare më 3 prill. Rezultatet përfundimtare të zgjedhjeve u shpallën më 5 korrik për shkak se në disa qendra të votimit në jug të Serbisë u përsëritën zgjedhjet.

Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiç tha të enjten se nuk beson në një marrëveshje të shpejtë me Kosovën por vendi i tij ndodhet nën trysni për të gjetur një zgjidhje sikurse edhe për t’i vendosur sanksione Moskës për shkak të agresionit në Ukrainë.

Në një intervistë me televizionin serb “Prva”, ai tha se situata në Kosovë është e ndërlikuar dhe fuqitë perëndimore duan zgjidhje.

“Asgjë nuk duhet të hidhet poshtë paraprakisht, por me sa shoh, gjithçka është e vështirë për Serbinë dhe nëse duhet të them qartë në këtë moment – nuk na kanë dhënë asnjë shans”, tha ai, duke iu referuar diskutimeve për nismën franko-gjermane të mbështetur nga Shtetet e Bashkuara për një marrëveshje Kosovë-Serbi, por pa njohje të ndërsjellë.

Ai tha se Serbisë në shkëmbim i ofrohet ardhmëria evropiane “por çështja është sa do të jetë përulëse për Serbinë zgjidhja e çështjes së Kosovës”.

Të premten ai do të takohet me ambasadorët e vendeve kryesore perëndimore për të diskutuar rreth propozimeve të fundit për një marrëveshje, ndërsa të enjten u takua me të dërguarin amerikan për Ballkanin Perëndimor Gabriel Escobar, i cili një ditë më parë në Prishtinë tha se Shtetet e Bashkuara e mbështesin nismën franko-gjermane, ndërsa nënvizoi se diplomatët evropianë thonë që kjo është çështje javësh.

Tensionet e verës së këtij viti ndërmjet Kosovës dhe Serbisë rreth përdorimit të dokumenteve të identifikimit dhe targave të makinave nxitën një reagim më të ngjeshur diplomatik për të shmangur përplasjet në një periudhë zhvillimesh të ndjeshme politike në Evropë për shkak të agresionit rus në Ukrainë.

Presidenti serb tha se vendi i tij do të bëjë të pamundurën për ruajtjen e paqes. “A njihni ju ndonjë nënë që do të dërgonte të birin në luftë? Unë nuk njoh. Lehtë e kemi ne burrat në kafene që pas 5-6 birrave të flasim”, tha ai, ndërsa akuzoi vendet e NATO-së për siç tha krijimin e një ushtrie serioze të Kosovës në kundërshtim me kartën e Kombeve të Bashkuara dhe Rezolutën 1244.

Serbia një vend kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian ka refuzuar t’u bashkohet sanksioneve perëndimore kundër Rusisë. Presidenti serb tha se nuk do ta bëj një gjë të tillë derisa Serbia nuk përballet me rrezik ekzistencial.

Presidenti serb tha se integrimet evropiane janë interes i Serbisë, por kjo rrugë kushtëzohet me normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën, pavarësinë e së cilës Beogradi vazhdon ta kundërshtojë.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha më 17 tetor në Beograd se “për aq kohë sa mund të rezistojmë, pa rrezikuar interesat tona më vitale dhe shtetërore, ne do të ndjekim politikën e vendosur në konsultim me Këshillin e Sigurisë Kombëtare” sa i përket sanksioneve ndaj Rusisë.

“Kur nuk do të mundemi, ne do t’i drejtohemi njerëzve tanë, qytetarëve dhe do t’iu tregojmë pse nuk mundet” Serbia t’i rezistojë më vendosjes së sanksioneve, tha Vuçiq gjatë një ceremonie për shënimin e 20-vjetorit të themelimit të Agjencisë për Siguri dhe Informacion (BIA).

“Mendoj se nuk mund të keni mesazh më të qartë dhe më konkret”, tha Vuçiq.

“Dhe kur kam thënë se madje edhe ashtu të shtyrë dhe ashtu aq të kërcënuar, ne të ndryshojmë vendimin tonë dhe se duhet të ndryshojmë politikën tonë në përputhje me pritjet e disa njerëzve, unë vetëm po ju them se nuk do të zgjaste më shumë se pesë ditë, do të na rrahin supet dy herë, do të nxirrnin dy njoftime dhe pastaj do të fillonte presioni i ri dhe një histori e re lidhur me Kosovën dhe Metohinë”, tha Vuçiq.

Serbia ka bërë kthim prapa sa i përket përshtatjes me politikën e jashtme me Bashkimin Evropian, është thënë në raportin e progresit të Komisionit Evropian të publikuar më 12 tetor.

Në raport po ashtu thuhet se më 2021, Serbia i ka përshtatur në nivel prej 64 për qind qëndrimet e saj me ato të BE-së, ndërsa në gusht të këtij viti, kjo përqindje ka rënë në 45 për qind, për shkak të refuzimit të Serbisë që të vendosë sanksione ndaj Rusisë.

Rusia është subjekt i sanksioneve të Perëndimit për shkak të agresionit ndaj Ukrainës.

Serbia është shteti i vetëm në Ballkanin Perëndimor që nuk i është bashkuar BE-së në vendosjen e sanksioneve ndaj Moskës.

Komisionarja e për Punë të Brendshme e bllokut evropian, Ylva Johanson, tha se nuk përjashtohet mundësia që Bashkimi Evropian të pezullojë liberalizimin e vizave për Serbinë. Kjo për shkak të rritjes së madhe të emigrantëve që shkojnë në BE përmes Serbisë.

Për rritjen e numrit të emigrantëve përmes asaj që njihet si “Rruga Ballkanike” janë duke diskutuar ministrat e brendshëm të shteteve të BE-së në Luksemburg.

Në rastin e Serbisë, si problem serioz theksohet mospërshtatja e regjimit të vizave me atë të BE-së. Serbia u lejon hyrjen pa viza në territorin e saj qytetarëve të disa shteteve të treta, të cilët më pas vazhdojnë udhëtimin drejt territorit të BE-së.

“Shpresoj se Serbia dhe partnerët e tjerë nga Ballkani Perëndimor do të bashkëpunojnë me ne dhe do të përshtatin regjimin e tyre të vizave me atë të BE-së. Por, në këtë moment kjo nuk është diçka që mund të përjashtohet”, tha komisionarja Johanson në prag të takimit të ministrave të Brendshëm të BE-së.

Ajo nënvizoi në veçanti faktin se qytetarët nga Kuba Burundi, India dhe vendet tjera vijnë në numër më të madh në BE përmes Ballkanit, dhe shtoi se me këtë çështje duhet të merren të gjithë.

“Ajo që bën Komisioni Evropian, e në këtë drejtim do të punojë edhe më shumë, është që mesazhi të arrijë deri te partnerët tanë në Ballkanin Perëndimor se na duhet përshtatje e regjimit të vizave, në mënyrë që të ndalet vala e atyre që vijnë pa viza në Ballkan dhe vazhdojnë drejt BE-së”, tha komisionarja Johanson.

Për çështjen e rritjes së numrit të migrantëve që shkojnë në BE përmes Ballkanit Perëndimor, foli edhe ministri i Brendshëm i Çekisë, Vit Rakushan.

Vendi i tij, aktualisht po kryeson Presidencën e BE-së.

“Po shoh numër gjithnjë e më të madh të emigrantëve të cilët në BE po vijnë përmes ‘Rrugës së Ballkanit Perëndimor’ dhe ne po i shohim pasojat në secilin kënd të BE-së”, tha Rakushan.

Ministri çek po ashtu tregoi se në nëntë muajt e parë të këtij viti, në BE përmes Ballkanit Perëndimor, kanë shkuar mbi 106 emigrantë ilegalë.

Bashkimi Evropian mund të aktivizojë mekanizmat e pezullimit të vizave në rast se vlerëson se ekziston rrezik nga emigrimi masiv.

Ndryshe, Austria, Hungaria dhe Serbia së bashku do të forcojnë kontrollin kufitar me Maqedoninë e Veriut për të ndalur rritjen e numrit të emigrantëve drejt Bashkimit Evropian, u tha pas një takimi të përfaqësuesve të tri vendeve më 6 tetor në Beograd.

Gjithashtu është konfirmuar se një nga masat e para do të jetë përshtatja e politikës së vizave të Serbisë me BE-në.

Serbia ka fituar liberalizimin e vizave me BE-në në vitin 2009.

Serbia dhe Hungaria janë pajtuar të ndërtojnë një naftësjellës që do t’i mundësonte Serbisë të furnizohej me “naftë më të lirë nga Uralet, duke u lidhur në tubacionin e naftës ‘Miqësia’”.

Ndërtimi i naftësjellësit u dakordua pasi Bashkimi Evropian miratoi pakon e tetë të sanksioneve ndaj Rusisë, që kufizon importin e naftës së papërpunuar ruse. Presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, dhe kryeministrja Ana Bërnabiq, kanë akuzuar Kroacinë se ka iniciuar nismën që Serbia të mos përjashtohet nga ndalimi i importit të naftës, që parashihet në pakon e tetë të sanksioneve.

Vuçiq tha se për shkak të këtij fakti, Serbia më nuk e konsideron Kroacinë si furnizuese të besueshme, dhe se do të duhet të diversifikojë burimet e naftës dhe shtoi se ka diskutuar me kryeministrin hungarez, Viktor Orban, për mundësinë e lidhjes në naftësjellësin “Miqësia”, që sjellë gaz nga Rusia në Hungari, përmes Ukrainës. Nafta ruse arrin në Serbi përmes Naftësjellësit të Adriatikut (JANAF).

Zëdhënësi i Qeverisë hungareze, Zoltan Kovacs, shkroi në Twitter se për këtë gjë, Serbia ka të ngjarë që në të ardhmen të mos pranojë më naftë përmes Kroacisë.

“Aktualisht, furnizimet me naftë kryesisht kalojnë përmes tubacioneve nëpër Kroaci, por ka pak të ngjarë që kjo do të vazhdojë në të ardhmen, për shkak të sanksioneve të miratuara”, shkroi ai.

Hungaria, që po ashtu varet shumë nga nafta dhe gazi rus, ka mbështetur pakon e re të sanksioneve kundër Rusisë.

Dega jugore e naftësjellësit “Miqësia” kalon përmes Ukrainës në Hungari, më pas në Sllovaki dhe në Republikën Çeke, dhe është burimi kryesor i naftës së papërpunuar për këto tri shtete.

Presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, ka thënë më 8 tetor se Franca dhe Gjermania kanë propozuar që Serbia të lejojë Kosovën të anëtarësohet në institucione dhe organizata ndërkombëtare, përfshirë Kombet e Bashkuara, në këmbim të anëtarësimit të shpejtë të Serbisë në Bashkimin Evropian.

“Kërkohet që Serbia të lejojë Kosovën që të bashkohet në të gjitha institucionet dhe organizatat ndërkombëtare, përfshirë Kombet e Bashkuara. Për këtë gjë, Serbisë do t’i garantohej anëtarësim i shpejtë në BE, dhe ndoshta edhe përfitime tjera të mëdha ekonomike”, ka thënë Vuçiq në një adresim para gazetarëve.

Sipas tij, një propozim i tillë është i papranueshëm për Serbinë.

“Për Serbinë, për shkak të Kushtetutës, por jo vetëm për shkak të saj, është e papranueshme që Kosova të bëhet anëtare e OKB-së, sepse diçka e tillë do të kishte pasoja”, ka thënë mes tjerash ai.

Sipas tij, gabimi më i madh që ka bërë Serbia është kur ka pranuar që BE-ja të menaxhojë procesin e zgjidhjes së statusit final të Kosovës.

“Prej atëherë, pavarësisht nënshkrimit të marrëveshjes në Bruksel, ne nuk kemi qenë në gjendje të fusim në agjendë formimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe”, ka thënë Vuçiq.

Kosova dhe Serbia kanë arritur marrëveshje për Asociacionin më 2013 dhe më pas më 2015 mbi parimet për themelimin e tij.

Po më 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka gjetur se marrëveshja nuk është në harmoni të plotë me Kushtetutën.

Serbia kërkon që Kosova të zbatojë marrëveshjet e arritura, por Qeveria e Kosovës është deklaruar kundër një asociacioni njëetnik.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka thënë në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, më 7 tetor, se mbështet “çdo iniciativë që nuk është në kundërshtim me Kushtetutën e Republikës së Kosovës”.

“Komunave tashmë u lejohet që të bashkohen në asociacione multietnike, pa kompetenca ekzekutive, pra si OJQ”, ka thënë mes tjerash ajo, teksa ka komentuar çështjen e Asociacionit.

Presidenti serb ka thënë se pozicioni i Serbisë në relacion me Kosovën është duke u komplikuar secilën herë më shumë.

“Sepse shtetet e Perëndimit do të tentojnë, siç besojnë ato, të zgjidhin problemin e Kosovës në një mënyrë apo tjetër përmes anëtarësimit të Kosovës në OKB dhe sepse besojnë se në atë mënyrë janë duke zgjidhur çështje brenda-evropiane”.

Një tjetër arsye, sipas tij, lidhet me përpjekje e Perëndimit që presidenti rus, Vladimir Putin të mos ketë argument Kosovën për synimet e tij në Ukrainë.

Kosova ka shpallur pavarësinë në vitin 2008 dhe Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë ka konstatuar në vitin 2010 se pavarësia e saj nuk bie ndesh me ligjin ndërkombëtar.

Kosova dhe Serbia kanë nisur negociatat për normalizimin e marrëdhënieve më 2011, me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

Procesi i negociatave pritet të përfundojë me marrëveshje ligjërisht të detyrueshme.

Kosova thotë se kjo marrëveshje duhet të përfshijë njohjen e ndërsjellë, por Serbia nuk pranon, duke insistuar në “zgjidhje kompromisi”.

Tetë njoftime për tërheqjes së njohjes së Kosovës”

Presidenti serb ka thënë se Serbia ka momentalisht tetë njoftime për tërheqje të njohjes së Kosovës.

Ai ka përmendur se shumë shpejt pritet të nisë edhe shqyrtimi i pranimit të Kosovës në Këshillin e Evropës.

“Ne po presim që më 2 apo 3 nëntor, të fillojë procedura për pranimin e Kosovës në Këshillin e Evropës. Ata po presin që të largohet anëtari hungarez nga Byroja e Komitetit të Ministrave dhe të zëvendësohet me një anëtar lituanez, dhe më pas të nisë procedura që mund të zgjasë shumë”, ka thënë ai.

Sipas tij, qëllimi i gjithë kësaj është që Beogradi të pranojë pavarësinë e Kosovës në aspektin formal.

“Në këtë moment, udhëheqësia serbe nuk ka gatishmëri për të pranuar pavarësinë e Kosovës dhe anëtarësimin e Kosovës në OKB”, ka thënë mes tjerash ai.

Kosova edhe në të kaluarën e ka akuzuar Serbinë se po zhvillon fushatë të ashpër për tërheqjen e njohjeve të shtetësisë së saj.

Serbia edhe më herët ka pretenduar se disa shtete kanë tërhequr njohjen e pavarësisë së Kosovës, por në ueb-faqen e Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Diasporës në Kosovë figurojnë 117 shtete që e kanë njohur këtë shtet.

Kandidati i moderuar boshnjak, Denis Beqiroviq, është duke udhëhequr në garën për të fituar ulëse në presidencën trepalëshe të Bosnje-Hercegovinës, sipas rezultateve preliminare të publikuara në orët e para të së hënës.

Beqiroviq, anëtar i Partisë Socialdemokrate, i cili është përkrahur nga 11 parti opozitare, ka fituar 55.78 për qind të votave, për dallim nga Bakir Izetbegoviq, partia e të cilit – Partia për Veprim Demokratik – ka qenë në pushtet prej fundit të luftës më 1996.

Izetbegoviq, i cili sipas Komisionit zgjedhor ka fituar 39.31 për qind të votave, e ka pranuar humbjen të dielën.

Beqiroviq pritet të ndajë presidencën trepalëshe me përfaqësuesen e kroatëve të Bosnjës, Borjana Krishto, kandidate nga Bashkimi Demoratik Kroat (HDZ) dhe serben e Bosnjës, Zhelka Cvijanoviq nga Aleanca e Social Demokratëve të Pavarur.

Shtetasit e Bosnjës kanë votuar të dielën për përfaqësuesit e tyre në presidencën trepalëshe dhe ligjvënësit në nivelet kombëtare, rajonale dhe lokale.

Më shumë se 60.000 vëzhgues janë akredituar për të mbikëqyrur procesin.

Sipas autoriteteve, dalja në zgjedhje ka qenë 50 për qind, apo 2 për qind më pak sesa në zgjedhjet e vitit 2018.

Gara është konsideruar të jetë zhvilluar mes nacionalistëve dhe reformistëve të fokusuar në ekonomi.

Zyrtarët kanë thënë se procesi zgjedhor është zhvilluar mirë, pavarësisht raportimeve për parregullsi dhe ndalim të disa personave për mashtrime zgjedhore.

Aktualisht Bosnje-Hercegovina është duke u përballur me krizën më të rëndë politike prej fundit të luftës së viteve 1990, sidomos për shkak të politikave separatiste të udhëheqësisë së serbëve të Bosnjës dhe kërcënimeve për bllokada nga kroatët në këtë shtet.

“Është koha për një kthesë pozitive në Bosnje”, u ka thënë Beqiroviq gazetarëve pasi ka pretenduar fitore.

Bosnja përbëhet nga dy rajone autonome: Republikën Sërpska të dominuar nga serbët dhe Federatën me popullsi kryesisht të boshnjakëve myslimanë dhe kroatëve.

Federata është e ndarë në 10 kantone.

Ekziston edhe distrikti i ndarë Bërçko në veri.

Ky organizim është krijuar sipas Marrëveshjeve të Dejtonit, të vitit 1995, të cilat u kanë dhënë fund tri vjetëve luftime të këtë republikë të ish-Jugosllavisë.

Vëmendje të madhe në këto zgjedhje ka fituar edhe udhëheqësia për Republikën Sërpska.

Dodik ka garuar për president të Republikës Sërpska dhe nuk ka synuar mandat të dytë në presidencën trepalëshe.

Edhe Dodik, edhe rivalja e tij, Jellena Triviq, kanë pretenduar fitore për presidencën e Republikës Sërpska.

Pretendimet e tyre do të testohen më 3 tetor, kur autoritetet zgjedhore pritet të bëjnë publike rezultatet me shifrat e përditësuara.

Dodik mban lidhje të ngushta me Serbinë dhe Rusinë.

Shtetet e Bashkuara e sanksionuar Dodikun më 2017, dhe sërish në janar të këtij viti, për shkak të përpjekjeve të tij për ndarje të Bosnjës.

Bosnje Hercegovina, një vend politikisht i paralizuar voton. Megjithë klientelizmin, korrupsionin dhe varfërinë, nacionalistët nuk i tremben aspak humbjeve në zgjedhje.

Gjendja është serioze: “Në Bosnje-Hercegovinë nuk ka rrezik lufte, por kriza politike është shumë e thellë”, theksoi Christian Schmidt, Përfaqësuesi i Lartë i OKB-së për Bosnjen në një konferencë shtypi në Sarajevë. Në një raport të mëparshëm për OKB, ish-ministri gjerman i Bujqësisë kishte paralajmëruar nga “kriza më e madhe ekzistenciale” për Bosnjen që nga fundi i luftës, në vitin 1995.

Përgjegjës për këtë kërcënim për Bosnjen janë partitë nacionaliste të tre popujve konstituues sipas kushtetutës të shtetit multietnik – “Partia e Aksionit Demokratik”, SDA, e boshnjakëve, “Aleanca e Socialdemokratëve të Pavarur”, SNSD e serbëve boshnjakë. dhe “Bashkësia Demokratike Kroate”, HDZ e kroatëve. Këto parti në 27 vitet e fundit e kanë përçarë thellë Bosnjën.

Trashëgimia e Dejtonit

Para një sfondi të tillë votuesit boshnjakë në këtë vend vendosin më 2 tetor për përfaqësuesit e tyre në strukturën e komplikuar të shtetit boshnjak. Kjo është struktura e Bosnjes si shtet pas Marrëveshjes së Paqes, që u nënshkrua në Dejton, SHBA në fund të vitit 1995, një marrëveshje, e cila i dha fund nga njëra anë luftës së Bosnjes, ku nga viti 1992 u vranë rreth 120.000 vetë, por krijoi nga ana tjetër një shtet, ku sundon parimi kombëtar. Ai fillon me “etnitetet” e dy pjesëve të vendit: Në Republikën Srpska jetojnë kryesisht serbët boshnjakë, në 10 kantonet e “Federatës të Bosnje dhe Hercegovinës” jetojnë  boshnjakë dhe kroatë boshnjakë. Të dy etnitetet kanë parlamentet e tyre dhe qeveritë. Më 2 tetor do të zgjidhet si parlamenti i Republikës Srpska edhe presidenti. Kësaj i shtohet votimi për parlamentin e përgjithshëm boshnjak, të tre anëtarët e “presidiumit shtetëror” të shtetit kolektiv boshnjak, si edhe parlamentet e etnitetit të Federatës së Bosnje-Hercegovinës dhe kantoneve.

Një kontrukt fatal

Në Dejton u krijua edhe Zyra e Përfaqësuesit të Lartë të OKB për Bosnjen, e pajisur me kompetenca të gjera, dhe me synimin për të vëzhguar respektimin e marrëveshjes së paqes. Përfaqësuesi i Lartë mund të ndërrojë ligjet apo të heqë politikanë të zgjedhur apo të lirojë nga detyra nëpunës.

Përtej kësaj rendi politik i pasluftës së Bosnjes është i bazuar tërësisht mbi parimin etnik. Kjo shkon kaq larg, saqë vetëm anëtarë përfaqësues të të dy popujve kanë të drejën e plotë të votës në të gjitha nivelet e shtetit. Pjesëtarë të pakicave, romë, hebrenj apo të tjerë nuk mund të kandidojnë për presidiumin shtetëror.

Nepotizmi dhe korrupsioni

Për partitë nacionaliste është pikërisht ky kontrukt etnik instrumenti kryesor i ngjitjes dhe i mbajtjes së pushtetit. Në punësimet në administratë, në aparatin shtetëror dhe në shumë vende të tjera shtetërore nuk shikohet vetëm etnia, por sidomos përkatësia partiake. Kushte ideae këto për nepotizmin dhe korrupsion. Pasojë tjetër është gati pamundësia e qeverisjes së vendit. Partitë nacionaliste, të fokusuara vetëm në forcimin e etnisë së tyre, nuk kanë interes për funksionimin e institucioneve të përbashkëta dhe qendrore. Gjykata Kushtetuese boshnjake prej muajsh nuk ka numrin e duhur të anëtarëve, qeveria e federatës prej vitesh punon vetëm provizorisht, ligje të caktuara nuk miratohen dot, sepse parlamentet përgjegjëse bllokojnë.

Aleanca e nacionalistëve

Kreu i SNSD, Milorad Dodik, përfaqësues edhe në presidiumin shtetëror të vendit kërcënon rregullisht me shkëputjen e Republikës Srpska. Me këtë Dodik e mban në gjendje alarmi opinionin publik boshnjak dhe përfaqësuesit e bashkësisë ndërkombëtare. Dodik mbështetet nga HDZ. Nacionalistët kroatë e justifikojnë mungesën e bashkëpunimit në institucionet e përgjithshme të shtetit me pakënaqësinë me ligjin zgjedhor, që sipas tyre i kufizon ndjeshëm kroatët në Bosnje kundrejt boshnjakëve. SDA, partia e boshnjakëve, që nga jashtë përpiqet të paraqitet si garantuese e shtetit boshnjak, tregoi së fundmi, se edhe ajo di të luajë kartën nacionaliste. E pakënaqur me njoftimin e Përfaqësuesit të Lartë të OKB-së, Christian Schmidt që do të ndryshojë ligjin zgjedhor në favor të kroatëve, SDA organizoi protesta masive para selisë së OKB në Bosnje. Kreu i partisë, Bakir Izebegovic bëri fjalë për “mundësinë  e rezistencës së armatosur”. Si pasojë Schmidt e ngriu këtë projekt dhe miratoi vetëm disa ndryshime të vogla.

Ndihmësit nga jashtë

Nacionaistë boshnjakë kanë mbështetësit e tyre jashtë vendit. Kështu Dodik shfaqet shpesh së bashku me presidentin serb, Aleksandar Vuçiq dhe demonstron hapur, se për të Beogradi është më i rëndësishëm se Sarajeva. Covic mbështetet nga politikanë drejtues në Zagreb, kurse Izetbegovic krenohet me afërsinë politike e ideologjike, por edhe me njohjen personale me presidentin turk, Erdogan. Politika bllokuese prej vitesh e partive nacionaliste dhe mentorëve të tyre në vendet fqinje me pasojë paralizën politike e ka keqësuar gjendjen në Bosnje-Hercegovinë. Në indeksin e Transparency International, Bosnja u rendit në vitin 2021 në vendin e 110 nga 180 vende. Ekonomia është një nga më të dobtat në Europë. Papunësia është e lartë, gjithnjë e më shumë boshnjakë largohen nga vendi. Nga viti 2013 janë larguar më shumë se një gjysmë milioni boshnjakë.

Anëtarësimi në BE është qëllimi i deklaruar i të gjitha partive boshnjake, por ky vend nuk ka arritur të marrë as statusin kandidat në BE, megjithëse aplikimin për anëtarësim e ka bërë që në vitin 2016. Përmirësimi i gjendjes nuk duhet në horizont, qetësuese mbetet vetëm deklarata e Përfaqësuesit të Lartë se të paktën Bosnjen nuk e kërcënon lufta. /DW

Qytetarët në Bullgari votojnë më 2 tetor në zgjedhjet e përgjithshme. Këto janë zgjedhjet e katërta në 18 muajt e fundit, në mes të pritjeve se do të prodhojnë një Parlament të fragmentuar dhe bisedimeve të vështira për të formuar një koalicion qeverisës.

Bullgaria, me një popullsi prej afër 7 milionë banorësh, është në krizë politike që nga viti 2020, kur vendi u përball me protesta mbarëkombëtare pas zemërimit të publikut të akumuluar për shumë vite për shkak të korrupsionit. Pjesa më e madhe e zemërimit ishte lidhur me liderin shumëvjeçar Boyko Borisov, dhe partisë së tij Qytetarët për Zhvillimin Evropian të Bullgarisë (GERB).

Qeveria e fundit, e udhëhequr nga Kiril Petkov, kolapsoi në qershor vetëm gjashtë muaj pasi mori mandatin, pasi njëri prej partnerëve doli nga koalicioni qeverisës. Petkov, që udhëheq partinë pro-referomave, Ne Vazhdojmë Ndryshimin (PP), është përballur me sfida në përmbushjen e zotimeve të tij për të çrrënjosur korrupsionin.

Ai po ashtu ka mbështetur Ukrainën në luftën e saj kundër Rusisë. Rusia është një shtet që tradicionalisht ka raporte të mira me Bullgarinë dhe Petkov po ashtu ka akuzuar Kremlinin se ka ndihmuar në orkestrimin e rrëzimit të Qeverisë së tij, pasi Bullgaria refuzoi të paguajë me rubla për gazin rus.

Sondazhet e publikuara një ditë para zgjedhjeve thanë se GERB kishte mbështetjen e 25-26 për qind të votuesve, ndërkaq partia PP e Petkovit kishte mbështetjen e 16.5 për qind të votuesve.

Pritet që deri në tetë parti të kalojnë pragun prej 4 për qind për të fituar ulëse në Parlamentin bullgar prej 240 mandatesh.

Një prej këtyre partive, Rilindja, subjekt i ekstremit të djathtë, sipas sondazheve, mund të fitojë rreth 11 deri në 13 për qind të votave. Kjo parti ka fituar avantazh nga vala e populizmit që ka mbërthyer Evropën – teksa parti të ekstremit të djathtë kanë shënuar fitore në Itali dhe Suedi – në mes të frikës ekonomike dhe pasigurisë që fillimisht u nxit nga pandemia e COVID-19, e më pas edhe nga pushtimi i paprovokuar rus i Ukrainës.

Partia Rilindja ka premtuar se do ta largojë Bullgarinë nga Bashkimi Evropian dhe NATO dhe do të shtyjë përpara politika miqësore me Kremlinin.

Përderisa shumë ekspertë vlerësojnë se retorika anti-Perëndim e partisë Rilindja është përdorur më shumë për fushatë, ata paralajmërojnë për kujdes lidhur me atë se çfarë po bën kjo parti për t’u afruar me Kremlinin.

Qendra e votimit janë hapur në orën 07:00 sipas kohës lokale dhe do të mbyllen në orën 20:00.