Për të hënën janë paralajmëruar protesta, nga ana e organizatorëve të “Revolucionit shumëngjyrësh”, pasi të dielën në mesnatë skadon ultimatumi i sektorit civil që Gjykata Kushtetuese e Maqedonisë,të prononcohet rreth kushtetutshmërisë së Prokurorisë Speciale Publike.

Organizatorët e lëvizjes “Protestoj” dhe “Revolucionit shumëngjyrësh”, që përfaqëson mbi 80 organizata joqeveritare, kërkojnë formimin e një qeverie teknike në nivel ekspertësh, e cila do të ketë për detyrë që ta përgatisë vendin për zgjedhje të besueshme, përfshirjen e sektorit civil në bisedimet që zhvillojnë partitë politike për dalje nga kriza, si dhe dorëheqjen e presidentit të Maqedonisë, Gjorgje Ivanov.

Zëdhënësi i partisë më të madhe maqedonase në opozitë, Lidhjes Social Demokrate, Petre Shilegov, ka thënë për Radion Evropa e Lirë se partia e tij i mbështet protestat e qytetarëve, sepse ato paraqesin një bosht të rëndësishëm për ngritjen e institucioneve të shëndosha në përputhje me standardet që vlejnë në vendet anëtare të Bashkimit Evropian.

“Në këtë moment, vetëm nëpërmjet protestave mund të krijohet një klimë e shëndoshë për realizimin e zgjedhjeve fer dhe demokratike, andaj i ftojmë qytetarët që sa më masivisht të dalin në protesta për t’u thënë jo politikave të pushtetit, të cilat i kanë robëruar institucionet e shtetit duke i vënë në funksion të interesave të partive në pushtet”, ka thënë Shilegov.

Protestat e qytetarëvetë “Revolucionit shumëngjyrësh” janë mbështetur edhe nga Lëvizja “Besa”, e cila ka konfirmuar se mbetet në qëndrimin e saj tashmë të deklaruar disa herë, se i mbështet të gjitha aksionet qytetare që kanë për qëllimin, siç janë shprehur, rrëzimin e këtij regjimi anti-demokratik, anti-qytetar, por edhe anti-shqiptar.

“Rrjedhimisht, te ne nuk ka ndryshuar asgjë në këtë pikëpamje. Ajo që ka ndryshuar është opinioni publik në Maqedoni: pas protestës së 9 majit tashmë te shqiptarët partia më e madhe opozitare është pikërisht Lëvizja ‘Besa’, ndërsa këtë e pohoi edhe një institucion relevant amerikan siç është IRI”.

“Andaj është e pakuptimtë dhe e padrejtë që ne të mos jemi pjesë e bisedimeve për dalje nga kriza dhe shqiptarët të mos jenë të përfaqësuar në ato bisedime, sepse, siç e kemi thënë disa herë, dy partitë shqiptare të asaj tryeze, janë vetëm përkthimi maqedonisht i qëndrimit të VMRO DPMNE-së”, ka deklaruar Zeqiria Ibrahimi, zyrtar i lartë i Lëvizjes “Besa.

Pastrimi i listës së votuesve dhe reforma në media janë dy pikat për të cilat partitë politike nënshkruese të Marrëveshjes politike të Përzhinos nuk arrijnë të përafrojnë qëndrimet e tyre në përpjeke për të nxjerrë vendin nga kriza e thellë politikë, në të cilën ndodhet.

“Bisedimet janë ndërprerë, sepse VMRO-DPMNE nuk shpreh vullnet të mirë për të zgjidhur dy çështjet kyçe për sigurimin e kushteve minimale që të organizohen zgjedhje të besueshme siç është pastrimi i listës së votuesve dhe reformat në media, përkatësisht duke zvarritur zgjidhjen e tyre që nga nëntori i vitit të kaluar”.

“Bëhet fjalë për 330 mijë votues kontestues të cilët figurojnë në listën zgjedhore. Tashmë është e qartë për të gjithë,se VMRO-DPMNE i ka fituar zgjedhjet përmes fushatave të rrejshme të realizuara me mjetenga arka e shtetit në media të caktuara dhe një liste zgjedhore, e cila nuk përket me realitetin”, është shprehur Shilegov.

Ndërkohë, VMRO-DPMNE përmes një deklarate me shkrim ka theksuar se është pikërisht Lidhja Social Demokrate e Maqedonisë ajo që bën politikë destruktive në kundërshtim me interesat e qytetarëve.

“Lidhja Social Demokrate është ajo që iu shmang bisedimeve në Vjenë dhe tashmë dy herë i shmangi zgjedhjet dhe ballafaqimin me popullin. VMRO ka qenë dhe mbetet konstruktive në këtë situatë, pasi si parti ofruam dhe kemi për të ofruar edhe më shumë projekte në të mirë të qytetarëve”, theksohet në komunikatën për media të VMRO DPMNE-së të udhëhqur nga ish-kryeministri Nikolla Gruevski.

Ndërkaq, partia shqiptare në pushtet, Bashkimi Demokratik për Integrim zhbllokimin e procesit të bisedimeve e sheh në shtytjen që mund t’i bëjë këtij procesi bashkësia ndërkombëtare.

“Në kuadër të bisedimeve në nivelet e dyta, shpresojmë që me përkrahjen e faktorit ndërkombëtar të arrihet të dilet nga kjo krizë, e cila zgjatë tanimë më shumë se një vit e gjysmë në vend”, ka theksuar Teuta Arifi, nënkryetare e partisë shqiptare në pushtet, Bashkimit Demokratik për Integrim.

Përdorimi i gjuhës shqipe në Maqedoni po merr përmasa shqetësuese, duke marrë parasysh gabimet e shumta gjuhësore që vërehen nëpër mbishkrimet e atyre pak institucioneve që kanë nisur përdorimin e saj zyrtar. E njëjta gjë ndodh me gjuhën edhe në tabelat udhëzuese, transportin publik, faturat e ndërmarrjeve publike, e kështu me radhë.

Në bazë të ndryshimeve kushtetuese të paskonfliktit të vitit 2001, gjuha shqipe u bë gjuhë e dytë zyrtare në Maqedoni, por përdorimi i saj vazhdon të hasë në pengesa të shumta, ndërsa edhe në ato vende ku zbatohet, përdoret me bastardime të shumta.

“Mendoj se ka një papërgjegjësi totale ndaj përdorimit të gjuhës shqipe, veçmas nga institucionet publike, nuk funksionon asnjë lloj mbrojtje institucionale. Domethënë duhet të ekzistojnë sanksione për çdo gabim që i bëhet gjuhës shqipe, sepse këto çoroditje gjuhësore, jo vetëm gabime ortografike, por edhe gabime sintaksore nëpër dokumentacionet zyrtare, thjesht e cenojnë atë që ne e quajmë kështjellë e gjuhës”.

“Mendoj se para së gjithash, duhet të funksionojë sanksionimi për të gjithë ata që i lejojnë këto bastardime të gjuhës shqipe”, thotë Salajdin Saliu, profesor i gjuhës shqipe në Universitetin e Tetovës.

Dervish Halimi, përkthyes i autorizuar gjuhësor, thotë se përkthimet nga gjuha shqipe bëhen nga njerëz jo profesionistë, të cilët marrin guximin t’i hyjnë një pune që nuk ka asgjë të përbashkët me profesionin e tyre. Sipas tij, kjo mundësohet nga drejtuesit maqedonas të institucioneve, të cilët neglizhojnë gjuhën shqipe duke ia lënë çështjen e përkthimeve kuadrit joadekuat.

“Moskujdesi ndaj zbatimit të gjuhës bie normalisht mbi ata që e përfaqësojnë vullnetin politik të shqiptarëve. Ata, nëpërmjet funksionarëve që i kanë aty, duhet të kontaktojnë profesionistët e gjuhës dhe të gjitha botimet para se të dalin në opinion, t’i filtrojnë në aspektin profesional”, konsideron Halimi.

Ai thekson rëndësinë e mbrojtjes me ligj të çështjes së përdorimit të drejtë të gjuhës shqipe, ashtu siç është rregulluar edhe për gjuhën maqedonase.

“Në qoftë se duam që gjuhët të kenë të njëjtin nivel, atë fillimisht duhet të barazohen me ligj dhe pastaj të kujdesemi edhe për zbatimin e tyre në praktikë. Pra, kjo duhet të realizohet përmes një marrëveshjeje politike që kjo çështje të marrë formën e ligjit dhe më pas, edhe ne si intelektualë, si shkencëtarë, si profesionistë, të mundemi nesër të kemi përgjegjësi nëse nga pakujdesia bëjmë gabime të tilla”, thekson Halimi.

Qemal Musliu, këshilltar në Kuvendin e Shkupit thotë se çështja e përdorimit zyrtar të gjuhës shqipe, si dhe e zbatimit të saj të drejtë, disa herë është ngritur nga këshilltarët e BDI-së që përfaqëson, por deri më tani nuk është arritur ndonjë rezultat konkret.

Edhe pse çështja e përdorimit zyrtar të shqipes rregullohet me akte ligjore të veçanta nga Kuvendi i Shkupit, Musliu thotë se çështja duhet të rregullohet me një ligj të ri nga Kuvendi i Maqedonisë.

“Kohët e fundit kemi një ngritje të nivelit të përdorimit të gjuhës shqipe, por me gabime gjuhësore sa të duash, si në autobusët urban dhe në tabelat udhëzuese nëpër qytet. Për këtë arsye kam kërkuar që Kuvendi i Shkupit të ngrejë një iniciativë për formimin e një organi, i cili do ta mbikëqyrë edhe përdorimin e gjuhës shqipe, por edhe drejtshkrimin e gjuhës shqipe që të mos bëhen gabime gjatë përdorimit të saj, Por, fatkeqësisht kjo punë duhet të rregullohet me ligj, e ligjet dihet se miratohen në Kuvendin e Maqedonisë”, thotë Musliu.

Probleme me zbatimin e gjuhës shqipe ka edhe në shumë sfera tjera, si në tekste shkollore, botimin e ligjeve, por edhe në shumë ndërmarrje tjera private, të cilat përkthimet kryesisht i bëjnë nga interneti, që në të shumën e rasteve e humbin edhe kuptimin e vetë prodhimit.

Gjuha shqipe edhe pse është gjuhë e dytë zyrtare në Maqedoni, ajo deri më tani ka gjetur zbatim të pjesshëm vetëm në Kuvend, si dhe në komunat ku shqiptarët përbëjnë mbi 20 për qind të numrit të popullatës të përgjithshme. REL

Deputetët e opozitës në Maqedoni, Lidhjes Social Demokrate të Maqedonisë, thanë në Kuvend se me aktet për faljen e politikanëve që hetohen nga Prokuroria Speciale, presidenti Ivanov ka shkelur Ligjin për falje dhe Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë.

Ata kanë nisur një propozim për votën e mosbesimit për presidentin e Maqedonisë Gjorgje Ivanov pas vendimit të tij për faljet.

“Gjorgje Ivanov si president i shtetit duhej të ishte sot këtu dhe hapur të thotë se kush e urdhëroi ta marrë një vendim të tillë edhe përkundër asaj se qytetarët në vazhdimësi janë shprehur kundër këtij vendimi duke protestuar për çdo ditë. Por, gjithsesi dhe bashkësia ndërkombëtare qartë është shprehur se përpara drejtësisë të gjithë duhet të jenë të barabartë”, ka thënë Goran Misovski deputet i LSDM-së.

Partia shqiptare në pushtet, Bashkimi Demokratik për Integrim, vlerëson se për t’u zgjidhur kriza politike Gjorgje Ivanov duhet të japë dorëheqje nga detyra e presidentit të shtetit.

“Ne si parti mendojmë se si akt moral Gjorgje Ivanov duhet sa më parë të ofrojë dorëheqje. E themi këtë sepse mendojmë se Ai ka rrënuar imazhin e vendit njëherësh duke nxitur revoltë tek qytetarët për çka ata kanë dalë dhe në rrugë për të protestuar. Mendojmë se dorëheqja e Ivanovit do t’i hapte rrugë Maqedonisë që të dal nga kiza”, tha për Radion Evropa e Lirë Rafiz Haliti nga BDI.

Por, deputetët e VMRO DPMNE-së në pushtet të udhëhequr nga ish kryeministri Nkolla Gruevski në foltoren e Parlamentit të Maqedonisë thanë se kërkesa për votën e mosbesimit është tërësisht e paqëndrueshme dhe nuk bazohet në argumentet ligjore.

Vlatko Gjorcev deputet i VMRO DPMNE-së ka mbrojtur qëndrimin se përmes kërkesës për përgjegjësi synohet të goditet personaliteti i Gjorgje Ivanovit si president i shtetit.

“Gjorgje Ivanov si president i këtij shteti përgjigjet vetëm para qytetarëve të Maqedonisë dhe në momentin që ata kanë mundur të votojnë kanë shprehur besimin e tyre ndaj Ivanovit me një dallim të thellë ndaj konkurrentëve të tij për dy mandate radhazi”, ka theksuar deputeti i VMRO DPMNE-së Vllatko Gjorcev.

Për të filluar proceduara para Gjykatës Kushtetuese për konfirmim e përgjegjësisë së presidentit, nevojitet që paraprakisht pro votës së mosbesimit të deklarohen 82 deputetë.

Iniciativën për votën e mosbesimit për presidentin e Maqedonisë e ka ngritur partia maqedonase në opozitë Lidhja Social Demokrate e Maqedonisë dhe e njëjta është mbështetur dhe nga deputetët shqiptarë, ata të Bashkimit Demokratik për Integrim dhe Partisë Demokratike Shqiptare pas vendimit të presidentit Ivanov për faljen e 56 personave.

Presidenti i Maqedonisë, Gjorgje Ivanov nën presionin e bashkësisë ndërkombëtare më 27 maj tërhoqi një pjesë të vendimit të tij për faljen e politikanëve për ta tërhequr plotësisht vendimin më 6 qershor.

Ish kryeministri, Nikolla Gruevski, është marrë në pyetje nga Gjykata penale e Shkupit lidhur me përfshirjen e tij në rrënimin e një objekti të një afaristi, rast ky që ishte pjesë e asaj që njihet si aferë e përgjimeve.

Gruevski në pyetje është marrë nga prokurorët e prokurorisë speciale e themeluar për hetimin e dhjetëra zyrtarëve të përfshirë në vepra të rënda penale, ku bën pjesë ai së bashku me disa ministra të kabinetit të tij.

Ish kryeministri ka hedhur poshtë akuzat ndaj tij duke thënë se janë konstruktime të opozitës.

Hetimet ndaj Gruevskit dhe zyrtarëve kanë rifilluar pas anulimit të plotë të vendimin për faljen e tyre nga presidenti Gjorgje Ivanov.

Prokuroria Speciale ka nisur hetime për pesë raste ku janë përfshirë 56 zyrtarët të lartë të akuzuar për mashtrime zgjedhore, presione ndaj pushtetit gjyqësor, afera korruptive dhe vepra tjera.

Shtëpitë në këtë lagje janë ndërtuar pjesërisht por banorët thonë se plagët nuk shërohen derisa mos të dalë e vërteta plotësisht në pah mbi atë se çfarë ndodhi në Kumanovë. Këshilli i familjeve nga Lagja e Trimave në Kumanovë, një vjetorin e përleshjes së armatosur mes policisë dhe grupit të armatosur në këtë lagje e ka kujtuar përmes organizimit të një marshi përkujtimorë.

Shaban Demiri për Radion Evropa e Lirë thotë se marshi përkujtimor përshkon në heshtje rrugën nga lagja deri në qendër të qytetit, përkatësisht tregu ku ishin të vendosura postblloqet e forcave maqedonase të sigurisë.

“Marshi ynë sot është marsh përkujtimor, nuk është marsh protestues. Ai realizohet në heshtje në rrugët e Kumanovës. Kemi paraparë që heshtja të flas gjithçka që ne nuk mund ta themi lirisht sepse nuk kemi liri të shprehjes, nuk kemi gjykata të pavarura, nuk mund të presim gjykime të drejta por vazhdojnë proceset e montuara ….”, ka bërë të ditur për Radion e Evropa e Lirë Shaban Demiri, kryetar i Këshillit të Familjeve nga Lagja e Trimave.

Familjarët e kësaj lagjeje edhe sot kanë kërkuar që partitë politike shqiptare qoftë ajo në pushtet ose ata të cilat veprojnë në opozitë, të mos keqpërdorin ngjarjet e 9 dhe 10 Majit në Kumanovë për përfitime të politikës ditore.

“Ne nuk organizuam sot protesta por vetëm një marsh përkujtimor për t’i thënë politikës që të qëndroj larg Lagjes së trimave. Problemet zgjidhni në metoda tjera dhe në vende të tjera larg Kumanovës”, thekson Shaban Demiri, duke i bërë thirrje Bashkimit Evropian dhe SHBA-së për realizimin e një hetimi ndërkombëtar për Lagjen e Trimave dhe zbardhjen e këtij rasti deri në fund.

Ministria e Punëve të Brendshme, menjëherë pas aksionit të forcave policore në lagjen e trimeve në Kumanovë, një vit më parë, pati deklaruar se aksioni kishte të bënte me zbulimin e një grupi të madh të armatosur I cili sipas të dhënave operative të dikasterit të policisë maqedonase dyshohej se do të kryente sulme mbi institucione e Maqedonisë.

MPB tha se grupi I armatosur në Maqedoni është futur përmes rrugëve ilegale nga një vend fqinj, ndërkohë që siç është prononcuar ministrja e punëve të brendshme, në atë kohë, Gordana Jankullovska, policia ka arritur që me kohë, përkatësisht përpara se ky grup të vepronte, të gjejë vendndodhjen e tij. Sipas saj, veprimi i policisë është bërë mbi bazën e informatave për grupin dhe i cili ka bërë një rezistencë të fortë të armatosur.

Vetëm tre ditë më vonë, ministrja Jankullovska dha dorëheqje, së bashku me drejtorin e drejtorisë për Zbulim dhe Kundër Zbulim, Sasho Mijallkov.

Në shkurt të këtij viti, ndërkaq, në Gjykatën Themelore e Maqedonisë nisi procesi gjyqësor për 29 pjesëtarët e grupit të armatosur, të cilët kryesisht janë shtetas të Kosovës, me akuzën për pjesëmarrje në “organizatë terroriste“, në bazë të nenit 394, si dhe për veprën penale “terrorizëm “ të sanksionuar me kodin penal të Maqedonisë.

Por, familjarët e policëve të vrarë nuk besojnë se pjesëtarët e grupit të armatosur kanë qenë terroristë.

“Ku humbi jetën dhëndri im I cili la dy fëmijë jetim. Në një aksion për të luftuar terrorizmin? Jo këtu nuk ka terrorizëm vetëm vrasje e paguar “, thotë Sllavko Kirovski, familjar i një pjesëtari të vrarë të policisë maqedonase në ngjarjet e 9 Majit në Kumanovë.

Edhe avokatët të cilët mbrojnë të akuzuarit për rastin e Kumanovës thonë se kanë dëshmi të forta të cilët do t’i bëjnë publike gjatë gjykimit, se grupi i armatosur nuk ka të bëjë fare me terrorizëm dhe se pas aksionit të forcave policore të Maqedonisë fshihen skenarë të strukturave të shërbimeve të inteligjencës maqedonase dhe një vendi fqinj, ndërkohë që të akuzuarit janë vetëm viktima të këtij skenari. Pala mbrojtëse njëherësh ka kërkuar që rasti në fjalë t’i kalohet prokurorisë speciale publike të Maqedonisë.

Përleshja e armatosur ndërmjet forcave të policisë dhe grupit të armatosur ndodhi në kulmin e kizës politike, kur opozita maqedonase publikoi bisedat e përgjuara, që inkriminojnë zyrtarë të lartë të pushtetit në vepra të rënda penale.