Diplomati suedez dhe njohësi i mirë i zhvillimeve të Ballkanit në vitet ’90, Carl Bildt, i ka kushtuar rajonit një analizë me theks të veçantë zhvillimeve politike në Maqedoni, transmeton Gazeta Express.

Aktorja e njohur maqedonase, Sinolicka Trpkova ka shpërthyer në një moment dëshpërimi kundër qeverisë së Maqedonisë, por edhe kundër shqiptarëve, transmeton Gazeta Express.

SHKUP – Pas takimit me Komisionerin për Politikë Fqinjësore dhe Negociata të Zgjerimit, Johannes Hahn, kreu i Bashkimit Demokratik për Integrim (BDI), Ali Ahmeti, deklaroi se “porositë dhe mesazhet ishin shumë miqësore që vendi duhet t’i tejkalojë të gjitha marrëveshjet dhe të gjitha forcat politike në vend të marrin obligim deri në konstituimin e suksesshëm të institucioneve këtu në Maqedoni”, raporton Anadolu Agency (AA).

Kreu i BDI-së konsideron se subjektet politike në Maqedoni duhet të dialogojnë dhe të kërkojnë një zgjidhje, që situata mos të eskalojë, siç theksoi ai, deri në përplasjen qoftë mes etnive apo mes të njëjtit komunitet.

“Kam kërkuar nga zoti Hahn, si dhe nga tre përfaqësuesit e Parlamentit të Evropës që ato edhe më tej të na inkurajojnë dhe të lehtësojnë, me qëllimin më të mirë për tejkalimin e dallimeve që ne kemi si parti politike dhe institucionet të merren me çështjet shumë më serioze me të cilat përballet vendi ynë”, deklaroi Ahmeti.

Ahmeti shtoi se kjo krizë politike duhet të zgjidhet me mjete politike dhe të gjithë duhet të investojnë në drejtim të konstituimit të institucioneve dhe të funksionimit të tyre. Sipas tij, partia që drejton ai gjithmonë është përpjekur për të gjetur një gjuhë të përbashkët, me qëllim që të vendosin interesat shtetërore dhe kombëtare mbi interesat partiake.

Ahmeti duke kërkuar që partitë politike më të mëdha në vend, VMRO-DPMNE dhe LSDM, t’i afrojnë dallimet dhe të ofrojnë zgjidhje në drejtim të funksionimit normal të shtetit, deklaroi se: “E gjithë situata nuk do varet nga vullneti i mirë i BDI-së. Këtë vullnet duhet ta demonstrojnë dy forcat më të mëdha politike si VMRO, ashtu edhe LSDM. BDI për dy vite me radhë qëndroi në institucione me qëllimin më të mirë që vendi të mos eskalonte në krizë të pazgjidhur politike, me qëllimin më të mirë ne sakrifikuam dhe paguajtëm nga ato sakrifica që bëmë në zgjedhjet e dhjetorit të vitit të kaluar”.

Ahmeti komentoi edhe platformën shqiptare duke theksuar se “nëse dikush mendon duhet të tërhiqesh nga ajo deklaratë, duhet të kërkosh tërheqje nga vet Marrëveshja e Ohrit”, sepse siç theksoi ai, platforma mes subjekteve politike shqiptare në Maqedoni ka dalë nga Marrëveshja e Ohrit, por është duke u keqpërdorur për qëllime politike.

Eurokomisari Hahn i shoqëruar nga eurodeputetët Ivo Vajgl, Knut Fleckenstein dhe Eduard Kukan, deri më tani është takuar me kreun e Lëvizjes BESA, Bilall Kasami, atë të LR-PDSH-së, Ziadin Sela dhe me kreun e BDI-së. Pritet që Hahn t’i përfundojë takimet sonte edhe me kreun e LSDM-së, Zoran Zaev, dhe me kreun e VMRO-DPMNE-së, Nikolla Gruevski.

Hahn ndodhet në Maqedoni me qëllim që të arrihet një marrëveshje për dalje nga kriza politike në të cilën vendi është përfshirë për një periudhë të gjatë.

SHKUP – Presidenti i Republikës së Maqedonisë, Gjorge Ivanov nuk do të realizojë takim me eurokomisarin për Zgjerim, Johanes Hahn, informojnë nga kabineti i presidentit.

Prej aty theksojnë se presidenti Ivanov, i cili dje qëndroi për vizitë pune në Hungari, në Maqedoni do të kthehet vonë në mbrëmje, me ç’rast nuk do të ketë mundësi për takim me eurokomisarin Hahn.

Se Ivanov në axhendën e vet nuk ka planifikuar takim me eurokomisarin Hahn dhe me tre eurodeputetët që të premten iu kumtua ambasadorit Samuel Zhbogar, thonë nga kabineti i shefit të shtetit.

“Presidenti Ivanov qëndrimet e veta tashmë ia ka kumtuar eurokomisarit për Zgjerim Johanes Han në takimin e tyre të fundit më 10 shkurt të vitit 2017 dhe ato mbeten të pandryshuara. Ivanov qartë porositi se nuk do të ndajë mandat, pa dënim paraprak publik dhe hedhje poshtë të, siç thuhet, platformës së Tiranës”, bëhet e ditur në kumtesën e kabinetit të Ivanovit.

Duke patur parasysh atë se presidenti nuk do të realizojë takim me eurokomisarin Hahn, nga kabineti thonë se presidenti Ivanov terminin e paraparë ua lë përfaqësuesve të iniciativës qytetare “Për Maqedoni të përbashkët”, të cilët kërkuan takim me të.

“Është mirë eurokomisari të njoftohet me argumentet dhe shkaqet për të cilat disa qytetarë të Maqedonisë protestojnë mbi njëzet ditë”, thonë nga kabineti i Ivanovit.

Presidenti Ivanov dje qëndroi për vizitë pune në Budapest, ku pati takime me presidentin e Hungarisë, kryeministrin dhe me kryetarin e Parlamentit hungarez.

Lideri i VMRO-DPMNE-së, Nikolla Gruevski, në një intervistë për televizionin “Kanal 5” ka deklaruar se partia e tij është duke përgatitur një dokument i cili do të mundësojë daljen e vendit nga kriza e thellë politike dhe në të njëjtën kohë do të ruaj unitetin e vendit. Gruevski tha se gjatë javës së ardhshme dokumenti do j’u dorëzohet partive më të mëdha politike në vend.

Sipas Gruevskit ky dokument nuk e favorizon as ndonjë parti politike e as ndonjë bashkësi etnike.

Ish kryeministri përsëri i ka bërë thirrje popullit që ta mbrojë shtetin. Ai thotë se nëse populli nuk e mbron vendin mundet të vijë deri aty që të mos kemi shtet.

“Është e nevojshme që kombi ta mbrojë shtetin e tij sepse shtetin mundet të mos e kemi. Të mos mendohet se nuk e kam thënë ja po e përsëris, nëse populli nuk e mbron shtetin mundet ta humbin. Të gjithë ato që mendojnë se tani do t’i lënë të formojnë Qeveri dhe të reagojë kur do vije ligji i gjuhëve në rend dite  atëherë mundet të jetë vonë për reagime. Paralajmëroj: Mundet të vije deri aty që të mos kemi shtet”, deklaroi Gruevski.

Në pyetjen e gazetarit se çfarë mundet të ndodh nëse nuk respektohet dëshira e popullit dhe a mundet të kontrollohet turma e njerëzve Gruevski tha se partia e tij do veprojë vetëm sipas ligjit por asnjëherë nuk mundet ta dijë dhe parashikojë se çdo të bëjë populli.

“Le ta mendojë ai që shkon kundër kombit. Asnjë nuk mundet ta dijë se si do reagojë populli ndaj asaj që bënë Zaevi”, tha Gruevski.

Për krizën politike në të cilën ndodhet vendi Gruevski e ka akuzuar kreun e LSDM-së, Zoran Zaevin, se në këtë mënyrë “krimineli i aboluar Zoran Zaev përpiqet t’i fshij krimet e tij”. Megjithatë Gruevski ka ripërsëritur qëndrimin e partisë së tij se nëse Zaev tërhiqet nga “platforma tiranase” ato do i ndihmojnë ta formojë Qeverinë në të kundërt nga VMRO këmbëngulin për zgjedhje të parakohshme parlamentare bashkë me ato lokale.

Ish ndërmjetësi evropian për bisedimet ndërmjet partive politike në Maqedoni, Peter Vanhoutte, ka reaguar në lidhje me situatën e fundit në Maqedoni, konkretisht në lidhje me deklaratën e përbashkët të partive shqiptare siç njihet në opinion ‘platforma shqiptare’. Ai në rrjetet sociale ka shkruar se dygjuhësia nuk e ndanë Maqedoninë.

Kanë vijuar edhe sonte protestat kundër gjuhës shqipe dhe kundrën platformës së përbashkët të partive politike shqiptare, transmeton Gazeta Express.

Organizatorët e protestës kundër Deklaratës së partive shqiptare kanë informuar se protesta sonte do të ketë në 31 qytete të Maqedonisë, transmeton Gazeta Express.

SHKUP- Pas prezantimit të programit të tij qeveritar, Zoran Zaev i ka dhënë presidentit Gjorgje Ivanov 10 ditë kohë për ta mandatuar me krijimin e qeverisë së re. Presidenti deri tani ka përdorur argumentin se koalicioni me partitë shqiptare dhe pranimi i platformës së tyre rrezikojnë shtetin në Maqedoni.

I dërguari gjerman në Shkup, Christian Hellbach, u bë zëri më i fundit që i kërkoi Ivanovit të tërheqë vendimin e tij e të respektojë parimet demokratike, shkruan “tch”. Kreu i shtetit maqedonas shfrytëzoi rastin e 25 vjetorit të komandës së forcave të armatosura për të deklaruar se ushtria është e gatshme të mbrojë integritetin territorial dhe pavarësinë e vendit.

“Edhe sot, ashtu si përpara një çerek shekulli, përballemi me sfida. Por edhe sot, ashtu si atëherë, kemi ushtrinë e Republikës, e cila do të na mbrojë nga kërcënimet”, ishte komenti i Ivanov.

Jane shtuar ndërkohë shqetësimet se ato që përshkruhen si protesta “patriotike” mund të marrin një kthesë të dhunshme. Disa prej tubuesve të intervistuar nga media rajonale kanë shpërthyer në zemërim vetëm nga përmendja e emrit të Zaevit.

Pranimin e platformës së shqiptarëve nga ana e tij, ata e kanë quajtur të papranueshëm, ndërsa përmbajtjen e platformës e cilësojnë një tradhti.Organizatorët e marshimeve pretendojnë se nuk kanë lidhje me VMRO-DPMNE-në, por fakti mbetet që protestat nisën menjëherë pas thirrjeve të Nikola Gruevskit për “mobilizim” në mbrojtje të vendit.

Presidenti i Maqedonisë, Gjorge Ivanov, ka deklaruar se Armata e Maqedonisë është e gatshme t’i përgjigjet sfidave dhe të mbrojë integritetin territorial dhe pavarësinë e vendit.

Në një manifestim ushtarak në Kriva Pallanka, Ivanov ka thënë se “edhe sot, sikur edhe para një çerek shekulli, po ballafaqohemi me sfida. Por, edhe sot sikur para çerek shekulli, kemi Armatën e Maqedonisë e cila është mbrojtëse nga kërcënimet, krenari për qytetarët dhe shpresë për paqen në vend”.

Ndërkohë, kryetari i VMRO DPMNE-së, Nikolla Gruevski, tha se populli maqedonas nuk do të tërhiqet ndërsa gjendjen në vend lidhur me krizën qeveritare e vlerëson si tensionuese dhe të paqartë.

“Është të vështirë të parashikohet tjetër pos protestave, kur veproni në kundërshtim me vullnetin e qytetarëve”, ka deklaruar Gruevski në një intervistë për Telegrafin e Serbisë.

Gruevski ka akuzuar liderin opozitar, Zoran Zaev, për siç ka thënë, “skenar për ridefinimin e plotë të shtetit dhe ndryshimin e konceptit të saj”.

Në pyetjen nëse gjendja në Maqedoni mund të përkeqësohet, Gruevski tha se mllefi i popullit është i madh.

Iniciativa qytetare “Për Maqedoni të bashkuar” ka paralajmëruar se mbrëma do të organizojë protesta në 26 qytete, me moton siç thuhet “Jo platformës shqiptare”.

Presidenti Gjorgje Ivanov dje përmes një letre që i ka drejtuar edhe presidentit amerikan Donald Tramp ka theksuar se nuk heq dorë nga vendimi për të mos i dhënë mandatin për Qeverinë, liderit të LSDM, Zoran Zaev dhe se ai ka thënë se bashkësia ndërkombëtare duhet të dënojë platformën shqiptare, e cila sipas Ivanovit është përgatitur nga Tirana zyrtare.

Por pas disa orëve ka mbërritur përgjigja e administrates amerikane, përmes Departamentit të Shtetit. Zv/ndihmës sekretari shtetëror i SHBA-së për çështje evropiane e euroaziatike, Hojt Brajan Li ka theksuar se SHBA është e interesuar për stabilitet dhe prosperitet të rajonit të Ballkanit, duke përfshirë Maqedoninë.

Ai ka ftuar gjitha palët në Maqedoni të jenë të gatshëm në kompromis dhe të formohet qeveri e re paszgjedhore.

“Sinqerisht shpresoj se presidenti maqedonas do t’u mundësojë deputetëve që shprehën dëshirë për këtëdhe partitë që ata përfaqësojnë, të formojë qeveri sa më shpejtë, pasi Maqedonisë i nevojitet qeveri që do të vazhdojë dhe kryejë proceset e filluara në kuadër të procesit paraqasës të BE-së”, ka thënë Ji. (INA)

(Rreth artikullit të Harry Bajraktarit me titull,,Me politikë kundër shqiptarëve nuk mund të zgjidhet kriza në Maqedoni,,botuar në gazetën,,Dielli,,më datën 3 mars 2017

Kundërshtimi i platformës politike shqiptare nga ana e presidentit Ivanov,që ka të bëjë me zgjedhjen e qeverisë së re dhe të institucionit ligjvënës të parlamentit të Maqedonisë,padyshim se ka krijuar krizë politike dhe me shenja të keqësimit të situatës në shkallë ndëretnike.Përkitazi me gjendjen e krijuar në këtë vend për shkak se proceset demokratike janë vonuar dhe kanë mbetur peng i politikës së keqe tash e sa vjet,ku me këtë krizë janë anashkaluar dhe anatemuar çështja e (pa)zgjidhur shqiptare në hapësirën e vet etnike në Maqedoni.

Për gjendjen aktuale të krizës politike në këtë vend multietnik,ku populli shqiptar si popull i dytë shumicë me një përbërje kombëtare 40 përqind,ende me aktin më të lartë juridik të Kushtetutës e ka statusin e pakicës kombëtare dhe jo shtetformues,ashtu siç shkruan në artikullin e tij Harry Bajraktari.Po i tregojmë H.Bajraktarit siç ka vënë në dukje,,keqpërdorët Kushtetuta dhe ligjet,të drejtat tjera që u takojnë shqiptarëve me aktin më të lartë juridik,,me këto të dhëna të H.B.nuk mund të pajtohem,ndonëse Kushtetuta e ka vendos si parim se,,shteti i Maqedonisë është i popullit maqedonas dhe të tjerëve(!).Kush mund të jenë ata të tjerët,.prandaj z.H.Bajraktari populli shqiptar sipas të këtij akti të lartë juridik janë pakicë kombëtare dhe jo shtetformues.Mos të lejojmë që para faktorëve relevantë ndërkombëtar të flasim me faktet që shkon ndesh kundër të vërtetës historike se çështja shqiptare në Maqedoni ende nuk është zgjidhë në frymën e barazisë kombëtare të subjektivitetit në shkallë kushtetuese si shtetformues,por ka mbetur në pozitën e pakicës kombëtare që nga viti 1945 e deri me sot.

Pa ndryshimet e Kushtetutës aktuale dhe të amendamenteve ku pozita e popullit shqiptar si popull i dytë shumicë do të avancohet në shtetformues,duke e lanë pozitën e sotme denigruese të pakicës kombëtare në muzeun e kohës së pushtetit antishqiptar sllavo-maqedon,prandaj në këtë rrafsh H.Bajraktari dhe të tjerët mos të ngatrrojnë konceptin kushtetues që shqiptarët i ka lanë tash e një shekull në margjinat ligjore të pakicës me barasvlerën me pakicat tjera në këtë vend multietnik.

Këso kohe po me këto ,,vlerësime,,rreth krizës politike në Maqedoni,janë paraqitur edhe institucionet në Tiranën dhe Prishtinën zyrtyare,duke aluduar në ,,ligjet kushtetuese se ,,shqiptarët janë shtetformues,,si dhe ,,gjuha shqipe është zyrtare,,(!)duke i dhënë alibi aparatit shtetëror se ai nuk ka të drejtë të kundërshtoj çështjen shqiptare,kur po ky pushtet në Maqedoni përmes Kushtetutës i ka denigruar shqiptarët deri në atë shkallë që edhe përmes skandaleve ,,shkencore,,të Akademisë së Shkencave e të Artit në Shkup,për shqiptarët dhanë alarmin se ata paskëshin ardhur nga malet dhe në një tokë të ,,huaj,,e vërteta ata janë me shekuj në tokën e vet etnike.

Për fund po ritheksojmë se Harry Bajraktari në këtë paraqitje nga Nju Jorku,çështjen e (pa)zgjidhur shqiptare në Maqedoni e ka interpetuar nga distanca pa hedh dritë sa duhet ne realitetin e kohës se për pakicën kombëtare në Maqedoni vendos ,,shumica,,e bashkësisë sllavo-maqedone dhe jo bashkësia e dytë shumicë shqiptare etnike.Kur flasim dhe shkruajmë për krizën në Maqedoni dhe në takimet tona me miqtë tanë nëpër botë dhe Amerkikë,duhet të prezentojmë realitetin e hedhur të ligjeve antishqiptare që ka akorduar pushteti dhe segmente të caktuara me Kushtetutën e këtij vendi,që ndaj shqiptarëve ka vendosur pozitën e pakicës dhe jo shteformues.Shpresoj se H.B.këtë shpalosje të problemit të (pa)zgjidhur shqiptar në Maqedoni do të marrë me konsideratë!

Skënder Karaçica

Fryma nacionaliste e qarqeve sllavo-maqedone kundër shqiptarëve etnik në tokën dhe shtëpinë e vet,sa vjen e po merrë kahjen e krizës që mund të shpërthej në ndonjë konflikt ndëretnik,thuhet në fillim të reagimit të SHSHA-së në Çikago.

Edhe në këto zgjedhje parlamentare populli shqiptar në hapësirën e vet etnike është gjetur në udhëkryqin e politikave të nëntotokës dhe të skenarëve të boshtit  pansllavistë të orkestruar nga Rusia,që për synim kanë sot e gjithditën të destabilizojnë Ballkanin dhe revanshimi kundër shqiptarëve për të vënë tiketën e ,,fajtorit,,kujdestar,,Në këto zgjedhje shqiptarët në Maqedoni shkuan të pa përgatitur dhe më një (platformë politike)që për mendimin tonë ajo nuk ka asnjë vlerë juridike,politike dhe diplomatike për kohën kur e kur populli shqiptar ende e ka statusin e pakicës kombëtare dhe jo shtetformues,që e vërteta tregon se bashkësia e shqiptarëve etnik në Maqedoni përbën popullin e dytë shumicë në hapësirën e vet etnike,thuhet në këtë reagim nga Çikago.

Çfarë ndodhi me zgjedhjet në Maqedoni dhe çështja e (pa)zgjidhur shqiptare,thuhet në reagimin e SHSHA-së që para opinionit del me disa të dhëna relevante që subjektet politike shqiptare nuk e thanë dhe tash sa kohë drojnë të thonë fondamentin e problemit të pa zgjidhur shqiptar në këto hapësira dhe në një shtet (tamponë zonë)për kohën kur qarqet pansllaviste i bënin pazaret në dëme të popullit shqiptar në Ballkan.Pse shqiptarët në këto zgjedhje nuk dolën me kërkesën e kohës për ndryshimet e Kushtetutës,ku populli shqiptar si popull i dytë shumicë të marrë subjektivitetin e barazisë kombëtare(shtetformues)dhe jo pozita e tij tash e një shekull të pakicës kombëtare që është pengesë e madhe për të sotmen dhe të ardhmen kombëtare në kohën e vlerave të demokracisë,vë në dukje SHSHA.

Është paradoksale e kohës si është e mundur që dy partitë e bashkësisë maqedonase sllave të kenë 100 deputetë të zgjedhur në parlament,ndërsa bashkësia e shqiptarëve etnikë me 20 deputetë(?!?).Çfarë fituan shqiptarët dhe çfarë do të ndodh tutje?-pyet SHSHA në Çikago.Kësaj pyetjeje mund të thuhet se çështja shqiptare do të mbetët pengë e kohës dhe brenda kapertinave të Kushtetutës aktuale,ku bashkësia e maqedonasve sllav e kanë vënë në plan të parë se ,,shteti i Maqedionisë është i popullit maqedonas dhe të tjerëve,,(sic!).Ku na mbet bashkësia e shqiptarëve etnikë si popull i dytë shumicë që herë pas herë dëgjojmë e lexojmë manipulimet me ,,statistikat,,e përbërjes kombëtare të popullit shqiptar (herë 20-herë 25-herë në përqindjet e falsifikuara tash e një shekull.E vërteta qëndron këtë e pati thënë Samiti NATO në Çikago(2012)se në Maqedoni jetojnë 40 përqind të popullit të dytë shumicë të shqiptarëve dhe paragrafët kushtetuese duhet të ndryshohen dhe populli shqiptar të avancohet në shkallën e barazisë kombëtare (shtetformues).

Vetëm me ndryshimet e Kushtetutës aktuale mund të zgjidhet drejtë çështja shqiptare në Maqedoni dhe ky vend multietnik mund të mbijetojë në rrethanat e kohës dhe të rendit të ri botëror.Shqiptarët duhet sa më parë të lanë me një anë platformën politike dhe të kthehen në udhën e realitetit  kohë-hapësirë dhe të dalin me kërkesën imediate të kohës me kërkesën për ndryshimet e Kushtetutës aktuale dhe tek atëherë mund të nisin proceset e reja demokratike në këtë vend që ka ngelur në një pikë ,,referimi,,se Maqedionia është shtet vetëm për bashkësinë e maqedonasve sllav dhe jo për bashkësinë e dytë shumicë të shqiptarëve etnikë,e thotë zëshëm SHSHA në Çikago.Prandaj ky asociacioin politik-kombëtar kërkon që të nisë procesi për demokratizimin e këtij vendi,pozita e shqiptarëve të avancohet përmes Kushtetutës e jo përmes fjalëve nëpër tavolinat e politikës ditore në Shkup,thuhet në reagimin e SHSHA-së për të shtuar se poqese nuk zgjidhet çështja e (pa)zgjidhur shqiptare në Maqedoni,atëherë e përkrahim opcionin për ndarjen e këtij vendi që ndër vite ka luajtur rolin e (tamponë zonës)për Bullgarinë,Serbinë dhe Shqipërinë.

Për aktualitetin shqiptar dhe manipulimi me votën e lirë tregon se deri ku ka mbërri pozita e pavolitshme e popullit të dytë shumicë.Partitë politike dhe në rend të parë BDI e Ali Ahmetit mban përgjegjësinë kombëtare që kjo gjendje tashti ka mbëri deri këtu (të jesh apo të mos jesh)dhe nuk është e vërtetë se ka ,,humbur,,vota e shqiptarëve(!),thuhet në reagimin nga Çikago.Pse 70 mijë shqiptarë votuan për partinë e Zaevit?Çfarë loje është kjo dhe kush e kurdisi orën e djallit për shqiptarët,pyet me zërin e reagimit SHSHA.Për të hedh dritë në këtë rrafsh do të ishte mirë që Ali Ahmeti të japë dorëheqjen nga kreu i kësaj partie politike që tash e tetë vjetë me partnerin e kaulicionit me N.Gruevskin çështjen shqiptare e kanë përkdhelë me fjalë nga tavolinat politike e jo me ligjet e Kushtetutës(!).-thonë zëshëm në Çikago.Në këto zgjedhje shqiptarët po shkojnë me ,,flamurin,, si humbës dhe të denigruar në shkallë të pabarazisë kombëtare dhe me ligjet kushtetuerse si pakicë kombëtare që e ardhmja do të jetë e brishtë dhe pa përspektivë,e përfundon reagimin e vet SHSHA në Çikago.

Skënder Karaçica

Presidenti i Maqedonisë, Gjorge Ivanov, vazhdon ta mbajë të bllokuar kapërcimin e krizës institucionale, pavarësisht thirrjeve të qarta nga Bashkimi Evropian dhe SHBA-të për dhënien e mandatit liderit opozitar, Zoran Zaev, i cili ka siguruar shumicën parlamentare për formimin e qeverisë së re të Maqedonisë.

Presidenca mbetet në qëndrimin se “mandati nuk do t’i jepet asnjë individi apo partie që me programin e saj rrënon sovranitetin dhe karakterin unitar të shtetit përmes platformave të hartuara në shtetet fqinje”.

Kreu i VMRO-së ka thënë se kriza mund të kapërcehet vetëm përmes zgjedhjeve të reja në të cilat sipas tij “qytetarët duhet të deklarohen se e pranojnë apo jo platformën shqiptare që parasheh dygjuhësinë në Maqedoni si hap drejt ndarjes së shtetit”.

LSDM-ja e Zoran Zaevit ka thënë se Gruevski “luan lojëra të rrezikshme” ndërsa nga presidenti ka kërkuar mandatin, por pa përjashtuar edhe mundësi tjera për kapërcimin e gjendjen, megjithëse nuk ka saktësuar se cilat mund të jenë ato.

Një gjendje e këtillë e paqëndrueshmërisë politike, thonë ekspertë të fushës, ka përkeqësuar edhe situatën e sigurisë me mundësi të përshkallëzimit me përmasa të rrezikshme duke marrë parasysh deklaratat e zyrtarëve të VMRO-së se “me çdo kusht dhe me të gjitha mënyrat do të mbrojnë shtetin”.

Njohësit e çështjeve të sigurisë thonë se partia e Gruevskit në fakt nuk mbron shtetin nga gjuha shqipe, por ajo shfrytëzohet si alibi për të mbrojtur veten nga shpërdorimet e shumta që ka bërë.

“Protestat e fundit që po mbahen dhe që po thirren janë kundër shqiptarëve, por kjo nuk ka të bëjë me realitetin. Kjo është një situatë e inskenuar dhe në rast se përshkallëzohet apo rriten turbulencat, kjo edhe më shumë do të vështirësojë funksionimin e institucioneve. Këta persona që kanë udhëhequr dhe vazhdojnë ta mbajnë pushtetin dhe që duhet të garantojnë sigurinë, janë pikërisht ata që bëjnë thirrje për pasiguri vetëm e vetëm për të mbuluar veprat e tyre në dyshimta”, thotë Bashkim Selmani, profesori i së drejtës penale në Universitetin Font të Shkupit.

Ai nuk beson se një skenar i tillë mund të kalojë meqë siç shprehet ai, qytetarët tanimë e dinë se kush janë ata që duan të shkaktojnë trazira në vend.

Por, në protestat që tani disa ditë po organizohen nga organizata të ndryshme, e pas të cilave besohet se qëndron VMRO-ja e Nikolla Gruevskit, janë regjistruar disa incidente, si sulme ndaj gazetarëve, ndaj kalimtarëve të rastësishëm, ndërsa së fundi edhe sulme fizike ndaj personaliteteve të ndryshme publike, të cilët me qëndrimet e tyre janë kritik ndaj pushtetit.

“Këto sulme është e qartë se janë të organizuara dhe kanë për qëllim frikësimin e të gjithë atyre që kritikojnë punën e këtij regjimi. Kjo u paralajmërua nga disa personalitete publike që janë edhe ithtarët më të mëdhenj të partisë në pushtet. Ata thanë se tubime duhet të ketë edhe para shtëpive të atyre që sipas tij nuk punojnë për kauzën kombëtare dhe kjo edhe po ndodhë, me tubime, kërcënime, sulme fizike e kështu me radhë”, thotë Uranija Pirovska, kryetare e Komitetit të Helsinkit.

Ajo thotë se gjendja mund të përshkallëzohet në veçanti nëse presidenti vazhdon të mbajë qëndrimin e prerë lidhur me mos-mandatimin e social-demokratit Zoran Zaev për kryeministër. Ajo thotë se presidenti tanimë hapur është deklaruar se nuk është i barabartë për të gjithë shtetasit e Maqedonisë.

“Retorika nxitëse është rritur ditëve të fundit, një retorikë nxitëse kishte edhe presidenti Ivanov duke iu drejtuar vetëm një komuniteti dhe duke harruar me këtë rast se në Maqedoni jetojnë më shumë etnitete. Kështu që nëse nuk i jepet fund nxitjeve të këtilla, por edhe nëse nuk zbardhen rastet që kanë ndodhur mund të ketë përkeqësim të gjendjes”, thotë Pirovska.

Maqedonia pa institucione të reja është që nga zgjedhjet e 11 dhjetorit të cilat me një diferencë prej vetëm 2 deputetëve u fituan nga VMRO-ja e Nikolla Gruevski e cila nuk arriti të formojë qeverinë pasi nuk gjeti partner tek partitë shqiptare që janë vendimtare për formimin e qeverisë.

Mandati pritej t’i jepej Lidhjes Social-Demokrate, partisë së dytë e cila ka arritur të formojë një shumicë të re me mbështetjen e të gjitha partive shqiptare duke siguruar 67 vota të deputetëve nga 61 sa nevojiten për votimin e qeverisë. (REL)

Nga marshi i forumit të gruas së LSDM-së për nder të “8-Marsit”, kreu i kësaj partie Zoran Zaev edhe njëherë ka dërguar mesazhe për transfer të pushtetit në rrugë paqësore.

Marrëveshja e Ohrit –  MARRËVESHJA KORNIZË

Shkup, gusht 2001

Përmbajtja e marrëveshjes kornizë për zgjidhjen e situatës politike e të sigurisë në Maqedoni, që të hënën edhe zyrtarisht, në gjuhën angleze e nënshkruan kryetari i Republikës së Maqedonisë, Boris Trajkovski, lideri i VMRO-DPMNE-së dhe kryeministër Lubço Georgievski, liderët e LSDM-së Branko Cërvenkovski, të PPD-së Imer Imeri dhe PDSH-së Arbën Xhaferi. Në dokument, nënshkrime si dëshmitarë zyrtar i vunë edhe lehtësuesit ndërkombëtar në dialog – Fransoa Leotar dhe Xhejms Perdju. Po e botojmë në tërësi edhe tre aneksët e marrëveshjes: aneksi A – amendamentet kushtetuese, ankeski B – ndryshimet në legjislacion, aneksi C – implementimi dhe masat e ndërtimit të besimit, për të cilët do të diskutohet dhe fjalën e fundit do ta thotë kuvendi i Maqedonisë. Pikat në tekstin e ardhshëm i japin kornizën e harmonizuar për sigurimin e ardhmërisë demokracisë në Maqedoni dhe mundësimin e zhvillimit të marrëdhënieve më të afërta dhe më të integruara ndërmjet Republikës së Maqedonisë dhe Bashkësisë Evroatlantike. Kjo marrëveshje kornizë do ta promovojë zhvillimin e qetë dhe harmonik të shoqërisë qytetare, duke respektuar njëkohësisht identitetin etnik dhe interesat e të gjithë qytetarëve të Maqedonisë.

    Parimet themelore
Tërësisht dhe pa kusht hidhet poshtë përdorimi i dhunës për realizimin e qëllimeve politike. Vetëm zgjidhjet paqësore politike mund ta garantojnë stabilitetin dhe ardhmërinë demokratike të Maqedonisë.
Sovraniteti dhe integriteti territorial i Maqedonisë dhe karakteri unitar i shtetit janë të pashkelshëm dhe duhet të ruhen. Nuk ekzistojnë zgjidhje territoriale për çështjet etnike.
Karakteri shumetnik i shoqërisë maqedonase duhet të ruhet dhe të gjejë shprehjen e vet në jetën publike.
Një shtet bashkëkohor demokratik, në rrjedhën natyrore të zhvillimit dhe krijimit të vet, duhet vazhdimisht të sigurojë Kushtetutën e tij që tërësisht t’i plotësojë nevojat e të gjithë qytetarëve të saj, në pajtim me standardet më të larta ndërkombëtare si dhe vet të zhvillohen vazhdimisht.
Zhvillimi i pushtetit vendor është me rëndësi thelbësore për nxitjen e pjesëmarrjes së qytetarëve në jetën demokratike dhe për përparimin e respektimit të identitetit të bashkësive.
Ndërprerja e armiqësive
Palët e theksojnë rëndësinë e angazhimeve të 5 korrikut 2001. Do të ketë ndërprerje të tërësishme të armiqësive, çarmatimin e tërësishëm vullnetar të grupeve të armatosura etnike shqiptare, dhe shpërndarjen e tyre të tërësishme vullnetare. Ata e pranojnë faktin se për marrjen e Vendimit nga ana e NATO-s që të ndihmojë në këtë kontekst do të nevojitet vendosja e ndërprerjes së përgjithshme, pa kushte dhe të pakufizuar të zjarrit, pëlqimin për zgjidhjen politike të problemeve të këtij vendi, angazhimin e qartë të grupeve të armatosura që vullnetarisht të çarmatosen, dhe pranimin e të gjitha palëve kontraktuese për kushtet dhe kufizimet, në kuadër të të cilëve do të veprojnë forcat e NATO-s.
Zhvillimi i pushtetit të decentralizuar
Do të miratohet Ligji i reviduar i pushtetit lokal, me të cilin do të forcohen autorizimet e përfaqësuesve të zgjedhur vendor dhe dukshëm do të rriten kompetencat e tyre në pajtim me Kushtetutën (sikurse janë ndryshimet në pajtim me Aneksin A) dhe Kartën evropiane të pushtetit lokal, me ç’rast do të shprehet parimi i organizimit vertikal, i cili momentalisht është në fuqi në Bashkimin Evropian. Kompetencat e shtuara, para së gjithash kanë të bëjnë me sferat e shërbimeve publike, urbanistike dhe planifikimin rural, me mbrojtjen e ambientit të jetesës, zhvillimin ekonomik lokal, kulturën, financat lokale, arsimimin, mbrojtjen sociale dhe shëndetësore. Do të miratohet Ligji për financimin e pushtetit vendor me qëllim që të sigurohet sistemi përkatës i financimit, për t’iu mundësuar autoriteteve vendore t’i plotësojnë të gjitha kompetencat e tyre.
Brenda një viti pas përfundimit të regjistrimit të ri, i cili nën mbikqyrjen ndërkombëtare do të zbatohet deri në mbarim të vitit 2001, do të revidohen kufijtë komunal. Revidimi i kufijve komunal do të zbatohet nga autoritetet lokale dhe nacionale, me pjesëmarrjen ndërkombëtare.
Me qëllim që të sigurohet se policia është e vetëdijshme dhe përgjegjëse për nevojat dhe interesat e popullatës lokale, kryeshefat lokal të policisë do t’i zgjedhin këshilltarët e komunave nga lista e kandidatëve, të propozuar nga Ministria e Punëve të Brendshme dhe të njëjtit rregullisht do të komunikojnë me këshillat. Ministria e Punëve të Brendshme do ta mbajë autorizimin për shkarkimin e kryeshefave lokal të policisë në pajtim me ligjin.
Mosdiskriminimi dhe përfaqësimi i drejtë

Tërësisht do të respektohet parimi i mosdiskriminimit dhe trajtimit të barabartë të të gjithë personave para ligjit. Ky parim do të aplikohet sidomos në raport me punësimet në administratën publike dhe në ndërmarrje publike, si dhe te qasja deri te financimi publik për zhvillimin e aktiviteteve afariste.
Në ligjet me të cilët rregullohen punësimet në administratën publike do të përmbahen masat me të cilat do të sigurohet përfaqësimi i drejtë i bashkësive në të gjitha organet qendrore dhe lokale publike dhe në të gjitha nivelet e punësimit në këto organe, duke respektuar njëkohësisht rregullat e kompetencës dhe integritetit, me të cilët udhëhiqet administrata publike. Autoritetet do të ndërmarrin aktivitet për ta korrigjuar mosekuilibrin ekzistues në përbërjen e administratës publike, sidomos përmes punësimit të pjesëtarëve të bashkësive me përfaqësim të pamjaftueshëm. Një vëmendje e posaçme do t’i kushtohet faktit që të sigurohet sa është e mundshme më shpejtë që shërbimet policore në përgjithësi ta shprehin përbërjen dhe shpërndarjen e popullatës së Maqedonisë, sikurse është theksuar në Aneksin C.
Për Gjykatën Kushtetuese 1/3 e gjykatësve do të zgjidhet nga kuvendi me shumicën e numrit të përgjithshëm të deputetëve që do të përmbajë shumicën e numrit të përgjithshëm të deputetëve të cilët pohojnë se i takojnë bashkësive që nuk janë popullatë shumicë në Maqedoni. Kjo procedurë do të aplikohet edhe gjatë zgjedhjes së Avokatit Popullor dhe tre anëtarëve të këshillit gjyqësor.
Procedurat e posaçme kuvendore
Në nivelin qendror, amendamentet kushtetuese dhe Ligji i Pushtetit Lokal, nuk do të mund të miratohen pa shumicën kualifikuese të 2/3 të votave, në kuadër të asaj që duhet të ketë shumicën e votave të deputetëve të cilët pohojnë se iu takojnë bashkësive të cilët nuk janë popullatë shumicë në Maqedoni.
Për nxjerrjen e ligjeve që drejtpërsëdrejti kanë të bëjnë me kulturën, përdorimin e gjuhës, arsimit, dokumenteve personale dhe përdorimit të simboleve, si dhe të ligjeve për financim lokal, zgjedhjet vendore, për qytetin e Shkupit dhe për kufijtë komunal do të duhet të ekzistojë shumica e votave në kuadër të saj që duhet të ketë shumicën e votave të deputetëve të cilët pohojnë se iu takojnë bashkësive që nuk janë popullatë shumicë në Maqedoni.
Arsimimi dhe përdorimi i gjuhëve
Lidhur me shkollimin fillor dhe të mesëm, mësimi do të zhvillohet në gjuhën amtare të nxënësve, e njëkohësisht në mbarë Maqedoninë do të aplikohen standardet e unifikuara për programet akademike.
Financimi nga shteti do të sigurohet për arsimimin sipëror në gjuhët të cilën e flasin të paktën 20 për qind e popullatës në Maqedoni, e në bazë të marrëveshjeve të posaçme.
Gjatë regjistrimit në universitetet shtetërore të studentëve të rinjë të cilët iu takojnë bashkësive që nuk janë popullatë shumicë në Maqedoni do të aplikohet parimi i diskriminimit pozitiv, gjithnjë derisa regjistrimi nuk e shpreh si duhet përbërjen e popullatës në Maqedoni.
Në tërë Republikën e Maqedonisë dhe në marrëdhëniet ndërkombëtare gjuhë zyrtare është gjuha maqedonase.
Cilado gjuhë tjetër të cilën e flasin të paktën 20 për qind e popullatës, poashtu është gjuhë zyrtare, sikurse është arsyetuar këtu. Në organet e Republikës së Maqedonisë, cilado gjuhë zyrtare tjetër nga maqedonishtja mund të përdoret në pajtim me ligjin, sikurse është elaboruar më tej në aneksin B. Cilido person që jeton në njësinë e pushtetit vendor në të cilin të paktën 20 për qind e popullatës flasin gjuhë zyrtare ndryshe nga maqedonishtja mund të përdorë cilëndo gjuhë zyrtare për të komunikuar me zyren rajonale të pushtetit qendror, kompetent për këtë komunë; zyra e tillë do të përgjigjet në atë gjuhë në mënyrë plotësuese në maqedonishte. Cilido person mund ta përdor cilëndo gjuhë zyrtare për të komunikuar me zyren kryesore të pushtetit qendror, e cila do t’i përgjigjet në atë gjuhë, në mënyrë plotësuese në maqedonisht.
Lidhur me pushtetin vendor në komunat ku bashkësia e caktuar përbën të paktën 20 për qind e popullatës së komunës, gjuha e asaj bashkësie do të përdoret si gjuhë zyrtare, në mënyrë plotësuese maqedonishtja. Në raport me gjuhët, të cilët flasin të paktën 20 për qind të popullës së komunës autoritetit lokale në mënyrë demokratike do të vendosin për përdorimin e saj në organet publike.
Në procedurat penale dhe qytetare gjyqësore të cilitdo nivel, personi i akuzuar ose cilado palë do të ketë të drejtë të përkthimit në shpenzim të shtetit të të gjitha procedurave, si dhe të dokumenteve në pajtim me dokumentet përkatëse të Këshillit të Evropës.
Cilat do dokumente personale të qytetarëve që flasin gjuhën zyrtare ndryshe nga maqedonishtja poashtu do të lëshohen në atë gjuhë, në mënyrë plotësuese në gjuhën maqedonase në pajtim me ligjin.
Shprehja e identitetit
Lidhur me simbolet, pranë simbolit të Republikës së Maqedonisë, autoritetet vendore do ta kenë lirinë që në anën e parë të objekteve publike vendore të vendosin simbolet me të cilët shënohet identiteti i bashkësisë e cila është në shumicë në komunë, me respektimin e rregullave dhe zbatimeve ndërkombëtare.
Implementimi
Amendamentet kushtetuese të propozuara në Aneksin A, menjëherë do të prezentohen para kuvendit. Palët do t’i ndërmarrin të gjitha masat për ta siguruar miratimin e këtyre amendamenteve në periudhën prej 45 ditë pas nënshkrimit të kësaj Marrëveshje Kornizë.
Miratimi i ndryshimeve në legjislacion, të përcaktuara në Aneksin B, do të jenë në pajtim me dinamikën e theksuar atje.
Palët i bëjnë thirrje komunitetit ndërkombëtar, që sa më shpejt ta thirrin konferencën e donatorëve në të cilën sidomos do të bisedohet për ndihmën makrofinanciare; përkrahjen e financimit të masave që do të ndërmerren për nevojat e implementimit të kësaj marrëveshje kornizë, duke përfshirë edhe masat e forcimit të pushtetit vendor; dhe revitalizimin dhe ndërtimin e rajoneve të goditura nga luftimet.
Anekset
Anekset vijuese janë pjesë përbërëse e kësaj Marrëveshje Kornizë.
A.Amendamentet kushtetuese
B.Ndryshimet në legjislacion
C.Implementimi dhe masat e ndërtimit të besimit
Dispozitat përfundimtare
Kjo marrëveshje hyn në fuqi me nënshkrimin e saj.
Verzioni në gjuhën angleze i kësaj marrëveshje është verzioni i vetëm autentik.
Kjo marrëveshje u zhvillua nën patronatin e kryetarit Boris Trajkovski.

Nënshkruar në Shkup – Maqedoni, më 13 gusht 2001 në gjuhën angleze. Pasojnë nënshkrimet e:

Boris Trajkovski – kryetar i Republikës së Maqedonisë
Lubço Georgievski – kryetar i qeverisë së RM dhe kryetar i VMRO-DPMNE
Arbën Xhaferi – kryetar i PDSH-së
Branko Cërvenkovski – kryetar i LSDM-së
Imer Imeri – kryetar i PPD-së

Dëshmitarë:

Fransoa Leotar – përfaqësues i posaçëm i BE
Xhejms Perdju – përfaqësues i posaçëm i SHBA

ANEKSI “A”

Cilido person që jeton në njësinë e pushtetit lokal në të cilën së paku 20% e popullatës e flasin gjuhën zyrtare të ndryshme me gjuhën maqedonase, mund të shfrytëzojë cilëndo gjuhë zyrtare për komunikim me zyrat rajonale të pushtetit qendror, kompetente për atë komunë. Preambula e tashme të zëvendësohet bazuar në konceptin e të drejatave individuale dhe të shoqërisë civile siç pason më poshtë:
Qytetarët e Republikës së Maqedonisë, duke marrë përsipër përgjegjësinë për të tashmen dhe ardhmërinë e atdheut të tyre, të vetëdijshëm dhe mirënjohës ndaj paraardhësve të tyre për viktimat dhe me përkushtim ndaj angazhimit dhe luftës së tyre për krijimin e shtetit të pavarur dhe sovran të Maqedonisë, por edhe përgjegjës para brezave që vijnë për ruajtjen dhe zhvillimin e gjithë asaj që është e vlefshme për trashëgiminë dhe begatinë kulturore dhe për bashkëjetesën në Maqedoni, të barabartë në të drejtat por edhe obligimet e tyre ndaj të mirës së përbashkët – Republikës së Maqedonisë – në pajtim me traditat e Republikës së Krushevës dhe vendimet e KAÇKM-së, dhe në Referendumin e 8 shtatorit të vitit 1991, kanë vendosur që ta konstituojnë Republikën e Maqedonisë si shtet të pavarur, sovran, me qëllim që të aplikohet dhe të forcohet sundimi i së drejtës, që të garantohen të drejtat e njeriut dhe liritë qytetare dhe të sigurohet paqeja dhe bashkëjetesa, drejtësia sociale, mirëqenia ekonomike dhe përparimi i jetës individuale e kolektive, përmes përfaqësuesve të tyre në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë, të zgjedhur lirisht e në zgjedhje demokratike, të cilët miratojnë. . .
Neni 7
(1) Në mbarë Republikën e Maqedonisë dhe në marrëdhëniet e saj ndërkombëtare gjuhë zyrtare është gjuhën maqedonase dhe shkrimi i saj cirilik.
(2) Cilado gjuhë tjetër të cilën e flasin sëpaku 20% të popullatës, gjithashtu është gjuhë zyrtare, si dhe shkrimi i saj, ashtu siç është përcaktuar më poshtë.
(3)Cilëtdo dokumente personale të qytetarëve që flasin gjuhën zyrtare të ndryshme me gjuhën maqedonase, gjithashtu do të lëshohen në atë gjuhë, në mënyrë plotësuese edhe në gjuhën maqedonase, në përputhje me ligjin.
(4) Cilido person që jeton në njësinë e pushtetit lokal në të cilën së paku 20% e popullatës e flasin gjuhën zyrtare të ndryshme me gjuhën maqedonase, mund të shfrytëzojë cilëndo gjuhë zyrtare për komunikim me zyrat rajonale të pushtetit qendror, kompetente për atë komunë; Zyra e tillë do t’i përgjigjet në atë gjuhë dhe në mënyrë plotësuese në gjuhën maqedonase. Cilido person mund të shfrytëzojë cilëndo gjuhë zyrtare që të komunikojë me pushtetin qendror, i cili do të përgjigjet në atë gjuhë dhe në mënyrë plotësuese në gjuhën maqedonase.
(5) Në organet e Republikës së Maqedonisë, cilado gjuhë zyrtare e ndryshme me gjuhën maqedonase, mund të përdoret në përputhje me ligjin.
(6) Në njësitë e pushtetit lokal ku së paku 20% të popullatës flasin gjuhën e caktuar, ajo gjuhë dhe shkrimi i saj do të përdoren si gjuhë zyrtare dhe në mënyrë plotësuese do të përdoret edhe gjuha maqedonase dhe shkrimi i saj. Sa u përket gjuhëve në të cilat flasin më pak se 20% e popullatës në njësitë e pushtetit lokal, pushteti lokal do të vendosë për përdorimin e tyre në organet publike.
Neni 8
(1) Vlerat themelore të rregullimit kushtetues të Republikës së Maqedonisë janë:
– Liritë dhe të drejtat themelore të njeriut dhe të qytetarëve të njohura sipas të drejtës ndërkombëtare dhe të përcaktuara me Kushtetutë;
– Përfaqësimi proporcional i personave që u takojnë të gjitha bashkësive në organet publike, në të gjitha nivelet dhe në objekte të tjera të jetës publike;
Neni 19
(1) Garantohet liria e besimit.
(2) Garantohet shprehja e besimit të lirë dhe publik, individual apo në bashkësi dhe shprehja tjetër e besimit fetar.
(3) Kisha Ortodokse Maqedonase, Bashkësia Islame në Maqedoni, Kisha katolike dhe bashkësitë e tjera fetare dhe grupet religjioze janë të lira që të themelojnë shkolla fetare dhe institucione bëmirëse e sociale, sipas procedurës së paraparë me ligj.
Neni 48
(1) Pjesëtarët e bashkësive kanë të drejtë që lirisht dhe publikisht të shprehin, të kultivojnë dhe të zhvillojnë identitetin dhe veçantitë e bashkësive të tyre, dhe të përdorin simbolet e bashkësive të tyre.
(2) Republika ua garanton të gjitha bashkësive mbrojtjen e identitetit të tyre etnik, kulturor, gjuhësor dhe fetar.
(3) Pjesëtarët e bashkësive kanë të drejtë të themelojnë institucionet e tyre kulturore-artistike, shkencore e arsimore, si dhe shoqatat e veta shkencore e të tjera,në mënyrë që të shprehin, të kultivojnë dhe të zhvillojnë identitetin e tyre.
(4) Pjesëtarët e bashkësive kanë të drejtë për mësim në gjuhën e tyre në shkollat fillore dhe të mesme, sipas mënyrës së përcaktuar me ligj. Në shkollat në të cilat mësimi zhvillohet në një gjuhë tjetër, mësohet edhe gjuha maqedonase.
Neni 56
(2) Republika garanton mbrojtjen, përparimin dhe begatimin e thesarit historik dhe artistik të Maqedonisë dhe të të gjitha bashkësive që jetojnë në Maqedoni, por edhe të të mirave që e përbëjnë atë, pavarësisht regjimit të tyre juridik.
Me ligj rregullohen edhe mënyra dhe kushtet sipas të cilave të mira të caktuara e me interes për Republikën,mund të lihen për shfrytëzim.
Neni 69
(2)Me ligje me të cilat drejtëpërsëdrejti kanë të bëjnë me kulturën, përdorimin e gjuhëve, arsimin, dokumentet personale dhe shfrytëzimin e simboleve, Kuvendi sjell vendime shumicën e votave të deputetëve që janë të pranishëm, në kuadër të së cilës duhet të jenë të pranishme edhe votat e shumicës së deputetëve që deklarohen se i përkasin bashkësive që nuk janë shumicë e popullatës në Maqedoni. Në rast të kontestit, në kuadër të Kuvendit, kjo do të zgjidhet në Komitetin për marrëdhënie midis bashkësive.
Neni 77
(1) Kuvendi zgjedh Avokatin Popullor me shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të deputetëve, në kuadër të së cilës duhet të jenë edhe shumica e votave të numrit të përgjithshëm të deputetëve që deklarohen se i takojnë bashkësive që nuk janë shumicë e popullatës në Maqedoni.
(2) Avokati Popullor mbron të drejtat kushtetuese dhe ligjore të qytetarëve kur ato u shkilen nga organet e administratës shtetërore dhe nga organet e organizatat e tjera që kanë kompetenca publike. Avokati Popullor vëmendje të posaçme do t’i përkushtojë mbrojtjes së parimeve të mosdiskriminimit dhe të përfaqësimit proporcional të bashkësive në të gjitha nivelet e organeve publike dhe në fushat e tjera të jetës publike.
Neni 78
(1) Kuvendi do të themelojë Komitetin për Marrëdhënie midis Bashkësive.
(2) Komitetin e përbëjnë nga 7 anëtarë nga rradhët e maqedonasve dhe të shqiptarëve dhe 5 anëtarë që janë nga një nga rradhët e turqve, vllehëve, romëve dhe të dy bashkësive të tjera. Secili nga këta pesë anëtarë të fundit do të jenë nga bashkësi të ndryshme; Nëse në Parlament janë të përfaqësur më pak se 5 bashkësi të tjera, Avokati Popullor, në konsultim me liderët e bashkësive relevante, do të propozojë vetë anëtarët e tjerë jashtë përbërjes së Parlamentit.
(3) Kuvendi zgjedh anëtarët e Komitetit
(4) Komiteti shqyrton çështjet e marrëdhënieve midis bashkësive në Republikë dhe sjell mendime e propozime për zgjidhjen e tyre.
(5) Kuvendi është i obliguar që të shqyrtojë mendimet dhe propozimet e Komitetit dhe të marrë vendime lidhur me to.
(6) Në rast të kontestit midis deputetëve të Kuvendit lidhur me zbatimin e procedurës për votim të përcaktuar me nenin 69 (2), Komiteti me shumicë votash do të vendos se a do të zbatohet procedura.
Neni 84
Kryetari i Republikës së Maqedonisë i propozon anëtarët e Këshillit për Marrëdhënie ndërnacionale;
Neni 86
(1) Kryetari i Republikës është edhe Kryetar i Këshillit të Sigurisë të Republikës së Maqedonisë.
(2) Këshilli i Sigurisë i Republikës përbëhet nga kryetari i Republikës, Kryetari i Kuvendit,
Kryetari i Qeverisë, ministrat që udhëheqin organet e administratës shtetërore nga fusha e sigurisë, mbrojtjes, e të punëve të jashtme dhe tre anëtarë të tjerë të cilët i emëron kryetari i Republikës. Me rastin e emërimit të tre anëtarëve, kryetari do të sigurojë që Këshilli i Sigurimit si tërësi të përmbajë në mënyrë të drejtë dhe të shprehë edhe përbërjen e popullatës së Maqedonisë.
(3) Këshilli shqyrton çështjet që kanë të bëjnë me sigurinë dhe mbrojtjen e Republikës dhe u jep propozime Kuvendit dhe Qeverisë.
Neni 104
(1) Këshillin Gjyqësor republikan e përbëjnë 7 anëtarë.
(2) Kuvendi zgjedh anëtarët e Këshillit. Tre anëtarë do të jenë të zgjedhur me shumicë votash nga numri i përgjithshëm i deputetëve, nga të cilët duhet të ketë shumicë votash edhe të numrit të përgjithshëm të deputetëve që deklarohen se i takojnë bashkësisë që nuk është popullatë shumicë në Maqedoni.
Neni 109
(1) Gjykatën Kushtetuese të Maqedonisë e përbëjnë 9 gjykatës.
(2) Kuvendi 6 gjykatës të Gjykatës Kushtetuese i zgjedh me shumicën e votave të nurmit të përgjithshëm të deputetëve. Kuvendi zgjedh edhe tre gjykatës me shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të deputetëve, ku duhet të jetë edhe shumica e votave të deputetëve që deklarohen se i takojnë bashkësisë e cila nuk është shumicë e popullatës në Maqedoni.
Neni 114
Pushteti lokla rregullohet me ligjin i cili sillet me shumicën e votave prej dy të tretave të numrit të përgjithshëm të deputetëve, ku duhet të jetë edhe shumica e votave të deputetëve që deklarohen se i takojnë bashkësisë e cila nuk është shumicë e popullatës në Maqedoni. Ligjet për financimin lokal, për zgjedhjet lokale, për kufijtë komunal dhe për qytetin e Shkupit, sillen me shumicë të votave të deputetëve të pranishëm, ku duhet të jetë edhe shumica e votave të deputetëve të pranishëm të cilët deklarohen se i takojnë bashkësisë e cila nuk është shumicë e popullatës në Maqedoni. Neni 115
(1) Në njësitë e pushtetit lokal, qytetarët në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe përmes përfaqësuesve marrin pjesë në vendosjen për çështjet me rëndësi lokale dhe veçmas për fushat e shërbimeve publike, të urbanizmit dhe të planifikimit rural, të zhvillimit ekonomik lokal, me financat lokale, veprimtaritë kulturore, kulturën, sportin, mbrojtjen sociale dhe të fëmijëve, arsimin, mbrojtjen shëndetësore dhe fushat e tjera të përcaktuara me ligj.
Neni 131
(1) Vendimin për t’u hyrë ndryshimeve në Kushtetutë e merr Kuvendi me shumicën prej dy të tretave të votave e prej numrit të përgjitshëm të deputetëve.
(2) Projektin për ndryshimin e Kushtetutës e përcakton Kuvendi me shumicën e votave të numrit të përgjitshëm të deputetëve dhe atë e vë në dikskutim publik.
(3) Vendimin për ndryshimin e Kushtetutës e sjell Kuvendi me dy të tretat e votave të numrit të përgjithshëm të deputetëve.
(4) Për vendimin për ndryshim të Preambulës, të neneve për administratën lokale, të nenit 131, cilado dispozitë që ka të bëjë me të drejtat e pjesëtarëve të bashkësive etnike, duke përfshirë këtu nenet 7, 8, 9, 19, 48, 56, 69, 77, 86, 104 dhe 109 si dhe për vendimet për plotësime të cilësdo dispozitë të re që ka të bëjë me materien e atyre dispozitave dhe të atyre neneve, do të jetë e nevojshme që të votohet me shumicën prej dy të tretave të votave të numrit të përgjithshëm të deputetëve, ku duhet të jetë edhe shumica e votava të numrit të përgjitshëm të deputetëve që pohojnë që i takoojnë bashkësisë e cila nuk është shumicë e popullatës në Maqedoni.
(5) Ndryshimin e Kushtetutës e shpall Kuvendi.

ANEKSI “B”

Ndryshime në legjislacion
Palët do të ndërmarrin të gjitha masat e domosdoshme që të sigurojnë miratimin e ndryshimeve të lartëpërmendura edhe në legjislaturë edhe atë në brenda periudhave të caktura kohore.
1. Ligji për pushtetin lokal
Kuvendi në afat prej 45 ditësh nga nënshkrimi i marrëveshjes kornizë do ta miratojë ligjin e reviduar për pushtetin lokal. Ndryshimi i këtij ligji në asnjë aspekt nuk do të jetë më i pavolitshëm për njësitë e pushtetit lokal dhe autonominë e tyre, në krahasim me propozim-ligjin e propozuar nga qeveria e Republikës së Maqedonisë në mars të vitit 2001. Ligji do të përfshijë kompetencat lidhur me çështjet e përmendura në pjesën 3. 1. Të marrëveshjes kornizë, si dhe kompetencat plotësuese të pavarura të njësive të pushtetit lokal dhe do të jetë në përputhje në pjesën 6.6. Të marrëveshjes kornizë. Krahas kësaj, ligji do të parasheh edhe atë se cilado procedurë standarde apo procedurë shtetërore të aplikuara me cilindo ligj tjetër që ka të bëjë edhe me fushat në të cilat komunat kanë kompetencat e tyre të pavarura, do të përkufizohen në ato të cilat nuk do të mund të jenë efikase sa i përket aplikimit në nivel lokal; ligjet e tilla do ta përparojnë edhe më tutje ekzekutimin e pavarur të kompetencave të komunave.
2. Ligji për financim lokal
Kuvendi deri në fund të mandatit të kësaj përbërjeje parlamentare do të miratojë Ligjin për financim të pushtetit lokal që të sigurohet se njësitë e pushtetit lokal kanë resurse të mjaftueshme për kryerjen e detyrave të tyre, sipas ligjit të ndryshuar për pushtetin lokal. Ligji veçmas do të parasheh edhe këto:
-do t’u mundësojë dhe do t’i ngarkojë me përgjegjësi njësitë e pushtetit lokal që të grumbullojnë shuma të konsiderueshëm të të ardhurave dhe të tatimeve;
-do të mundësojë transferin e një pjese të tatimeve të grumbullura nga administrata qendrore në administratën lokale të cilat korrespondojnë me funskionet e pushtetit lokal duke patur parasysh grumbullimin e tatimeve në territorin e tyre;
– dhe do të sigurojë autonominë dhe përgjegjësinë buxhetore të njësive të pushtetit lokal në fushat e kompetencave të tyre.
3. Ligji për kufijtë e komunave
Kuvendi deri në fund të vitit 2002 do të miratojë Ligjin për kufijt e komunave, duke patur parasysh rezultatet e regjistrimit dhe udhëzimet relevante të dhëna me Ligjin për pushtetin lokal. 4. Ligjet që kanë të bëjnë me policinë e vendosur nëpër komuna
Para përfundimit të mandatit të përbërjes së Kuvendit të tanishëm, Kuvendi do të miratojë edhe këto dispozita;
– se secili kryeshef lokal i policisë është zgjedhur nga Këshilli i komunës së caktuar nga lista që nuk përmban më pak se tre kandidatë të propozuar nga Ministria e Punëve të Brendshme ndër të cilët njëri kandidat duhet t’i përket bashkësisë që është shumicë në atë komunë. Në rast se këshilli i komunës nuk e zgjedh asnjërin nga kandidatët e propozuar brenda afatit prej 15 ditëve MPB-ja do të propozojë listën e dytë që nuk përmban më pak se tre kandidatë të rinjë, ndër të cilët madje njëri prej tyre duhet t’i përket bashkësisë që është shumicë në komunë. Nëse këshilli i komunës sërish nuk zgjedh cilindo nga kandidatët e propozuar në afat prej 15 ditëve atëherë MPB-ja, në konsultim me Qeverinë do ta zgjedh kryesdhefin lokal të policisë nga kandidatët e dy listave të propozuara nga MPB-ja dhe nga kandidatët plotësues të propozuar nga këshilli i komunës.
– Që secili kryeshef lokal i policisë duhet ta informojë rregullisht edhe me kërkesë këshillin e komunës së caktuar.
– se këshilli i komunës mund t’iu jap rekomandime kryshefit lokal të policisë në fushat që kanë të bëjnë në sigurinë publike dhe në sigurinë e trafikut
– se këshilli i komunës mund të miratojë raport vjetor lidhur me sigurinë publike, i cili do t’i dorëzohet MPB-së dhe avokatit popullor (ombudsmanit)
5. Ligjet për nëpunësit shtetëror dhe administratën publike
Kuvendi para se të përfundojë mandatin e tanishëm parlamentar do të miratojë ndryshimet në ligjet për nëpunësit shetëror dhe administratën publike në mënyrë që të sigurohet përfaqësim i barabrtë i bashkësive në përputhje me pjesën 4. 2 të marrëveshjes kornizë.
6. Ligji për njësitë zgjedhore
Kuvendi deri në fund të vitit 2002 do ta miratojë ligjin për njësitë zgjedhore, duke patur parasysh rezultatet e regjistrimit dhe parimet e paraparë në ligjet për zgjedhjen e deputetëve në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë.
7. Rregullat për Kuvendin
Kuvendi para përfundimit të mandatit të kësaj përbërje parlamentare do të ndryshojë Rregulloren që të mundësojë përdorimin e gjuhës shqipe në përputhje me pjesën 6.5 të Marrëveshjes kornizë, paragrafi 8 i mëposhtëm dhe amandamentet relevante në Kushtetutë të paraparë me Aneksin A. 8. Ligjet që kanë të bëjnë me përdorimin e gjuhëve
Kuvendi deri në përfundim të mandatit të kësaj përbërje parlamentare do të miratojë legjislaturën e re që rregullon përdorimin e gjuhëve në organet e Republikës së Maqedonisë. Kjo legjislaturë duhet të sigurojë këto:
– që në mbldhjet plenare edhe në punët e organeve të Kuvendit, deputetët të mund të flasin në gjuhët e përmendura në nenin 7, alineja 1 dhe 2 të Kushtetutës (ashti siç shtë ndryshuar në pajtim me Aneksin A);
– ligjet do të shpallen në gjuhët e përmendura të nenit 7, alineja 1 dhe 2 e Kushtetutës (ashtu siç është ndryshuar në pajtim me Aneksin A)
-të gjithë nëpunësit publikë emrin e tyre mund ta shkruajnë me shkrimet e cilësdo gjuhë të përmendur në nenin 7, alineja 1 dhe 2 të Kushtetutës (ashti siç është ndryshuar në pajtim me Aneksin A) dhe cilindo dokument zyrtar.
Kuvendi deri në fund të mandatit të përbërjes së tanishëm parlamentare duhet të ndryshojë legjislaturën për lëshimin e dokumentëve personale. Deri në fund të përbërjes së tanishme parlamentare, Kuvendi duhet të ndryshojë të gjitha ligjet relevante me qëllim që dispozitat për përdorimin e gjuhëve të jenë në përputhje të plotë me pjesën 6 të marrëveshjes kornizë. 9. Ligji për Prokurorin Publik
-Kuvendi deri në fund të vitit 2002 duhet ta ndryshojë ligjin për Prokurorin Publik si dhe ligje të tjera relevante në mënyrë që të sigurojë:
– se Prokurori Publik do të ndërmerr veprime për mbrojtje të parimeve të mosdiskriminimit dhe të përfaqësimit të drejtë të bashkësive në organet publike në të gjitha nivelet dhe në fushat e tjera të jetës publike dhe se ka resurse e personel adekuat në shërbimin e tij që do t’i siguronin kryerjen e funksioneve të tij;
– se Prokurori Publik do të foromojë zyre të decentralizuar;
– se Kuvendi veçmas do ta votojë buxhetin për Prokurorin Publik;
– se Prokurori Publik do të dal me raport vjetor para Kuvendit dhe aty ku mendohet se është e përshtatshme, ndërsa me kërkesë mund të jap raporte edhe para këshillave të komunave ku janë formuar zyre të decentralizuara; dhe
– se autorizimet e Prokurorit Publik shtrihen në mënyrë që:
– t’i mundësohen qasje dhe mundësi që të kontrollojë të gjitha dokumentet zyrtare dhe nga kjo nënkuptohet se Prokurori Publik dhe personeli i tij nuk do të zbulojnë informatat sekrete;
– që t’i mundësohet Prokurorit Publik të suspendojë ekzekutimin në akte juridike të vendimeve të sjellura nga ana e gjykatave kompetente, nëse ai përcakton se aktet e tilla mund të krijojnë dëme të papërmirësueshme për të drejtat e personit të interesuar; dhe
– Prokurorit Publik i jepet e drejta që para Gjykatës Kushtetuese të kontestojë pajtueshmërinë për ligjet kushtetuese.
10. Ligjet e tjera
Kuvendi do të ligjësojë të gjitha dispozitat ligjore që mund të jenë të domosdoshme për t’i dhënë efekt të plotë marrëveshjes kornizë dhe do të ndryshojë ose suprimojë të gjitha dispozitat që nuk janë në pajtim me marrëveshjen kornizë.
ANEKSI “C”[redakto | redakto tekstin burimor]

IMPLEMENTIMI DHE MASAT PËR NDËRTIM TË MIRËBESIMIT

1. Mbështetja ndërkombëtare
1. 1. Palët i bëjnë bashkësisë ndërkombëtare që të lehtësojë, që të mbikqyrë dhe të ndihmoj implementimin e dispozitave të marrëveshjes kornizë dhe të anekseve të saj dhe kërkojnë që përpjekjet e tilla të koordinohen nga BE-ja, në bashkëpunim me Këshillim për Stabilizimin dhe Asocim.
2. Regjistrimi dhe zgjedhjet
3. 1. Palët konfirmojnë kërkesën për mbikqyrje ndërkombëtare nga Këshilli Evropian dhe Komisioni
Evropian të regjistrimit që duhet të mbahet në tetor të vitit 2001.
3. 2. Zgjedhjet parlamentare do të mbahen deri më 27 janar të vitit 2002. Organizmat ndërkombëtarë, duke përfshirë edhe OSBE-në do të ftohen që t’i mbikqyrin këto zgjedhje.
3. Kthimi i refugjatëve, ripërtritja dhe rindërtimi
4. 1. Të gjitha palët do të punojnë për kthim në shtëpitë e veta të të gjithë refugjatëve, të cilët janë qytetarë të Maqedonisë ose kanë qëndrim të ligjshëm në Maqedoni, si dhe të gjithë personave të zhvendosur në afat sa më të shkurtër kohor dhe i bëjnë thirrje bashkësisë ndërkombëtare, veçmas UNHCR-së që të ndihmojë në këto përpjekje.
4. 2. Qeveria, me pjesëmarrje të palëve, 30 ditë pas nënshkrimit të marrëveshjes kornizë do ta përcaktojë planin askionar për ripërtritjen dhe rindërtimin e rajoneve të goditura nga armiqësitë. Palët i bëjnë thirrje bashkësisë ndërkombëtare që të ndihmojë në formulimin dhe implementimin e këtij plani.
3. 3. Palët i bëjnë thirrje Komisionit Evropian dhe Bankës Botërore, që pasi Kuvendi t’i miratojë amandamentet kushtetuese, të përmendura në Aneksin A, dhe ligjin e ndryshuar për pushtetin lokal, të konvokojnë sa më shpejtë një konferencë donatorësh ndërkombëtare për mbështetje të financimit të masave të duhet të ndërmerren për implementim të marrëveshjes kornizë dhe të anekseve të saj, duke përfshirë këtu edhe masat për forcimin e pushtetit lokal dhe reformat në shërbimet policore, për të mbështetur ndihmën makrofinanciare për Republikën e Maqedonisë dhe për të mbështetur masat për ripërtritje dhe rindërtim të përcaktuara me planin askional nga pika 3. 2.
4 Zhvillimi i pushtetit të decentralizuar
4. 1. Palët i bëjnë thirrje bashkësisë ndërkombëtare që të ndihmojë në procesin e forcimit të pushtetit lokal. Bashkësia ndërkombëtare veçmas duhet të ndihmojë në përgatitjen e ndryshimeve të domosdoshme ligjore që kanë të bëjnë me mekanizmat e financimit, me qëllim të forcimit të bazës financiare të komunave dhe të krijimit të aftësive për menaxhment financiar si dhe për ndryshimet në ligjin për kufijtë e komunave.
5 Mosdiskriminimi dhe përfaqësimi proporcional
5. 1. Duke marrë parasysh veç të tjerash edhe rekomandimet e komisionit tanimë të formuar qeveritar, palët do të ndërmarrin aktivitete konkrete për shtimin e përfaqësimit të pjesëtarëve të bashkësive që nuk janë shumicë në Maqedoni në administratën shtetërore, në ushtri dhe në ndërmarrjet publiek si dhe në përmirësimin e pjesëmarrjes së tyre në financimin publik për zhvillimin e aktiviteteve afariste.
5. 2. Palët obligohen të sigurojnë se deri në vitin 2004 shërbimet policore përgjithësisht do të shprehin përbërjen e përkatësisë së popullatës në Maqedoni. Si hap fillestar për arritjen e kësaj, palët obligohen të sigurojnë se 500 policë të rinjë nga bashkësitë që nuk janë shumicë në Maqedoni do të angazhohen dhe aftësohen deri në korrik të vitit 2002 dhe se këta policë do të caktohen të punojnë në rajonet ku punojnë bashkësitë e tyre. Palët gjithashtu obligohen se edhe 500 policë të tjerë të tillë do të angazhohen dhe aftësohen deri në korrik të vitit 2003 dhe se ata policë do të caktohen të punojnë sipas pëparësisë së nevojshme në rajonet e tërë Maqedonisë ku jetojnë bashkësitë e tilla. Palët i bëjnë thirrje bashkësisë ndërkombëtare që të mbështesë dhe ndohmojë implementimin e këtyre obligimeve, veçmas përmes verifikimit dhe selektimit të kandidatëve por edhe aftësimit të tyre. Palët i bëjnë thirrje OSBE-së, BE-së dhe SHBA-ve që t’i dërgojnë sa më shpejtë që të jetë e mundshme një ekip ekspertësh me qëllim që të vlerësojnë sa më mirë realizimin e këtyre qëllimeve.
5. 3. Palët gjithashtu i bëjnë thirrje OSBE-së, BE-së dhe SHBA-ve që të shtojnë aftësimin dhe programet për ndihmë të policisë, duke përfshirë edhe:
– aftësimin profesional, aftësimin për të drejtat e njëriut dhe aftësimeve të tjera;
– ndihmën teknike për reformat në polici, duke përfshirë edhe ndihmën për verifikim, seleksionim dhe përparim të proceseve;
– zhvillimin e kodeksit të sjelljes së policisë;
– bashkëpunimin në pikëpamje të planifikimit të tranzicionit për angazhim dhe caktim të policëve nga bashkësitë që nuk janë shumicë në Maqedoni., dhe
– caktimin sa ma të shpejtë të vëzhguesve dhe të këshilltarëve policorë ndërkombëtarë për fushat më të ndieshme përmes aranzhmaneve adekuate, bashkë me pushtetin relevant.
5. 4. Palët i bëjnë thirrje bashkësisë ndërkombëtare që të ndihmojnë në aftësimin e komandantëve, gjykatësve dhe të prokurorëve, pjesëtarë të bashkësive që nuk paraqesin popullatën shumicë në Maqedoni, me qëllim që të shtohet pjesëmarrja e tyre në sistemin gjyqësor.
6 Kultura, arsimi dhe përdorimi i gjuhëve
6. 1. Palët i bëjnë thirrje bashkësisë ndërkombëtare, duke përfshirë edhe OSBE-në që të shtojë ndihmat për projektet nga fusha e mediave, me qëllim të përforcimit të mëtejshëm të mediave elektronike, radio e TV dhe të mediave të shkruara, duke përfshirë edhe mediat në gjuhën shqipe dhe mediat shumëkombëshe. Palët gjithashtu i bëjnë thirrje bashkësisë ndërkombëtare që të shtojnë programet për aftësim profesinal për mediat e pjesëtarëve të bashkësive që nuk janë popullatë shumicë në Maqedoni. Palët gjithashtu i bëjnë thirrje OSBE-së që të vazhdojë përpjekjet në projektet e destinuara për përmirësim të marrëdhënieve ndëretnike.
6. 2. Palët i bëjnë thirrje bashkësisë ndërkombëtare që të sigurojë ndihma për implementimin e Marrëveshjes Kornizë në fushën e arsimit sipëror
Literatur[redakto | redakto tekstin burimor]

M. Maksuti: Aspekti juridiko-kushtetues dhe politik i statusit shtetformues te popullit shqiptar ne Maqedoni. Shkup u.a. 2005. ISBN 978-9989-58-164-9.
Stefan Troebst: Das makedonische Jahrhundert – Von den Anfängen der nationalrevolutionären Bewegung zum Abkommen von Ohrid 1893-2001. Ausgewählte Aufsätze. München 2007. ISBN 978-3-486-58050-1

Nëse i referohemi të kaluarës të largët dhe të afërt historike, përfitojmë një pasqyrë të qartë të gjendjes së tanishme, me të cilën përballen qytetarët e Maqedonisë, pavarësisht përkatësisë së tyre kombëtare dhe fetare.

Dihet që synimi i Titos, duke pasur parasysh diversitetin e madh nacional, por edhe nacionalizmat e theksuara dhe të ngulitura thellë në vetëdijen e njerëzve të hapësirës tonë të përbashkët, në rrafshin vertikal ka qenë që të krijohet një kohezion i qëndrueshëm ndëretnik, por në prapaskenë nuk ka dashur (apo nuk ka mundur), që ta sheshojë epërsinë e kombit serb, i cili pas vdekjes së tij shpërtheu në një egocentrizëm të egër dhe u manifestua në luftëra të përgjakshme.

Maqedonia për serbët paraqiste një kafshatë të lehtë, të cilën ata mendonin se do ta merrnin pa luftë, megjithatë mposhtja e tyre e madhe dhe vullneti ndërkombëtar bënë që Maqedonia të konturohej në një shtet të pavarur dhe sovran, madje për një kohë të gjatë, nga një fuçi baroti, u shndërrua, të paktën në diskursin diplomatik, në një oazë paqeje, me maqedonasit në krye të burimit të ujit, kurse të tjerët shërbenin si ato palmat e dekorit në mesin e shkretëtirës.  Shkathtësia e Shkollës së Kumrovecit doli vërtet fitimtare, shqiptarët i nxori të madh e të vogël në rrugë, organizoi zgjedhjet demokratike parlamentare dhe e bëri Maqedoninë shtet, me një kushtetutë unitare, e cila edhe sot na i mohon neve të drejtat elementare njerëzore: gjuhën, flamurin dhe kombin.

Konflikti i vitit 2001 vërtet e sheshoi diskriminimin, përfaqësimin e shqiptarëve në shtet, hapi shtigje punësimi dhe arsimimi, por nuk arriti ta ndryshojë unitarizmin e shtetit, i cili është burimi kryesor i astigmatizmit dhe nacionalizmit të sotëm. Përgjegjësinë për këtë e kanë fuqitë e mëdha, të cilat e vazhdojnë në mënyrë të heshtur politikën e komunizmit ndaj shqiptarëve, duke na e vazhduar mandatin e popullit të rangut të dytë në trojet tona në Maqedoni dhe gjetiu, gjë që çoi në radikalizmin e skajshëm të situatës, madje, me kthesën e madhe politike të vitit 2008, mbase pas shfaqjes edhe të filmit holivudian Alexander the Great, përnjëherë nga një Maqedoni sllave, lindi një Maqedoni antike, jo vetëm në mendje por edhe në realitet, i cili u kurorëzua me Projektin famëkeq Shkupi 2014, i cili e brejti edhe atë palcë që i kishte mbetur vendit.

Mbase dhe ky qe momenti kur faktori ndërkombëtar e kuptoi se Projekti i tyre për një shoqëri multietnike po u rrëshqiste duarve dhe iu qas më seriozisht punës, duke ushtruar një trysni të vazhdueshme politike, sidomos pas përshkallëzimit të krizës politike dhe daljes në dritë të aferës së përgjimeve, si dhe faktorizimit rritës të Rusisë në vendet e rajonit, por edhe në Maqedoni.
“Oaza e paqes”, që dikur shërbente si dekor në mesin e një shkretëtire gllabëruese, po shndërrohet përsëri në një fuçi e rrezikshme baroti, me pasoja të paparashikueshme për rajonin, por që mund të ndikojë edhe në ndërthurjet e tanishme të politikës globale në përgjithësi.

Po të bëjmë një përmbledhje sekuencash të së shkuarës, rezulton se Maqedonia është një histori e ndërtuar gjëegjëzash, ku fjalët ‘territor’ dhe ‘identitet’ e përbëjnë tërësinë dhe pa të cilat gjëegjëza s’do të kishte asnjë kuptim. Nëse vazhdojmë t’i analizojmë gjëegjëzat, kemi 4 sosh: 1. Emri me Greqinë 2. Gjuha dhe kombi me Bullgarinë 3. Kisha me Serbinë 4. Në sferën e brendshme implementimi në tërësi i Marrëveshjes Kornizë të Ohrit

Mjafton vetëm të kontestohet njëra dhe rrënohet i gjithë tregimi…

Maqedonia po shkon me rritëm të shpejtë drejt Albanizimit të saj.

Shqiptarët përfundimisht po marrin vendin e tyre ne tokën e tyre, dhe në shtetin e grabitur nga padrejtësitë e 150 vjetëve.

Presidenti maqedonas, Ivanov, u çmend.

Po partia maqedonase që përkrah shqiptarët çfarë është? Janë në  shumicë shqiptarët ortodoksë që janë deklaruar sllavë.

Po Maqedonia e lashte e Aleksandri të madh ç’ka qenë?

Ilirishtja dhe maqedonishtja e asaj kohe kanë qënë dialekte të një gjuhe.

Po çfarë lidhje kanë sllavët e sotëm me Maqedoninë e Aleksandrit?

Nuk kanë asnjë lidhje, këta kanë ardhur në Gadishullin Ilirik në Shekullin e VII – të.

E vetmja lidhje, janë shqiptarët, të cilët një president sllav, Ivanov, i quan të huaj në tokën e tyre 2500 vjeçare.

Qeshni me injorancën!…

Se shqiptarët sot janë shumë të fortë.