Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, konsideron se mësimdhënësit në Kosovë duhet të paguhen, nëse ka një premtim për kompensimin e planit mësimor të humbur gjatë grevës në muajin shtator.

Gjatë një interviste në Pragë për Radion Evropa e Lirë, presidentja e Kosovës përmendi edhe përfitimet e Kosovës nga Bashkësia Politike Evropiane, një platformë për koordinim politik e zyrtarizuar në Pragë më 6 tetor.

Osmani tregoi se pse ende nuk është duke u formuar Asociacioni i komunave me shumicë serbe në Kosovë, duke shtuar se ajo e “mbështet çdo iniciativë që nuk është në kundërshtim me Kushtetutën e Republikës së Kosovës”. Ndër tjerash ajo foli për dialogun me Serbinë.

Ndërkaq, sa i përket moszbatimit të vendimit të Gjykatës Kushtetuese për tokën e Manastirit të Deçanit, Osmani theksoi se ai vendim bazohet “në vendime diskriminuese të kohës së Millosheviqit” dhe shtoi se Kosova duhet të jetë “e kujdesshme për precedentin që krijohet nga një vendim i tillë”.

Lidhur me çështjen e liberalizimit të vizave për Kosovën, Osmani tha se është “optimiste e kujdesshme”.

Radio Evropa e Lirë: Zonja presidente, ndodheni në Pragë, ku keni marrë pjesë në Samitin inaugurues të Bashkësisë Politike Evropiane, pjesë e së cilës është ftuar të bëhet edhe Kosova. Çfarë përfiton Kosova nga ky komunitet?

Vjosa Osmani: Kjo është një platformë e re e të gjitha shteteve të kontinentit evropian që ka për qëllim të nxisë edhe më shumë dialogun politik ndërmjet shteteve, të cilat marrin pjesë si të barabarta. Në njëfarë mënyre, të gjitha së bashku, pa marrë parasysh a janë shtete të mëdha apo të vogla, a janë anëtare të Bashkimit Evropian apo jo, e kanë një lloj pronësie mbi këtë iniciativë. Pra, është një përpjekje e përbashkët. Dhe, sipas vetë presidentit Macron, i cili është ideator i kësaj iniciative, kjo platformë është një diskutim, apo një dialog mes të barabartëve. Ky është shpjegimi më i mirë i asaj që synohet.

Është një iniciativë e re, ku diskutohen sfida të përbashkëta, gjenden zgjidhje përpara, por edhe arrihet dakordim për veprimet, me të cilat ne do t’i zgjidhim ato sfida me të cilat ballafaqohemi si kontinent. Dje [6 tetor] ishte vetëm takimi i parë. Rrjedhimisht, diskutimet kanë qenë të fokusuara në pasojat e luftës së Rusisë në Ukrainë, pastaj [te] çështja e ekonomisë dhe energjisë, paqja dhe siguria në kontinentin evropian.

Secili shtet ka pasur mundësinë që të japë kontributin e vet, t’i paraqesë kërkesat e veta. Përveç platformës së përbashkët, ku të gjithë kemi diskutuar me njëri-tjetrin, ka qenë edhe një mundësi e shkëlqyeshme, sidomos për ne si Kosovë, që të takojmë shumicën dërrmuese të liderëve edhe në baza bilaterale, dhe të shtyjmë përpara çështje që janë në interes nacional të Kosovës, siç është çështja e liberalizimit të vizave, anëtarësimi në organizata ndërkombëtare – sidomos tani në Këshillin e Evropës që është prioriteti i parë i Kosovës… sa u përket sfidave ose të ardhmes multilaterale, por edhe tema të tjera që janë të interesit dypalësh.

Pra, ishte një mundësi e shkëlqyeshme, ku Kosova është e barabartë edhe me 43 shtete të tjera pjesëmarrëse në këtë forum. Besoj që do të jetë një platformë e mirë, ku do të dëgjohet zëri ynë, ku do të mund t’i paraqesim shqetësimet tona, por edhe kontributin tonë të rëndësishëm për paqen dhe stabilitetin në rajon, e rrjedhimisht në gjithë kontinentin evropian.

Radio Evropa e Lirë: E përmendët liberalizimin e vizave. Në BE duket se tani ka një disponim pozitiv për ta çuar përpara këtë proces. A keni marrë garanci se nuk do të bllokohet?

Vjosa Osmani: Ashtu siç ju kam njoftuar edhe me datën 23 qershor, kur isha prezente në Samitin e Bashkimit Evropian, mendoj se kthesa ka qenë pikërisht në atë takim. Aty kam pasur mundësinë të diskutoj me shumicën dërrmuese të liderëve të Bashkimit Evropian, përfshirë ata që deri në ato momente ishin hezitues. Nuk ka pasur asnjë lider të vetëm që ka shprehur ndonjë shqetësim, apo qëndrim kundër liberalizimit të vizave për Kosovën.

Kjo, në masë të madhe, është edhe [për faktin] se është krijuar një momentum i ri në Evropë – ku BE-ja dëshiron t’i kryejë detyrat e veta, sa u përket shteteve që aspirojnë të jenë pjesë e BE-së dhe e sheh këtë edhe si interes strategjik të vetë saj – por, mbi të gjitha, për shkak të reformave që janë ndërmarrë në këtë një vit e gjysmë në fushën e sundimit të ligjit. Pra, të gjitha këto përmenden si argumente kryesore përse BE-ja dëshiron që të japë një sinjal pozitiv, një dritë të gjelbër në raport me Kosovën në veçanti, por edhe me rajonin në përgjithësi.

Edhe në takimet e djeshme që kisha – diku me mbi 25 liderë, shumë prej të cilëve janë edhe në BE dhe kanë rol determinues për çështjen e vizave – nga të gjithë kam marrë përkrahjen e plotë për çështjen e liberalizimit të vizave. Natyrisht, ka pasur shtete që e kanë pritur konfirmimin e ri nga ana e Komisionit Evropian. Ky komision e ka rikonfirmuar çështjen e përmbushjes së kritereve dje.

Përveçse ka konfirmuar që kriteret janë përmbushur që nga viti 2018, ka treguar se çfarë reformash të rëndësishme janë ndërmarrë nga institucionet e Kosovës këtë një vit e gjysmë si një, do të thosha, shtysë pozitive për shtetet anëtare. Të gjithë me të cilët kam biseduar, që kanë pasur hezitime më herët, e kanë përmendur pikërisht çështjen e reformave këtë një vit e gjysmë si faktin që i ka bindur ata që tani ta përkrahin Kosovën.

Radio Evropa e Lirë: E di se janë disa hapa për t’u kryer [deri te hyrja në fuqi e liberalizimit të vizave]. Ju, jeni optimiste se do të finalizohet gjatë Presidencës çeke [të BE-së]?

Vjosa Osmani: Jam optimiste e kujdesshme, sepse e dimë që nganjëherë burokratët brenda shteteve anëtare mund të gjejnë rrugë për të bllokuar procese, mirëpo unë e shoh vullnetin politik tani te liderët e BE-së që të mos bllokohet një gjë e tillë. Prandaj, optimizmi është aty, por duhet ta kuptojmë që procedurat pastaj mund të marrin pak kohë.

Është me rëndësi që takimi më 13 tetor të shkojë mirë dhe pastaj hapat tjerë, që nënkuptojnë edhe miratimin politik të vendimit të 13 tetorit – të grupit punues për vizat – të ndodhin sa më parë.

Presidenca çeke është jashtëzakonisht përkrahëse. Kjo është shumë me rëndësi, që përveç institucioneve të BE-së, shteti që ka presidencën, të jetë një shtet që e shtyn përpara, me shumë zell, një temë të caktuar, që të bëhet pjesë e agjendës së vendimmarrjes. Këtë po e bën Presidenca çeke. Dua të falënderoj kryeministrin [çek Petr] Fiala dhe ministrin e Jashtëm, Jan Lipavsky, por edhe ministrat e tjerë që janë të angazhuar, zyrtarët e tjerë që janë të angazhuar. Kanë një përkrahje të jashtëzakonshme në raport me çështjen e liberalizimit të vizave.

Radio Evropa e Lirë: E përmendët që keni zhvilluar disa takime me përfaqësues të shteteve të ndryshme evropiane, përfshirë takimin trepalësh me presidentin e Francës, Emmanuel Macron, dhe kancelarin gjerman, Olaf Scholz. Tashmë e keni bërë të ditur se temë e diskutimeve ka qenë edhe dialogu me Serbinë. A ka diçka konkrete që ju është kërkuar nga Scholz dhe Macron?

Vjosa Osmani: Natyrshëm që kjo është një prej temave që ne e diskutojmë me aleatët tanë, sepse përkrahja e Bashkimit Evropian në këtë proces ka qenë fundamentale, në mënyrë që të kemi sukses përgjatë rrugës sonë. Kërkesë themelore e presidentit Macron dhe e kancelarit Scholz është që ky proces të intensifikohet.

Ne nuk jemi kundër intensifikimit të dialogut, për shkak se mendojmë se është jo vetëm në interes të Kosovës, por edhe gjithë rajonit dhe paqes e stabilitetit afatgjatë që dialogu me Serbinë të përmbyllet. Natyrisht, Serbia është e interesuar që ta zvarrisë këtë përgjithmonë dhe të mos ketë zgjidhje afatgjate që i kontribuon paqes dhe stabilitetit në rajon, sepse është shtet që ka qëllim destabilitetin. Ashtu edhe mbijeton, duke destabilizuar të tjerët, që është fat i keq për gjithë rajonin tonë.

Pra, angazhimi tejet i rëndësishëm dhe i drejtpërdrejtë i presidentit Macron dhe kancelarit Scholz në nivele të tilla të larta është shumë i rëndësishëm dhe pozitiv për Republikën e Kosovës. Ne kemi shprehur gatishmërinë tonë të plotë që të angazhohemi me ta jo vetëm në baza mujore, por edhe në baza ditore në qoftë se është nevoja. Kemi shprehur, po ashtu, përkushtimin e plotë që Kosova të vazhdojë qasjen konstruktive dhe të ofrojë përpara zgjidhje që vetëm kontribuojnë për paqe e stabilitet.

*Teksti i plotë i intervistës do të publikohet së shpejti

VOA/Artan Haraqija

Dy hulumtime që janë publikuar gjatë këtij viti tregojnë se banorët e Kosovës janë duke e humbur besimin tek Bashkimi Evropian. Ekspertët thonë se kjo nuk është aspak befasuese, duke marrë parasysh faktin që katër vjet pasi Kosova zyrtarisht ka përmbushur të gjitha kushtet vazhdon të mbetet i vetmi vend në Ballkan pa liberalizim të vizave me zonën Shengen. Më 13 tetor Këshilli i BE-së e ka futur në rend dite këtë çështje, mirëpo ekspertët thonë se ka edhe arsye tjera, pse jo vetëm pakënaqësia me BE-në po rritet, por edhe ndjesia se Brukseli është i anshëm ndaj Kosovës. Kolegu Artan Haraqija sjell detajet.

Sipas një hulumtimi të fundit 64% e të anketuarve në Kosovë besojnë se BE-ja dhe EULEX-i janë të anshëm.

Sipas të njejtës anketë, vetëm 42% kanë qëndrim pozitiv për BE-në

Në një kohë që 94% e të anketuarve thonë se janë të kënaqur me punën e NATO-s.

Cameron Mailhot, autor i hulumtimit me 1600 banorë të Kosovës, i cili është duke kryer studimet e doktoraturës në Universitetin Cornell në Nju Jork, thotë se mes shqiptarëve vihet re një ndjenjë se BE-ja ka pritje pro-serbe.

“Pyetësori nuk kishte pyetje konkrete nëse BE-ja është anti-shqiptare apo pro-serbe, por të dhënat flasin për pakënaqësi në rritje në Kosovë ndaj BE-së, misionit të saj EULEX-it dhe kjo viher re lehtësisht me mënyrën se si shprehën njerëzit atje. Për shembull në Kosovë sheh parulla gjithandej si ajo që thotë se EULEX-i është prodhim i Serbisë”, thotë zoti Mailhot.

Përpos tij, edhe një hulumtim i Institutit Republikan Ndërkombëtar, i publikuar në fillim të këtij viti, tregon se për dallim nga viti 2020, kur 85% e të anketuarve kanë thënë se politika e jashtme e Kosovës duhet të jetë vetëm pro BE-së dhe perëndimit, në vitin 2022, kjo shifër ka rënë në 77%.

Ish Drejtori për Ballkanin Perëndimor tek Komisioni Evropian, nga viti 2006 deri më 2013, Pierre Mirel, thotë se një nga arsyet e qarta është mosnjohja e Kosovës nga pesë vende të BE-së: Spanja, Greqia, Sllovakia, Rumania dhe Qipro.

“Banorët në Kosovë mendojnë se fakti që 5 vende nuk e njohin Kosovën, kjo e bën BE-në të anshme ndaj Serbisë në shumë çështje. Këto 5 vende thonë që do ta ndryshonin qëndrimin nëse Sërbia do ta njihte Kosovës”, tha Pierre Mirel, ish Drejtor për Ballkanin tek Komisioni Evropian.

Ky perceptim në Kosovë ushqehet edhe më tej nga fakti se dy zyrtartët e lartë të BE-së, që drejtojnë sot dialogun me Serbinë, Josep Borell dhe Miroslav Lajçak, vijnë nga qeveri që nuk e kanë njohur Kosovën. Por zoti Mirel thotë se kjo nuk është e drejtë.

“Ndoshta kjo është përshtypja e popullit të Kosovës, por është e gabuar. Të marrim rastin tim, kur punoja në Komisionin Evropian. Unë jam francez dhe në rastin ta zëmë, kur autoritetet franceze kanë pasur vështirësi në lidhje me njëren apo tjetrën çështje në Ballkan, atëherë roli im, apo detyra ime ishte që të flisja me ta dhe të bëja përpjekje ppër të gjetur një zgjidhje”, thotë për Zërin e Amerikës Pierre Mirel.

“Dhe, nëse dështoja, kjo padyshim nuk kishte të bënte me faktin që unë jam francez. Nga pervoja ime ju them që kjo nuk ka ndikim.”

Profesori i Universitetit Georgetown në Uashington, Elton Skëndaj thotë se arsyeja për paknaqësinë ndaj BE-së në Kosovë, është mënyra se si funksionon EULEX-i.

“EULEX-i mbetet neutral ndaj statusit të Kosovës, ndonëse këtu ekziston një paradoks, që edhe studiuesit e kanë parasysh: EULEX-i duhet të punojë me vetë ato institucione, që përbëjnë bazën e shtetit të pavarur të Kosovës. Mendoj se kjo paqartësi përplaset me qëllimet dhe dëshirat e popullatës shqiptare të Kosovës”, tha për Zërin e Amerikës, Elton Skëndaj dhe shton se paknaqësia në Kosovë me EULEX-in rritet edhe nga pritjet e mëdha që banorët kanë pasur në zgjidhjen e problemeve të trasheguara nga misioni i OKB-së, UNMIK-u, lidhur me sundimin e ligjit dhe trajtimin e krimeve të luftës.

Shumë zyrtarë të lartë në Kosovë nuk e kanë fshehur dëshirën që Shtetet e Bashkuara të luajnë një rol më të madh, për të arritur një zgjidhje përfundimtare me Serbinë. Kjo pasqyron në një farë mënyre mungesën e besimit tek BE-ja, si ndërmjetësuese.

“BE-ja luan rol vërtetë të rëndësishëm si ndërmjetësues në Kosovë në raport me lidhjet me Serbinë dhe në raport me komunitetin ndërkombëtar. Pra, që të ketë mundësi ta luajë rolin e ndërmjetësit, ka rëndësi mënyra se si e shohin njerëzit në atë vend rolin e saj dhe nëse e konsiderojnë atë si aktor të anshëm apo të paanshëm. Kjo ka rëndësi, pasi ekziston një grup i madh banorësh, që e shohin si të anshme dhe dy-të-tretat nuk është një grup i vogël”, vlerëson autori i hulumtimit Cameron Mailhott.

Por, për ish Drejtorin për Ballkanin Perëndimor tek Komisioni Evropian, Pierre Mirel ka arsye për optimizëm.

“Deri më tani BE-ja nuk ka kërkuar njohje. BE-ja thotë që Serbia duhet të pranojë një marrëveshje ligjërisht të detyrueshme me Kosovën, që do të lejonte normalizim të plotë të marrëdhënieve. Nëse kjo do të ndodhë dhe nuk ndodhë njohja, atëherë unë nuk mendoj që Serbisë do të lejohej t’i bashkohej BE-së”, tha për Zërin e Amerikës zoti Mirel.

Ai kujton se vendi më me ndikim në BE, Gjermania së fundmi e bëri të qartë se njohja do të ishte rruga e Serbisë drejtë anëtarësimit.

“Është e qartë se një marrëveshje përfundimtare duhet të sqarojë edhe çështjen e njohjes së Kosovës, sepse nuk mund të mendohet që dy vende që nuk e njohin njëri-tjetrin të bëhen anëtarë të BE-së”, tha zoti Scholz gjatë qëndrimit në Prishtinë më 10 qershor.

Kjo duket se erdhi si e papritur për Presidentin serb, Aleksandër Vuçiç i cili disa orë pas kësaj deklarate u takua kancelarin gjerman në Beograd.

“Ne dëgjuam sot se ka kërkesë për njohje reciproke. Asnjëherë më parë nuk kemi dëgjuar dikë në Evropë të bëjnë thirrje për njohje reciproke. Askush nuk ka folur ndonjëherë për njohje reciproke, përveç amerikanëve, që e miratuan këtë doktrinë tre vjet më parë”, tha në Beograd presidenti serb, Vuçiç.

Qëndrimet e ShBA-ve dhe BE-së ndaj pavarësisë, pasqyrohet edhe nëpër anketa, kur mendimi për Shtetet e Bashkuara ka qënë vazhdimisht pozitiv, për shkak të mbështetjes së palëkundur pro shtetësisë së Kosovës, kundrejt përshtypjeve, ndonjëherë edhe të gabuara ndaj BE-së, për shkak të pozicionit të saj neutral ndaj pavarësisë.

Sipas hulumtimit të Institutit Republikan Ndërkombëtar, shumica absolute e të intervistuarve në vitin 2022 në Kosovë besonin që SHBA është donatori më i madh i huaj, ndëkohë që donatori më i madh i huaj është Bashkimi Evropian me rreth 1.5 miliardë euro të investuara nga viti 2007 deri më 2020, sipas të dhënave zyrtare të BE-së.

Ekspertët gjithashtu vlerësojnë se megjithë pakënaqësinë me BE-në, një fakt i rëndësishëm mbetet i pandryshuar.

“Nëse do e bëje një hulumtim ku do pyesje a dëshironi liberalizim vizash dhe t’i bashkoheni BE-së, unë iu garantoj që mbi 90% do thonin po. Po, ka njerëz që nuk janë të kënaqur ndërsa ata mendojnë pse BE-ja nuk ka bërë aq sa duhet për të ndihmuar duke e pasur parasysh që është donator më i madh?” vlerëson për Zërin e Amerikës, profesori Elton Skëndaj.

Por, arsyeja kryesore për fajësimin e BE-së është mos liberalizimi i vizave. Ky proces nisi në qershor 2012, kur Kosova mori udhërrëfyesin për liberalizim vizash me më shumë kushte, krahasuar me vendet e tjera të Ballkanit.

“Jam shumë i kënaqur të njoftoj për propozimin tonë për liberalizim vizash për qytetarët e Kosovës”, njoftonte në maj të vitit 2016 Komisioneri Evropian për Migrim, Dimitris Avramopoulos, në prani të ministrit të brendshëm të Kosovës, Skënder Hyseni në Bruksel.

Kosova, deri në miratimin e propozimit duhej të ratifikonte marrëveshjen për shënimin e kufirit me Malin e Zi dhe të arrinte rezultate në luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit.

Një ditë më pas, kryediplomatja e BE-së, Federica Mogherini në fjalimin e mbajtur në Parlamentin e Kosovës foli e gëzuar për lajmin.

“Sot nuk është ditë vetëm për të festuar, por sot është ditë për të parë drejt të ardhmes sonë të përbashkët”, tha zonja Mogherini në Prishtinë më 5 maj 2016.

Por, festa nuk zgjati dhe u deshën edhe dy vjet të tjera derisa Komisioni Evropian bëri rekomandimin përfundimtar për liberalizim vizash për Kosovën.

“Ne mund të konfirmojmë se Kosova ka përmbushur të gjitha kriteret e udhërrëfyesit për liberalizim e vizave. Nuk ka qenë e lehtë, e dimë këtë”, tha Komisioneri Avramopoulos.

Në shtator të vitit 2018 Parlamenti Evropian votoi pro nisjes së negociatave të brendshme për këtë çështje.

“Kredibiliteti i Parlamentit është jo pak në rrezik. Kosova i ka përmbushur të gjitha kushtet për liberalizim vizash. Unë ju kërkojqë të votoni pro. Qytetarët e Kosovës e meritojnë këtë”, tha para euro deputetëve raportuesja e Parlamentit Evropian për Liberalizim Vizash, Tanja Fajon.

“Vizat do të duhej të ishin liberalizuar deri më tash. Ky vendim nuk është marrë për shkak se disa vende anëtare e kanë kundërshtuar pasi kishin vlerësim ndryshe në lidhje me përmbushjen e kushteve nga Kosova. Prandaj, kjo çështje është bllokuar prej katër vjetësh. Unë e kuptoj që qytetarët e Kosovës e konsiderojnë këtë si diskriminim”, tha për Zërin e Amerikës, Pierre Mirel, ish Drejtori për Ballkanin tek Komisioni Evropian.

Më 13 tetor Këshilli i BE-së, me propozimin e Çekisë e ka futur në rend dite diskutimin e kësaj çështjeje, por deri tek udhëtimi pa viza kërkohen edhe një mori procedurash dhe votimesh brenda strukturave të BE-së:

• Procesi mund të ecë para nëse Ambasadorët e BE-së votojnë pro nisjes së negociatave brenda bllokut evropian.
• Nëse kjo fazë kalohet, atëherë fillojnë diskutimet mes tre shtyllave të bllokut: Komisionit, Parlamentit dhe Këshillit Evropian.
• Nëse arrihet marrëveshje, atëherë ajo i shkon për miratim Ambasadorëve të BE-së.
• Më pas, Parlamenti Evropian duhet të votojë pro liberalizimit të vizave.
• Pas Parlamentit, prapë janë ambasadorët e BE-së ata që duhet të votojnë pro liberalizimit të vizave.
• Votimi i fundit duhet të bëhet nga Ministrat e BE-së.
• Nëse edhe ministrat evropian e miratojnë liberalizimin e vizave, atëherë akti ligjor duhet të nënshkruhet nga të tri shtyllat e BE-së, Komisioni Evropian, Parlamenti dhe Këshilli Evropian.
• Vendimi, përfshirë ditën kur ai hyn në fuqi, duhet të publikohet në Gazetën Zyrtare dhe me këtë merr fund odiseja për udhëtim pa viza.

Megjithë marrëdhëniet e komplikuara, ekspertpt janë të një mendimi se Ballkani Perëndimor nuk ka alternativë tjetër veç BE-së.

Të gjithë shtetasit rusë, përfshirë ata me pasaporta diplomatike, të cilët duan të hyjnë, kalojnë transit apo qëndrojnë në Kosovë, duhet të pajisen me vizë.

Ky vendim është marrë në mbledhjen e Qeverisë së Kosovës, të mbajtur më 30 shtator.

“Të gjithë shtetasit e Federatës Ruse, bartës të pasaportave të rregullta, zyrtare e diplomatike, si dhe ata që kanë leje-qëndrim biometrik valid, të lëshuar nga shtetet e zonës Shengen do të obligohen të pajisen me vizë të Republikës së Kosovës për hyrje tranzit dhe qëndrim në territorin e Kosovës”, tha kryeministri, Albin Kurti.

Më herët qytetarëve rusë me pasaporta diplomatike dhe zyrtare u lejohej hyrja, transiti dhe qëndrimi deri në 15 ditë në territorin e Republikës së Kosovës, pa vizë.

Gjithashtu, liroheshin nga nevoja për tu pajisur me vizë kosovare edhe shtetasit e vendeve për të cilët Kosova aplikon regjim vizash, por të cilët kishin leje qëndrim biometrik valid të lëshuar nga njëri ndër shtetet e Zonës Shengen.

Kjo ishte e rregulluar në vendimin e Qeverisë për kushtet e hyrjes dhe regjimit të vizave për të huajt në Republikën e Kosovës, të marrë në vitin 2011.

“Ky vendim është në raport me obligimet ndërkombëtare të Republikës së Kosovës dhe në koherencë me vendimin e fundit të Bashkimit Evropian për pezullim të marrëveshjes për lehtësim të vizave Shengen për shtetasit rusë dhe vazhdimin e masave kufizuese dhe ndëshkuese kundër Federatës Ruse, për shkak të agresionit ushtarak kundër Ukrainës”, tha zëvendësministrja e Jashtme, Liza Gashi.

Më 31 gusht, Bashkimi Evropian pezulloi marrëveshjen për viza me Rusinë si një “hap i parë i domosdoshëm”.

Për pasojë, rusët do ta kenë më të vështirë sigurimin e një vize dhe procesi do t’iu kushtojë më shtrenjtë.

Vendet e BE-së nuk kanë arritur të pajtohen për një ndalesë totale për vizat turistike për rusët, meqë vendet anëtare janë të ndara në këtë çështje.

Kievi i ka bërë thirrje BE-së që të ndalojë lëshimin e vizave për të gjithë rusët, përveç disidentëve politikë.

Ministri i Financave, Punës dhe Transfereve, Hekuran Murati, ka thënë se si shtet është fat i madh, që po tejkalohet më së liri dhe lehti në rajon kjo krizë me energji elektrike. Murati ka thënë se të gjitha shtetet tjera fqinjë, kanë ndarë buxhetin më të lartë për këtë çështje.

Ministri i Financave, Punës dhe Transfereve, Hekuran Murati, ka bërë të ditur se energjinë e kanë subvencionuar me 60 milionë euro deri tani nga 90 milionë sa ka qenë zotimi i Qeverisë, dhe se për të përfunduar i gjithë zotimi ka afat deri më 31 mars 2023.

“Çdo vendim që merret siç e kam thënë në pjesën e parë të intervistat do të realizohet. Siç e kam thënë edhe herën e kaluar përmbushja e zotimit është deri më 31 mars 2023 dhe çdo zotim që e ka bërë qeveria do të bëhet dhe do të realizohet. Si Ministri e Financave ndarjen buxhetore e kemi bërë. Shuma e ndarë deri më tani në kuadër të zotimit prej 90 milionë euro është 60 milionë euro deri tani shuma e alokuar në Ministrinë e Ekonomisë. Janë bërë dy alokime, alokimi i parë ka qenë ndarja prej 41 milionë euro dhe alokimi i dytë është prej 19 milionë euro”, tha Murti.

Murati në intervistimin nga Komisioni Hetimor për Energji tha se për shkak të subvencionimit çmimi i energjisë elektrike për kilovat është më i lirë në Kosovë se në Shqipëri.

“Përmbushja e zotimit ka afat deri më datën 31 mars 2023 dhe nuk është afat që ka skaduar, çdo afat do të përmbushet. Nëse e marrim Shqipërinë si rast konkret atje është shtuar blloku i ri tarifor – njësoj siç e kemi bërë edhe ne ku mbi nivelin prej 800 kilovat të konsumit në muaj ka tarifë tjetër. Por, nëse i krahasojmë tarifat në Kosovë tarifa nën 800 kilovat, tarifa e shtrenjtë e ditës kushton 6,75 centë kurse në Shqipëri nëse konvertohet kushton rreth 8 centë kurse mbi 800 kilovat tek ne kushton rreth 12 centë ndërsa në Shqipëri 36 centë. Për shkak të subvencionimit e kemi çmimin më të lirë prej 12 centë”, tha Murati.

Murati ka deklaruar se çdo vendim që merret nga qeveria e Kosovës është i bazuar në ligj dhe bazohet në kornizën ligjore. “Ne si ministri ndarjet i ndajmë duke u bazuar në ligj, sipas kërkesave që na vijnë. Funksioni është financimi dhe prioriteti i qeverisë”.

Kurse sa i përket asaj se ku shkojnë mjetet, Murati bëri me dije se mund të shtohet blloku tarifor, e që e ka marrë edhe Shqipëria. ai.

Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, ka bërë të ditur se fasha e energjisë elektrike për 800 kilovat në orë nuk do të hyjë në fuqi në muajin tetor, sikurse ka vendosur Enti Rregullator i Shqipërisë.

Përmes një videoje në Facebook, Rama tha se ky lajm është pozitiv, ndërkohë që iu bëri thirrje qytetarëve që ta kursejnë sa më shumë energjinë.

“Në këtë ulje të ndjeshme, ka luajtur rol rënia e temperaturave të nxehta, por s’ka dyshim se rol të rëndësishëm, ka edhe fillimi i dukshëm i një qasjeje pozitive të abonentëve familjarë, për ta kursyer energjinë. Në këto kushte, ne vendosëm që aplikimi i fashës 800kë, të mos hyjë në fuqi në 1 tetor”.

Qeveria e Kosovës ka paralajmëruar se në sezonin e dimrit do të ketë reduktime të energjisë, për shkak të mungesës së kapaciteteve prodhuese për të mbuluar kërkesën dhe çmimit të shtrenjtë të importit të rrymës. Ekzekutivi u ka bërë thirrje qytetarëve që ta kursejnë rrymën gjatë dimrit, në mënyrë që niveli i reduktimeve të ulet.

Korporata Energjetike e Kosovës (KEK), me dy termocentralet, Kosova A dhe Kosova B, mund të prodhojë energji deri në 800 megavat në orë, kurse nevojat e konsumatorëve, në ditë dimri, arrijnë deri në 1.300 megavat në orë. Diferenca tjetër sigurohet nga importi.

/Monitor.al

Eksperti i sigurisë kibernetike, Hekuran Doli në një bashkëbisedim me SYRI.net, si i përfshirë drejtpërdrejt në zbrapsjen e sulmit të hackerave në Kosovë, ka dhënë detaje në lidhje me çfarë po ndodh.

Për herë të parë, Doli ka zbuluar për SYRI.net se sulmet në Kosovë, po bëhen edhe nga infrastruktura e Agjencisë Kombëtare të Shoqërisë së Informacionit me seli në Tiranë.

Eksperti i sigurisë kibernetike, ngre dyshime në lidhje me faktin nëse AKSHI ka kontrollin e serverëve të tij, apo shërbimi që ofrojnë institucionet në Shqipëri është duke u furnizuar nga servera të tjerë, pasi AKSHI nuk e ka në zotërim të plotë infrastrukturën e tij.

Si është situata me sulmin kibernetik ne Kosovë?

Hekuran Doli: Tashmë ka kaluar më shumë se një javë që kur ka filluar sulmi kibernetik ndaj institucioneve shtetërore dhe kompanive private të Kosovës, një prej te cilave është edhe kompania që unë e drejtoj. Për fat të mirë sulmin kemi arritur ta përballojmë me sukses, pavarësisht volumit shumë të madh të tij. Megjithatë, kompanitë si Telekomi i Kosovës, kanë pësuar dëmtime nga sulmi dhe janë në proces te ri-kthimit në funksion.

A po e sulmon Kosovën i njëjti grup i Hackerave që sulmoi Shqipërinë?

Hekuran Doli: Ne nuk i kemi gjurmët e sulmit të Shqipërisë që t’i krahasojmë me gjurmët që ne zotërojmë dhe të konstatojmë drejt nëse kemi te bëjmë me të njëjtin grup të hackerave. Mirëpo, ajo çfarë dimë deri në këtë moment është se infrastruktura e Shqipërisë ka kontribuar ne masë të madhe në sulmin ndaj Kosovës. Pra një numër i konsiderueshëm i IP-ve të adresave të Shqipërisë, duke përfshire këtu edhe serverë shumë të rëndësishëm brenda infrastrukturës kritike të shtetit shqiptar, vazhdojnë edhe në këtë moment të bëjnë sulme ndaj infrastrukturës se Kosovës.

Ky fakt na orienton në disa konstatime interesante dhe alarmante njëkohësisht.

Fillimisht tregon se hackerët vazhdojnë të mbajnë prezencën e tyre, me hyrje të plotë, në infrastrukturën e AKSHI-t, dhe ketë infrastrukturë e shfrytëzojnë si proxy për të sulmuar Kosovën. Pastaj, na japin përshtypjen e një ndërlidhje në mes të këtyre dy sulmeve. Mirëpo në anën tjetër, ndryshe nga Shqipëria, ne në Kosovë ende nuk kemi vërtetuar prejardhjen e sulmit dhe gjurmët na orientojnë në drejtim tjetër, gjë që e prish ndërlidhjen në mes të dy sulmeve.

Që në fillim e kemi adresuar shqetësimin tek Departamenti për Krime Kibernetike të Policisë së Kosovës, dhe jemi të bindur se edhe ata i kanë dërguar informacionet tek institucionet në Shqipëri, mirëpo deri me tani nuk është ndërmarrë asnjë veprim sepse infrastruktura e AKSHI ende vazhdon të jetë pjesë aktive e sulmit ndaj Kosovës.

A ka përfunduar sulmi ndaj Kosovës?

Hekuran Doli: Sulmi ende vazhdon, edhe pse me intensitet shumë më të ulet se në fillim. Mirëpo nuk besojmë se sulmi ka përfunduar ose se sulmi është drejt përfundimit. Sulmet e koordinuara kibernetike zhvillohen në faza, dhe tani për tani mund të jemi ne përfundim te një faze dhe në fillim të një faze të re, e cila mund të jetë edhe më e fortë sesa kjo me të cilën jemi ballafaquar deri më tani.

REL ka pyetur edhe kompaninë Elektrosever për zbatimin e kritereve të marrëveshjes, por, deri në publikimin e këtij teksti, nuk ka marrë përgjigje.

Udhërrëfyesi për Marrëveshjen e Energjisë përcakton se, në rast të mosveprimit me kushtet e caktuara brenda 100 ditësh nga licencimi, Elektrosever-it mund t’i pezullohet ose tërhiqet licenca nga Zyra e Rregullatorit të Energjisë.

Licencimi i saj është paraparë me Marrëveshjen midis Kosovës dhe Serbisë për Energjinë, e cila është arritur në vitin 2013, por pajtimi për zbatimin e kësaj marrëveshjeje, apo udhërrëfyesin, është arritur më 21 qershor.

Kushtet që duhen plotësuar

Në udhërrëfyes, po ashtu, thuhet se brenda 45 ditësh, KOSTT dhe KEDS, në konsultim me Elektrosever-in, do t’i dorëzonin ZRRE-së një plan investimi, kostot e mirëmbajtjes, si dhe humbjet në rrjet, bazuar në analizën e infrastrukturës ekzistuese.

Brenda 21 ditësh, pastaj, ZRRE-ja do t’i miratonte këto plane në parim.

KOSTT konfirmoi për REL-in se pjesën e marrëveshjes me të, Elektrosever nuk e ka përmbushur.

“Trysnia” e faktorit ndërkombëtar

Problemi i rrymës në veri

*Video nga arkivi i Radios Evropa e Lirë: Çka thonë qytetarët e anketuar në veri për pagesën e rrymës në këtë pjesë

Psikologë, sociologë dhe prindër në Kosovë shprehen të shqetësuar për gjendjen psikologjike dhe sociale të fëmijëve, të cilët nuk kanë nisur ende vitin shkollor.

Mësimdhënësit e të gjitha institucioneve publike janë në grevë, me kërkesën për mbështetje financiare prej 100 eurosh në muaj. Përjashtim bëjnë vetëm disa mësimdhënës që individualisht kanë nisur t’i mbajnë orët.

Greva, përndryshe, ka lënë jashtë shkollave afro 300.000 nxënës. Dhe nuk ka asnjë datë të mundshme për fillimin e mësimeve.

Arlinda Bajra është nënë e dy fëmijëve, të cilët, nga 1 shtatori, do të duhej t’i ndiqnin mësimet në një shkollë fillore në Prishtinë – njëri në klasën e gjashtë dhe tjetri në të nëntën.

Ajo thotë se është e shqetësuar që fëmijët e kalojnë ditën pa aktivitete mësimore, përveç në disa kurse private që i ka angazhuar.

“Janë me orar të pushimeve verore. Vazhdojnë të rrinë deri në orët e vona të mbrëmjes, me telefon, televizor… dhe zgjohen shumë vonë nga gjumi. Sa kanë qenë në pushime, kanë lexuar ndonjë roman. Tani më thonë: nuk lexojmë se nuk jemi në shkollë”, rrëfen Bajra për Radion Evropa e Lirë.

Fëmija që do të duhej të niste klasën e gjashtë, thotë ajo, nuk e njeh ende as kujdestaren e klasës dhe nuk e di se si zhvillohet mësimi me arsimtarë, meqë, deri më tash, kishte një mësuese.

Prokshi: Greva thyen vullnetin për mësimnxënie

Dafina Prokshi, psikologe, thotë se situata si kjo dhe të ngjashme kanë ndikim negativ te nxënësit, qoftë në gjendjen e tyre psiko-sociale, qoftë në performancën akademike.

“Fëmijët, në shtator, përgatiten emocionalisht të njihen me një fazë tjetër të jetës – shumë kruciale për ta – e që është identiteti i tyre në rrethin shoqëror. Ai ndërtohet nga ndërveprimi me mësimdhënësit”, thotë Prokshi, e specializuar në fushën e psikologjisë sociale-organizative dhe këshillim-psikoterapi.

Kjo gjendje, thotë Prokshi, mund t’ua thyejë nxënësve vullnetin për mësimnxënie.

Dhe nëse grevat zgjasin, ka rrezik që ata “të pajtohen me një rutinë joarsimore”, thotë ajo.

Sipas saj, kjo do t’i prekte më shumë fëmijët e grup-moshave më të vogla, përkatësisht të nivelit parashkollor dhe të mesëm të ulët.

Në Kosovë ka pasur edhe më herët greva nga mësimdhënësit.

E fundit ka qenë në vitin 2019, kur gjysmëvjetori i dytë i mësimeve ka nisur me tri javë vonesë nga pakënaqësia e mësimdhënësve me Ligjin për paga.

Orët e humbura nuk janë kompensuar asnjëherë, përkundër kërkesës së Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë.

Krasniqi: Thyerje emocionale për fëmijët

Artan Krasniqi, sociolog në Universitetin e Prishtinës, thotë se fëmijët dhe shkolla krijojnë një lidhje të posaçme – fëmijët “përgatiten emocionalisht” që mësimet të fillojnë.

“Në secilën familje ndodhin përgatitjet e para, sidomos fëmijë filloristë mezi presin të nisë shkolla. Është thyerje shumë e madhe emocionale kur iu thua që shkolla nuk nis”, thotë Krasniqi për Radion Evropa e Lirë.

Te nxënësit më të rritur, shton ai, është një efekt tjetër: mungesa e orëve të mësimit rrezikon t’ua humbasë interesimin për shkollë.

“Iu krijohet një ndjenjë se bën edhe pa shkollë dhe se mësimi mund të mos fillojë më 1 shtator. Magjia e arsimit është: shkolla nuk duhet ta refuzojë nxënësin e as nxënësi nuk mund ta refuzojë shkollën. Kur njëra palë prish këtë marrëveshje, humb kjo magji dhe humb serioziteti”, thotë Krasniqi.

Deri kur në grevë?

Sindikalistët e arsimit, që organizojnë grevën, thonë se nuk do të heqin dorë, derisa të plotësohet kërkesa e tyre për mbështetje financiare prej 100 eurosh në muaj për të gjithë punonjësit e arsimit, deri në fillimin e zbatimit të Projektligjit për paga.

Qeveria e Kosovës thotë se ky projektligj, që parasheh rritje të pagave për mësimdhënësit, do të dalë në miratim së shpejti, dhe kërkon hapjen e shkollave.

Thirrje të ngjashme ka bërë edhe presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani.

Cilësia e arsimit

Në një raport të publikuar në vitin 2020, Banka Botërore ka vlerësuar se nxënësit në Kosovë “kanë ngecje të madhe në mësimnxënie”.

Në dy teste të PISA-s – program ndërkombëtar për vlerësimin e nxënësve – Kosova ka dalë gati në fund të listës.

Ekspertë të fushës së arsimit thonë se pandemia e koronavirusit ka ndikuar, po ashtu, në mësimnxënie.

Gjatë dy vjetëve të parë të pandemisë, më 2020 dhe 2021, nxënësit kanë kaluar në mësim online, apo nga distanca, në disa periudha të ndryshme kohore.

Janë ende edhe disa muaj përpara, por përgatitjet kanë nisur. Madje, ka kohë edhe tetë javë, por kjo nuk do të thotë që Berlini zyrtar të mos fillojë përgatitjet për mbajtjen një takimi.

Në fakt, ky takim për Gjermaninë, mund të jetë një nga shumë të tillë, por për gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor, Kosovën, Shqipërinë, Serbinë, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Bosnje e Hercegovinën, është vetëm një si ky. Bëhet fjalë për Procesin e Berlinit.

Në një takim të tillë, kontaktet mes liderëve të këtyre vendeve janë të pashmangshme. Aq më tepër kur vetë takimi u kushtohet këtyre shteteve.

Sidoqoftë, RTKlive ka pyetur në Qeverinë e Gjermanisë mbi mbajtjen e Procesit të Berlinit.

“Samiti i Procesit të Berlinit do të mbahet me 3 nëntor në Berlin”, thanë në përgjigje me shkrim për RTKlive, nga Zyra për Media në Qeverinë e Gjermanisë.

“Një takim të tillë e ka deklaruar kancelari Olaf Scholz, javën e kaluar në një konferencë për media gjatë qëndrimit të tij në Pragë (Çeki)”, shpjegojnë nga Qeveria gjermane.

Ndërkohë, ditëve të fundit, ka pasur raportime nga disa media në rajon, se pritet të mbahet një takim trepalësh mes kancelarit Scholz,  kryeministrit kosovar, Kurti dhe presidentit serb, Vuçiq.

Sipas këtyre raportimeve,  të bazuar në burime të paidentifikuara, një takim të tillë do të ketë, por dilema është nëse do të mbahet para takimit në kuadër të Procesit të Berlinit apo pas tij.

Në lidhje me këtë çështje, RTKLive ka kërkuar sqarime nga Qeveria e Gjermanisë, përkatësisht zyra e kancelarit Olaf Scholz.

“Nuk ka takime të tjera si ato që përmendët ju, për të cilat mund t’ju konfirmoj në këtë moment”, deklaron Qeveria e Gjermanisë për RTKlive, duke kërkuar mirëkuptim.

“Kërkojmë mirëkuptimin tuaj sepse ne nuk mund të parashikojmë përmbajtjen e bisedimeve”, shkruan në përgjigje, pasi RTK pyeti për temat që mund dhe pritet të diskutohen.

Ndërkohë, sot në Kosovë pritet të mbërrijë emisari special për bisedimet Kosovë-Serbi, sllovaku Miroslav Lajçak, i cili për herë të parë do të ketë në krah edhe dy këshilltarët e caktuar për këtë çështje, njëri nga kancelari gjerman, Scholz dhe tjetri nga presidenti francez, Macron.

Ata pritet të takohen me kryeministrin Albin Kurti kurse pas Kosovës, do të udhëtojnë drejt Serbisë, ku pritet të takohen me presidentin e vendit fqinj, Vuçiq.

Aktualisht, të interesuar për këtë pjesë të Ballkanit, me të emëruar specialë, janë BE-ja, SHBA-ja, Gjermania, Britania e Madhe, Greqia e së fundi edhe Sllovenia.

Problemet me shërbimin e internetit në institucionet e Kosovës, sipas zëdhënësit të Qeverisë, Përparim Kryeziu, vijnë si pasojë e një sulmi kibernetik.

Ai tha në një postim në Facebook, më 6 shtator, se kjo është identifikuar nga ekipi i sektorit të sigurisë kibernetike në Agjencinë e Shoqërisë së Informacionit në bashkëpunim me ekspertët e jashtëm.

“Sulmi kibernetik nuk ka depërtuar brenda infrastrukturës se rrjetit kompjuterik shtetëror pasi që është bllokuar nga pajisjet përkatëse të sigurisë”.

“Është identifikuar që sulmi kibernetik ka ardhur nga jashtë Kosovës dhe si target ka pasur IP-në në të cilën kanë qenë të publikuar disa ueb faqe të institucioneve të Republikës së Kosovës”, tha ai, duke mos dhënë detaje se për cilin vend jashtë Kosovës bëhet fjalë.

Kryeziu tha se momentalisht gjendja është stabile, shërbimi i internetit si dhe shërbimet tjera online dhe ueb faqet janë funksionale dhe të qasshme.

Ministri i Brendshëm i Kosovës, Xhelal Sveçla, ka thënë se një e mitur 11-vjeçare, e cila është dhunuar nga pesë të dyshuar më 27 gusht në Prishtinë, është dhunuar për më shumë se një vit.

Sveçla ka thënë se autoritetet e sigurisë kanë dalë me këto informacione gjatë hetimeve që janë duke u kryer për rastin.

“Përgjatë hetimeve, kemi kuptuar se nuk bëhet fjalë për një rast, fatkeqësisht nuk bëhet fjalë as për dy raste, por bëhet fjalë për më shumë raste të keqpërdorimit dhe dhunimit të të miturës 11-vjeçare”.

Sveçla ka thënë se i ka bërë thirrje kryeshefit të Inspektoratit Policor të Kosovës, që të gjithë hetuesit policorë të përfshirë në këtë rast, të thirren në cilësinë e dëshmitarëve, për të marrë sa më shumë informacione.

Sipas ministrit, në këtë rast është përfshirë Prokuroria, Qendra për Punë Sociale dhe Agjencia e Kosovës për Forezikë.

“Të gjitha informatat e deritanishme na tregojnë për dështime të njëpasnjëshme të institucioneve përgjegjëse, për të mbrojtur këtë të mitur, dhe për të identifikuar se çfarë ka ndodhur, por edhe për identifikim të të gjithë dhunuesve, pasi të gjithë nuk janë të arrestuar”.

Rastin e dhunimit të 11-vjeçares, institucionet e drejtësisë po e trajtojnë për dy vepra të ndryshme penale.

Veç masës së paraburgimit prej 30 ditësh për pesë të dyshuarit për dhunimin e të miturës, e njëjta masë është caktuar edhe për gjashtë të dyshuar tjerë, të cilët siç pretendohet nga institucionet e drejtësisë, në muajin qershor kanë trafikuar, dhunuar dhe shfrytëzuar të miturën për shërbime seksuale.

Të hënën në Prishtinë është protestuar për të tretën herë me radhë me thirrjet kundër dhunës ndaj vajzave dhe grave.

Në protestën e 5 shtatorit, protestuesit kanë kërkuar shkarkimin e kryeprokurorit të Prokurorisë Themelore në Prishtinë, Kujtim Munishi.

“Ne do të vazhdojmë të jemi këtu deri sa Prokuroria të na tregojë përfundimisht që është me viktimat e jo dhunuesin”, ka thënë një protestuese.

Dorëheqjen e Munishit më 4 shtator e ka kërkuar ministrja e Drejtësisë e Kosovës, Albulena Haxhiu, e cila po ashtu ka thënë që duhet të merren veprime edhe ndaj “prokurorëve dhe gjyqtarëve që nuk po i kryejnë detyrat e tyre”.

Deri më tani, lidhur këtë rast dhunimi kanë dhënë dorëheqje, drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Kosovës, Samedin Mehmeti, dhe Ali Gashi nga Shërbimi Korrektues i Kosovës.

Të dhënat e Policisë së Kosovës tregojnë për dhjetëra raste të dhunës seksuale, të raportuara çdo vit.

Sipas Rrjetit të Grave të Kosovës, numri më i madh i viktimave të kësaj dhune janë vajza të moshës 13 deri në 16-vjeçare.

Kodi Penal i Kosovës parasheh dënime nga 2 deri në 15 vjet burgim për dhunime e sulmet tjera seksuale.

Me thirrjet “Shkarkoni gjyqtarët dhe prokurorët patriarkalë”, “Asnjë më”, “Gra armatosuni”, “Nuk durojmë më”, qindra qytetarë u mblodhën për herë të dytë brenda një jave në Prishtinë, për të shprehur revoltën ndaj dhunës seksuale ndaj grave dhe vajzave.

Protestuesit fillimisht më 5 shtator ndaluan para ndërtesës së Qeverisë, Policisë, Këshillit Gjyqësor të Kosovës dhe, pastaj para Këshillit Prokurorial, ku kërkuan edhe shkarkimin e kryeprokurorit të Prokurorisë Themelore në Prishtinë, Kujtim Munishi.

“Ne do të vazhdojmë të jemi këtu deri sa Prokuroria të na tregojë përfundimisht që është me viktimat e jo dhunuesin”, tha një protestuese.

Dorëheqjen e Munishit më 4 shtator e ka kërkuar ministrja e Drejtësisë e Kosovës, Albulena Haxhiu, e cila po ashtu ka thënë që duhet të merren veprime edhe ndaj “prokurorëve dhe gjyqtarëve që nuk po i kryejnë detyrat e tyre”.

Shkas i këtyre protestave u bë rasti i përdhunimit të një vajze 11-vjeçe, më 27 gusht, në një park të Prishtinës.

Rastin e 11-vjeçares, institucionet e drejtësisë po e trajtojnë rastin në dy vepra të ndryshme penale.

Veç masës së paraburgimit prej 30 ditësh për pesë të dyshuarit për dhunimin e të miturës, e njëjta masë është caktuar edhe për gjashtë të dyshuar tjerë, të cilët siç pretendohet nga institucionet e drejtësisë, në qershor kishin trafikuar, dhunuar dhe shfrytëzuar të miturën për shërbime seksuale.

Kërkesat e protestuesve

Protestuesit kanë disa kërkesa për Qeverinë e Kosovës. Ndër tjera ata kërkojnë legalizimin e përdorimit dhe shpërndarjes së gazit irritues për vetëmbrojtje, shkarkimin e zyrtarëve që nuk e kanë kryer punë e tyre, krijimin e njësitit të specializuar për dhunë seksuale në Policinë e Kosovës, futjen e lëndës së edukatës seksuale në shkolla dhe sigurinë si dhe drejtësi e rehabilitim për të mbijetuarat e dhunës seksuale.

Për kërkesën për përdorimin e gazit irritues për vetëmbrojtje, më 4 gusht, ministrja Haxhiu tha se janë caktuar dy grupe punuese në Ministrinë e Drejtësisë dhe Ministrinë e Punëve të Brendshme, për të bërë analizën ligjore dhe atë të sigurisë.

Me MPB-në tha se janë në komunikim edhe për të përmbushur kërkesën për krijimin e njësitit të specializuar për dhunë seksuale në Policinë e Kosovës. Ndërsa me ministrinë e Arsimit tha se janë në komunikim për të përmbushur kërkesën e protestuesve për futjen e lëndës së edukatës seksuale nëpër shkolla.

Për shkarkimin e zyrtarëve, Haxhiu tha se “disa janë shkarkuar dhe do të vijojmë edhe me të tjerë”.

E për kërkesën për sigurim, drejtësi dhe rehabilitim për të mbijetuarat e dhunës seksuale, ajo tha se ato përfshihen në shumë prej aktiviteteve të Strategjisë kombëtare për mbrojtjen nga dhuna në familje 2022-2026.

Më 31 gusht, protestë me kërkesat e njëjta ishte mbajtur në Prishtinë. Në të njëjtën ditë protesta ishin mbajtur edhe në Tiranë e Shkup.

Deri më tani, lidhur me rastin e dhunimit të të miturës në Prishtinë, dorëheqje kanë dhënë drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Kosovës, Samedin Mehmeti, dhe Ali Gashi nga Shërbimi Korrektues i Kosovës.

Kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, tha se nga Mitrovica e Veriut, ku qëndroi për vizitë, dëshiron të përçojë mesazhe të paqes, stabilitetit dhe tolerancës.

Ajo tha se autoritetet nga Serbia, përfshirë presidentin Aleksandar Vuçiq, do të jenë gjithmonë me komunitetin serb në Kosovë dhe shtoi se është e lumtur që ndodhet në Kosovë “në një moment kaq të vështirë”.

“Jam e lumtur që edhe pas provokimeve të fundit, të 31 korrikut, arritëm ta ruajmë paqen. Interes i Republikës së Serbisë dhe popullit serb është paqja dhe stabiliteti”, tha Bërnabiq.

Kryeministrja e Serbisë shtoi se vendi i saj do të vazhdojë të luftojë për popullin serb në Kosovë, në mënyrë që përmirësimi i kushteve të jetesës të shihet në terren.

Ajo theksoi se tani është koha për të formuar Asociacionin e komunave me shumicë serbe në Kosovë dhe tha se një gjë të tillë do ta përsërisë kudo që të shkojë – nga Mitrovica në Bruksel e Pekin.

“Në këtë do të vazhdojmë të këmbëngulim çdo ditë”, tha Bërnabiq.

Ajo tha se shpreson se autoritetet e Kosovës do të jenë të përkushtuara ndaj dialogut dhe “gjetjes së një kompromisi”, i cili, sipas saj, “do të jetë i nevojshëm për normalizimin afatgjatë të marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës”.

“Kjo është ajo që na duhet, jo për shkak të integrimit evropian, por për shkak të vetvetes, për shkak të asaj që duam me gjithë zemër, që është paqja dhe stabiliteti afatgjatë”, tha Bërnabiq.

Ajo vazhdoi vizitën në Manastirin Banjska në Zveçan, ku tha se “nuk ka bisedime të mëtejshme pa formimin e Asociacionit”, sepse, sipas saj, ai “është baza për normalizimin e marrëdhënieve mes dy palëve”.

Bërnabiq arriti paraditen e së hënës në Mitrovicë të Veriut, ku u prit nga përfaqësues të Listës Serbe – subjektit më të madh politik të serbëve të Kosovës – si dhe nga përfaqësues të institucioneve që punojnë në sistemin e Serbisë.

Paraprakisht u mblodhën edhe punonjës të institucioneve që financohen nga buxheti i shtetit serb. Ata mbanin në duar pankarta me fjalë përkrahëse, të tilla si: “Derisa e kemi [presidentin e Serbisë, Aleksandar] Vuçiq dhe Anën tonë, ne nuk i druhemi asgjëje”.

Kjo ishte vizita e parë e Bërnabiqit në Kosovë prej se u zgjodh kryetare e Qeverisë serbe, në vitin 2017.

Më 2 shtator, autoritetet e Kosovës lejuan vizitën e saj, në përputhje me Marrëveshjen e Brukselit për vizitat e ndërsjella të zyrtarëve politikë.

Në delegacionin e Bërnabiqit ishte edhe drejtori i Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Petar Petkoviq, dhe drejtori i Zyrës për Teknologji informative dhe e-Qeverisje, Mihaillo Jovanoviq.

“Kjo është një ditë e rëndësishme dhe e madhe për të gjithë ne”, tha Petkoviq, duke komentuar vizitën e Bërnabiqit në Kosovë.

“Falë presidentit [të Serbisë] Aleksandar Vuçiq dhe kryeministres Ana Bërnabiq, kemi arritur të investojmë shumë fonde dhe t’i fuqizojmë komunitetet serbe”, shtoi ai.

Vizita e Bërnabiqit në veri të Kosovës u zhvillua pasi Prishtina dhe Beogradi ranë dakord për shfuqizimin e dokumenteve hyrëse-dalëse, të cilat Serbia ua lëshonte qytetarëve të Kosovës qysh në vitin 2011.

Kur Qeveria e Kosovës ndërmori masa reciproke nga 1 gushti, disa serbë lokalë në veri u rebeluan dhe ngritën barrikada, për t’i penguar autoritetet në zbatimin e vendimit të tyre. Për shkak të rritjes së tensioneve, Prishtina zyrtare e shtyu zbatimin e atij vendimi për 30 ditë.

Ndërkohë, i dërguari i posaçëm i BE-së për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak, dhe i dërguari amerikan për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, ndërhynë, duke biseduar me palët si në Prishtinë, ashtu edhe në Beograd.

*Video nga arkivi: Vizita e Escobarit dhe Lajçakut në Prishtinë

Dy vendet arritën marrëveshjen për heqjen e dokumenteve hyrëse-dalëse më 27 gusht.

Megjithatë, Kosova nuk hoqi dorë nga vendimi i dytë, i cili ka të bëjë me riregjistrimin e veturave me targa serbe në targa RKS – Republika e Kosovës.

Ky proces filloi më 1 shtator dhe do të zgjasë dy muaj.

Beogradi pret negociata edhe për këtë çështje, përkatësisht propozon targa neutrale ndaj statusit të Kosovës, por këtë gjë Prishtina e refuzon.

*Video nga arkivi: Riregjistrimi i makinave

Vlerësohet se 10.000 vetura me targa si: KM (Mitrovicë e Kosovës), PZ (Prizren), UR (Ferizaj) e të ngjashme, të lëshuara nga Serbia, qarkullojnë në komunat në veri të Kosovës, të banuara me shumicë serbe.

Ato targa u hoqën në komunat në jug të Ibrit rreth 10 vjet më parë, në bazë të një marrëveshjeje midis Kosovës dhe Serbisë për lirinë e lëvizjes.

Dy vendet janë në negociata për normalizimin e marrëdhënieve qysh në vitin 2011. Procesi ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian dhe mbështetet nga Shtetet e Bashkuara.

Dy dorëheqje janë dhënë dhe dy shkarkime janë bërë për rastin e dyshimit të e dhunimit të një 11-vjeçareje në Prishtinë. Por ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu ka paralajmëruar edhe për shkarkime tjera të zyrtarëve “që nuk i kanë kryer detyrat e tyre”.

Për rastin e 11-vjeçares janë duke u zhvilluar hetimet në dy çështje të ndara penale, atë të dyshimit për dhunim më 27 gusht nga pesë persona dhe dyshimeve për trafikim, dhunim dhe shërbime seksuale në muajin qershor nga gjashtë persona tjerë.

Për të dy rastet janë arrestuar 11 persona dhe të gjithëve u është caktuar masa e paraburgimit prej nga 30 ditë.

Pas asaj që ka ndodhur ka pasur dy dorëheqje dhe dy shkarkime.

Por ministrja Haxhiu ka paralajmëruar edhe për veprime tjera ndaj zyrtarëve të përfshirë në rast.

“Ne brenda Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe Ministrisë së Drejtësisë jemi duke identifikuar persona përgjegjës që mund të ndërlidhen me rastin, në mënyrë që të marrim veprime ndaj tyre”, tha ajo në konferencën për media më 4 shtator.

Haxhiu ka kërkuar edhe dorëheqjen e kryeprokurorit të Prokurorisë Themelore në Prishtinë, Kujtim Munishi dhe ka thënë që duhet të merren veprime edhe ndaj “prokurorëve dhe gjyqtarëve që nuk po i kryejnë detyrat e tyre”.

Ajo foli edhe për kresat e organizatorëve të protestës së 31 gushtit, me të cilën qytetarët kërkuan mbrojtjen e grave dhe vajzave nga dhuna.

Kërkesat janë: Legalizimi përdorimit dhe shpërndarjes i gazit irritues për vetëmbrojtje, shkarkimin e zyrtarëve që nuk e kanë kryer punë e tyre, krijimi i njësitit të specializuar për dhunë seksuale në Policinë e Kosovës, futjen e lëndës së edukatës seksuale në shkolla dhe sigurim, drejtësi e rehabilitim për të mbijetuarat e dhunës seksuale.

Për kërkesën për përdorimin e gazit irritues për vetëmbrojtje, Haxhiu tha se janë caktuar dy grupe punuese në MD dhe MBP, për të bërë analizën ligjore dhe atë të sigurisë.

Me MPB-në tha se janë në komunikim edhe për të përmbushur kërkesën për krijimin e njësitit të specializuar për dhunë seksuale në PK. Ndërsa me Ministrinë e Arsimit tha se janë në komunikim për të përmbushur kërkesën e protestuesve për futjen e lëndës së edukatës seksuale nëpër shkolla.

Për shkarkimin e zyrtarëve tha se “disa janë shkarkuar dhe do të vijojmë edhe me të tjerë”.

E për kërkesën për sigurim, drejtësi dhe rehabilitim për të mbijetuarat e dhunës seksuale, ajo tha se ato përfshihen në shumë prej aktiviteteve të Strategjisë kombëtare për mbrojtjen nga dhuna në familje 2022-2026.

Protestuesit thanë më 31 gusht se nëse nuk përmbushen kërkesat e tyre “protestat do të masivizohen dhe radikalizohen”.

Në konferencën e përbashkët, ku u fol për vettingun në drejtësi, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti tha se mbi 200 gjykatës, nga 400 në total sa janë në gjithë Kosovën, kanë shkanë shqiptuar vetëm dënime me kusht, me gjobë ose kanë lejuar parashkrimin e rasteve për rastet e dhunës seksuale.

“Në mbi 85 për qind të rasteve viktimat ishin vajza të mitura”.

“ E rreth 140 prokurorë, nga rreth 200 sa janë në total në Kosovë, kanë lejuar parashkrimin e lëndëve për këto raste”, tha ai.

Më 2 shtator, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, kishte njoftuar edhe për dy shkarkime.

“Janë shkarkuar zyrtarë të lartë: Drejtori i Policisë Rajonale në Prishtinë dhe Drejtori për Operativë në Drejtorinë Rajonale të Prishtinës”.

Qindra qytetarë u mblodhën të mërkurën në Prishtinë, Shkup e Tiranë për të shprehur revoltën e tyre ndaj dhunës seksuale. Shkas u bë rasti i përdhunimit të një vajze 11-vjeçe, më 27 gusht, në një park të kryeqytetit.

Të gjithë qytetarët që kursejnë energjinë elektrike do të subvencionohen nga Qeveria e Kosovës.

Kështu tha kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, në një konferencë të përbashkët për media me ministrin e Financave, Hekuran Murati, më 3 shtator.

Sipas ministrit Murati, kushdo që shpenzon më pak energji elektrike në muaj, krahasuar me muajin e njejtë të vitit të kaluar, do të do të subvencionohet.

“Për shembull nëse janë shpenzuar 1000 kilovatë orë në shtatorin e shkuar dhe sivjet 900, mund të konsiderohet se është bërë kursim prej 100 kilovatëve, ose 10 për qind. Për këtë përqindje do ta mbështesim subvencionimin e faturës 20 për qind. Dyfishin e kursimit që e bëjnë qytetarët”, ka thënë ai.

Kjo dhe masa të tjera, sipas kryeministrit Kurti, do të jenë ndihmë në kuadër të pakos për përballen me inflacionin, e cila është vazhdimësi e pakos për ringjalljen ekonomike.

Kurti tha se familjet me asistencë sociale do të mbështeten me dyfishim të shumës së asistencës për një muaj. Ndërsa me nga 100 euro në nëntor do të mbështeten studentët.

Sipas tij, nga shtatori pensionistët do të marrin nga 100 euro, me nga 50 euro zyrtarët publikë, ndërsa me nga 100 euro punëtorët e ndërmarrjeve publike.

Ndërsa për punëtorët e sektorit privat u tha se Qeveria do të subvencionojë për tre muaj ato biznese që i rrisin pagat e punëtorëve, pra gjysmën e rritjes së pagës së tyre për tre muaj.

Në total, Kurti tha se do të ndahen 150 milionë euro për pakon për përballen me inflacion.

Ai tha po ashtu se shpejt do të procedohet në Qeveri e Kuvend, Projektligji për punë publike i cili ka për qëllim kompensimin për inflacion për materiale ndërtimore dhe punët përcjellëse.

Kurti: E papërgjegjshme kërkesa për rritje pagash, kur fëmijët na dalin analfabetë

“Në një Kosovë, në të cilën testet e PISA-s po na i nxjerrin ¾ e fëmijëve si analfabetë funksionalë ta shantazhosh Qeverinë, ta kërcënosh Qeverinë me rrënim të shtetit, se shkolla është shteti, është papërgjegjësi absolute. Ne nuk shantazhohemi”.

Kështu ka thënë kryeministri Kurti kur është pyetur nga gazetarët për grevistët.

Bashkimi i Sindikatave të Pavarura të Kosovës (BSPK), më 25 gusht kanë hyrë në grevë me kërkesën për ndarjen e nga 100 eurove për punëtorët, derisa të hyjë në fuqi Projektligji për pagat.

Në grevë janë mësimdhënësit, edukatorët në kopshtet publike, shërbyesit civilë në institucionet lokale dhe qendrore të Kosovës.

Sipas Kurtit, duke nxjerrë analfabetë funksionalë e duke menduar veç për paga njerëzit po përfundojnë në asistencë sociale, e që sipas tij, kjo reflektohet në zhvillim ekonomik.

“Ne duhet ta rregullojmë sistemin arsimor, por po shihni çka po ndodh, veç kërkesë për pare për të bankrotuar shtetin, për ta shkatërruar shtetin. Është papërgjegjësi totale”, tha Kurti.

Sipas tij, nuk ka munguar dialogu social me sindikatat, por ka thënë se si kryeministër takohet vetëm me kryetarin e Bashkimit të Sindikatave dhe jo me krerë të degëve sindikale.

Për muajin gusht, Qeveria e Kosovës i ka ekzekutuar pjesërisht pagat, për shkak të vonesave në përditësimin e listave të pagave.

Pagat për muajin gusht janë ekzekutuar për punonjësit e Policisë së Kosovës, ata të sistemit të drejtësisë dhe të ministrive.

Më 29 gusht, ministri Murati kishte deklaruar se punëtorët e sektorit publik që janë në grevë, nuk do të marrin pagë të plotë nga Qeveria e Kosovës.

Mosekzekutimi i pagave për punonjësit tjerë që janë në grevë, po konsiderohet joligjor dhe vendim që mund të radikalizojë formën e grevës.

Për shkak të mosekzekutimit të pagave, më 1 shtator, Sindikata e Bashkuar për Arsim, Shkencë dhe Kulturë (SBASHK), ka dorëzuar kallëzim penal në Prokurorinë Themelore në Prishtinë kundër ministrit të Financave, Hekuran Murati.

Kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, pritet të vizitojë Kosovën më 5 shtator.

Ministria e Punëve të Jashtme e Kosovës ka konfirmuar për Radion Evropa e Lirë se “i janë përgjigjur pozitivisht kërkesës” për këtë vizitë.

“Dhënia e lejes për vizitë bazohet në marrëveshjen lidhur me vizitat e ndërsjellta të përfaqësuesve politikë mes Republikës së Kosovës dhe Serbisë”, thuhet në përgjigjen e Ministrisë.

Sipas njoftimit që e ka bërë Zyra për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Bërnabiq do të realizojë një vizitë një ditore në komunat veriore të Kosovës, përkatësisht në Mitrovicën e Veriut, Zveçan dhe Leposaviq.

Sipas këtij njoftimi, në vizitë do të jetë edhe Petar Petkoviq, drejtor i kësaj zyreje.

“Kryeministrja do vizitojë qendrën e parë multimediale në veri të Kosovës… Pas kësaj ajo do të bëjë një vizitë te Manastiri i Banjskës në Komunën e Zveçanit”, thuhet në njoftim.

Zyra për Kosovën në Qeverinë e Serbisë tha se vizita e Bërnabiqit ishte lajmëruar të enjten, 72 orë para vizitës “sipas marrëveshjes për vizita zyrtare”.rel

Dhunimi i rëndë i një fëmije, i një vajze 11-vjeçare nga pesë djem në Kosovë e ka shkundur fort, Policinë e Kosovës, por duket se aspak prokurorinë dhe gjykatën, nga radhët e të cilave deri tani askush nuk ka marrë ndonjë përgjegjësi, as edhe morale.

Kryeministri i vendit, Albin Kurti, jo vetëm që nuk e ka lënë situatën të mbytet nga heshtja, por ka bërë një thirrje të fuqishme publike mesditën e së premtes duke kthyer sytë vëngër nga organet e drejtësisë.

Nga Albin Kurti

“Organet e rendit arritën t’i arrestojnë personat e dyshuar për dhunimin e vajzës 11 vjeçare. Në Policinë e Kosovës janë marrë masa e veprime. Janë shkarkuar zyrtarë të lartë: Drejtori i Policisë Rajonale në Prishtinë dhe Drejtori për Operativë në Drejtorinë Rajonale të Prishtinës. E Drejtori i Përgjithshëm ka ofruar dorëheqje.

Policia e Kosovës është duke operacionalizuar Policimin në Bashkësi. Do të fillojnë shumë shpejt në lagjet e kryeqytetit, për t’u shtrirë më pas në komunat tjera të Republikës. Kontaktet e afërta të Policisë me qytetarin shtojnë parandalimin e krimeve si dhe ngrisin cilësinë dhe shpejtësinë e shërbimeve.

Në Shërbimin Korrektues të Kosovës ka dhënë dorëheqje Drejtori i Drejtoratit për Trajtimin e të Burgosurve dhe të Miturve, si akt moral, pasi që njëri nga të dyshuarit për dhunim ka qenë në mbajtje të dënimit në institucione korrektuese për disa vepra penale.

Por ku është morali i gjyqtarëve e prokurorëve?

Aktakuza jo të fuqishme të prokurorëve mundësojnë që dhunuesit shpesh të mos ndëshkohen. Gjykatat nuk i gjykojnë rastet e dhunimeve në përputhje me ligjet në fuqi, që parashohin dënime prej më së paku 10 vitesh për dhunë seksuale ndaj personit nën moshën 14 vjeç.

Mijëra qytetarë, të mërkurën, kërkuan shkarkim të gjykatësve që kanë dhënë dënime nën minimalen e lejuar me ligj për rastet e dhunës seksuale, dhe shkarkim të prokurorëve për neglizhencë ndaj këtyre rasteve.

Po atë ditë, Ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, takoi kryesuesin e Këshillit Gjyqësor të Kosovës, kryetarin e Gjykatës Supreme dhe u.d. Kryeprokurorin e Shtetit. U theksua si e domosdoshme llogaridhënia në sistemin prokurorial e gjyqësor.

Sot është dita e tretë, ndërsa KGjK e KPK janë ende në heshtje. Asnjë fjalë lidhur me veprimet që do të ndërmarrin.

Është bërë kohë e gjatë me drejtësi selektive e të pabarabartë, barra e rëndë e së cilës bie mbi supet e viktimave, kryesisht gra dhe vajza. Mosndëshkueshmëria ndaj dhunuesve, e edhe ndaj atyre që po i sjellin këto vendime, është e papranueshme.

Shoqëria dhe shteti ynë, nuk mund të bartin koston e mospunës dhe papërgjegjësisë së prokurorëve e gjyqtarëve.”