Policia e Kosovës ka njoftuar se në orët e hershme të mëngjesit të 6 nëntorit, është djegur një objekt i një zyrtari policor serb në Leposaviq.

Sipas Policisë, rasti është duke u hetuar, ashtu sikurse rastet tjera të zjarrvënieve, që janë orientuar në javët e fundit ndaj pronave private.

Ky lajm vjen një ditë pas vendimit të Listës Serbe – partisë më të madhe të serbëve në Kosovë – për t’u larguar nga institucionet e Kosovës.

Paralajmërimet e Listës Serbe për largim nga institucionet e Kosovës kanë ardhur pas vendimit të autoriteteve të Kosovës për suspendimin e drejtorit të Policisë së Kosovës për rajonin e veriut, Nenad Gjuriq, i cili ka refuzuar që të zbatojë vendimin e Qeverisë së Kosovës për riregjistrimin e makinave që kanë targa të lëshuara nga Serbia në RKS – Republika e Kosovës.

Goran Rakiq, kryetari i Listës Serbe, ka thënë më 5 nëntor se vendimi për largim nga institucionet do të zbatohet deri në momentin kur Qeveria e Kosovës të tërheqë vendimin për riregjistrim të makinave dhe të respektojë marrëveshjet e Brukselit.

Në javët e fundit janë shtuar incidentet në veri të Kosovës, që kryesisht kanë cak serbët që po riregjistrojnë makinat në RKS.

Institucionet e Kosovës kanë fajësuar “grupet ilegale ekstremiste” për këto incidente.

Autoritetet në Kosovë kanë thënë se nga 1 shtatori deri në nëntor kanë regjistruar katër incidente të sulmeve ndaj serbëve që i janë përgjigjur kërkesës për riregjistrimin e makinave.

Deri në fund të muajit tetor besohet se rreth 20 makina me targa ilegale serbe janë pajisur me targat RKS.

Ditë më parë, Shtetet e Bashkuara kanë dënuar djegien apo shkatërrimin e pronave të atyre personave që kanë apo synojnë të riregjistrojnë makinat e tyre me targa ilegale serbe, në RKS.

Ambasadori amerikan në Kosovë, Jeffrey Hovenier, i ka konsideruar aktet e tilla “frikacake dhe kriminale”.

Plani për targat

Prej 1 nëntorit, Qeveria e Kosovës ka nisur të zbatojë planin e saj – në tri faza – për riregjistrimin e makinave me targa të lëshuara nga Serbia.

Faza e parë përfshin qortimin e shoferëve, e dyta parasheh gjobë deri në 150 euro për ata shoferë, dhe e treta targa provuese.

Zbatimi i këtij plani pritet të përfundojë më 21 prill dhe, nga ajo datë, në qarkullim do të lejohen vetëm makina me targa RKS.

Besohet se në Kosovë janë rreth 10.000 makina me targa serbe.

Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian kanë shprehur zhgënjim pse Qeveria e Kosovës nuk ka vepruar në përputhje me kërkesën e tyre për shtyrje 12-mujore të vendimit për targat.

Kosova dhe Serbia kanë nisur negociatat për normalizimin e marrëdhënieve më 2011, me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

Procesi i negociatave pritet të përfundojë me marrëveshje ligjërisht të detyrueshme.

Ndonëse Kosova deklaron se kjo marrëveshje duhet të përfshijë njohjen e ndërsjellë, Serbia nuk pranon, duke insistuar në “zgjidhje kompromisi”.

Lista Serbe, subjekti kryesor i serbëve të Kosovës njoftoi të shtunën se ka vendosur të largohen nga të gjitha institucionet e Kosovës, për shkak të asaj që e cilësuan moszbatim i marrëveshjeve të Brukselit nga autoritetet në Prishtinë.

Vendimi i serbëve të Kosovës për t’u larguar nga institucionet pasoi mospajtimin e tyre me fillimin e zbatimit të vendimit të qeverisë qendrore për targat e makinave.

“Ne kemi vendosur të largohemi nga të gjitha institucionet politike, Kuvendi, qeveria dhe nga katër komunat në veri të Kosovës, por edhe që të largohen serbët nga gjyqësori, policia si dhe stafi administrativ në katër komunat në veri“, tha kryetari i Listës Serbe, Goran Rakiq.

Zoti Rakiç tha se ka dhënë dorëheqje nga posti i ministrit për Komunitete dhe Kthim në qeverinë e Kosovës. Ai akuzoi Prishtinën për shkelje të vazhdueshme të së drejtës ndërkombëtare dhe marrëveshjet e arritura në Bruksel.

“Vendimet do të jenë në fuqi derisa Prishtina të fillojë të respektojë marrëveshjet dhe ligjin, derisa të tërheqë vendimin për targat dhe të formojë Asociacionin e komunave serbe në përputhje me marrëveshjen e parë dhe të gjitha marrëveshjet e tjera të lidhura për këtë”, tha zoti Rakiç.

Me një nëntor autoritetet e Kosovës filluan zbatimin shkallë-shkallë të vendimit për targat e makinave që duhet të përmbyllet në muajin prill të vitit të ardhshëm, me gjithë thirrjet e diplomatëve perëndimorë që i kërkuan qeverisë që të shtyjë për dhjetë muaj zbatimin e një vendimi për konvertimin e targave të makinave të lëshuara nga Serbia.

Beogradi zyrtar dhe përfaqësuesit politik të serbëve të Kosovës nuk pajtohen me vendimin e qeverisë së Kosovës për t’i zëvendësuar targat e lëshuara nga Serbia me ato të Kosovës, RKS.

Ndaj vendimit të serbëve të Kosovës reagoi shefi i kabinetit të presidentes së Kosovës, Blerim Vela, i cili në rrjete sociale shkroi se “me detyrimin e serbëve të Kosovës që të largohen nga institucionet e Kosovës, Serbia shkeli në mënyrë të njëanshme të gjitha marrëveshjet e Brukselit për shpërbërjen e strukturave të saj ilegale në Kosovë”.

Presidenti i Serbisë Aleksandër Vuçiç tha të shtunën pas mbledhjes së qeverisë së Serbisë lidhur me situatën në Kosovë, se “Serbia nuk heq dorë nga politika e përgjegjshme e paqes dhe qëndrueshmërisë”.

Zoti Vuçiç gjatë ditës zhvilloi takime edhe me ambasadorët e Kinës dhe Rusisë për siç u tha, njoftimin e tyre për gjendjen e sigurisë në Kosovë.

Pot sot Presidenti serb zhvilloi një bisedë telefonike me ambasadorin amerikan në Serbi, Christofer Hill, ku në një komunikatë të presidencës serbe citohet të ketë thënë se “Serbia është e përkushtuar që të respektojë të drejtën ndërkombëtare dhe të gjitha marrëveshjet e nënshkruara, por se serbët nga veriu i Kosovës janë të tmerruar nga shkarkimi i drejtorit të Drejtorisë Rajonale të Policisë për Rajonin e Veriut, Nenad Gjuriq dhe të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me targat”.

Ndërsa ambasadori amerikan Christofer Hill citohet të ketë kërkuar nga Serbia që të sillet me përgjegjësi dhe seriozitet dhe të mos marrë pjesë në asnjë mënyrë në rrezikimin e paqes dhe qëndrueshmërisë rajonala.

I dërguari i Bashkimit Evropian për bisedimet Kosovë-Serbi, Miroslav Lajçak shkruante sot në Twitter pas takimit të mbrëmshëm me presidentin e Serbisë Aleksandër Vuçiç se “mbështet sjelljen e përgjegjshme të të gjithëve për të treguar përmbajtje për sigurinë dhe qëndrueshëmrinë”, duke bërë thirrje që të shmanget dhuna.

Ushtruesi Drejtori i Policisë së Kosovës, Fehmi Hoti, ka suspenduar nga detyra drejtorin rajonal të policisë në Mitrovicë të Veriut, Nenad Gjuriq, i cili ka refuzuar që të zbatojë vendimin e Qeverisë sa i përket targave. Por, nga Serbia kanë dënuar këtë vendim të institucioneve në Kosovë.

Sipas njoftimit, suspendimi i Gjuriqit u bë për shkak të “mosrealizimit të autorizimeve ligjore dhe zbatimit të vendimeve zyrtare”.

Suspendimin e Gjuriqit e rekomandoi më herët gjatë 3 nëntori Inspektorati Policor i Kosovës, i cili tha se Gjuriq dyshohet për veprat penale “Sabotim” dhe “Thirrje për rezistencë”.

Petkoviq: Gjuriq u suspendua për shkak të mbrojtjes së popullit serb

Drejtori i Zyrës për Kosovën të Qeverisë së Serbisë, Petar Petkoviq, tha në një konferencë të jashtëzakonshme për media se Gjuriq u suspendua për shkak se “ai qëndroi në mbrojtje të popullit serb”.

“Ata nuk duan të marrin pjesë në persekutimin e popullit serb, sepse nuk është ky qëllimi i Marrëveshjes së Brukselit. Ku është gabimi kur Gjuriqi tha se nuk do të marrë pjesë në vendimet e [kryeministri i Kosovës,] Albin Kurtit, të cilat janë politike”, tha ai.

Petkoviq shtoi se për çështjen e suspendimit të drejtorit të policisë në veri ka biseduar edhe me të dërguarin e Bashkimit Evropian për dialogun, Mirosllav Lajçak, të cilit, siç tha, i ka treguar se Kurti “nuk ka të drejtë të zëvendësojë” drejtorin e policisë për rajonin e veriut.

Çfarë tha Gjuriq?

Më 2 nëntor, Gjuriq tha se policët në veri nuk do të zbatojë vendimin e Qeverisë për shpërndarjen e fletave qortuese, për shoferët që kanë makina me targa të lëshuara nga Serbia.

“Ne nuk mund ta zbatojmë atë vendim sepse ai është politik dhe i drejtuar kryesisht kundër komunitetit serb, të cilit i përkasim edhe ne vetë”, tha Gjuriq dhe shtoi se “patrulla të njësive të trafikut nga Prishtina janë dërguar në veri, për të ushtruar presion”.

Këtë vendim Gjuriq e kumtoi pas takimit me përfaqësuesit e Listës Serbe – partisë kryesore të serbëve në Kosovë dhe katër kryetarëve të komunave në veri, të banuara me shumicë serbe (Mitrovicë e Veriut, Leposaviq, Zveçan dhe Zubin Potok).

Gjuriq tha se me këtë vendim paraprakisht është informuar edhe drejtoria e përgjithshme në Prishtinë si dhe të gjithë akterët ndërkombëtarë.

Nenad Gjuriq në qershor të vitit 2013 ishte emëruar komandant rajonal i policisë në veri.

Emërimi i tij erdhi pasi Kosova dhe Serbia arritën marrëveshjen e parë për normalizimin e raporteve, në dialogun e ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian.

Në pikën 9 të marrëveshjes thuhej se komandanti rajonal në katër komunat me shumicë serbe emërohet nga Ministria e Punëve të Brendshme e Republikës së Kosovës.

Ndryshe, që nga 1 nëntori, autoritetet në Kosovë kanë thënë se qytetarëve që kanë makina me targa ilegale (KM), do të marrin fleta qortuese.

Kjo është faza e parë e planit prej tri etapash, që Qeveria e Kosovës ka thënë se do të zbatojë nga 1 nëntori deri më 21 prill të vitit 2023, sa i përket riregjistrimit të makinave në targat RKS (Republika e Kosovës).

Faza e dytë parasheh gjobë prej 150 eurosh për shoferët që kanë makina me targa serbe, ndërkaq në fazën e tretë do të përdoren targa provuese. Pas 21 prillit, sipas Qeverisë, nuk do të lejohet qarkullimi i makinave që nuk kanë targa RKS.

Në katër komunat në veri të Kosovës, të banuara me shumicë serbe (Mitrovicë e Veriut, Zveçan, Leposaviq dhe Zubin Potok) vlerësohet se janë deri në 10.000 automjete me targa ilegale serbe.

Këto targa i lëshon Serbia dhe bartin akronime serbe të qyteteve të Kosovës, si: KM, GL, PR, UR e të tjera.

Në javët e fundit janë shtuar incidentet në veri, që kanë pasur në cak kryesisht serbët që kanë riregjistruar makinat e tyre në RKS.

Vendimi për riregjistrimin e makinave fillimisht ishte paraparë të hynte në fuqi më 1 gusht, por u shty për një muaj për shkak se serbët lokalë ngritën barrikada në shenjë pakënaqësie ndaj këtij vendimi.

Pak para se të skadonte afati për riregjistrim më 31 tetor, Qeveria e Kosovës njoftoi për planin e saj me tri faza për targat.

Ambasadori i Gjermanisë në Kosovë, Jorn Rohde, ka thënë se do të donte të shihte përfaqësuesit e serbëve të Kosovës që “të kontribuojnë në mënyrë konstruktive në depërshkallëzimin” e situatës në Kosovë.

“Për shembull, duke u shpjeguar qytetarëve serb të Kosovës realitetin se në Kosovë duhet të përdorni targa të Kosovës”, ka shkruar Rohde në Twitter, më 1 nëntor.

Ai i ka bërë këto komente, në ditën kur Qeveria e Kosovës ka nisur zbatimin e planit që përmban tri faza, për riregjistrimin e makinave me targa që i lëshon Serbia dhe konvertimin e tyre në targa RKS, apo Republika e Kosovës.

Faza e parë përfshin qortimin e shoferëve, e dyta parasheh gjobë deri në 150 euro për ata shoferë, dhe e treta targa provuese.

Zbatimi i këtij plani pritet të përfundojë më 21 prill dhe, nga ajo datë, në qarkullim do të lejohen vetëm makina me targa RKS.

Serbia, e cila ushtron kontroll mbi serbët në veri, i kundërshton ato dhe insiston në targa neutrale ndaj statusit të Kosovës.

Ndërkaq, Lista Serbe – partia më e madhe e serbëve në Kosovë – ka paralajmëruar rezistencë të ashpër qysh në momentin kur do të shqiptohet gjoba e parë lidhur me targat.

Poashtu, ajo ka paralajmëruar bllokimin e rrugëve në veri dhe vendkalimet kufitare me Serbinë, në rast se autoritetet e Kosovës konfiskojnë automjetet me targa të lëshuara nga Serbia.

Zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi, në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, më 1 nëntor, ka thënë se deklaratat e Listës Serbe “tregojnë se qytetarët nuk po mund të marrin vendime” lidhur me riregjistrimin e makinave të tyre që kanë targa jolegale dhe konvertimin e tyre në targa RKS, “por dikush tjetër po merr vendime për ta dhe po i detyron ata që ende të mbeten në sferën ilegale”.

“Fakti që duhet të ketë këso kërcënimesh, tregon se qytetarët janë të interesuar të integrohen, janë të interesuar që t’i përdorin apo shfrytëzojnë incentivat (lehtësimet) tatimore dhe doganore që i ka ofruar Qeveria e Kosovës, por një forcë më e madhe po i saboton dhe po i pengon ata në këtë drejtim”, tha Bislimi.

Sipas rregulloreve në fuqi, secila makinë që hyn në Kosovë i nënshtrohet akcizës, tatimit në import dhe tatimit mbi vlerën e shtuar.

Por, autoritetet e Kosovës thonë se pagesa e tarifave nuk do të vlejë për ata qytetarë që do t’i riregjistrojnë automjetet me targa RKS. Ata gjithashtu do të lirohen edhe nga tarifa për targën, tarifa për pajisje me certifikatë të regjistrimit të automjetit dhe taksa administrative në Qendrën e Regjistrimit të Automjeteve.

Ministria e Punëve të Brendshme e Kosovës i ka thënë të hënën Radios Evropa e Lirë se të gjithë pronarët e makinave me targa serbe, do të mund të përfitojnë nga lehtësirat e riregjistrimit të makinës me targa RKS deri më 30 mars.

Pas kësaj date, riregjistrimi është i mundshëm deri më 21 prill, por pa lehtësira.

Në nëntor 1999, në fshatin Kishnicë, afër Prishtinës, në shtëpinë e Sabit Krasniqit, u gjet një listë me 20 emra të paramilitarëve serbë.

Ata kishin vendosur shtabin operativ paramilitarë dhe nga shumë burime dëshmohet se nga kjo bazë shkonin e bënin krime ndaj popullatës civile shqiptare nëpër shumë pjesë të Kosovës.

Bazuar në listën me emra e mbiemra dhe në adresat e tyre, rezulton se këta paramilitarë janë nga Kosova me përjashtim të njërit që ishte nga Kurshumlija.

Një pjesë prej tyre, krime kanë kryer edhe në fshatin Kishnicë. Për këto krime kanë dëshmuar Musa Gashi dhe Bajram Gashi, që kanë shpëtuar nga kjo masakër.

Në listën e gjetur janë këta emra:
Berisha Ruzhdi – Bekim, rom
Iliq Stalin – Velko
Paniq Pavli – Sinisha, Prelloc i Prishtinës
Cvejiq Lubisha – Lan, Hallaq i Madh – Lipjan

Vukadinoviq Jovan – Njegosh, Kurshumli
Andriq Mirko – Drashko, Prishtinë
Dikiq Branko – Nebojsha, prilluzhë
Krastiq Rade – Svetisllav, Skullan i Lipjanit

Selishnik Jelica – Tomisllav, Kishnicë

Sinisha Jovanoviq, Kishnicë
Jovan Karaxhiq, Kishnicë
Goran Trajkoviq, Kishnicë

Boban Trajkoviq, Kishnicë
Dejan Trajkoviq, Kishnicë
Predrag Gjorgjeviq, Kishnicë

Petar Saveliq, Kishnicë
Mile Bulajiq, KIshnicë
Gjorgje Bulajiq, KIshnicë

Zhivorad Mitiq – Zhiko, Kishnicë
Dragan Mitiq – Burdo, KIshnicë
Dragan Miliq, Kishnicë
Zoran Trajkoviq, Kishnicë
Mike Iliq, Graçanicë
Dushan Iliq, Graçanicë

Express

Ministri i Brendshëm i Kosovës, Xhelal Sveçla, ka thënë se Policia e Kosovës, nga dita e martë, do të nisë së zbatuari planin e Qeverisë së Kosovës për makinat me targa serbe që qarkullojnë brenda shtetit.

Ky plan – në tri faza – nis së zbatuari më 1 nëntor deri më 21 prill të vitit 2023.

Sipas Sveçlës, më 1 nëntor fillon shqiptimi i masës së qortimit për pronarët e makinave me targa serbe “ me kërkesën që të njëjtit të drejtohen në cilëndo nga Qendrat e Regjistrimit të Automjeteve për të regjistruar mjetet e tyre me targa RKS”, referencë për Republikën e Kosovës.

“Ftoj të gjithë qytetarët tanë të cilët posedojnë mjete të pajisura me targa ilegale ‘PR’, ‘KM’, ‘PZ’, ‘GL’, ‘UR’, ‘PE’, ‘DA’ apo ’ĐA’ nga 10 qershori i vitit 1999 deri më datë 21 prill 2022, që të regjistrojnë mjetet e tyre me targa RKS dhe kështu të përmbyllim me sukses këtë proces që kontribuon drejtpërdrejtë në sigurinë publike, sigurinë në trafik dhe kthimin e ligjshmërisë në vend”, ka thënë Sveçla përmes një postimi në Facebook.

Targat që lëshojnë autoritetet serbe konsiderohen të paligjshme nga autoritetet në Kosovë, mirëpo deri më tani janë toleruar në veri të Kosovës.

Çfarë parasheh plani i Qeverisë?

Plani i Qeverisë së Kosovës është bërë i ditur më 28 tetor, ndonëse paraprakisht ka ekzistuar një vendim që ka pasur 31 tetorin si afatin e fundit për riregjistrim të makinave me targa serbe në RKS.

Pas qortimit, faza e dytë e planit për targa parasheh gjobë prej 150 eurosh për pronarët e makinave me targa të tilla, duke nisur nga 21 nëntori deri më 21 janar.

Sipas vendimit qeveritar, më vonë do të përdoren targat provuese, dhe pas 21 prillit, në Kosovë nuk do të mund të qarkullojnë makinat me këto targa.

Ministria e Punëve të Brendshme i ka thënë të hënën Radios Evropa e Lirë se të gjithë pronarët e makinave me targa serbe, do të mund të përfitojnë nga lehtësirat e riregjistrimit të makinës me targa RKS – Republika e Kosovës – deri më 30 mars.

Pas kësaj date, riregjistrimi është i mundshëm deri më 21 prill, por pa ofruar lehtësira.

Çfarë do të thotë kjo?

Sipas rregulloreve në fuqi, secila makinë që hyn në Kosovë i nënshtrohet akcizës, tatimit në import dhe tatimit mbi vlerën e shtuar.

Shembull, nëse një qytetar i Kosovës blen një makinë në vlerë prej 7.000 eurosh, të vitit 2015, deri në 2.000 kubikë, çmimi që i duhet të paguajë në doganë rritet për 2.558 euro.

Ky çmim shtesë nuk do të vlejë për ata që do t’i riregjistrojnë automjetet me targa RKS.

Përveç kësaj, ata do të lirohen edhe nga tarifa për targën, tarifa për pajisje me certifikatë të regjistrimit të mjetit dhe taksa administrative në Qendrën e Regjistrimit të Automjeteve. Të gjitha këto shërbime kapin vlerën e rreth 57 eurove.

Pra, 2,615 euro më pak për një makinë të tillë.

Zhgënjimi i SHBA-së dhe BE-së

Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian kanë shprehur zhgënjimin e tyre se pse Qeveria e Kosovës nuk ka vepruar në përputhje me kërkesat e partnerëve ndërkombëtarë.

I dërguari special i Shteteve të Bashkuara për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, pati thënë se SHBA-ja, bashkë me partnerët evropianë, i kanë kërkuar Qeverisë së Kosovës shtyrje dhjetëmujore të vendimit për targat, ndonëse besojnë se Kosova ka të drejtë të zbatojë vendimin.

Më 31 tetor, zëdhënësi i Departamentit amerikan të Shtetit, Ned Price, ka thënë se SHBA-ja ka kërkuar nga Kosova një shtyrje të plotë të afatit për riregjistrimin e makinave me targa të lëshuara nga Serbia, e jo “shtyrje të pjesshme”.

Ai ka thënë se këtë kërkesë ua kanë bërë të qartë autoriteteve në Kosovë, edhe publikisht, edhe privatisht.

“Ne kemi qenë të qartë, publikisht dhe privatisht, se komuniteti ndërkombëtar, përfshirë SHBA-në kërkon një shtyrje të plotë në zbatimin e këtyre çështjeve. Ne nuk kërkojmë një shtyrje të pjesshme, nuk kërkojmë zbatim në faza. Komuniteti ndërkombëtar i ka kërkuar Qeverisë së Kosovës për një shtyrje të plotë në zbatimin [e vendimit të targave]. Sërish, këto diskutime po vazhdojnë, diskutimet me palët në rajon, diskutimet me Bashkimin Evropian”, ka thënë mes tjerash Price.

Shikojeni si e kanë komentuar qytetarët në Prishtinë vendimin për targat

Drejtori i Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Petar Petkoviq, ka thënë të hënën se vendimi i kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, për riregjistrimin e makinave, ka qenë ”joligjor dhe i dhunshëm”, dhe se qëllimi i tij kryesor është “shtypja” e ekzistencës së serbëve në Kosovë.

Komentet e serbëve të veri të Kosovës për targat

Tensionet rreth targave

Fillimisht vendimi për targat është paraparë që të niste zbatimin më 1 gusht.

Mirëpo më 31 korrik dhe 1 gusht serbët lokalë në veri të Kosovës patën vendosur barrikada si shenjë pakënaqësie ndaj vendimit të Qeverisë së Kosovës për zbatim të vendimit për targat dhe atij për dokumentet serbe.

Vendimi për zbatim të këtyre dy vendimeve është shtyrë më pas për 1 shtator, edhe me kërkesë të mekanizmave ndërkombëtarë.

Ndërkohë është arritur marrëveshje për dokumentet për hyrje/dalje.

Kosova dhe Serbia kanë nisur negociatat për normalizimin e marrëdhënieve më 2011, me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

Procesi i negociatave pritet të përfundojë me marrëveshje ligjërisht të detyrueshme.

Ndonëse Kosova deklaron se kjo marrëveshje duhet të përfshijë njohjen e ndërsjellë, Serbia nuk pranon, duke insistuar në “zgjidhje kompromisi”.

Nga data 1 nëntor, të gjithë pronarëve të makinave me targa serbe në Kosovë, do t’iu shqiptohet masë qortimi me kërkesë për t’u drejtuar në Qendrën e Regjistrimit të Automjeteve.

Kështu ka thënë për Radion Evropa e Lirë, Nora Fetoshi, zëdhënëse në Ministrinë e Punëve të Brendshme të Kosovës.

Sipas saj, nga 21 nëntori deri më 21 janar, pronarët që kanë ende makina me targat serbe në Kosovë, do të gjobiten me 150 euro.

REL-i është interesuar për masat që do të marrin autoritetet e Kosovës për këto makina, pas vendimit të 28 tetorit të Qeverisë së Kosovës për zbatimin e vendimit për targat në tri faza.

Fillimisht Qeveria e ka pasur 31 tetorin si afat të fundit për riregjistrim të makinave me targa serbe në RKS- Republika e Kosovës.

Sipas planit të ri, nga 1 nëntori deri më 21 nëntor do të ketë masë qortuese për pronarët e makinave me targa serbe dhe nga 21 nëntori deri më 21 janar do të ketë gjobë.

Sipas vendimit qeveritar, më vonë do të përdoren targat provuese, dhe pas 21 prillit, në Kosovë nuk do të mund të qarkullojnë makinat me këto targa.

Fetoshi ka thënë për Radion Evropa e Lirë se të gjithë pronarët e makinave me targa serbe, do të mund të përfitojnë nga lehtësirat e riregjistrimit të makinës me targa RKS – Republika e Kosovës – deri më 30 mars.

Pas kësaj date, riregjistrimi është i mundshëm deri më 21 prill, por pa ofruar lehtësira.

Çfarë do të thotë kjo?

Sipas rregulloreve në fuqi, secila makinë që hyn në Kosovë i nënshtrohet akcizës, tatimit në import dhe tatimit mbi vlerën e shtuar.

Shembull, nëse një qytetar i Kosovës blen një makinë në vlerë prej 7.000 eurosh, të vitit 2015, deri në 2.000 kubikë, çmimi që i duhet të paguajë në doganë rritet për 2.558 euro.

Ky çmim shtesë nuk do të vlejë për ata që do t’i riregjistrojnë automjetet me targa RKS.

Përveç kësaj, ata do të lirohen edhe nga tarifa për targën, tarifa për pajisje me certifikatë të regjistrimit të mjetit dhe taksa administrative në Qendrën e Regjistrimit të Automjeteve. Të gjitha këto shërbime kapin vlerën e rreth 57 eurove.

Pra, 2,615 euro më pak për një makinë të tillë.

Zhgënjimi i SHBA-së dhe BE-së

Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian kanë shprehur zhgënjimin e tyre se pse Qeveria e Kosovs nuk ka vepruar në përputhje me kërkesat e partnerëve ndërkombëtarë.

I dërguari special i Shteteve të Bashkuara për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, pati thënë se SHBA-ja, bashkë me partnerët evropianë, i kanë kërkuar Qeverisë së Kosovës shtyrje dhjetëmujore të vendimit për targat, ndonëse besojnë se Kosova ka të drejtë të zbatojë vendimin.

Drejtori i Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Petar Petkoviq, ka thënë se vendimi i kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, për riregjistrimin e makinave, ka qenë ”joligjor dhe i dhunshëm”, dhe se qëllimi i tij kryesor është “shtypja” e ekzistencës së serbëve në Kosovë.

Tensionet rreth targave

Më 31 korrik dhe 1 gusht serbët lokalë në veri të Kosovës patën vendosur barrikada si shenjë pakënaqësie ndaj vendimit të Qeverisë së Kosovës për zbatim të dy vendimeve: për targat e makinave dhe dokumentet serbe.

Targat serbe konsiderohen të paligjshme nga autoritetet në Kosovë, mirëpo deri më tani janë toleruar në veri të Kosovës.

Vendimi për zbatim të këtyre dy vendimeve është shtyrë për 1 shtator, edhe me kërkesë të mekanizmave ndërkombëtarë.

Ndërkohë është arritur marrëveshje për dokumentet për hyrje/dalje.

Kosova dhe Serbia kanë nisur negociatat për normalizimin e marrëdhënieve më 2011, me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

Procesi i negociatave pritet të përfundojë me marrëveshje ligjërisht të detyrueshme.

Ndonëse Kosova deklaron se kjo marrëveshje duhet të përfshijë njohjen e ndërsjellë, Serbia nuk pranon, duke insistuar në “zgjidhje kompromisi”.

Kryetari i Komisionit Parlamentar për Punë të Jashtme dhe Diasporë, Haki Abazi, tha se vendimi për riregjistrimin e makinave në parim është i drejtë, por kërkoi që afati për këtë proces të shtyhet për dy muaj.

Në një konferencë për media në Kuvendin e Kosovës, Abazi, që është deputet i Lëvizjes Vetëvendosje në pushtet, tha më 28 tetor se një shtyrje e afatit do të ishte në “favor të interesit kombëtar” të Kosovës.

“Më shumë sesa targat e serbëve na duhet lëvizja e lirë dhe rikthimi i lëvizjes së qytetarëve tanë drejt Sarajevës. Kjo ka rëndësi të jashtëzakonshme sepse për më shumë se dy dekada qytetarëve tanë iu është ndaluar të udhëtojnë drejt Bosnjës dhe Hercegovinës. Rrjedhimisht, propozoj që data për targa të bëhet 31 dhjetori. Në këtë formë ia pamundësojmë kujtdo që ta sabotojë procesin e Berlinit dhe mundësinë që të ngrenë tensione në veriun e rëndësishme të Kosovës”, tha Abazi.

Qeveria e Kosovës, e udhëhequr nga kryeministri Albin Kurti, ka thënë se nga 1 shtatori deri më 31 tetor, qytetarët që kanë makina me targa të lëshuara nga Serbia, mund t’i konvertojnë në targa RKS – Republika e Kosovës.

Më 27 tetor, zyrtarët e Listës Serbe – partisë kryesore të serbëve në Kosovë – dhe Serbia, paralajmëruar vendosjen e bllokadave në veri, nëse Kosova pas 31 tetorit konfiskon targat dhe makinat e tyre.

Pas 31 tetorit, Qeveria e Kosovës ka paralajmëruar se nuk do të lejojë qarkullimin e këtyre makinave brenda territorit të shtetit dhe as ta kalojnë kufirin.

Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian i kanë kërkuar Kosovës që të shtyjë për dhjetë muaj procesin e riregjistrimit, por Qeveria e Kosovës, sipas SHBA-së, ende nuk i është përgjigjur kësaj kërkese.

Më 25 tetor, kryeministri Kurti deklaroi se Kosova merr seriozisht sugjerimet e aleatëve ndërkombëtarë lidhur me shtyrjen e zbatimit të vendimit për targat.

“Përveç se duam të respektohet rendi dhe ligji, gjithashtu jemi të kujdesshëm që të mos rrezikohet paqja dhe siguria. Andaj edhe kur partnerët, aleatët, miqtë tanë ndërkombëtar na japin sugjerime, ne ato i marrim shumë seriozisht dhe i analizojmë me kujdes”, ka deklaruar Kurti.

Deri më tani, Qeveria e Kosovës ka thënë se afati është shtyrë një herë, pasi vendimi për riregjistrim ishte paraparë të hynte në fuqi më 1 gusht. Por, serbët lokalë bllokuan rrugët në veri, për të kundërshtuar këtë vendim si dhe vendimin për lëshimin e dokumenteve për hyrje/dalje dhe ekzekutivi shtyu për një muaj zbatimin e vendimeve. Pak më vonë, çështjen e dokumenteve për hyrje/dalje, Kosova dhe Serbia e kanë zgjidhur në kuadër të dialogut të ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, reagoi ashpër ndaj djegies së veturave në veriun e vendit. Sipas raportimeve paraprake, po digjen veturat e qytetarëve që po i konvertojnë targat në RKS.

Osmani tha se Kosova është në luftë kundër bandave, duke aluduar strukturat ilegale në veri.

“Pakica që nuk i ka konvertuar targat, është për shkak të kërcënimeve të vazhdueshme. Lufta jonë është kundër bandave. Në luftën tonë për sundim të ligjit, presim të kemi përkrahje të aleatëve tanë”, tha Osmani. Ajo tha vendimi për targat nuk është kundër qytetarëve serbë.

“Sa i përket targave, tema që duhet të diskutohet sot është pak më ndryshe. Qytetarëve serbë që po e zbatojnë ligjin, po i konvertojnë targat në RKS, po iu djegen shtëpitë, makinat. Rasti i fundit ka ndodhur mbrëmë. Të gjitha këto veprime të strukturave ilegale e kriminale të personave që janë në listën e zezë të Amerikës, janë temë e sundimit të ligjit. Kosova është konfirmuar si shtet me më së shumti reforma në Evropë, dhe reformuesi i dytë në botë. Kjo tregon që veprimet tona kanë qenë të drejta. Asesi kundër qytetarëve serbë. Por vetë fakti që 90% të serbëve i përdorin targat legale, është dëshmi që ky vendim nuk është kundër qytetarëve serbë”, theksoi presidentja e vendit.

Kurse presidentja e Komisionit Evropian, Von der Leyen tha se rregullat duhet të respektohen, pa dashur të përgjigjet konkretisht.

“Unë mendoj që është shumë e domosdoshme që rregullat të respektohen. Rregullat janë të qarta. Në të njëjtën kohë, nëse ka periudhë tranzicioni, duhet të jetë përfshirës, duhet të shkojë siç duhet. Unë e di që po punohet për të gjetur zgjidhje, dhe uroj për përpjekjet që po bëni në kuadër të dialogut”, tha Von der Leyuen.

Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara kanë kërkuar që Kosova dhe Serbia të shmangin tensionet. Po ashtu, Kosovës i është kërkuar që të shtyjë afatin për riregjistrim për 10 muaj. syri.net

Një veturë në Leposaviq të Kosovës, që sapo kishte konvertuar targat në RKS (Republika e Kosovës) është djegur, thanë nga Policia e Kosovës.

Zëvendësdrejtori i Policisë për rajonin e veriut, Besim Hoti, tha për Radion Evropa e Lirë se ende nuk dihet se kush ia vuri flakën veturës.

“Policia e Kosovës dhe zjarrfikësit kanë dalë në vendin e ngjarjes për detyrat e tyre, por sidoqoftë mbetet të punohet në drejtim të hetimit të mëtutjeshëm për aktorët e mundshëm të këtij akti kriminal”, tha Hoti.

Djegia e veturës në fshatin Krajkovë të Leposaviqit të banuar me shumicë serbe, sipas raportit 24-orësh të policisë, ka ndodhur në orën 04:00 të mëngjesit.

Ky incident ndodhi disa ditë para se të përmbyllet procesi i riregjistrimit të makinave nga targat e lëshuara nga Serbia, në targat RKS.

Edhe në të kaluarën, autoritetet në Kosovë kanë raportuar për djegie të veturave të personave që i kanë konvertuar targat në RKS.

“Nuk kemi ndonjë informacion në këtë fazë, sepse nuk është vetura e vetme që është djegur, janë disa vetura që në këtë periudhë kohore që janë djegur dhe qytetarët janë dëmtuar në pronat e tyre, sidoqoftë mbetet të hetohet më tutje”, tha Hoti.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, gjatë një konference për media në Prishtinë, komentoi për ngjarjen në Leposaviq, por edhe për siç tha ajo, kërcënimet që serbët në Kosovë po përballen nga “strukturat ilegale”.

“Ka një kohë të gjatë që qytetarëve serbë që po respektojnë dhe zbatojnë ligjet, që po i ndërrojnë targat, si rezultat i kësaj po u digjen shtëpitë dhe makinat. Të gjitha këto veprime të strukturave ilegale dëshmojnë se kjo në esencë është çështje e sundimit të ligjit”, tha Osmani.

Edhe në të kaluarën, autoritetet kishin fajësuar strukturat në veriun e banuar me shumicë serbe, për djegien e veturave. Në shtator ministri i Punëve të Brendshme të Kosovës, Xhelal Sveçla, kishte shkruar në Twitter se “edhe një zyrtar serb i Policisë së Kosovës u sulmua nga strukturat paralele që dogjën veturën e tij me targa legale RKS. Kjo është thirrje e hapur për të luftuar institucionet e Kosovës”.

Më 31 tetor, autoritetet në Kosovë kanë thënë se skadon afati për riregjistrimin e makinave me targa të lëshuara nga Serbia në ato RKS – Republika e Kosovës.

Targat me akronime serbe për qytetet e Kosovës – sikurse KM, PZ, PR e të ngjashme – konsiderohen ilegale nga Qeveria e Kosovës.

Besohet se afër 10.000 targa të tilla qarkullojnë në katër komunat në veri të Kosovës, që banohen me shumicë serbe.

Nga Lista Serbe – partia kryesore e serbëve në Kosovë – kanë paralajmëruar për bllokim të rrugëve, nëse Kosova konfiskon veturat dhe targat. Qeveria e Kosovës, më herët kishte thënë se pas 31 tetorit, makinat me targa serbe, nuk do të lejohen të qarkullojnë në territorin e Kosovës.

Bashkimi Evropian pritet të japë 75 milionë euro si ndihmë të menjëhershme për Kosovën në përballimin e krizës energjetike.

Kështu ka bërë të ditur presidentja e Komisionit Evropian, Ursula Von der Leyen, e cila vizitoi Kosovën më 27 tetor.

“Ne do të finalizojmë të gjitha procedurat e nevojshme deri në fund të vitit që ju të mund të merrni fondin që në janar”, tha ajo në një konferencë të përbashkët pas takimit me presidenten e Kosovës, Vjosa Osmani.

Evropa aktualisht po përballet me një krizë energjetike si pasojë e luftës së Rusisë në Ukrainë. Furnizimi me gaz për ngrohje, por edhe energji elektrike është paralajmëruar se do të vështirësohet gjatë këtij dimri.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, duke falenderuar BE-në për këtë mbështetje, tha se “është vendimtare që BE-ja të “na qëndrojë pranë dhe të na mbështesë me përballje me krizat, si ajo energjetike”.

Kosova siguron shumicën e furnizimit me energji elektrike përmes prodhimit të saj me qymyr. Nevoja për import të energjisë rritet gjatë dimrit, pasi kapacitetet vendore nuk mbulojnë nevojat për gjithë vendin.

Përveç mbështetjes së menjëhershme për krizën aktuale, Von der Leyen tha se pritet të ketë një investim tjetër prej 500 milionë eurosh për të gjithë rajonin e Ballkanit Perëndimor.

“Duam t’iu ndihmojmë në pavarësinë tuaj energjetike. Qasja jonë është se do të ofojmë mbështetje të fortë për të ndërtuar kapacitete të reja, për të zëvendësuar qymyrin me energji të ripëritshme”, tha ajo.

“Po punohet në bindjen e skeptikëve për liberalizimin e vizave për Kosovën”

Përveç çështjes së energjisë që, ishte arsyeja kryesore për vizitën e Von der Leyen në Kosovë, zyrtarja e lartë evropiane foli edhe për liberalizimin e vizave për Kosovën.

“Ju dëgjoj qartë në çështjen e liberalizimit të vizave. E dini se keni një aleat dhe mua personalisht. Kosova e meriton liberalizimin e vizave. I keni përmbushur të gjitha kushtet”, tha Von der Leyen.

Rikujtojmë se Komisioni Evropian, që udhëhiqet nga Von der Leyen, tashmë ka rekomanduar dy herë liberalizimin e vizave për Kosovën.

Megjithatë, në diskutimet brenda Këshillit të BE-së, ka shtete, përfshirë Francën, që kanë vënë në diskutim kushte të reja sa i përket liberalizimit.

“Detyra jonë është të bindim të gjithë vendet e Këshillit Evropian”, ka thënë Von der Leyen.

Më 13 tetor, në takimin e grupit punues për viza të Këshillit të Bashkimit Evropian, zyrtarët e Francës kushtëzuan procesin e vizave për Kosovën me funksionalizimin e sistemit të sigurisë në Evropë, ETIAS.

Sistemi ETIAS është sistem evropian për autorizim dhe informacione rreth udhëtimit. Ky sistem elektronik mundëson verifikimin e të dhënave të qytetarëve të vendeve të treta, që nuk kanë nevojë për vizë, për të hyrë në Zonën Shengen.

Procedura ligjore për të miratuar këtë sistem ka nisur më 2016, dhe sistemi pritet të jetë plotësisht operacional brenda vitit 2023 – pa ndonjë datë të saktë.

Von der Leyen do ta vazhdojë turneun në Bosnjë e Hercegovinë më 28 tetor dhe më pas në Serbi.

Këtë turne nëpër gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor, presidentja e Komisionit Evropian do ta përmbyllë me vizitë në Mal të Zi, të shtunën, më 29 tetor.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, kritikoi ato që ai i quajti “raporte të ngrohta” midis Serbisë dhe Rusisë, duke thënë se Beogradi po dërgon sinjale se po zgjedh autokracinë.

Gjatë samitit të Ballkanit Perëndimor, që po mbahet në Prishtinë, Kurti tha se në kohën kur Rusia po vazhdon pushtimin e Ukrainës, Serbia ka arritur dy marrëveshje me Moskën, atë për furnizim me gaz edhe për tre vjet, dhe një marrëveshje për koordinim të politikës së jashtme.

“E kemi ditur për një kohë të gjatë se Serbia dëshiron t’i sigurojë të gjitha, edhe armë ruse, edhe investime kineze, fonde evropiane, por edhe tolerancë amerikane. Por pushtimi rus ka zbuluar diçka së cilës i jemi frikësuar shumë, por nuk e kemi ditur me siguri: ballafaquar me zgjedhje midis demokracisë dhe autokracisë, Beogradi çdo ditë po përçon sinjale të qarta që do ta zgjedhë këtë të fundit”, tha Kurti.

Në maj, Serbia njoftoi se ka arritur marrëveshje për furnizim me gaz rus për tre vjetët e ardhshëm. Beogradi tha se kontrata parasheh blerje të gazit me çmim tri herë më të lirë se gazi i shitur në tregjet evropiane.

Kjo marrëveshje u arrit në kohën kur Rusia nisi ndalimin e dërgesave me gaz për shtetet evropiane, duke rritur çmimet dhe duke thelluar krizën energjetike.

Ndërkaq, në shtator të këtij viti, Serbia dhe Rusia nënshkruan Planin e Konsultimeve midis ministrive të Jashtme për dy vjetët e ardhshëm.

Serbia tha se marrëveshje të tilla Beogradi dhe Moska kanë që nga viti 1996 dhe ato nënshkruhen çdo dy vjet. Por, arritja e kësaj marrëveshjeje u kritikua nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara, me Brukselin që shprehu shqetësim për “forcimin” e bashkëpunimit Serbi-Rusi.

Kryeministri Kurti tha se Serbia po refuzon që t’i bashkohet Bashkimit Evropian në vendosjen e sanksioneve ndaj Moskës për shkak të agresionit ndaj Ukrainës.

Ai tha se Serbia paraqet “kërcënim” për paqen në rajonin e Ballkanit Perëndimor.

“Po të ishte Rusia demokraci e vërtetë me shumë gjasë nuk do ta sulmonte kurrë Ukrainën. Ngjashëm, po të ishte Serbia demokraci e vërtetë, e jo një shtet me një parti ku opozita nuk ka kurrfarë gjase që të fitojë, nuk do të ishte një kërcënim kaq i madh ndaj paqes afatgjatë në rajonin tonë. Në këtë kuptim, përpjekjet e presidentit [të SHBA-së, Joe] Biden për të promovuar vlera demokratike në gjithë botën mund të shihen si përpjekje për të ruajtur paqen mes kombeve. Në të kundërtën e kësaj, autokratët ia kthejnë shpinën popullit të tyre për ta përqafuar njëri-tjetrin”, tha ai.

Serbia nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë, por ka mbështetur disa rezoluta në Kombet e Bashkuara që dënojnë Rusinë për pushtimin e Ukrainës.

Në panelin e titulluar: “Rritja e qëndrueshme, prosperiteti dhe stabiliteti në Ballkanin Perëndimor” mori pjesë edhe ambasadori amerikan në Prishtinë, Jeffrey Hovenier, i cili tha se SHBA-ja mbështet Kosovën në rrugën e saj drejt integrimit euro-atlantik.

Duke folur për dialogun midis Kosovës dhe Serbisë, që ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian, Hovenier tha se ky proces duhet të përmbyllet.

“Ne duam që dialogu të përfundojë dhe që Kosova të jetë pjesë e NATO-s”, tha ai.

Ambasadori amerikan tha se duhet të bëhet më shumë punë për rritjen ekonomike, teksa theksoi se Kosova po përballet me sfida në sektorin ekonomik dhe në tërheqjen e investitorëve të huaj.

Kryetari i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës, Ramush Haradinaj, ka thënë të premten se ka diskutuar me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurtin, për përmbajtjen e një marrëveshjeje potenciale me Serbinë.

Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë, me ndërmjetësim të Bashkimit Evropian, ka nisur më 2011.

Kryeministri Kurti u ka dërguar ftesë edhe dy partive tjera opozitare për të diskutuar për këtë çështje – Lidhjes Demokratike të Kosovës dhe Partisë Demokratike të Kosovës – mirëpo ato nuk kanë pranuar.

Haradinaj ka thënë se takimi me Kurtin ka qenë përmbajtësor.

“E diskutuam procesin, e diskutuam vetë marrëveshjen, diskutuam për sfidat që i ka Kosova në këtë proces. Mund të them se ishte takim me përmbajtje, sepse kemi diskutuar përmbajtjen e një marrëveshjeje potenciale, Kosovë-Serbi”.

Ai ka thënë se finalizimi i këtij procesi duhet të bëhet me vulën e Shteteve të Bashkuara dhe se marrëveshja do të duhej të nënshkruhej në Uashington.

“Duhet ta ketë vulën e Amerikës, jo vetëm mbështetjen e Amerikës. Për të qenë ky proces në garanca të plota, duhet të nënshkruhet edhe nga niveli i njëjtë amerikan”, ka thënë Haradinaj.

Ai po ashtu ka bërë thirrje për qasje serioze në këtë fazë të dialogut.

“Vendimet e dialogut nuk janë vendime që i ndryshon dikush më pas. Duhet të jemi sa më serioz, duke marrë parasysh shkallën e seriozitetit të akterit ndërkombëtar, duke parë sa seriozë janë Uashingtoni, Berlini, Londra, Parisi. Ne duhet ta konsiderojmë me shumë seriozitet këtë proces. Do të punojmë që Kosova të dalë e suksesshme. Nuk bëhet fjalë për agjenda tjera, as zgjedhore, as qeverisëse”.

Haradinaj nuk u është përgjigjur gazetarëve nëse në takim është diskutuar për të ashtuquajturin propozim franko-gjerman, që do të mund të ishte një kornizë e re për dialogun midis tyre, për arritjen e një marrëveshjeje ligjërisht të obligueshme për normalizimin e raporteve.

I dërguari i Shteteve të Bashkuara për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, ka thënë të mërkurën për një televizion në Kosovë, se SHBA-ja e mbështet këtë propozim dhe çfarëdo plani që shtetet evropiane sugjerojnë përmes dialogut që ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian.

“Ne mendojmë, sikurse na është shpjeguar, se ky propozim do të nënkuptonte angazhim dhe integrim më të afërt të Kosovës, dhe potencialisht të Serbisë, në integrimet euroatlantike”, ka thënë Escobar.

Escobar ka thënë se njohja reciproke “do të ndodhë”, pavarësisht se propozimi franko-gjerman, siç është raportuar, nuk përfshin njohjen reciproke.

Sipas presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, propozimi franko-gjerman konsiston në atë që shteti i tij të lejojë që Kosova të anëtarësohet në institucione dhe organizata ndërkombëtare, përfshirë Kombet e Bashkuara, në këmbim të anëtarësimit të shpejtë të Serbisë në Bashkimin Evropian.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka thënë se nuk ka marrë asnjë propozim për marrëveshjen finale.

Kancelari gjerman, Olaf Scholz, dhe presidenti francez, Emmanuel Macron përmes një letre dërguar Kurtit dhe Vuçiqit më 4 shtator, u kanë kërkuar palëve që të jenë të gatshme për vendime të vështira në dialog.

Kosova dhe Serbia kanë dallime sa i përket përfundimit të këtij procesi.

Prishtina kërkon që një marrëveshje përfundimtare të përfshijë njohjen reciproke, ndërkaq Beogradi kërkon një zgjidhje kompromisi, pa treguar se për çfarë kompromisi mund të bëhet fjalë.

Ministrja gjermane për Evropë dhe Klimë, Anna Luhrmann, do të vizitojë këtë javë Kosovën dhe në agjendën e saj janë edhe takimet me përfaqësues të institucioneve shtetërore të Kosovës.

Sipas Ambasadës gjermane, ajo do të jetë në Kosovë më 22 – 23 tetor.

Vizita e saj në Kosovë vjen në kohën kur Franca dhe Gjermania besohet se u kanë ofruar një propozim liderëve të Kosovës dhe Serbisë, që do të mund të ishte një kornizë e re për dialogun midis tyre, për arritjen e një marrëveshjeje ligjërisht të obligueshme për normalizimin e raporteve.

I dërguari i Shteteve të Bashkuara për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, ka thënë të mërkurën për një televizion në Kosovë, se SHBA-ja e mbështet këtë propozim dhe çfarëdo plani që shtetet evropiane sugjerojnë përmes dialogut që ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian.

“Ne mendojmë, sikurse na është shpjeguar, se ky propozim do të nënkuptonte angazhim dhe integrim më të afërt të Kosovës, dhe potencialisht të Serbisë, në integrimet euroatlantike”, ka thënë Escobar.

Escobar ka thënë se njohja reciproke “do të ndodhë”, pavarësisht se propozimi franko-gjerman, siç është raportuar, nuk përfshin njohjen reciproke.

Sipas presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, propozimi franko-gjerman konsiston në atë që shteti i tij të lejojë që Kosova të anëtarësohet në institucione dhe organizata ndërkombëtare, përfshirë Kombet e Bashkuara, në këmbim të anëtarësimit të shpejtë të Serbisë në Bashkimin Evropian.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka thënë se nuk ka marrë asnjë propozim për marrëveshjen finale.

Kancelari gjerman, Olaf Scholz, dhe presidenti francez, Emmanuel Macron përmes një letre dërguar Kurtit dhe Vuçiqit më 4 shtator, u kanë kërkuar palëve që të jenë të gatshme për vendime të vështira në dialog.

Dialogu për normalizimin e raporteve midis Kosovës dhe Serbisë ka nisur më 2011.

Palët kanë dallime sa i përket përfundimit të këtij procesi.

Prishtina kërkon që një marrëveshje përfundimtare të përfshijë njohjen reciproke, ndërkaq Beogradi kërkon një zgjidhje kompromisi, pa treguar se për çfarë kompromisi mund të bëhet fjalë.

Bashkimi Evropian njoftoi se Operatori i Sistemit, Transmisionit dhe Tregut të Energjisë Elektrike të Kosovës (KOSTT) dhe kompania serbe Elektrosever, më 18 tetor kanë arritur një marrëveshje teknike për zbatimin e Udhërrëfyesit për Marrëveshjen për Energjinë.

Pas nënshkrimit të marrëveshjes, sipas BE-së, Elektrosever ka dorëzuar të dhënat e konsumatorëve në veri.

BE-ja tha se marrëveshja është arritur nën ndërmjetësimin e saj, pasi Kosova kishte nisur procedurat e parapara në marrëveshje, për t’i hequr licencën kompanisë serbe Elektrosever për të operuar në Kosovë.

“BE-ja ishte njoftuar nga ana e Kosovës për inicimin e fazës 15-ditore të konsultimeve sipas nenit 8 të Udhërrëfyesit të ndërmjetësuar nga BE-ja. Si rezultat i ndërmjetësimit të BE-së, më 18 tetor KOSTT dhe Elektrosever kanë finalizuar dhe nënshkruar marrëveshjen e standardeve teknike, sipas nenit 3 të Udhërrëfyesit. Të njëjtën ditë, Elektroseveri ka dorëzuar të dhënat e konsumatorëve, sipas nenit 2 të Udhërrëfyesit”, tha për Radion Evropa e Lirë një zëdhënës i BE-së.

Blloku evropian ka bërë thirrje që palët të zbatojnë pa vonesa të gjitha obligimet që dalin nga Udhërrëfyesi, pasi me afrimin e stinës së dimrit, sipas BE-së, nuk ka kohë për të humbur.

“Ne vazhdojmë t’u bëjmë thirrje të gjithë pjesëmarrësve të rëndësishëm që të angazhohen në mënyrë konstruktive dhe të zbatojnë pa vonesa të reja obligimet e tyre që kanë mbetur nga Udhërrëfyesi”, u tha në përgjigjen e zëdhënësit të BE-së dërguar REL-it.

Më 21 qershor, Kosova dhe Serbia nënshkruan Udhërrëfyesin për zbatimin e Marrëveshjes së Energjisë, që ishte arritur më 2013 në kuadër të dialogut të ndërmjetësuar nga BE-ja.

Më 24 qershor, kompania serbe Elektrosever, ishte licencuar nga Zyra e Rregullatorit për Energji e Kosovës (ZRRE), për furnizimin me rrymë të qytetarëve të katër komunave të banuara me shumicë serbe në veri të Kosovës, si dhe për faturimin e tyre.

Por, pala kosovare kishte thënë se kjo kompani nuk i kishte plotësuar kushtet e dala nga Udhërrëfyesi, që do t’i mundësonin operimin në tregun e Kosovës.

BE-ja kishte shprehur shqetësimin për ritmin e ngadalshëm të zbatimit të Udhërrëfyesit për energji, që kërcënonte edhe të dështonte plotësisht marrëveshjen.

Udhërrëfyesi për energjinë, por edhe pajtimi midis Kosovës dhe Serbisë që qytetarët e dy shteteve të udhëtojnë vetëm me letërnjoftim – pa dokumente shtesë – përmenden si sukseset më të mëdha të dialogut të ndërmjetësuar nga BE-ja në këto dy muajt e fundit.

Burimet diplomatike i thanë REL-it se vizita e fundit në Kosovë dhe Serbi, e të dërguarit të BE-së për dialogun, Mirosllav Lajçak, krahas temave të tjera, kishte për qëllim që të bindte palët që të zbatonin pa vonesa Marrëveshjen për Energjinë.

Lajçak u takua me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti, më 13 tetor dhe katër ditë më vonë u takua me presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq. Pas takimit me liderin serb, Lajçak deklaroi se çështja e energjisë kërkon “zgjidhje urgjente”.

Një gjykatë në Prishtinë dënoi të enjten ish ministrin e pushtetit lokal në qeverinë e Kosovës, Ivan Todosijeviç, me një vit heqje lirie, nën akuzën për “nxitje të urrejtjes”, dhjetë muaj pasi Gjykata e Lartë e Kosovës anuloi dënimin e parë të vitit 2019 dhe e ktheu çështjen në rigjykim.

Ish ministri serb u shpall fajtor për shkak të komenteve të tij të viti 2019 me ç’rast e kishte cilësuar “trillim” masakrën e janarit të vitit 1999 në fshatin Reçak të Shtimes.

Por, gjykata e dënoi me një vit heqje lirie, një vit më pak sesa ishte dënuar në dhjetor të vitit 2019.

Ish ministri në muajin mars të vitit 2019 tha se “masakra e Reçakut ishte trillim”, në një manifestim që përkonte me 20-vjetorin e fillimit të bombardimeve të NATO-s që i dhanë fund luftës në Kosovë.

Ai në atë kohë mbante postin e ministrit të Administratës dhe Vetëqeverisjes Lokale në Qeverinë e Kosovës, por u shkarkua nga ish kryeministri Ramush Haradinaj.

Dënimi nxiti reagime në Beograd, përfaqësuesit e të cilit e cilësuan si mohim të lirisë së shprehjes.

Në mëngjesin e 15 janarit të vitit 1999, forcat serbe ndërmorën një sulm kundër fshatit Reçak, në komunën e Shtimes, në jug të Prishtinës. Ata hynë shtëpi më shtëpi, ndanë meshkujt më vete dhe ekzekutuan rreth 45 prej tyre. Të nesërmen, ish drejtues i Misionit Verifikues të OSBE-së në Kosovë, ambasadori William Walker, shkoi në vendin ku ishin hedhur kufomat, rrëzë një kodre dhe e quajti aktin një masakër dhe krim kundër njerëzimit, të kryer nga forcat serbe.

Ngjarja shënoi fillimin e një fushate diplomatike në përpjekje për t’i dhënë fund luftës dhe një muaj më vonë përfaqësuesit e Kosovës dhe të Serbisë u takuan në Rambouillet të Francës, në bisedimet e ndërmjetësuara nga bashkësia ndërkombëtare.

Në mars të atij viti marrëveshja e hartuar nga diplomatët ndërkombëtarë nuk u nënshkrua nga Beogradi dhe NATO-ja filloi fushatën 78ditëshe të bombardimeve që detyroi tërheqjen e forcave serbe nga Kosova dhe vendosjen e NATO-s dhe administratës së Kombeve të Bashkuara në Kosovë.

Prokuroria e Posaçme në Kosovë tha të martën se një serb i akuzuar për përfshirje në vrasjen e civilëve shqiptarë në vitin 1999 është arrestuar në Hungari në bazë të një urdhër arresti ndërkombëtar.

Prokuroria tha se i arrestuari që u identifikua me nistoret S.S. dyshohet se në pranverën e vitit 1999 mori pjesë në vrasjen e 33 civilëve shqiptarë në një lagje të qytetit të Pejës rreth 85 kilometra në perëndim të Prishtinës.

Mediet në Hungari thanë se autoritetet e drejtësisë hungareze do të vendosin nëse ai do t’u dorëzohet autoriteteve në Kosovë.

Kosova, doli nga lufta e viteve 1998-99 me mbi 10 mijë të vrarë, kryesisht shqiptarë dhe mijëra të zhdukur, për fatin e mbi 1mijë e 600 prej të cilëve ende nuk dihet asgjë,

Ajo shpalli pavarësinë e saj nëntë vjet pas luftës që mori fund me ndërhyrjen e NATO-s.

Beogradi i mbështetur nga Moska vazhdon të kundërshtojë pavarësinë e Kosovës, ndonëse normalizimi i marrëdhënieve ndërmjet të dyja palëve është kusht për integrimet e tyre evropiane.

Kushtëzimet e reja për liberalizimin e vizave për Kosovën, të iniciuara nga Franca, mund të mos kalojnë në Këshillin e Bashkimit Evropian, thotë profesori i shkencave politike në Universitetin e Oksfordit, Dimitar Bechev.

Në një takim të grupit punues për viza të Këshillit të BE-së, të mbajtur më 13 tetor, zyrtarët francezë propozuan që liberalizimi i vizave për Kosovën të lidhet me funksionalizimin e të ashtuquajturit sistem ETIAS.

Ky sistem digjital synon të bëjë evidentimin e vizitorëve që hyjnë prej jashtë BE-së në zonën e lëvizjes së lirë, Schengen.

ETIAS është dashur të nisë së funksionuari në vitin 2022, por data është shtyrë disa herë dhe tani si afat përmendet nëntori i vitit 2023.

Duke folur për Radion Evropa e Lirë, Bechev thotë se kërkesa franceze për liberalizimin e vizave për Kosovën, tash për tash, duhet të shihet vetëm si propozim.

“Këshilli (i BE-së) mund ta modifikojë në mënyrë dramatike propozimin”, thotë ai.

Në takimin e 13 tetorit u shqyrtua raporti i përditësuar teknik nga Komisioni Evropian, që konfirmon përmbushjen e kushteve për liberalizimin e vizave nga ana e Kosovës.

Nëse do të kishte pajtim mes vendeve anëtare të BE-së, atëherë ambasadorët e këtyre vendeve do ta bartnin përgjegjësinë te Parlamenti Evropian, Këshilli i BE-së dhe Komisioni Evropian, për nisjen e bisedimeve trepalëshe në lidhje me këtë çështje.

Meqë nuk kishte pajtim, diskutimet do të vazhdojnë në grupin punues të Këshillit të BE-së më 9 nëntor, ndërsa, deri atëherë, vendet anëtare do të zhvillojnë edhe konsultime ndërmjet vete.

Po ashtu, sipas burimeve diplomatike në Bruksel, vendet anëtare të BE-së kanë afat deri më 21 tetor që t’i dërgojnë komentet e tyre me shkrim lidhur me liberalizimin e vizave për Kosovën.

Në lidhje me motivin e Francës për kushtet shtesë, Bechev thotë se ajo synon forcimin e BE-së.

“[Franca] përdor zgjerimin për të nxitur rishikimin e politikave [brenda BE-së]”, thotë ai.

Franca nuk është e vetmja që mbështet idenë për ta lidhur ETIAS-in me lirinë e lëvizjes së kosovarëve. Belgjika dhe Spanja e mbështesin po ashtu, ndërsa Suedia, Holanda dhe Italia janë duke e konsideruar atë. Gjermania, megjithatë, është fuqishëm kundër propozimit.

I pyetur nëse presioni i mundshëm i Gjermanisë mund ta ndryshojë qëndrimin e Francës, Bechev thotë se “ajo ka mjaft ndikim në këtë çështje, marrë parasysh madhësinë dhe vendndodhjen e saj gjeografike”.

Radio Evropa e Lirë pyeti Ministrinë e Jashtme dhe atë të Brendshme të Francës në lidhje me kërkesat e shtetit të tyre dhe nëse ka mundësi që Parisi të tërhiqet nga ky pozicion, por, deri në publikimin e këtij teksti, nuk mori përgjigje.

“Të binden skeptikët”

Kristof Bender, zëvendësdrejtor i Iniciativës për Stabilitet Evropian, ka thënë më 14 tetor për Radion Evropa e Lirë se shtyrja e mëtutjeshme e liberalizimit të vizave për Kosovën është qasje “shkurtpamëse” dhe e dëmshme për Bashkimin Evropian.

“Të shtyhet sërish liberalizimi i vizave është thellësisht e padrejtë ndaj Kosovës dhe qytetarëve të saj. (Kjo) minon besueshmërinë dhe ndikimin e (BE-së) në Ballkan në tërësi”, ka thënë Bender.

Bender, i cili punon edhe në Institutin për Shkenca Humane në Vjenë, ka thënë se shtetet e BE-së duhet të sigurohen se vendimi për liberalizimin e vizave për Kosovën do të merret shpejt dhe “pa kushte shtesë”.

“Kjo kërkon një përpjekje reale nga shtetet anëtare që mbështesin liberalizimin e vizave për Kosovën, për t’i bindur skeptikët. Nëse nuk ka një përpjekje të tillë, skenari më i mundshëm është një vonesë e re e konsiderueshme”, ka thënë, mes tjerash, Bender.

Kosova është vendi i vetëm në Ballkanin Perëndimor, qytetarët e të cilit nuk mund të lëvizin lirshëm në zonën Schengen, të përbërë prej 26 shtetesh evropiane.

Vendet e tjera të rajonit ka më shumë se një dekadë që gëzojnë udhëtimin pa viza.

Komisioni Evropian, qysh në vitin 2018, ka konfirmuar se Kosova i ka përmbushur të gjitha kushtet e kërkuara për lëvizje të lirë.

Javën e kaluar, Komisioni, edhe njëherë, ka lëshuar një dokument, ku ka theksuar se rekomandimi i tij “mbetet plotësisht i vlefshëm”.

Përveç ndërlidhjes së liberalizimit të vizave me sistemin ETIAS, ka pasur zëra se Franca mund të nxjerrë edhe kushte të tjera, si për shembull: Prishtina të arrijë marrëveshje të riatdhesimit me të gjitha vendet anëtare të BE-së.

Nga Republika Çeke, e cila mban presidencën e Këshillit Evropian deri në fund të vitit 2022, kanë thënë disa herë se shpresojnë ta zgjidhin çështjen e liberalizimit të vizave për Kosovën gjatë mandatit të tyre.

Ministri i Mbrojtjes së Kosovës, Armend Mehaj, thotë se Serbia si një vend pro-rus operon me idenë se ‘sa më shumë territor aq më shumë e mbrojtur do të jetë’, prandaj ndodhur përball kësaj ideologjie të një vendi fqinj, ai thekson se integrimi i Kosovës është i domosdoshëm.

Ai thotë se aktualisht Kosova është e interesuar që në një afat rekord të anëtarësohet në Partneritetin për Paqe, për çka kërkon mbështetjen edhe të vendeve mosnjohëse.

Mehaj duke folur për KosovaPress konsideron se është e rëndësishme që anëtarësimi i Kosovës në organizatat botërore të sigurisë të ndodh sa më shpejt, marrë parasysh edhe situatën e brishtë të sigurisë në botë si pasojë e luftës pushtuese të Rusisë në Ukrainë dhe politikën proruse të Serbisë.

Sipas tij, krahas grupit ndërministror për Partneritet për Paqe që tashmë është themeluar, është e rëndësishme që Bashkimi Evropian dhe NATO të shohin ndryshimet pozitive në Kosovë. Derisa thekson se po i rrisin bashkëpunimet bilaterale me shumë partnerë të tjerë të NATO-s.

‘Kosova është e fokusuar në integrimin në NATO sa më shpejt, situata ka ndryshuar gjeopolitikisht, jo vetëm në rajon por në mbarë botën, është shumë me rëndësi që edhe këto katër shtete mosnjohëse të NATO-s ta mbështesin Kosovën në Partneritet për Paqe, pastaj në anëtarësimin e plotë në NATO’, thotë ai.

Derisa thotë se situata e sigurisë në vend është e qetë, ministri Mehaj thotë se janë në bashkëpunim me të gjitha institucionet e sigurisë në vend dhe se Kosova ndan vlerat e veta demokratike me të gjitha vendet perëndimore.

Sipas ministrit Mehaj, Kosova duhet që sa më parë të integrohet edhe në Bashkimin Evropian pasi që kanoset nga poltika serbe se ‘më shumë territor më lehtë me e mbrojt veten’.

‘Në përgjithësi situata në Kosovë është e qetë, jemi në bashkëpunim me të gjitha agjencitë e sigurisë së Kosovës por edhe me KFOR-in… Kosova jo vetëm që i ndan vlerat e veta demokratike sikur aleatët tanë, partnerët në NATO, por anën tjetër shihet Serbia, fqinjët tanë, si nuk i përcjellin normat ndërkombëtare por është e bashkangjitur bashkë me Rusinë. Nuk i ndanë të njëjtat vlera demokratike sikur shtetet e Evropës dhe NATO-s… Si partnerët tanë, edhe shtetet të cilat na kanë mbështetur të jetë Kosova në këtë ditë sot, t’i ngrit Kosova kapacitetet e sigurisë, me të vërtetë të integrohet në Bashkimin Evropian por edhe në NATO sa më shpejt që është e mundshme, jo vetëm si Serbia që ka tensione në stabilizim, sepse ata operojnë sikur rusët, më shumë territor, aq me lehtë më mbrojt vetën, ashtu mendojnë madhësinë e vet’, thotë Mehaj.

Ministri Mehaj ka theksuar se interesat Serbisë në Kosovë janë me qëllime të këqija.

‘Serbia kurrë si ka qëllimet e mira për Kosovën në asnjë aspekt, ne shpresojmë se një ditë ata kthehen për të mbarë e të mirë, por pjesa e dialogut e bënë të vetën’, thotë ai.

Ministri i Mbrojtjes, Armend Mehaj apelon të rinjtë që të aplikojnë në rekrutimin e radhës në FSK, ndërsa bën të ditur se ka ndryshuar kriteri për moshën, nga 23 vjeç që ishte, është bërë 25 vjeç. /KP

Kryetari i Partisë Nisma për Kosovën, Fatmir Limaj, komentoi në emisionin ‘Çim Peka Live’ në Syri Tv fjalimin e kryeministrit Edi Rama në Këshillin e Europës dhe deklaratën e tij kur i quajti kombi kosovar.

Duke iu përgjigjur deklaratës së kryeministrit Edi Rama, Fatmir Limaj tha se ka shtet kosovar dhe komb shqiptar dhe për këtë janë krenar.

“Jemi krenar për shtetin tonë, si shtetas kosovar, por etnia jonë është shqiptare dhe jemi krenar për këtë.”-tha Fatmir Limaj.

Se përse Rama përpiqet të shfajësojë Serbinë në arenën ndërkombëtare dhe sulmet ndaj Moskës për raportin e Dick Martyt, Limaj tha lufta ka gjenezë Serbinë dhe Beogradin me sponsor Rusinë.

“Raporti, gjenezë ka Serbinë dhe Beogradin. Sponsor ka pasur Rusinë. Lufta në Kosovë ishte gjenocid e masakër.”-tha Limaj.

Në manastirin e Patrikanës së Pejës, në perëndim të Kosovës, u mbajt akti ceremonial i shugurimit të patriarkut të Kishës Ortodokse Serbe (KOS), Porfirije, në fronin e kryepeshkopit të Pejës dhe patriarkut të serbëve.

Pas shugurimit, Porfirije tha në Patrikanën e Pejës se programi i tij është “paqja dhe vetëm paqja, dhe para së gjithash me fqinjët e parë, paqja është e vetmja mundësi për mbijetesën e fëmijëve tanë dhe të tyre”.

Pas liturgjisë së shenjtë, ai ftoi të gjithë besimtarët të luten për paqe.

“Ftoj të gjithë besimtarët nga ky vend që të lutemi për të gjithë njerëzit, për të gjithë vëllezërit dhe motrat, për të gjithë bashkatdhetarët dhe ata me të cilët jetojmë, e para së gjithash për vëllezërit shqiptarë, që së bashku të ndërtojmë paqen, ashtu siç ndërtuan familjet serbe me ato shqiptare, të cilat e ruajtën Patrikanën e Pejës dhe Manastirin e Deçanit në kohët e mira dhe të liga”, tha patriarku Porfirije.

Ai shtoi se një ftesë të tillë e ka bërë në fillim të fjalimit të tij, pikërisht që dikush të mos e lexojë ndryshe programin e patriarkut dhe të gjithë kishës serbe, përveç ashtu siç është shkruar në ungjij.

Porfirije theksoi se përgjegjësinë për situatën në Ballkan e kanë para së gjithash njerëzit që jetojnë atje.

“Prandaj, sot nga ky vend i shenjtë u themi serbëve dhe shqiptarëve dhe kujtdo që jeton në këto vise – gjeni forcë në veten tuaj, njihni Zotin dhe ejani të mbrojmë njëri-tjetrin, sepse dëshira për paqe është në përputhje me parimet themelore të besimit tonë dhe paqes. Është pjesë e planit të Zotit për njerëzimin dhe gjithë botën e krijuar”, theksoi patriarku serb.

Më 14 tetor, Kisha Ortodokse Serbe dhe besimtarët shënojnë festën fetare të manastirit të Patrikanës së Pejës.

Akti i shugurimit të patriarkut u bë një vit e tetë muaj pas zgjedhjes së tij si udhëheqës i Kishës Ortodokse Serbe.

Në ceremoninë e shugurimit morën pjesë përfaqësuesit e Listës Serbe, mitropoliti i Kishës Ortodokse Serbe në Mal të Zi, Joanikije, si dhe qytetarë serbë nga Kosova dhe shtetet e rajonit.

Patriarku Porfirije erdhi në Kosovë më 12 tetor, ku u prit nga peshkopi i Rashkës dhe Prizrenit, Teodosije, si dhe nga klerikët dhe murgjit e tjerë të Kishës Ortodokse Serbe.

“Sa herë që vijmë këtu (në Kosovë) kemi një ndjenjë të thellë se jemi kthyer te vetja”, tha patriarku serb në një fjalim nga Prizreni, para shugurimit.

Policia e Kosovës me plan operativ

Më herët, zëdhënësi i Policisë së Kosovës për rajonin e Pejës, Fadil Gashi, në një bisedë me Radion Evropa e Lirë (REL), tha se është përgatitur një plan operativ për garantimin e sigurisë gjatë aktit të shugurimit të patriarkut Porfirije.

Ai shpjegoi se plani operativ ka hyrë në fuqi më 12 tetor dhe do të zgjasë deri në përfundimin e aktit të shugurimit.

“Të gjitha masat për siguri janë ndërmarrë nga Drejtoria rajonale (e Pejës) për manifestimin që e ka Patrikana në Pejë”, tha Gashi.

Pse është i rëndësishëm shugurimi në Patrikanën e Pejës?

Akti i shugurimit në manastirin e shekullit XIII, në Patrikanën e Pejës, është vendi ku patriarkët serbë, sipas traditës, marrin detyrën.

Në Patrikanën e Pejës është shuguruar patriarku i parë i Patrikanës Serbe, Dimitrije (Pavloviq), më 24 gusht të vitit 1924, ndërkaq më vonë aty janë shuguruar edhe pasuesit e tij në fronin e Shën Savës.

“Për tetë shekuj, manastiri i Patrikanës së Pejës ka ruajtur fronin e shenjtë, në të cilin janë hyj trashëgimtarët e Shën Savës dhe nga i cili kryepeshkopët dhe patriarkët serbë qeverisin Kishën Ortodokse Serbe”, ka thënë javën e kaluar Kisha Ortodokse Serbe, kur u paralajmërua shugurimi i patriarkut Porfirije në Patrikanën e Pejës.

Çfarë ka thënë patriarku për Kosovën?

Në shkurt të vitit 2021, menjëherë pas ngjitjes në fron, patriarku Porfirije tha se prioriteti i parë, si për të ashtu edhe për Kishën, do të jenë “serbët e vuajtur nga Kosova, të cilët jetojnë në unitet të pathyeshëm me serbët që janë kudo në botë”.

“Ne jemi në Kosovë dhe Kosova është në ne”, tha Porfirije, pas shugurimit si patriark, më 19 shkurt, në Kishën e Krye-engjëllit Mihail në Beograd.

Ndërkohë, ai ka ardhur disa herë në Kosovë, ndërsa herën e fundit e ka mbajtur shërbesën përkujtimore në Gazimestan, më 28 qershor të vitit 2022, me rastin e festës së Shën Vidit të Kishës Ortodokse Serbe.

Çdo vit, në atë vend organizohet përvjetori i Betejës së Kosovës e vitit 1389, ngjarje kjo që shënoi fillimin e rënies së shtetit mesjetar serb nën sundimin osman. Në historinë moderne, veçanërisht gjatë viteve ’90 të shekullit XX, ajo u përdor për qëllime të popullarizimit të politikës nacionaliste serbe, e cila përcolli shpërbërjen e përgjakshme të Jugosllavisë.

Në shënimin e sivjetshëm të Shën Vidit, Porfirije porositi nga Graçanica, komunë me shumicë serbe afër Prishtinës, se populli serb dhe shqiptar janë “vëllezër”, sepse jetojnë së bashku në Kosovë.

“Dhe, jam i sigurt se ata gjithashtu e dinë, nëse besojnë në Zot, në një Zot, se edhe librat në të cilat besojnë pjesa më e madhe e tyre, e kërkojnë të njëjtën gjë. Ato (librat) ftojnë dhe kujtojnë se vetëm në bashkësi mund të jemi në rrugën e Zotit. Se ne të gjithë kemi nevojë për njëri-tjetrin dhe se është e rëndësishme që ne vet ta kuptojmë këtë”, tha në atë kohë patriarku.

Ndalesa për përfaqësuesin serb, mesazh i kryeministrit të Kosovës

Ndërkohë, drejtori i Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Petar Petkoviq, deklaroi se Ministria e Punëve të Jashtme e Kosovës ia ka ndaluar hyrjen. Vendimin e tillë ai e quajti si “më skandalozi” pasi kishte planifikuar të merrte pjesë në shugurimin e patriarkut në Patrikanën e Pejës.

Petkoviq deklaroi se në emailin që i është dërguar, nuk shpjegohet pse vizita e tij ishte e ndaluar. Radio Evropa e Lirë nuk ka arritur të marrë përgjigje nga Ministria e Punëve të Jashtme.

Por, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, më 12 tetor, ka thënë se më e rëndësishme është që ka ardhur patriarku Porfirije dhe se kisha duhet të veprojë veçmas nga politikanët.

Ai vlerësoi, gjithashtu, se Kisha Ortodokse Serbe e kryesuar nga patriarku Porfirije, duhet të “distancohet nga Kremlini”.

“Do të ishte mirë që patriarku serb, kreu i Kishës Ortodokse Serbe, të dënonte agresionin e Rusisë kundër Ukrainës dhe në këtë mënyrë të kontribuonte për paqen dhe stabilitetin”, tha Kurti.

Mesazhet kundërthënëse të patriarkut

Në shtator, patriarku serb, Porfirije, mbështeti anulimin e paradës Europride (shëtitjes së LGBT+) në Beograd dhe me atë rast udhëhoqi ecjet fetare, në të cilat ishin të pranishëm grupet ekstreme djathtiste.

Në ato tubime, përveç simboleve të kishës, u theksuan edhe simbolet e pushtimit rus të Ukrainës.

Gjithashtu, më 7 tetor Kisha Ortodokse Serbe në Mal të Zi mbajti një tubim fetar, duke u lutur “për shenjtërinë e martesës dhe ruajtjen e familjes” në shenjë proteste kundër mbajtjes së Paradës së Krenarisë në atë vend. Në proklamatë, për pjesëmarrësit e kësaj parade, thuhej se “me vlerat e çoroditura që propagandojnë, tallen me traditën e krishterë, duke minuar familjen, kombin dhe shtetin”.

Në vitin 2019, Kisha Ortodokse Serbe i dhuroi presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, dekoratën e Shën Savës të Urdhrit të Parë për “dashurinë e tij aktive për Kishën dhe luftën e palodhshme për integritetin e Serbisë, e në veçanti për ruajtjen e Kosovës dhe Metohisë si pjesë e saj”.

Më pas, në shtator të vitit 2022, patriarku i Kishës Ortodokse Serbe, Porfirije, e dekoroi kryeministrin hungarez, Viktor Orban, “për meritat e tij në mbrojtjen e vlerave të krishtera”. Kryeministri Orban, deklaroi më pas se ishte krenar që dekoratën ia dha një i krishterë, ortodoks dhe serb.

Ndërkohë, në shtator, Dioqeza e Kishës Ortodokse Serbe me seli në Çikago i dha dekoratën “Peshkopi i Shenjtë Mardari” liderit të Partisë Radikale Serbe, Vojislav Sheshel.

Kjo ishte dekorata e tretë nga Dioqezat e Kishës Ortodokse Serbe për Sheshelin, i cili me aktvendim përfundimtar u dënua me 10 vjet burgim nga Tribunali i Hagës, në vitin 2018, për nxitjen e persekutimit, dëbimit të dhunshëm dhe zhvendosjes së detyruar të kroatëve në fshatin Hërtkovci të Vojvodinës, në vitin 1992. Lidhur me këtë, Patriarku Porfirije nuk ka folur fare.

Marrëdhënia ndërmjet Porfirijes dhe Vuçiqit

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, është takuar me patriarkun Porfirije menjëherë pas zgjedhjes së tij në krye të Kishës Ortodokse Serbe, ku temë kryesore e bisedës ka qenë Kosova.

Asokohe, patriarku tha se Kisha Ortodokse Serbe, kudo që është, respekton ligjet në fuqi në ato shtete, por se shpesh është viktimë e manipulimit mediatik nga njerëz që duan të keqpërdorin kishën në proceset gjeopolitike.

“Ata duan të na tregojnë se jemi të orientuar kështu ose ashtu, se jemi dorë e zgjatur e dikujt ose se kemi plane të errëta”, tha ai.

Parlamenti Evropian (PE) në rezolutën e tij, me të cilën në mars dënoi përpjekjet e Rusisë për të përfituar nga tensionet etnike në Ballkanin Perëndimor, shprehu gjithashtu shqetësimin për “përpjekjen e Kishës Ortodokse për të promovuar Rusinë si një mbrojtëse të vlerave tradicionale familjare dhe për të forcuar marrëdhëniet midis shtetit dhe Kishës”.

Serbia, Mali i Zi dhe Bosnjë e Hercegovina, veçanërisht në entitetin Republika Sërpska, janë vende që, sipas PE-së, i nënshtrohen ndikimit të Kishës Ortodokse Serbe.

Përgatiti: Bekim Bislimi

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, i kanë marrë mesazhet nga nivelet e larta politike dhe diplomatike të Bashkimit Evropian, në veçanti Gjermanisë dhe Francës, për t’iu qasur seriozisht arritjes së një marrëveshjeje ligjërisht obliguese ndërmjet dy vendeve, vlerësojnë njohësit e proceseve politike, në Kosovë dhe Serbi, Agon Maliqi dhe Dushan Janjiq.

Sipas tyre, këtë e dëshmojnë edhe deklaratat e ditëve të fundit të Kurtit dhe Vuçiqit lidhur me nismën franko-gjermane, e cila në mediat në Kosovë dhe rajon është përshkruar si dokument-propozim që përmban kornizën e re, mbi të cilën do të bisedohet për arritjen e marrëveshjes që do të zgjidhë kontestin ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

Ky dokument-propozim, siç komentojnë ata, Kurtit dhe Vuçiqit u ka arritur përmes këshilltarëve Jens Plotner dhe Emmanuel Bonne, të kancelarit gjerman, Olaf Scholz, dhe presidentit francez, Emanuel Macron.

Ambasada e Gjermanisë dhe ajo e Francës në Kosovë, nuk kanë konfirmuar nëse nga ana e vendeve të tyre ka një iniciativë apo dokument-propozim, që mund të jetë kornizë e re e dialogut Kosovë-Serbi për arritjen e një marrëveshjeje ligjërisht obliguese, e cila do të zgjidhte kontestin ndërmjet dy vendeve.

Propozimi franko-gjerman “udhëzues dhe sugjerues”

Njohësi i proceseve politike, Agon Maliqi, bashkëthemelues i blogut “Sbunker”, thotë për Radion Evropa e Lirë se deklaratat e Kurtit dhe Vuçiqit, drejtpërdrejt apo tërthorazi, konfirmojnë se ekziston propozimi francezo-gjerman. Por, sipas tij, ky propozim nuk duket të jetë i detajuar krejtësisht, por jep një kornizë të përafërt të asaj që është e mundshme.

“Dokumenti më shumë është si udhëzues, si sugjerues dhe palët po kapen për elementet e saj, për sfera që duken të dobishme në këtë moment për komunikim strategjik. Kosova besoj që ndoshta sheh hapësirë për optimizëm, për faktin se në këtë formulë – ku sipas të gjitha gjasave nuk parashihet njohja e drejtpërdrejtë, por më shumë implicite – ulet edhe presioni për Kosovën për ta bërë ndonjë kompromis të madh në lidhje me Asociacionin [e komunave me shumicë serbe]. Kështu që, ndoshta aty [në dokument] Kosova e sheh një lloj hapësire për një marrëveshje që së brendshmi mund të jetë më e pranueshme”, thotë Maliqi.

“Testim për të definuar zgjidhjen përfundimtare”

Dushan Janjiq nga Forumi për Marrëdhënie Etnike në Beograd, thotë për Radion Evropa e Lirë se që nga nënshkrimi Marrëveshjes së Brukselit në vitin 2013, janë zhvilluar përgjithësisht bisedimet teknike. Por, sipas tij, dokument propozimi franko-gjerman synon që dialogun ta ngritë në nivelin krejtësisht politik.

“Është lëshuar vetëm si një testim i çështjes- nuk e di se me marrëveshjen e kujt është bërë kjo – pra, të çështjes së statusit, çështjes së definimit të zgjidhjes përfundimtare. Dhe, ajo sillet nëpër opinion. Unë, me sa di, ka mjaft çështje brenda, përndryshe kjo letër do të ishte e padobishme”.

“Së pari, duhet ta dimë se kjo letër bart qëndrimin e Gjermanisë dhe Francës. Për të duhet të deklarohen Prishtina dhe Beogradi, por do të shohim reagime edhe të Britanisë (së Madhe). Do të ishte ideale që një ditë, nga ky proces, të shndërrohet në platformë të përbashkët për negociata”, thekson Janjiq.

Iniciativë apo dokument-propozim?

Kryeministri i Kosovës, Albin Kuti, më 10 tetor, ka deklaruar se ekziston “një iniciativë franko-gjermane, e cila dëshiron që t’i japë edhe më shumë fuqi (të dërguarit të Posaçëm të Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë – Serbi, Mirosllav) Lajçakut, sikurse që i jep edhe mbështetja e vazhdueshme amerikane”.

“Diskutohen modele të ndryshme. Por, nuk ka diçka përfundimtare dhe aq më pak vendimtare që do të mund të thuhej se ky është propozimi francezo-gjerman dhe rrjedhimisht ‘diskutojeni tash dhe jepni vërejtjet. Më shumë ka, si të them, ide që qarkullojnë, Berlin, Bruksel, Uashington, por edhe Londër, Romë e Paris, si dhe Beograd dhe Prishtinë”, tha Kurti dhe shtoi se për shkak të konfidencialitetit të bisedimeve, nuk mund t’i hedhë në opinion idetë, me të cilat testohen palët nga zyrtarët dhe diplomatët e ndryshëm.

Një ditë më herët, më 9 tetor, Kurti kishte deklaruar se është optimist që në muajt vijues do të mund të arrihet një marrëveshje ligjërisht obliguese me Serbinë.

Ndërkaq, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, më 8 tetor, kishte thënë se arkitektura e dialogut po ndryshon në esencë, për shkak se ‘kemi në tavolinë propozimin e dy fuqive më të mëdha evropiane, Gjermanisë dhe Francës”.

Franca dhe Gjermania, siç ka theksuar ai, kanë propozuar që Serbia të lejojë Kosovën të anëtarësohet në institucione dhe organizata ndërkombëtare, përfshirë Kombet e Bashkuara, në këmbim të anëtarësimit të shpejtë të Serbisë në Bashkimin Evropian.

“Për Serbinë, për shkak të Kushtetutës, por jo vetëm për shkak të saj, është e papranueshme që Kosova të bëhet anëtare e OKB-së dhe kjo do të bartë pasojat e veta”, ka thënë Vuçiq.

Më 9 nëntor, ministrja e Punëve të Jashtme e Kosovës, ka thënë se deklarata e Vuçiqit rreth ulëses në OKB për Kosovën nuk është e vërtetë, sepse propozimi francezo-gjerman “është i ndërtuar me një qëllim krejtësisht tjetër” dhe “është vetëm bazë për të biseduar”.

Maliqi: Kosovës nuk i garantohet ulësja në OKB

Njohësit e proceseve politike vlerësojnë se propozimi franko-gjerman mund të shihet “me një dozë të matur të optimizmit”, se mund të lëvizë përpara procesin e dialogut Kosovë-Serbi drejt një marrëveshje që zgjidhë kontesti ndërmjet dy vendeve.

Agon Maliqi vlerëson se në konstelacionin aktual ndërkombëtar, Serbia nuk ka hapësirë t’i rezistojë presionit të Perëndimit, pa mbështetjen e mjaftueshme të Rusisë, e cila ka pozicion të pas pushtimit të Ukrainës.

Po ashtu, sipas tij, Kosova e ka të pamundur të ecë përpara në integrimet evropiane dhe organizata ndërkombëtare pa mbështetjen e Perëndimit.

Këto situata, siç thotë ai, mund t’i detyrojnë liderët e të dy vendeve që të hapin mundësinë për një proces politik që çon drejt një marrëveshjeje.

“Sfida kryesore e këtij propozimi ndërkombëtar është se ai bazohet në shumë supozime dhe rrethana hipotetike, që kanë të bëjnë sidomos me garancitë e ndërmjetësuesve. Pra, në asnjë rrethanë, sidomos sikurse kjo e sotmja, Kosovës nuk mund t’i garantohet ulësja në OKB, sepse aty nuk është çështja vetëm te Serbia, por aty është Rusia dhe Kina. Ndërkohë, Serbisë nuk mund t’i garantohet përshpejtimi i hyrjes në BE, sepse për hyrje në BE nuk është kushti i Kosovës i vetmi, por ka të bëjë edhe me standardet e qeverisjes dhe me reformat”, vlerëson Maliqi.

Janjiq: Modeli i dy Gjermanive – s’ka ofertë më të mirë

Dushan Janjiq shpreh mendimin se në dokument-propozimin franko-gjerman “nuk ka hapësirë për tregti, siç kalkulon Vuçiqi para opinionit”, se në rast se Serbia pranon propozimin, atëherë i përshpejtohet anëtarësimi në BE.

“Mendoj se ky është fillimi i fushatës që të pranohet ky model. Cili është ky model? Disa e quajnë si modeli i ‘dy Gjermanive’ dhe kjo është e mira e kësaj letre. Mendoj se në këto rrethana as Prishtina dhe as Beogradi nuk do të marrin ofertë më të mirë. E ajo është që Serbia të pranojë ekzistencën e Republikës së Kosovës. Pra, që Serbia të mos e pengojë anëtarësimin e Kosovës (në organizata ndërkombëtare) dhe të bashkëpunojë me Kosovën, kur kanë interesa të përbashkëta në organizatat ndërkombëtare, duke përfshirë edhe Kombet e Bashkuara”, thekson Janjiq.

“Modeli i dy Gjermanive” nënkupton marrëveshjen e arritur në vitin 1972 ndërmjet ish-Republikës Federale të Gjermanisë (që njihej si Gjermania Perëndimore) dhe ish-Republikës Demokratike të Gjermanisë (që njihej si Gjermania Lindore). Përmes kësaj marrëveshjeje, të dy vendet normalizuan marrëdhëniet, pa e njohur formalisht njëra-tjetrën.

Janjiq thekson se megjithatë, nuk pret që së shpejti të ketë ndonjë takim ndërmjet Kurtit dhe Vuçiqit në Bruksel, përveç në rast se Bashkimi Evropian detyrohet të organizojë një takim të tillë. Shkas për një takim të tillë të detyruar, sipas tij, mund të jenë tensionet eventuale në veri të Kosovë në rast se nuk arrihet një marrëveshje teknike për targat ose nuk shtyhet zbatimi i vendimit të Qeverisë së Kosovës për këtë çështje.

Qeveria e Kosovës ka dhënë afat prej 1 shtatorit e deri më 31 tetor që të gjitha automjetet në Kosovë, që kanë targa të lëshuara nga Serbia, me akronimet e vendbanimeve të Kosovës, t’i riregjistrojnë ato me targa RKS (Republika e Kosovës).

Dialogu Kosovë-Serbi ka nisur në Bruksel, në vitin 2011, fillimisht për çështje teknike, për të evoluar më pas, në vitin 2012, në dialog politik. Qëllimi i dialogut që lehtësohet nga Bashkimi Evropian, është normalizimi i plotë i marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve.

Objekte në pronësi të politikanëve, biznesmenëve e qytetarëve të tjerë, janë sekuestruar më 11 tetor në Brezovicë, tha për Radion Evropa e Lirë, prokurori i Prokurorisë Themelore të Ferizajt, Rasim Maloku.

Sekuestrimi i rreth 100 objekteve u bë me urdhër të Prokurorisë së Shtetit, pas vlerësimit të raporteve nga Drejtoria për Hetimin e Krimeve të Rënda në Prishtinë, Agjencia Kadastrale e Kosovës dhe Agjencia për Mbrojtjen e Mjedisit të Kosovës.

Këto institucione, pas inspektimit të objekteve të ndërtuara në Brezovicë, kanë vlerësuar se këto objekte janë ndërtuar në kundërshtim me Ligjin për Parkun Kombëtar “Sharri” dhe planin hapësinor për këtë park.

Sipas prokurorisë, objektet janë ndërtuar duke keqpërdorur detyrën zyrtare nga të pandehurit në këtë rast. Ata, me lëshimin e lejeve ndërtimore në kundërshtim me ligjet që rregullojnë Parkun Kombëtar “Sharri”, me marrje të ryshfetit, dhënie të ryshfetit, kanë degraduar mjedisin në këtë zonë, kështu që edhe objektet janë rrjedhojë e këtyre veprave penale.

Prokurori Maloku tha se të gjitha objektet e ndërtuar në zonën e dytë të Brezovicës janë sekuestruar përkohësisht.

Sipas Malokut, i cili është edhe prokuror i rastit Brezovica, në këtë zonë nuk lejohet ndërtimi.

“Këto janë kryesisht, vikend-shtëpiza apo vila. Ka qenë edhe një hotel, edhe atë e kemi sekuestruar. Ndërkaq, objektet hoteliere gjenden në zonën e tretë [të Parkut Kombëtar ‘Sharri’] dhe në ditët në vijim do të shikojmë se çfarë do të bëjmë me to”, tha Maloku.

Në mesin e objekteve të sekuestruara janë 80 objekte të ndërtuara plotësisht e disa në ndërtim e sipër.

Maloku bëri të ditur se autoritetet nuk mund t’i publikojnë emrat e pronarëve të objekteve të sekuestruara, por tha se pasi ata të lajmërohen tek autoritetet për të deklaruar se janë pronarë, prokuroria më pas do t’i bëjë publike emrat.

Rasti gjyqësor Brezovica është iniciuar në dhjetor të vitit 2021. Deri tani janë arrestuar dhjetëra persona, përfshirë edhe ish-kryetari i Komunës së Shtërpcës, Bratisllav Nikolliq, por edhe zyrtarë të Ministrisë së Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës.

Nikolliq, që është zyrtar i lartë i partisë kryesore të serbëve në Kosovë, Lista Serbe, dyshohet për keqpërdorim të pozitës zyrtare.

Maloku tha se lejet e ndërtimit janë lëshuar gjatë kohës sa Nikolliq ka qenë në pushtet.

“Lejet i ka dhënë komuna e Shtërpcës, Drejtoria e Urbanizmit, kryesisht kryetari, tashmë ish-kryetari, sepse pa të asnjë letër nuk është lëshuar”, tha ai.

Prokurori Maloku tha se hetimet për rastin Brezovica po vazhdojnë, duke shtuar se edhe gjatë vitit të ardhshëm do të dërgohen lëndë në gjykata për disa të dyshuar.

Brezovica vlerësohet se është një prej qendrave më të mëdha të turizmit dimëror në Kosovë dhe njihet për qendrën e saj të skijimit. Ajo gjendet në Komunën e Shtërpcës dhe bën pjesë në Parkun Kombëtar “Sharri”.