Dërgesat e qytetarëve të Kosovës që jetojnë në vende të ndryshme të Evropës dhe botës, paraqesin kategorinë më të madhe të të hyrave në Kosovë. Madje, remitancat kalojnë edhe investimet e huaja direkt në vend, të cilat mund të sjellin përfitime.

Sipas të dhënave zyrtare të Bankës Qendrore të Republikës se Kosovës, vlera e remitancave në vitin 2012 ka qenë 605 milionë euro, kurse ajo e investimeve 229 milionë euro.

Në vitin 2013 dërgesat kanë arritur në mbi 620 milionë euro, kurse investimet ishin 280 milionë euro. Ndërkaq, vitin e kaluar dërgesat e mërgimtarëvekanë arritur në 693 milionë euro, kurse investimet kanë rënë në 151 milionë euro.

Diferenca e vlerës në mes investimeve dhe remitencave është absurde për ekspertë për çështje ekonomike. Ata konsiderojnë se ambienti i pafavorshëm për investime të huaja, ka bërë që situata ekonomiko- sociale të jetë e pafavorshme.

Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Safet Gërxhaliu, në një prononcim për Radion Evropa e Lirë, thotë se Kosova është shndërruar në një hapësirë mjaft interesante ku menaxhimi i parasë është futur në një situatë mjaft të vështirë.

Arsye e nivelit të ulët të investimeve të huaja janë barrierat e të bërit biznes në Kosovë, ndërkaq emëruesi i përbashkët i zgjidhjes së të gjitha problemeve ekonomike, sipas Gërxhaliut, është sundimi rendit dhe ligjit.

“Është një hezitim, i cili po e pengon qytetarin e Kosovës, në veçanti diasporën të investojë në projekte kapitale, qoftë në prodhim, qoftë në fusha tjera. Dhe, tërë kjo e karakterizon faktin se krahas rritjes së remitencave në Kosovë, që janë të dedikuara dhe destinuara për konsum, e kemi një rritje të deponimeve bankare që kanë kaluar mbi 2 miliard e gjysmë euro të qytetarëve të Kosovës”, thotë Gërxhaliu.

Ndryshe, Kosova konsiderohet si një ndër shtetet me më së shumti dërgesa të emigrantëve. Afër 300 euro në muaj, vlerësohet se qytetarët e Kosovës pranojnë remitenca, ku në të shumtën e rasteve, këto dërgesa shfrytëzohen për konsum familjar.

Mejdi Bektashi, profesor në Universitetin e Prishtinës, njëherësh ish-anëtar i bordit në Bankën Qendrore të Republikës se Kosovës, thotë se autoritetet kompetente, por edhe shoqëria, në përgjithësi, duhet të vetëdijesohet, që këto mjete përmes ligjeve dhe strategjive t’i orientojnë në zhvillimin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme.

“Shumë shtete të Ballkanit perëndimor janë pozitive nga hyrja e remitencave. Për shembull Turqia, Bullgaria, Maqedonia, por edhe Shqipëria që janë vende marrëse të remitencave, kanë bërë disa stimulime, propozime që një pjesë e kapitalit që vjen nga remitencat së bashku me kapitalin vendor, ( të bankave vendore apo fondeve të ndryshme zhvillimore që i formojnë shtetet), të përdoren për hapjen e vendeve të reja të punës”, thekson Bektashi.

Ndryshe, ajo që mbetet shqetësuese në mënyrën e shpenzimit të remitencave, sipas Safet Gërxhaliut, është se pjesa më e madhe e këtyre dërgesave, eksportohen jashtë shtetit si para të gatshme, për shkak të nivelit të lartë të produkteve të importuara.

“Produkti i vetëm që Kosova eksporton brenda vitit kalendarik janë paratë e gatshme. E them këtë bazuar në faktin se më tepër se 82 për qind e të gjitha produkteve importohen dhe krahas importit të produkteve nga vende e tjera, importohet edhe inflacioni”.

“Dhe, për fat të keq, të gjitha mjetet e dedikuara për ndihmë në Kosovë që vijnë nga diaspora, janë paraprakisht të paragjykuara apo të gjykuara që të jenë të eksportuara për import. Dhe, në këtë drejtim, nuk i bëhet nder Kosovës dhe as zhvillimit ekonomik të saj, por stimulohet shumë më tepër zhvillimi ekonomik i vendeve të rajonit”, vlerëson Gërxhaliu.

Ajo që vërehet në të dhënat e Bankës Qendrore është se që nga viti 2008, kur investimet e huaja për çdo vit shënojnë rënie, gjatë kësaj periudhe vazhdimisht ka rritje të remitencave.

Kurse, sipas të dhënave të Bankës Qendrore të Republikës së Kosovës, në katër muajt e parë të këtij viti, vlera e investimeve të huaja ka arritur në 128.3 milionë euro, ndërkaq 210.9milionë euro janë remitencat, krahasuar me 182.2 milionë euro apo 28.7 milionë euro më shumë se në periudhën e njëjtë të vitit të kaluar.

Policia e Kosovës, ditën e mërkurë, ka bërë kontroll në dy institucione financiare, në Mitrovicën e veriut dhe në Graçanicë, me dyshimin se ato institucione financiare kanë bërë shmangie tatimi. Të dyja i takojnë bankës nga Serbia, “Jugobanka”.

Zëdhënësi i Policisë së Kosovës, Baki kelani, i ka thënë Radios Evropa e Lirë, se gjatë kontrollit në këto institucione financiare, është marrë dokumentacioni për verifikim.

“Policia e Kosovës, së bashku me Bankën Qendrore dhe ATK [AdministratënTatimore të Kosovës], kanë realizuar një urdhëresë për kontroll që është lëshuar nga gjykata kompetente. Kontrolli ka pasur të bëjë me dyshimet për shmangie nga tatimi nga ai institucion financiar. Operacioni është realizuar në dy rajone, në Graçanicë dhe në rajonin e Mitrovicës së veriut”, ka thënë Kelani.

Kelani ka sqaruar se gjatë kontrollit ne këto dy institucione financiare ka pasur persona të intervistuar, por jo të arrestuar.

Megjithatë, aksioni i ditës së mërkurë i Policisë së Kosovës, ka pasur për qëllim parandalimin që këto institucione financiare, në Graçanicë dhe Mitrovicë të veriut, ti bashkëngjiten si filiale Jugobankës. Kjo e fundit është institucion financiar bankar i Serbisë, që nuk ka leje veprimi në Kosovë.

Vladeta Kostiq, kryetar i Graçanicës, ka konfirmuar se institucioni financiar, në të cilin Policia e Kosovës ka bërë kontroll, është degë e Jugobankës.

“Ai është filial i Jugobankës dhe unë vërtetë nuk e di se çfarë letrash posedon Jugobanka. Por, pasi që unë kam pyetur, më kanë thënë verbalisht se ai filial, gjegjësisht Jugobanka nuk posedon licencë dhe kontrolli ka ndodhur për këtë shkak”, tha Kostiq.

Zëvendëskryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, tha të mërkurën se Parlamenti i Kosovës pritet të votojë javën e ardhshme ndryshimet kushtetuese që mundësojnë ngritjen e Gjykatës së Posaçme, që do të trajtojë pretendimet për krime lufte. Zoti Thaçi, që drejton Partinë Demokratike, mblodhi sot grupin parlamentar të kësaj partie për të diskutuar këtë çështje pas dështimit të parlamentit më 26 qershor që të miratojë ndryshimet kushtetuese. Ishin 13 deputetë të Partisë Demokratike që votuan kundër, abstenuan, apo nuk morën fare pjesë në seancën e 26 qershorit, e cila nxiti shtimin e trysnisë ndërkombëtare për gjetjen e rrugëve për votimin e serishëm të ndryshimeve kushtetuese.

Kryetari i Partisë Demokratike, Hashim Thaçi, tha se ishte rekomandim i grupit të tij që kjo çështje të hidhet në parlament javën e ardhshme.

“Kjo është në interesin e politikës së Kosovës, në interesin e institucioneve të vendit, në interesin e shoqërisë kosovare, në interesin e perspektivës euroatlantike. Por, natyrisht se është edhe në interesin e së kaluarës edhe të së ardhmes së shtetit të Kosovës dhe vazhdimësisë së thellimit të partneritetit me Bashkimin Evropian, me NATO-n dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ne ndajmë vlera të njëjta, ndajmë interesa të njëjta dhe kjo gjë do të ndodhë në javën e ardhshme”, tha zoti Thaçi.

Ideja për themelimin e gjykatës pasoi hetimet e pretendimeve të të dërguarit të Këshillit të Evropës Dick Martty për trafikim organesh në Kosovë, përkatësisht përfshirjen e disa prej ish-drejtuesve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, në krime të luftës. Hetimet kishin nxitur reagime dhe protesta ne Kosovë, ku pohohet se në këtë mënyrë po bëhet barazimi me mizoritë e forcave serbe gjatë luftës së viteve 1998 1999.

Opozita po bënë thirrje që të respektohet vendimi i deputetëve të parlamentit dhe të hiqet dorë nga themelimi i saj në formën si është ofruar aktualisht. Udhëheqësit e saj thonë se nuk janë kundër një gjykate për krime lufte, por kërkojnë që ajo të jetë gjithëpërfshirëse, ndërsa janë duke diskutuar rrugët e siç thuhet, pengimit të votimit të serishëm që sipas tyre do të dëmtojë rëndë demokracinë në vend.

Zyrtarët perëndimorë pohojnë se Gjykata do të ndihmojë heqjen e reve të zeza mbi Kosovën. Ata thonë po ashtu se dështimi i Kosovës për të ngritur gjykatën mund të çojë çështjen në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe kjo do të jetë e dëmshme për shtetin e ri.

Votimi i ndryshimeve kushtetuese kërkon dy të tretat e votave të të gjithë deputetëve si dhe dy të tretat e votave të deputetëve nga radhët e pakicave kombëtare.

Në seancën e ditës së enjte, Kuvendi i Kosovës nuk do ta ketë në rend dite çështjen e ndryshimeve kushtetuese për themelimin e Gjykatës Speciale për krime lufte në Kosovë.

Këtë e ka konfirmuar kryetari i grupit parlamentar të Partisë Demokratike të Kosovës, Adem Grabovci, pas mbledhjes së Kryesisë së Kuvendit të Kosovës edhe pse, ai nuk e ka përjashtuar skajshmërisht një gjë të tillë.

“Njëherë për njëherë jo, nëse Qeveria nuk ndërmerr ndonjë hap që e sjellë ndërkohë”, ka thënë Grabovci.

Zyrtarët e lartë të Qeverisë së Kosovës, patën theksuar se do ta riprocedojnë amandamentin kushtetues për themelimin e Gjykatës Speciale në Kuvend, pas dështimit të miratimit në seancën e 26 qershorit, për të cilin dështim, vendimtare ishin qëndrimet e disa deputetëve të Partisë Demokratike të Kosovës të cilët votuan kundër, abstenuan, apo nuk morrën pjesë në seancë.

Shefi i grupit parlamentar të PDK-së , Grabovci, ka thënë për Radion Evropa e Lirë se gjatë kësaj kohe është punuar në grupin parlamentar të kësaj partie, si dhe deputetet e saj, që të sqarohen arsyet pse duhet të votohen ndryshimet kushtetuese për themelimin e Gjykatës Speciale për krime lufte.

Sipas tij, janë kërkuar garanci që procesi i gjykimeve të jetë i drejtë, i paanshëm, i pandikuar, të ketë barazi të palëve, si dhe që arkivat t’i kthehen Kosovës.

“Ne kemi punuar me deputetët, të cilët nuk kanë votuar. Shqetësimin, pikërisht, e kanë pasur këtu këta deputetë, të cilët kanë pasur këto kërkesa dhe këto shqetësime. Ne, tashmë, pothuajse, jemi të sigurt se do të kemi garanci dhe do të ishte jologjike që të mos marrim garanci nga Shtetet e Bashkuara dhe nga Bashkimi Evropian, që do të kemi një proces të drejtë, transparent dhe të pandikuar. Pas, këtyre bisedave edhe me këta deputetë, ne kemi marrë përkrahjen, pothuaj, edhe të tyre”.

Por, njohësi i çështjeve politike, Dren Doli nga Grupi për Studime Juridike dhe Politike, duke folur për Radion Evropa e Lirë, vlerëson se keqkuptimet që kanë disa deputetë lidhur me Gjykatën speciale,janë pasojë e mos transparencës nga vet partitë lidhur me këtë gjykatë.

“Besoj që ky është një keqkuptim shumë i madh që i është imponuar deputetëve të Kuvendit të Kosovës, pikërisht për shkak të faktit që vet PDK-ja, partitë tjera si dhe LDK-ja nuk kanë pranuar që detajet mbi këtë gjykatë të diskutohen publikisht dhe tu sqarohen njëherë e mirë deputetëve, në mënyrë që këto lloj të debateve dhe të paqartësive mbi themelimin e Gjykatës Speciale, të mos e shoqërojnë procesin e votimit të themelit të kësaj gjykate”.

Edhe pse ka pasur indikacione se Qeveria e Kosovës do të riprocedojë në Kuvend amandamentin kushtetues për themelimin e Gjykatës Speciale për krime lufte, kjo ende nuk ka ndodhur.

Grabovci ka theksuar se fakti më i rëndësishëm në krejt këtë situatë është që, siç thotë ai, “nuk guxohet të shkohet në seancë pa u përgatitur dhe pa pasur sigurinë e plotë që kjo çështje do të kalojë”.

“Se a mund të ndodhë kjo në këtë javë apo në javën e ardhshme, për mendimin tim, nuk është shumë e rëndësishme. E rëndësishme është që ne duhet të punojmë dhe do të punojmë me këmbëngulje që të japim sqarimet shtesë, kurdo që ka nevojë edhe për disa deputetë, si dhe të jemi 100 për qind të sigurt”.

Ndryshe, zyrtarët e lartë të Qeverisë dhe Kuvendit të Kosovës, të cilët janë nga radhët e Partisë Demokratike të Kosovës, ditë më parë kanë theksuar se Kuvendi duhet ta themelojë Gjykatën Speciale para pushimeve verore, qoftë edhe përmes një seance të jashtëzakonshme.

Zhvillimi ekonomik në Kosovë nuk ka shënuar ndonjë progres të theksuar.

Madje autoritetet kompetente, përfaqësues të organizatave joqeveritare dhe ekspertë të ekonomisë, kanë shpresuar shumë se ekonomia do të zhvillohet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës, duke aluduar gjithmonë në rritjen e investimeve të huaja.

Por situata politike, korrupsioni prezent pothuajse në të gjitha institucionet, burokracia, politikat jo adekuate për zhvillim ekonomik, mbingarkesa e sektorit publik nga punëtorët jo të kualifikuar, ka bërë që ekonomia e Kosovës të stagnojë edhe shtatë vite pas shpalljes se pavarësisë.

Profesori i Fakultetit Ekonomik në Universitetin e Prishtinës, Berim Ramosaj, për Radion Evropa e Lirë, ka thënë se stagnimi ekonomik është pasojë e një mungese të një sistemi adekuat ekonomik, që nënkupton ligje që i përshtaten këtij mjedisi.

Për gjendjen aktuale ekonomike, thotë ai, një pjesë të fajit e bartë edhe klasa politike, duke filluar nga institucionet e larta qeveritare e deri tek ato komunale.

“Unë mendoj se rënia e investimeve direkte, qoftë të brendshme apo të jashtme, ka ardhur si pasojë e shkallës se lartë të korrupsionit dhe nepotizmit, formave të ndryshme të pengesave, qoftë ligjore apo tarifore për investitorët”. 

“Prandaj, unë mendoj se kjo qeveri dhe kjo klasë politike duhet të gjejë forma që të ndërtojë një sistem që do të absorbonte zhvillimin ekonomik, që nënkupton jo me një mentalitet të si deri më tani, jo me këta ekspertë të sotëm që gjenden në një rreth vicioz,“ ka thënë Berim Ramosaj.

Ajo që më se shumti është zhgënjyese gjatë kësaj periudhe, është rënia e investimeve të huaja, investime këto për të cilat është pritur se do të rriten pas shpalljes se pavarësisë.

Duke e quajtur shqetësues këtë fakt, profesori tjetër në Universitetin Publik “Haxhi Zeka” në Pejë, Muhamet Sadiku, thotë se Kosova gjendet në një udhëkryq të tranzicionit sa i përket aspektit ekonomik.

“Që nga viti 2008, Kosova vazhdon të përfshihet në një trend të rënies së investimeve të jashtme dhe kjo është vërtet shqetësuese. Në të gjitha shtetet e rajonit kemi një fluks të rritjes se investimeve të jashtme, kurse në Kosovë po ndodh e kundërta”.

“Kjo ndërlidhet me mjedisin jomiqësor për investime, kjo ndërlidhet me një qeverisje joefektive… situatë shqetësuese është edhe situata sociale. Do të thotë, çdo ngecje në zhvillimin ekonomik reflektohet në mënyrë shumë të ashpër në standardin e njerëzve”, ka thënë Sadiku, për Radion Evropa e Lirë.

Por, profesori Berim Ramosaj thekson se autoritetet kompetente duhet të krijojnë kushte dhe hapësirë që investitorët e huaj, por edhe ata vendorë, të kenë përfitime materiale më shumë se në vendet e rajonit.

“Në qoftë se një investitor mundet të fitojë [hapësirë] në vendin e tij, apo vendet tjera karshi Kosovës, apo fiton në nivel të barabartë, ai nuk vjen në Kosovë, duke marrë parasysh shkallën e sigurisë, problemet politike, shkallën e korrupsionit. Prandaj, mendoj se kjo është edhe terapia. Në vend, duhet të krijohet një situatë që bizneseve në Kosovë të iu mundësohet përfitim”, thekson Ramosaj.

Ndërkaq, Muhamet Sadiku, thekson se është koha e fundit, që të vihet një fokus i ri në politikat e reja ekonomike, që për orientim kanë zhvillimin e sektorit privat me reformat strukturore dhe përmirësimin e mjedisit biznesor.

“Në këto tri rrafshe, Kosova duhet të bëjë ndryshime. Duhet të pranohet seKosova duhet të fuqizojë shtetin ligjor. Nëse fuqizohet shteti ligjor atëherë është e mundur që të bëhen këto ndryshime”.

Ndryshe, Kosova shpesh është kritikuar nga organizata të ndryshme ndërkombëtare për gjendje jo të mirë biznesore dhe mos siguri për investitorët ndërkombëtarë.

Kosova është vend i sigurt karshi çfarëdo tendence që mund të paraqitet nga elemente të terrorizmit, kanë vlerësuar zyrtarët e lartë të Policisë së Kosovës.

Drejtori i Policisë së Kosovës, Shpend Maxhuni, gjatë raportimit në Komisionin Parlamentar për Punë të Brendshme, Siguri dhe Mbikëqyrjen e Forcës së Sigurisë, ka theksuar se Policia e Kosovës ka kapacitete të nevojshme për t’iu përgjigjur çdo kërcënimi, ashtu sikurse edhe Agjencia Kosovare e Inteligjencës (AKI), me të cilën, siç ka thënë ai, kanë bashkëpunim të ngushtë.

“Unë me përgjegjësi mund të them që Kosova është dhe vazhdon të jetë vend i sigurt karshi çfarëdo tendence që mund të paraqitet nga këto elemente. Policia e Kosovës ka kapacitete të nevojshme, edhe agjencitë e tjera, respektivisht AKI-ja ka kapacitetet e saja, por natyrisht që ne duhet të bëjmë vlerësime dhe analiza koherente mbi zhvillimet, mbi trendet dhe mbi kërcënimet aktuale dhe ato që mund të pasojnë”, ka theksuar Maxhuni.

Ai gjithashtu ka dhënë përgjigje në pyetjen e anëtarit të këtij komisioni, Rexhep Selimi, lidhur me atë se a është Kosova cak i radikalizmit të dhunshëm dhe terrorizmit. Sipas Maxhunit, përgjigja bazohet në vlerësimet e Policisë së Kosovës.

“A është Kosova çerdhe e terrorizmit, radikalizmit të dhunshëm apo target? Vlerësimet tona është se Kosova nuk është çerdhe, e as nuk është promovuese, por është cak, është target”, ka theksuar Maxhuni.

Pas kërkesës së deputetit Zafir Berisha nga Nisma për Kosovën, gjithashtu anëtar i këtij Komisioni Parlamentar, që të sqarohet çështja se pse është anuluar koncerti për shënimin e 4 korrikut, ditës së pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Maxhuni ka theksuar se Policia e Kosovës nuk ka informacione lidhur me këtë çështje.

“Cili ka qenë shkaku kryesor apo arsyeja përfundimtare për ta anuluar koncertin që ka qenë i paraparë për ditën e pavarësisë së SHBA, kjo gjë nuk është e njohur për ne. Është një vendim që është marrë jashtë kompetencave të Policisë së Kosovës”, ka theksuar Maxhuni.

Drejtori i Policisë së Kosovës ka theksuar gjithashtu se lidhur me rastin e arrestimit të 5 personave që ndërlidhen me rastin te liqeni i Badovcit dhe të cilët janë arrestuar si të dyshuar për terrorizëm, i gjithë suksesi ka qenë e arritur e përbashkët e qytetarëve dhe Policisë së Kosovës.

Në anën tjetër, ministri i Punëve të Brendshme i Qeverisë së Kosovës, Skënder Hyseni, gjatë një vizite në komunën e Podujevës, u ka bërë thirrje qytetarëve që të jenë syqelë dhe të denoncojnë çdo përpjekje të radikalizmit fetar.

“Të denonconi çdo tendencë për radikalizim, kudo që e hetoni. Është obligim qytetar, nacional dhe patriotik, ua them me plot gojën. Kudo që të hetoni tendenca, shpërfaqje të thirrjeve, diskurseve ekstremiste, t’i denonconi ato, sepse nga ky vend i vogël, në luftrëra të huaja të dhunshme, terroriste, kanë marrë pjesë mbi 300 qytetarë të Republikës së Kosovës”, ka theksuar Hyseni.

Edhe ministri Hyseni, por edhe drejtori i Policisë së Kosovës, Shpend Maxhuni kanë theksuar se që nga viti 2012 e deri më tash në luftëra të huaja, përkatësisht në Siri, kanë marrë pjesë rreth 300 qytetarë të Kosovës.

Por, Maxhuni ka sqaruar se tash për tash, numri aktual i personave që dyshohet se tani marrin pjesë në zhvillimet apo aktivitetet e ndryshme në luftën e Sirisë është rreth 100 persona.

Zyrtarët e Policisë së Kosovës, ditën e hënë, kanë hedhur poshtë lajmin e publikuar në disa portale se në afërsi të liqenit të Badovcit, ditën e diel, organet e rendit kanë gjetur eksploziv.

Baki Kelani, zëdhënës i Policisë së Kosovës, përmes një përgjigje me shkrim, i ka thënë Radios Evropa e Lirë se “Policia e Kosovës, si vazhdimësi e punës dhe ofrimit të sigurisë, njofton se në orët e pasdites, në një lokacion afër Badovcit ka gjetur armë me municion dhe disa gjëra tjera si rroba, por që nuk kanë të bëjnë me eksplozivin e as me gjëra tjera të dyshuara të kësaj natyre”.

Kelani nuk ka sqaruar nëse ka pasur të arrestuar lidhur me rastin, por ka theksuar se “Policia e Kosovës, siguron se po punon intensivisht drejt zbardhjes së rastit dhe ofrimit të sigurisë, ruajtjes së rendit dhe qetësisë publike”.

Ndryshe, gjetja në afërsi të liqenit të Badovcit e armës së gjatë, municionit dhe rrobave, të cilat nga policia nuk janë specifikuar nëse janë uniforma ushtarake ose jo, ka ndodhur vetëm disa ditë pas arrestimit të 5 personave të dyshuar për terrorizëm.

Tre prej tyre ishin arrestuar po ashtu te liqeni i Badovcit.

Të pesë të dyshuarve, Gjykata Themelore ua kishte shqiptuar masën e paraburgimit prej 30 ditësh, ndërkaq që edhe pas ankesës së tyre në Gjykatën e Apelit, kjo e fundit, të hënën i ka refuzuar si të pa bazuara ankesat e mbrojtësve të të pandehurve dhe e ka lënë në fuqi masën e paraburgimit ndaj pesë personave të dyshuar për veprën penale.

Arrestimet e fundit me dyshimin e veprës penale të terrorizmit, si dhe kërcënimet javë më parë nga grupi militant Shteti Islamik ndaj Ballkanit, përfshirë këtu edhe Kosovën, nga zyrtarë të institucioneve të Kosovës po shihen si veprime të rrezikshme për Kosovën.

Deputeti i Kuvendit të Kosovës nga radhët e Lëvizjes Vetëvendosje, Rexhep Selimi, anëtar i Komisionit Parlamentar për Punë të Brendshme, Siguri dhe Mbikëqyrjen e Forcës së Sigurisë së Kosovës, thotë për Radion Evropa e Lirë se institucionet e Kosovës duhet t’i qasen seriozisht kërcënimeve që vijnë nga terrorizmi.

“Çdo kërcënim, po të ishte vetëm verbal nuk do të ishte asnjëherë kërcënim. Kështu që kërcënimet verbale, zakonisht, apriori u paraprijnë kërcënimeve edhe faktike. Kosova nuk është cak i vetëm i kërcënimeve të terrorizmit global, por as nuk duhet të jetë e vetme në luftimin e kësaj të keqe globale që po ndodh rreth nesh”.

Deputeti Selimi, theksoi se Kosovës tashmë i janë shkaktuar dëmet e para nga situata e krijuar rreth ekstremizmit islamik dhe kërcënimet që vijnë nga ky ekstremizëm.

Sipas tij, Kosova është në fazën e njohjeve nga shtetet tjera dhe dëmtimi i imazhit të saj, si një vend që mund të jetë i kërcënuar apo si vend që mund të kërcënojë sigurinë rajonale, e dëmton këtë proces.

Burim Ramadani, ish-deputet i Kuvendit të Kosovës, duke folur për Radion Evropa e Lirë, vlerëson se Kosova, ka kaluar nga fazat e kërcënimit të përhapjes së ekstremizmit të dhunshëm në fazën kur sulmet terroriste mund të jenë prezente në vend, si pjesë e Ballkanit.

“Ballkani paraqet rëndësi strategjike dhe operacionale për lëvizjet ekstremiste dhe terroriste që funksionojnë nën ombrellën e IS-it (grupit militant Shteti Islamik) dhe asnjëri prej shteteve dhe popujve, veç e veç, në Ballkan, nuk e ka vlerën speciale aq sa e ka territori i Ballkanit, si portë hyrëse ose si urë ndërlidhëse me Evropën. Realisht, është i vetmi territor ose rajon që i mundëson qasje më të lehtë drejt Evropës, respektivisht ndaj civilizimit perëndimor”.

Kosova, tashmë është pjesë e koalicionit të vendeve që luftojnë kundër terrorizmit.

Por, deputeti Selimi vlerëson se institucionet e sigurisë në Kosovës, duhet të gëzojnë përkrahje më të madhe politike në luftë kundër terrorizmit.

“Nëse institucionet e Kosovës, Qeveria e Kosovës dhe institucionet e autorizuara shtetërore të sigurisë, nuk do t’i përziejnë agjendat politike në këtë temë, normalisht që Kosova do të kishte kapacitete, jo si e vetme, por si partnere me të gjitha vendet tjera, për ta luftuar këtë të keqe që është globale”.

“Duket që institucionet e Kosovës po e shfrytëzojnë – për agjenda dhe tema të ndryshme politike dhe jo vetëm- një situatë të tillë, e cila po e dëmton edhe luftën e institucioneve të autorizuara të sigurisë karshi këtij fenomeni”.

Edhe Ramadani vlerëson se duhet të punohet më tepër në koordinimin e institucioneve të vendit në luftë kundër terrorizmit.

“Vërehet qartë një moskoordinim ndërinstitucional dhe ky është elementi i parë që institucionet e Kosovës duhet, me shpejtësi, ta përmirësojnë”.

Ndryshe, kohë më parë, zyrtarë të institucioneve të Kosovës, por edhe njohës të rrethanave të sigurisë në vend, patën theksuar se kërcënimet e grupit militant Shteti Islamik ndaj vendeve të Ballkanit, përfshirë këtu edhe Kosovën, synojnë mbjelljen e frikës tek qytetarët, por ato kërcënime nuk duhet neglizhuar.

Rritja ekonomike, as duhet dhe as mund të bazohet në Qeverinë e Kosovës apo në institucionet publike – ajo duhet të vijë nga sektori privat. Kudo, në çdo vend ku funksionon ekonomia e lirë e tregut, bartës kryesor i zhvillimit ekonomik të vendit është sektori privat. Prandaj, që të ndodhë kjo, duhet sa më shpejt të futen masat, të cilat mundësojnë fuqizimin e këtij sektori”, thotë në intervistën për Radion Evropa e Lirë, drejtori ekzekutiv i Odës Ekonomike Amerikane në Kosovë, Arian Zeka.

Radio Evropa e Lirë: Zoti Zeka, shtatë muaj që nga krijimi i institucioneve të reja, përfaqësuesit e Qeverisë së Kosovës vazhdimisht kanë deklaruar se janë duke punuar në zhvillimin ekonomik të vendit. Ju, si përfaqësues i bizneseve në Kosovë, si i keni parë këta shtatë muaj të qeverisë?

Arian Zeka: Ajo çfarë mund të themi për këtë periudhë të Qeverisë së re të Kosovës, është se ka pasur një rritje të shpresës dhe pritjes për rezultate më të mëdha edhe nga ana qytetarëve edhe nga ana e bizneseve, por për shkak të dinamikës së ngadalshme në vendimmarrje në nxjerrjen e masave lehtësuese për bizneset e që nuk ka pasur rezultate konkrete.

Ajo çfarë mund të thuhet është që ka pasur vazhdim të trendëve negativë nga viti i kaluar, edhe në aspektin e rritjes dhe fuqizimit të sektorit privat, edhe në tërheqjen e investimeve të huaja direkte, që rrjedhimisht do të ndikojnë në normën e pritshme ekonomike për vitin 2015.

Radion Evropa e Lirë: Po thoni se nuk ka pasur rezultate konkrete, pse nuk janë arritur këto rezultate dhe çfarë duhet të bëhet?

Arian Zeka: Të gjitha këto pritje të shtuara të shoqërisë kosovare duhet të përcillen me masa konkrete të qeverisë. Duhet të shohim këtë zhvendosje të prioriteteve nga politika në ekonomi që i ka munguar Kosovës në të kaluarën.

Jemi të vetëdijshëm që Ministria e Financave dhe Qeveria në përgjithësi, sidomos pas zhvillimeve të fundit brenda Bashkimit Evropian, duhet të vazhdojnë të ndjekin politika më konservative. Megjithatë, ekzistojnë forma tjera mbështetëse, të cilat mund të fuqizojnë sektorin privat.

Rritja ekonomike, as duhet të bazohet dhe as mund të bazohet në Qeverinë e Kosovës apo në institucionet publike – ajo duhet të vijë nga sektori privat.

Kudo, në çdo vend ku funksionon ekonomia e lirë e tregut, bartës kryesor i zhvillimit ekonomik të vendit është sektori privat.

Prandaj, që të ndodhë kjo, duhet sa më shpejt të futen masat, të cilat mundësojnë fuqizimin e sektorit privat, masat që janë garantuese për investitorët e huaj, pasi që pa kapital të ri, pa metoda të reja të punës, përfshirë këtu edhe teknologjinë më moderne të punës, e cila do të sillej nga investitorët e huaj, vendi ynë do të humbë hapin me zhvillimet që tashmë po ndodhin nëpër botë, e për të cilat ne nuk jemi të përgatitur.

Radio Evropa e Lirë: Thoni se Kosova nuk është e përgatitur. Për çfarë përgatitje bëhet fjalë?

Arian Zeka: Në këtë drejtim duhet të them që Oda Ekonomike Amerikane e Kosovës së fundi ka filluar lansimin e diskutimit të temave, të cilat, mendoj, që nuk kanë marrë trajtimin e duhur në shoqërinë tonë, duke përfshirë edhe konceptin e ri teknologjik që po promovohet anë e mbanë botës, siç është interneti i gjërave, integrimi i internetit në secilën pajisje, thjesht ndryshimin e mënyrës së të jetuarit dhe kryerjes së punëve, përfshirë edhe ndryshimin e mënyrës së të bërit biznes.

Duam apo nuk duam shumë shpejt do të na imponohet edhe neve, nuk është diçka që lidhet me kërkesën tonë, por diçka që do të na imponohet e për të cilën unë mendoj se ne si vend nuk jemi të përgatitur.

Ekziston një debat i madh anë e mbanë botës,nëse këto zhvillime të reja teknologjike do të ndikojnë në zvogëlimin e vendeve të punës apo krijimit e vendeve të reja të punës, por pavarësisht se çka do të ndodhë, pavarësisht se cili do të jetë rezultati përfundimtar, ajo çka mund të themi nga konteksti ynë kosovar, është që ne nuk jemi të përgatitur për këto zhvillime teknologjike.

Radio Evropa e Lirë: Atëherë, cili do të duhej të ishte hapi i autoriteteve të Kosovës karshi këtyre zhvillimeve teknologjike?

Arian Zeka: Institucionet arsimore në Kosovë nuk po i mbështesin këta trendë të rinj botëror dhe një shqetësim që ne e shprehim në vazhdimësi është që institucionet arsimore nuk plotësojnë nevojat momentale të tregut, por nuk i plotësojnë as nevojat e ardhshme të tregut.

Institucionet arsimor duhet të shohin trendët botëror të zhvillimit të kërkesave për fuqi punëtore dhe të njëjtat të fillojnë të aplikohen edhe në vendin tonë.

Radio Evropa e Lirë: Me këtë trend të zhvillimit të teknologjisë dhe me qytetarët e Kosovës pa arsimim adekuat, ashtu si thoni ju, pra të papërgatitur për nevoja e tregut, zbutja e papunësisë në Kosovë del të jetë një problematikë e madhe?

Arian Zeka: Një prej arsyeve më të mëdha që Kosova ka këtë papunësi të madhe, është për shkak se ne vazhdojmë të kemi të rinj të diplomuar në fusha, për të cilat më nuk ka kërkesë të madhe në tregun e punës.

Po i shoh disa përpjekje të ditëve të fundit që të kufizohet numri i studentëve të rinj nëpër fushat sociale dhe t’u jepet prioritet më i madh drejtimeve që nuk lidhen me fushat sociale, duke përfshirë këtu shkencat natyrore dhe matematikore, e që është një përpjekje e qëlluar.

Nëse ne, si asociacione të biznesit, nëse ministritë përkatëse,nëse shoqëria në përgjithësi flet se ekzistojnë potenciale të shumta të zhvillimit të teknologjisë së informacionit dhe komunikimit, atëherë shkollimi duhet të jetë në këtë shërbim.

Mund të tingëlloj skeptik, por unë dyshoj se kemi kapacitetet e duhura dhe të mjaftueshme njerëzore që të realizojmë këtë potencial të zhvillimit të sektorit të teknologjisë së informacionit dhe komunikimeve në Kosovë. Duhet të kemi më shumë fuqi punëtore kurdo që krijohen kompanitë në këtë sektor, dhe ata duhet t’i kenë njerëzit që do t’i kryejnë detyrat dhe t’i realizojnë misionet e këtyre kompanive.

Gjyqtari i procedurës paraprake në Gjykatën Themelore të Prishtinës, ua ka caktuar masën e paraburgimit në kohëzgjatje prej 30 ditësh Besnik Latifit, Enis Latifit, Milazim Haxhisë, Gazmend Halitit dhe Fehmi Musës.

Të pesë të apostrofuarit janë të dyshuar për terrorizëm dhe janë arrestuar me 11.07.2015, te liqeni i Badovcit.

Masa e paraburgimit ndaj të pandehurve është caktuar “për arsye se ekziston dyshimi i bazuar se të njëjtit kanë kryer veprat penale ‘Përgatitja e veprave terroriste ose veprave penale kundër rendit Kushtetues dhe Sigurisë së Republikës së Kosovës”.

Në anën tjetër, deputetët e Kuvendit të Kosovës dhe njohës të rrethanave të sigurisë në Kosovë, vlerësojnë se institucionet e sigurisë, Policia e Kosovës, Agjencia Kosovare e Intelegjencës dhe institucionet tjera për zbatimin e ligjit, duhet të jenë syhapur, të përgatitura dhe të punojnë më shumë në parandalimin e rasteve të ekstremizmit në Kosovë.

Nuredin Ibishi, anëtar i Komisionit Parlamentar për Punë të Brendshme dhe Siguri në Kuvendin e Kosovës, duke folur për Radion Evropa e Lirë, thotë se institucionet e Kosovës tashmë kanë ndërmarrë edhe masat parandaluese, por edhe të ndëshkimit për kërcënimet që vijnë nga individ apo grupe ekstremiste.

“Do t’i veçoja arrestimet e mëhershme që ishin në këtë vazhdë, por edhe këtë të fundit, që ende nuk ka marrë epilogun, që ndodhi para 3 ditësh, ku u bë arrestimi i personave të dyshuar afër liqenit të Badovcit”.

Skënder Perteshi, analist nga Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë, thotë për Radion Evropa e Lirë, se Kosova është e orientuar drejt integrimeve evropiane dhe në NATO, ndërkohë që këto të fundit, nga grupi militant Shteti Islamik shihen si armike.

Megjithatë, kërcënimet eventuale nga ky grup për Kosovën, sipas tij, më shumë kanë të bëjnë me propagandë.

“Kjo është vetëm një pjesë, një propagandë e organizatave ekstremiste, në mënyrë specifike prej IS-it, që pak a shumë të mbretërojë në diskursin publik emri IS (Shteti Islamik) dhe emri ektremizëm dhe në anën tjetër, që të mbjellin frikë, pasiguri dhe shqetësim tek qytetarët dhe opinioni publik”.

Lidhur me rastin e arrestimit të pesë qytetarëve të Kosovës të dyshuar për terrorizëm, Perteshi vlerëson se ende mungojnë informatat e sakta, lidhur me synimet që këta persona kanë pasur.

Megjithatë, sipas tij, shndërrimi i temave mbi terrorizmin dhe rrezikun nga terrorizmi, në tema dite në opinion, si dhe plasimi i informatave jo të plota nga institucionet dhe mediet, janë veprime që e shqetësojnë opinionin dhe si të tilla, ai i vlerëson të gabuara.

“Plasohet një informacion që është totalisht i pakonfirmuar dhe i pa verifikuar mirë. Vet qëllimi i organizatave ekstremiste është që ato të mbizotërojnë në diskursin publik, të mbizotërojnë mendjet e qytetarëve dhe të shkaktojnë një lloj frike dhe shqetësimi tek qytetarët e Kosovës”.

“Këto operacione shteti duhet t’i bëjë në mënyrë më të fshehtë. Do të thotë, emrat e personave që involvohen, mënyra e arrestimit dhe qëllimi pse bëhet, shteti duhet t’i bëjë në mënyrë më të fshehtë, ashtu sikurse edhe hetimet, sepse pak a shumë ndikon që edhe opinioni publik të mos shqetësohet për rastet që po ndodhin”.

Megjithëkëtë, deputeti Ibishi vlerëson se të gjitha rastet duhet të zbardhen për opinionin, pavarësisht faktit se në raste të caktuara edhe mund ta shqetësojnë atë.

“Mendoj që duhet opinioni ta dijë realitetin, sepse nuk ka më asgjë sekrete që të mbetet, sikurse aksionet e fshehta apo diçka të tillë, për arsye se edhe policia do të jetë transparente në ndërmarrjen e veprimeve, së bashku me prokurori dhe gjyqësi”.

“Mendoj se këtu nuk ka asgjë të keqe, pa marrë parasysh që realisht kjo ngritë shqetësime në opinion. Por, në qoftë se nuk ka transparencë, atëherë lindin dyshime tjera se çfarë po ndodhë. Atëherë, mendoj se shqetësimi është edhe më i madh i opinionit”.

Deri para arrestimeve të fundit, të ditës së shtunë, Policia e Kosovës kishte raportuar se ka hapur hetime dhe ka ushtruar kallëzime penale për mbi 130 persona, lidhur me pjesëmarrjen në organizata terroriste, organizimin, rekrutimin nxitjen dhe financimin e individëve për t’iu bashkangjitur organizatave terroriste dhe për të gjitha këto raste është duke u bashkëpunuar ngushtë me Prokurorinë Speciale.

Në lidhje me këtë fenomen, sipas Policisë së Kosovës, deri në rastin e fundit, janë arrestuar mbi 80 persona dhe janë bastisur mbi njëqind lokacione të personave të dyshimtë. rel