Të gjashtë reaktorët e centralit bërthamor të Zaporizhjës janë fikur pas granatimeve në afërsi, teksa agjencia e OKB-së për energji bërthamore pritet të publikojë një raport para Këshillit të Sigurimit lidhur me situatën e sigurisë në këtë uzinë.

Operatori i Zaporizhjës, Enerhoatom, tha një ditë më herët se reaktori numër 6 i centralit “u fik” për shkak të një zjarri të shkaktuar nga sulmet me artileri në rajon.

Enerhoatom tha se reaktori do të rikthehet në funksion kur të shuhet zjarri.

Të pesë reaktorët e tjerë u hoqën nga funksioni më herët.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, fajësoi trupat ruse për sulmet me artileri.

Por, të dyja palët vazhdimisht fajësojnë njëra-tjetrën për rreziqet që i kanosen centralit më të madh bërthamor në Evropë që është okupuar nga forcat ruse pak kohë pasi Moska nisi pushtimin e Ukrainës më 24 shkurt.

“Sot, linja e fundit e transmisionit të energjisë, që është e lidhur me sistemin e energjisë së Ukrainës, u dëmtua për shkak të një granatimi tjetër rus”, tha Zelensky gjatë një adresimi në orët e vona të 5 shtatorit.

“Për shkak të provokimit rus, centrali i Zaporizhjës është një hap larg një fatkeqësie të rrezatimit”, tha presidenti ukrainas.

*Video nga arkivi: A po përsëritet Çernobili?

Zelensky shtoi se ky granatim i pretenduar rus në Zaporizhja, që ndodhi shumë afër kohës së publikimit të raportit të Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Bërthamore, tregon se Rusisë “nuk i intereson se çfarë vendos komuniteti ndërkombëtar”.

Më 5 shtator, shefi i diplomacisë së Bashkimit Evropian, Josep Borrell, akuzoi Rusinë për “sjellje të pamatur” sa i përket centralit të Zaporizhjas, teksa komuniteti ndërkombëtar vazhdon të ketë shqetësime për ndonjë fatkeqësi bërthamore sikurse ai i Çernobilit.

Raporti i Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Bërthamore vjen pasi një mision i kësaj agjencie vizitoi javën e kaluar Zaporizhjën.

Kreu i kësaj agjencie tha se raporti do të prezantohet më 6 shtator pranë Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara.

Dy prej inspektorëve të OKB-së do të vazhdojnë të mbesin në Zaporizhja, ndërsa pjesa tjerët janë larguar që atje pasi kanë vlerësuar dëmet në këtë central.

Papa Gjon Pali I, i cili udhëhoqi Kishën Katolike vetëm për 33 ditë në vitin 1978, është lumturuar në Vatikan- hapi i fundit përpara shenjtërimit.

Vitin e shkuar atij iu njoh mrekullia e shërimit të një vajze 11-vjeçare. Që të bëhesh shenjtor, duhet edhe një mrekulli e dytë. Gjon Pali I thuhet se shëroi një vajzë të vogël argjentinase, pasi prindërit e saj i ishin lutur atij.

I njohur edhe si ‘Papa që buzëqesh’, Gjon Pali I shërbeu vetëm 33 ditë. Ai lindi si Albino Luçiano, djali i një muratori në malet Dolomite në Itali.

Gjatë kohës që ishte Papë tentoi që të reformonte institucionet dhe të zhdukte korrupsionin.

Ai vdiq nga një atak kardiak. Por vdekja e tij shkaktoi shumë teori konspirative për shkak të dëshmive të ndryshme.

Vatikani tha se ai ishte gjetur i vdekur nga dy murgesha.

Por fillimisht u tha se ai ishte gjetur nga një prift. Debat shkaktoi edhe fakti se përse dy gra kishin hyrë në ambientet private të Papës.

Gjatë 1 mijë viteve të fundit, vetëm tetë Papë janë shpallur shenjtorë.

Presidenti francez, Emmanuel Macron dhe kancelari gjerman, Olaf Scholz thanë më 4 shtator se normalizimi i plotë i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është thelbësor për Ballkanin Perëndimor.

Ata thanë se kanë ngarkuar këshilltarët e tyre për politikë të jashtme dhe siguri, Jens Plettner dhe Emmanuel Beaune, për t’i ofruar mbështetje të drejtpërdrejtë përfaqësuesit special të BE-së për dialog, Miroslav Lajçak, njoftoi Presidenca e Serbisë më 4 shtator, transmeton agjencia e lajmeve Beta.

Macron dhe Scholz thanë në një letër të përbashkët drejtuar presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, se në dritën e agresionit rus ndaj Ukrainës, duhet të bëhen përpjekje më të forta që perspektiva evropiane e vendeve të Ballkanit Perëndimor të bëhet realitet.

“Normalizimi i plotë i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është thelbësor për Ballkanin Perëndimor”, thuhet në letër.

Macron dhe Scholz i kanë bërë thirrje Vuçiqit që të tregoj vendosmëri dhe gatishmëri maksimale për të marrë vendime të vështira, të cilat çojnë në përparim në dialogun ndërmjet mes dy vendeve.

“Tensionet e fundit kanë treguar se urgjentisht nevojiten hapa konstruktivë, si në nivel praktik ashtu edhe në atë politik”, thuhet në letër.

“Ne sugjerojmë që këshilltarët tanë, së bashku me Miroslav Lajçak, të vizitojnë Kosovën dhe Serbinë, për të shqyrtuar mundësitë për të çuar përpara procesin”, thuhet në letrën drejtuar Vuçiqit.

Më 27 gusht, Kosova dhe Serbia janë pajtuar që të heqin dorë nga lëshimi i dokumentit për hyrje-dalje për shtetasit e të dy vendeve.

Kosova dhe Serbia kanë marrëveshje për lëvizje të lirë prej vitit 2011.

Serbia e ka zbatuar atë menjëherë dhe për 11 vjet u ka lëshuar qytetarëve të Kosovës këtë lloj dokumenti.

Kur Qeveria e Kosovës ka vendosur ta zbatojë këtë pikë të marrëveshjes më 1 gusht, serbët në veri të Kosovës kanë rritur tensionet përmes vendosjes së barrikadave.

Qeveria e Kosovës ka shtyrë më pas zbatimin e vendimit për 1 shtator, mirëpo ndërkohë palët janë marrë vesh për moslëshimin e tyre.

Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë ka nisur 11 vjet më parë.

Kosova insiston që dialogu për normalizim të marrëdhënieve të përmbyllet me njohje reciproke në mes të të dyja vendeve.

Serbia, në anën tjetër kërkon zgjidhje kompromisi.

Gjermania do të shpenzojë 65 miliardë euro të për të mbrojtur klientët dhe bizneset nga rritja e inflacionit, tha kancelari, Olaf Scholz të dielën, dy ditë pasi Rusia njoftoi se do të pezullonte disa dërgesa të gazit për një kohë të pacaktuar.

Tri partitë në koalicionin qeverisës diskutuan deri në orët e vona të natës përpara se të shpallnin masat, të cilat përfshijnë një taksë për kompanitë e energjisë, ndihmë për pagesën e faturave të energjisë elektrike dhe subvencion për transportin publik.

Pushtimi rus i Ukrainës në shkurt ka nxitur inflacionin në mbarë botën. Në Gjermani, efekti është përkeqësuar nga reduktimi i vazhdueshëm i Rusisë në vëllimet e gazit, i cili ka shkaktuar një rritje të çmimit të energjisë.

“Rusia nuk është më një partner i besueshëm i energjisë”, tha Scholz në një konferencë për media. dimërore.

Derisa furnizimet me energji janë në sasi të mjaftueshme, qeveria do të duhet të ndihmojë në mbrojtjen e konsumatorëve dhe bizneseve nga kostot më të larta, tha ai.

“Nuk do të ecësh kurrë vetëm”, tha ai në anglisht, përpara se të vazhdonte në gjermanisht: “Askush nuk do të mbetet vetëm”.

Kriza e energjisë u ashpërsua kur gjigandi energjetik i kontrolluar nga shteti rus Gazprom tha të premten se po mbante të mbyllur tubacionin e tij kryesor Rrjedha Veriore 1, tubacioni më i madh i vetëm që transporton gazin rus në Gjermani.

Ndër masat kryesore ishte një taksë e papritur për kompanitë energjetike, për të cilën ministri i Financave, Christian Lindner, tha se ajo do të sillte të ardhura “dy miliardëshe”. E riemërtuar si “taksë rastësie, kjo ishte një nga masat më të diskutueshme.

Një pjesë e të ardhurave do të përdoren për të ofruar 1.7 miliardë euro lehtësim taksash për 9.000 kompani me energji intensive, tregoi një dokument qeveritar.

Disa anëtarë të ekipit të inspektorëve nga Agjencia Ndërkombëtare për Energji Atomike, do të qëndrojnë në centralin bërthamor në Zaporizhja të Ukrainës, ka thënë shefi i agjencisë, Rafael Grossi.

“Le ta dijë bota se inspektorët janë duke qëndruar në Zaporizhja”, ka thënë Grossi.

Megjithatë, ai nuk ka treguar sa njerëz do të qëndrojnë aty.

Shefi i kësaj agjencie ka thënë se inspektorët kanë arritur të shohin atë që është dashur të shohin.

“Mendoj se kemi arritur të shohim shumë gjëra në pak orë, të marrim shumë informacione. Gjërat kryesore i kemi parë”, ka thënë Rafael Grossi, duke folur për mediat ruse.

Ky central bërthamor – më i madhi në Evropë – kontrollohet nga forcat ruse pas nisjes së pushtimit rus në Ukrainë.

Misioni ndërkombëtar ka arritur në central bërthamor më herët gjatë 1 shtatorit, pavarësisht bombardimeve në atë zonë.

Si pasojë e bombardimeve është shtyrë një vizitë e tillë tash e një kohë.

Kompania Enerhoatom ka thënë se misioni ndërkombëtar ka qenë nën përcjelljen e ushtarëve rusë.

Kjo vizitë e delegacionit nga qyteti i Zaporizhjas në centralin me po të njëjtin emër që gjendet në qytetin Enerhobar – që është nën kontrollin rus – u përball me vonesa disa orëshe më 1 shtator, teksa Ukraina dhe Rusia akuzuan njëra-tjetrën për kryerjen e sulmeve në këtë zonë.

Situata në centralin e Zaporizhjas vazhdon të paraqesë një shqetësim të madh për komunitetin ndërkombëtar.

Forcat ruse dhe ukrainase kanë akuzuar njëra-tjetrën për granatimin e centralit. Luftimet në këtë zonë kanë rritur shqetësimet për një fatkeqësi të mundshme bërthamore.

Para vizitës së inspektorëve ndërkombëtarë, zyrtarët ukrainas thanë se granatimet ruse detyruan që një prej reaktorëve të ndalej.

“Që nga ora 5 e mëngjesit, granatimet konstante në qytet nuk janë ndalur… Dihet se disa ndërtesa civile janë goditur. Ka edhe viktima, por ende nuk kemi përcaktuar se sa”, thanë zyrtarët ukrainas më 1 shtator.

Oleksandr Starukh, kreu i rajonit të Zaporizhjas, tha se trupat ruse po granatonin “rrugën nëpër të cilën është paraparë të kalojë misioni i agjencisë së OKB-së”.

Për shkak të granatimeve ruse, operatori shtetëror i energjisë në Ukrainë, Enerhoatom, tha se ka ndërprerë funksionimin e një prej reaktorëve të Zaporizhjas. Ndërkaq, një reaktor tjetër është në funksion dhe po mbulon kërkesat me rrymë të centralit.

Por, Ministria ruse e Mbrojtjes, akuzoi forcat ukrainase më herët gjatë 1 shtatorit se po tentonin që të merrnin nën kontroll centralin.

Ministria tha se janë ndërmarrë “masat e nevojshme” për të shkatërruar trupat ukrainase, duke përdorur edhe avionët luftarakë.

Rusia nuk ka dëshmi për këto pretendime dhe të njëjtat nuk kanë mundur të verifikohen në mënyrë të pavarur.

Ndërkaq, një zyrtar që Rusia ka instaluar në Enehodar, tha se qyteti ishte pa energji elektrike të enjten.

Ndryshe, ekspertët e Kombeve të Bashkuara pritet të bëjnë vlerësimin e dëmeve në central, të përcaktojnë funksionalitetin e sistemeve të sigurisë, të vlerësojnë kushtet e stafit dhe të kryejnë aktivitete urgjente të sigurisë, ka thënë agjencia.

Shtetet e Bashkuara gjatë kësaj jave kanë thënë se “një mbyllje e kontrolluar” e Zaporizhjas do të ishte “opsioni më i sigurt” dhe i ka bërë thirrje Moskës që të pajtohet për çarmatosjen e zonës përreth centralit. Një kërkesë të ngjashme e ka bërë më herët edhe sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres.

Një ekip inspektimi i OKB-së mbërriti sot në centralin bërthamor të Zaporizhias në Ukrainë, me një mision për të garantuar sigurinë e tij, e shmangur një katastrofë të mundshme. Ky zhvillim vjen ndërsa përplasjet mes forcave ruse dhe ukrainase shkaktuan mbylljen e një reaktori, duke nënvizuar urgjencën e trajtimit të çështjes.

Vizita e delegacionit të ekspertëve prej 14 anëtarësh nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike vjen pas disa muaj negociatash për të hyrë brenda centralit bërthamor më të madh në Evropë. Inspektorët drejtoheshin nga shefi i agjencisë Rafael Grossi.

Më vonë gjatë ditës, zoti Grossi tha se grupi kishte mbledhur informacione të rëndësishme në impiant dhe se do të vazhdonte me vlerësimin e situatës aty. Inspektimi pritet të vazhdojë deri të shtunën.

“Gjërat kyçe që doja të shihja, i pashë”, tha zoti Grossi. Ai tha për personelin në Zaporizhia se pavarësisht situatës dhe rrethanave të vështira, ata po kryejnë një punë shumë profesionale.

Ndërsa ekspertët po shkonin drejt impiantit, Rusia dhe Ukraina akuzuan njëra-tjetrën për bombardim të zonës dhe përpjekje për të bllokuar vizitën. Sulmet me artileri të rëndë shkaktuan vonesa në shkuarjen në vendngjarje të ekipit të inspektorëve.

‘Energoatom”, kompania shtetërore ukrainase për Energjinë Bërthamore tha se sulmet me mortaja ruse kishin çuar në mbylljen e një prej reaktorëve të saj prej sistemit që e mbron atë në raste urgjente, si dhe kishin dëmtuar një linjë rezervë të furnizimit me energji elektrike që përdoret për nevojat e brendshme.

Me herët ministri i Jashtëm rus Sergej Lavrov tha se Moska pret “paanshmëri” nga ekipi i inspektorëve të OKB-së.

“Ne po marrim të gjitha masat e nevojshme për të garantuar që impianti të jetë e të funksionojë i sigurt, në mënyrë që misioni të përmbushë të gjitha planet e tij“, shtoi ai.

Impianti i Zaporizhias ndodhet nën kontrollin e forcave ruse, por funksionimi i tij drejtohet nga inxhinierët ukrainas. Kievi thotë se Rusia po e përdor centralin si mburojë, duke magazinuar atje armë, ndërsa Moska akuzon Ukrainën për kryejen e sulmeve të rrezikshme në zonë.

Qeveria polake ka thënë se do t’i kërkojë Gjermanisë dëmshpërblim prej 1.3 trilion dollarëve, për shkak të dëmeve të shkaktuara në Luftën e Dytë Botërore.

Prej ardhjes në pushtet më 2015, partia, Ligji dhe Drejtësia (PiS) e udhëhequr dikur nga presidenti, Andrzej Duda, ka shtyrë përpara çështjen e dëmshpërblimit, duke thënë se Gjermania ka “obligim moral” në këtë çështje.

Zëvendëskryeministri, Jaroslaw Kaczynski, që udhëheq tani partinë PiS, ka thënë më 1 shtator se pret proces “të gjatë dhe të vështirë” me Gjermaninë.

“Ne jo vetëm që kemi përgatitur raport, por ne edhe kemi marrë vendim, vendim për veprim të mëtejmë”, ka thënë Kaczynski.

“Veprimet kanë të bëjnë me kërkesë ndaj Gjermanisë për të negociuar dëmshpërblimet. Dhe ne do ta zbatojmë këtë vendim”, ka thënë ai, duke iu referuar “dëmeve të mëdha” me të cilat janë përballur polakët gjatë pushtimit nazist më 1939/1945.

Rreth gjashtë milionë polakë, përfshirë tre milionë hebrenj polakë, janë vrarë gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Kjo nuk është hera e parë që Polonia përmend çështjen e dëmshpërblimeve, diçka që Berlini e ka kundërshtuar menjëherë, duke përmendur një vendim të vitit 1953 që përcakton se Polonia heq dorë nga kërkesa ndaj Gjermanisë Lindore për dëmshpërblim.

Qeveria gjermane dhe Zyra e saj e Jashtme nuk kanë reaguar ndaj deklaratave të zyrtarëve polakë.

Bashkimi Evropian tha më 1 shtator se Prishtina duhet t’i japë kohë të mjaftueshme zbatimit të vendimit për riregjistrimin e makinave me targa të lëshuara nga Serbia në ato të Kosovës.

Periudha e riregjistrimit të makinave me targa të lëshuara nga Serbia, që përdoren në veri të Kosovës (KM, PR, PZ, etj.), ka nisur më 1 shtator dhe do të zgjasë deri më 31 tetor.

“Është e rëndësishme që të jepet kohë e mjaftueshme për zbatimin e këtij plani dhe që ai të jetë i përgatitur dhe të zbatohet në konsultim të ngushtë me qytetarët që afektohen nga vendimi, në linjë me praktikat e mira evropiane”, tha një zëdhënës i Komisionit Evropian, transmeton Reuters.

“Konkluzionet e vitit 2016 për lirinë e lëvizjes kanë përfshirë një afat më të gjatë kohor për riregjistrim, që duhet të ofrojë udhëzime për procesin e tanishëm”, shtoi ky zëdhënës.

Më 2016, është arritur marrëveshja për finalizimin e zbatimit të Marrëveshjes së lirisë së lëvizjes – të arritur në dialogun e Brukselit më 2011 – mes Kosovës dhe Serbisë.

Sipas asaj marrëveshjeje, Kosova ishte zotuar të zgjaste për pesë vjet vlefshmërinë e targave KS. Rrjedhimisht, targat KS kanë pasur vlefshmëri deri në vitin 2021.

Këto targa kanë status neutral ndaj Kosovës dhe Qeveria e Kosovës ka hedhur poshtë kërkesat e Serbisë të bëra së fundmi, që këto targa sërish të kthehen në përdorin, duke insistuar që makinat me targa serbe duhet të konvertohen në RKS – Republika e Kosovës.

Zëdhënësi tha se Bashkimi Evropian u bën thirrje “të dyja palëve që të shfrytëzojnë dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja si platformë për të adresuar dhe zgjidhur të gjitha çështjet e hapura mes tyre… përfshirë edhe çështjet që kanë të bëjnë me targat e makinave”.

Më 1 shtator ka nisur procesi i riregjistrimit të makinave me targat që lëshohen nga Serbia, me akronime të Kosovës, sikurse KM, PZ e të ngjashme.

Prishtina i konsideron ilegale këto targa dhe ka thënë se me procesin e riregjistrimit, qytetarët në veri do të përfitojnë lehtësira të tjera tatimore, që mund të arrijnë vlerën e 5.000 eurove.

Në samitin e radhës të iniciativës Ballkani i Hapur, që mbahet më 2 shtator në Beograd, krahas organizatorëve, do të marrin pjesë edhe zyrtarë nga Hungaria dhe Turqia.

Sipas presidencës serbe, liderët e vendeve që kanë krijuar këtë nismë, presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama dhe kryeministri maqedonas, Dimitar Kovaçevski, do të presin ministrin e Jashtëm të Hungarisë, Peter Szijjarto dhe minstrin e Jashtëm turk, Mevlut Çavusoglu.

Sikur edhe në takimin e fundit të kësaj iniciative, të mbajtur në Ohër, të pranishëm do të jenë kryeministri i Malit të Zi, Dritan Abazoviq dhe kryetari i Këshillit të Ministrave në Bosnje-Hercegovinë nga radhët e komunitetit serb, Zoran Tegeltija.

Në samitin e radhës pritet nënshkrimi i disa marrëveshjeve bilaterale.

Sipas presidencës serbe, liderët pritet të takohen me përfaqësues të institucioneve që merren me tërheqje të investimeve dhe të grupeve të krizave për furnizim me ushqim dhe energji.

Nga kabineti i kryesuesit të presidencës trepalëshe të Bosnjës, Shefik Xhaferoviq, kanë konfirmuar për Radion Evropa e Lirë se, Tegeltija nuk ia ka konfirmuar pjesëmarrjen presidencës së Bosnjës.

“Presidenca e Bosnje-Hercegovinës nuk ka qëndrim për t’iu bashkuar iniciativës Ballkani i Hapur dhe as kryetari i Këshillit të Ministrave nuk ka ofruar hollësi lidhur me pjesëmarrjen e tij në Beograd”, ka thënë kabineti i Xhaferoviqit.

Vetë Tegeltija ka thënë në Ohër se “Bosnje-Hercegovina nuk ka konsensus për Ballkanin e Hapur”.

“Arsyet (për mungesë konsensusi) dalin nga paragjykimet rreth asaj se kush e ka propozuar iniciativën, kush do të përfitojë, a përbën ajo zëvendësim për Bashkimin Evropian, por lidhet edhe me ndikimet politike. Jam këtu, sepse e di që komuniteti i biznesit në Bosnje mbështet ‘Ballkanin e Hapur’”, ka thënë ai.

Ballkani i Hapur është thënë se synon të mundësojë lëvizje të lirë të njerëzve, mallrave dhe shërbimeve në rajonin e Ballkanit Perëndimor.

Deri tani janë nënshkruar disa marrëveshje që mëtojnë të lehtësojnë lëvizjen në mes të shteteve.

Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara kanë përkrahur këtë nismë, ndonëse kanë përsëritur se për të qenë e suksesshme, në të duhet të përfshihen të gjitha shtetet.

Është gjetur i vdekur ish-deputeti ukrainas, Oleksiy Kovalyov, i cili iu bashkua qeverisë rajonale të Hersonit, të imponuar nga Moska, pasi forcat e armatosura ruse pushtuan pjesë në juglindje të Ukrainës.

Një këshilltar i administratës rajonale të kontrolluar nga Kievi, Serhiy Khlan, tha më 29 gusht se Kovalyov u gjet i vdekur një ditë më parë në shtëpinë e tij në qytetin Hola Prystan.

Mediat ukrainase raportuan se ai u gjet me një plagë në kokë, shkaktuar me armë zjarri. U raportua gjithashtu se gruaja e e Kovalyov u plagos me thikë dhe u shtrua në spital.

Autoritetet e imponuara nga Rusia nuk i komentuan raportimet, por kanalet pro-ruse në rrjetin Telegram i konfirmuan ato.

Disa zyrtarë të emëruar nga Moska në zonat e Ukrainës kanë vdekur javët e fundit.

Kancelari gjerman, Olaf Scholz, tha se ai është “i përkushtuar” për zgjerimin e Bashkimit Evropian për të përfshirë në të gjashtë shtetet e Ballkanit Perëndimor, por edhe Ukrainën e Moldavinë, si dhe Gjeorgjinë. Ai tha se “qendra e Evropës po lëvizjes drejt lindjes”.

“Anëtarësimi i tyre në BE është në interesin tonë”, tha Scholz gjatë një fjalimi më 29 gusht në Universitetin Çarls të Pragës, teksa ai shpalosi vizionin e tij për një Evropë të zgjeruar.

Kosova, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi, Bosnjë e Hercegovina dhe Serbia, që të gjitha po kërkojnë anëtarësim në BE. Por gjashtë shtetet e Ballkanit kanë shprehur zhgënjimin e tyre për shkak të ngecjeve në proces, veçanërisht pasi blloku vendosi në qershor, përmes një procesi të përshpejtuar, që t’i japë Ukrainës dhe Moldavisë statusin e vendit kandidat.

Nga shtetet e Ballkanit Perëndimor, Serbia dhe Mali i Zi janë në një stad më të përparuar drejt anëtarësimit, dhe dy shtetet kanë hapur disa kapituj me BE-në. Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut korrikun e këtij viti kanë nisur bisedimet për anëtarësim, ndërkaq Kosova dhe Bosnjë e Hercegovina mbeten të fundit në rajon sa i përket rrugëtimit të tyre drejt BE-së. Prishtina dhe Sarajeva ende nuk kanë fituar statusin e vendit kandidat.

Në dritë të pushtimit rus të Ukrainës, Scholz u bëri thirrje të 27 anëtarëve të bllokut që të “zgjidhin konfliktet e vjetra dhe të gjejnë zgjidhje të reja”, duke shtuar se Gjermania do të vazhdojë mbështetjen e saj për Kievin “për aq kohë sa të jetë e nevojshme”.

Megjithatë, “në këtë bllok të zgjeruar, dallimet midis shteteve anëtare do të rriten sa i përket interesave politike, ndikimit ekonomik dhe sistemeve të sigurisë shoqërore”, tha ai.

“Ku kërkohet unanimiteti në ditët e sotme, rreziku që shtetet individuale të përdorin veton dhe të parandalojnë shtetet e tjera për të marrë vendime, rritet pas çdo anëtarësimi të ri”, shtoi ai.

“Prandaj, kam propozuar një tranzicion gradual drejt votimit përmes shumicës për politikën e përbashkët të jashtme, por edhe për çështje të tjera, sikurse politikat tatimore – duke e ditur shumë mirë se kjo mund të ketë pasoja për Gjermaninë”, tha Scholz.

Shtetet e BE-së, sikurse Kroacia, Rumania dhe Bullgaria plotësojnë të gjitha kriteret që të bëhen anëtare me të drejta të plota në zonën për lëvizjen e lirë, Shengen, tha Scholz.

“Shengeni është një prej arritjeve më të mëdha të BE-së, dhe ne duhet ta mbrojmë dhe ta zhvillojmë atë. Kjo nënkupton se duhet të mbyllen boshllëqet që kanë mbetur”, tha kancelari gjerman.

Scholz akuzoi presidentin rus, Vladimir Puti, se po kërkon që të “ndryshojë kufijtë përmes dhunës” dhe se pushtimi rus i Ukrainës është “një sulm ndaj rregullit të sigurisë së Evropës”.

“Ne nuk do të rrimë duarkryq dhe të shikojmë se si gratë, burrat dhe fëmijët po vriten ose të shohim shtetet e lira të fshihen nga harta dhe të zhduken pas mureve apo perdeve të hekurta. Ne nuk duam të kthehemi në shekullin e 19-të apo të 20-të me luftërat pushtuese dhe me totalitarizëm”, deklaroi Scholz.

“Është pikërisht kjo Evropë e bashkuar është kaq anatemë për Putinin. Sepse nuk përkon me vizionin e tij për botën, në të cilin shtetet e vogla detyrohen t’iu nënshtrohen një grushti fuqish të mëdha evropiane”, tha lideri gjerman.

Gjermania do të dërgojë armë për Kievin në javët në vijim, njoftoi ai.

“Në javët dhe muajt në vijim, ne do të dërgojmë armë të reja për Ukrainën, sikurse sisteme të mbrojtjes ajrore, sisteme radarësh dhe dronë. Paketa jonë e fundit e ndihmës me armë kishte vlerën prej 600 milionë eurosh. Qëllimi ynë është që ushtria moderne ukrainase të jetë në gjendje të mbrojë shtetin e tyre”, tha Scholz.

Gjermania po ashtu mund të marrë përsipër edhe detyra të reja, në kuptimin e ndërtimit të kapaciteteve të artilerisë dhe mbrojtjes ukrainase, tha Scholz.

Kryeministrja suedeze, Magdalena Andersson, tha më 29 gusht se Suedia do të ofrojë një pako të re të ndihmës ushtarake për Ukrainën, me qëllim që shteti të mbrojë veten nga pushtimi i Rusisë.

Paketa e re e ndihmës do të jetë në vlerë prej 500 milionë krunash apo 46.75 milionë dollarësh.

Andersson, pas u takua me ministrin e Jashtëm ukrainas, Dmytro Kuleba, tha për gazetarët se Qeveria e saj do të ofrojë edhe një paketë të ndihmës prej 1 miliard krunash. Kjo do të jetë ndihmë ushtarake dhe civile për Ukrainën.

Kuleba tha se Suedia do t’i ofrojë shtetit të tij armë sikurse obusë dhe granata.

“Për aq kohë sa lufta vazhdon, ne do të kërkojmë më shumë armë”, tha Kuleba.

“Çdo euro, çdo plumb, çdo granatë është e rëndësishme”, shtoi ai.

Kryeministrja suedeze nuk dha detaje për paketën ushtarake, por tha se do të jetë e ngjashme me ndihmën e mëparshme, që ka përfshirë armë kundërtanke, pajisje për mbrojtjen e ushtarëve dhe pajisje për pastrimin e minave.

“Ne do të vazhdojmë të mbështesim Ukrainën për aq kohë sa lufta vazhdon”, tha Andersson.

Në pjesën e ndihmës civile përfshihet edhe blerja e grurit ukrainas, që më pas do t’iu dërgohet shteteve që po përballen me mungesë të ushqimeve. Kjo, sipas Suedisë, bëhet për të mbështetur ekonominë ukrainase.

Qëkur Rusia nisi pushtimin e Ukrainës më 24 shkurt, shtetet perëndimore kanë ofruar ndihmë ushtarake dhe civile për Kievin.

Gjermania ka siguruar një lidhje energjetike me qendrën që planifikohet të ndërtohet në Detin Baltik për prodhimin e energjisë përmes erës. Kjo pritet t’i ndihmojë Berlinit që të ulë varësinë që ka ndaj energjisë ruse, bëri të ditur Ministria e Energjisë së Danimarkës, vendit ku do të ndërtohet kjo qendër.

Qendra e planifikuar e energjisë në ishullin Bornholm pritet të ndërtohet më 2030. Kjo qendër do të ketë lidhje me disa parqe të erës në Baltik dhe do të ketë kapacitet të prodhimit të paktën prej 3 gigavatësh, që janë të mjaftueshme për të ofruar energji për 4.5 milionë amvisëri gjermane, tha Ministria e Energjisë përmes një njoftimi.

Qendra erës do të lidhet me Gjermanisë përmes një kablloje të energjisë të gjatë prej 470 kilometrash.

Investimet dhe përfitimet në të ardhmen do të ndahen në mënyrë të barabartë midis Gjermanisë dhe Danimarkës, u tha në njoftim, pa dhënë detaje për koston financiare.

“Bashkëpunimi danezo-gjerman është projekti kryesor”, tha ministri gjerman i Ekonomisë dhe Klimës, Robert Habeck, përmes një njoftimi.

“Rryma e gjelbër nga ishulli Bornhold do të furnizojë prodhimin kombëtar të energjisë dhe do të ulë varësinë tonë nga importet e energjisë fosile”, shtoi ai.

Vitin e kaluar, të dy shtetet funksionalizuan një kabllo të energjisë, që po ashtu lidhet edhe me disa ferma të tjera të erës në Detin Baltik.

Projekti në Bornholm është pjesë e një plani më të gjerë të Danimarkës që ka për synim që në vitin 2030 të pesëfishojë prodhimin e energjisë përmes erës, në qendrat në det të hapur.

Planet e mëhershme të shteteve veriore të Evropës për të krijuar një linjë të përbashkët energjetike nën Detin e Veriut, me qëllim që të lidhej me fermat e erës, kanë hasur në probleme financiare dhe sfida ligjore.

Danimarka do të jetë nikoqire e samitit të energjisë në Detin Baltik, i cili do të mbahet të martën.

Forcat ukrainase kanë vazhduar të zmbrapsin përpjekjet ruse për të depërtuar rreth qytetit strategjik të Bahmutit, teksa Moska po tenton që të shtrijë kontrollin mbi rajonin e Donbasit.

Pasi javë më parë morën Severodonjeckun dhe Lisiçanskun, forcat ruse tani janë përqendruar në marrjen e Bahmutit.

Ky qytet – që vlerësohet se kishte 70.000 banorë para se Rusia të niste pushtimin e paprovokuar më 24 shkurt – ka qenë cak i granatimeve të reja më 27 gusht. Granatime ka pasur edhe në afërsi, në Soldedar dhe Zaitseve, tha ushtria ukrainase.

Në raportin e ushtrisë ukrainase u tha se kanë arritur të ndalin përparimin rus edhe në dy qytetet e tjera të mëdha, Sllovijansk dhe Kramatorsk.

Ushtria ukrainase po ashtu tha se forcat e saj janë ende duke e mbajtur kontrollin në qytetin Avdijavka, teksa ka arritur të zmbrapsë sulmet me artileri dhe ajrore ruse.

Hungaria ka lëshuar leje për ndërtimin e dy reaktorëve të rinj bërthamor nga kompania shtetërore ruse, Rosatom.

Kjo leje i hap rrugë zgjerimit të centralit bërthamor në Paks, që deri tani kishte katër reaktorë. Projekti i ndërtimit të dy reaktorëve pritet të kushtojë rreth 12.4 miliardë dollarë dhe do të dyfishojë kapacitetet e centralit.

“Ky është një hap i madh dhe një arritje e rëndësishme”, tha ministri i Jashtëm hungarez, Peter Szijjarto më 26 gusht, pak pasi rregullatori kombëtar publikoi lejen. “Tani mund të kalojmë nga faza e planifikimit, në atë të ndërtimit”.

Kryeministri hungarez, Viktor Orban, ka mbajtur lidhje të ngushta me Moskën pavarësisht sanksioneve ndëshkuese që Bashkimi Evropian ka vendosur ndaj Moskës pas pushtimit të paprovokuar të Ukrainës.

Rusia do të financojë pjesën më të madhe të projektit përmes një kredie prej 10 miliardë dollarësh dhe Hungaria do të paguajë 2.5 miliardë dollarët e mbetur.

Ndërtesa në Paks, që është centrali i vetëm bërthamor i Hungarisë, ishte ndërtuar në vitet ’80 duke përdorur teknologji sovjetike. Szijjarto tha se dy rektorët e rinj do të funksionalizohen më 2030 dhe se ndërtimi i tyre do të mbrojë Hungarinë nga “luhatjet e mëdha të çmimeve të energjisë”.

BE-ja, që po përballet me çmime rekorde të elektricitetit dhe gazit natyror, së fundmi ka prezantuar një plan që inkurajon shtetet anëtare të heqin dorë nga energjia ruse. Hungaria, që varet shumë nga importet e gazit natyror rus, ka marrë përjashtim nga blloku me qëllim që të mbajë nivele të larta të importit.

Kompania Rosatom nuk është pjesë e sanksioneve që Perëndimi ka vendosur ndaj Rusisë, pavarësisht thirrjeve nga aktivistët ukrainas dhe organizatat joqeveritare që ky gjigant i energjisë bërthamore të futet në listë të zezë.

Në maj, shteti anëtar i BE-së, Finlanda, anuloi planet për ndërtimin e një centrali bërthamor që do të përdorte teknologji ruse. Finlanda anuloi këtë projekt për shkak të nisjes së pushtimit rus të Ukrainës më 24 shkurt.

Në mars, kompania çeke e energjisë, CEZ, hapi një tender të ri për ndërtimin e centralit bërthamor pasi Rosatom dhe një kompani kineze nuk u lejuan të merrnin pjesë në projekt.

Lideri autoritar i Bjellorusisë, Alyaksandr Lukashenka, thotë se avionët ushtarakë bjellorusë “Su-24” janë përshtatur për t’u mundësuar atyre të mbajnë armë bërthamore.

Lukashenka, i cili ka qenë aleat me Kremlinin në luftën e Rusisë kundër Ukrainës, tha më 26 gusht se kishte rënë dakord për këtë lëvizje me presidentin rus Vladimir Putin.

“[Perëndimi] duhet të kuptojë se as helikopterët dhe as avionët nuk do t’i shpëtojnë nëse zgjedhin përshkallëzimin e situatës. Ne, së bashku me Putinin, thamë një herë në Shën Petersburg se do t’i përshtatim edhe avionët bjellorusë Su [-24] për t’i bërë ato të aftë për të mbajtur armë bërthamore. A mendoni se ne thjesht po bënim bllof? Gjithçka është gati”, deklaroi Lukashenka përballë gazetarëve në Minsk.

Ai nuk paraqiti asnjë provë për të mbështetur pretendimet e tij. Bjellorusia nuk disponon armë bërthamore dhe supozohet se prej një dekade, nuk e ka në shërbim flotën e saj të avionëve Su-24, megjithëse është e mundur që avioni të mund të riparohet dhe të vihet sërish në shërbim.

Putin dhe Lukashenka u takuan në Shën Peterburg më 25 qershor, dhe lideri rus tha në takim se Moska do të furnizojë Bjellorusinë me sistemet e raketave Iskander-M, duke shtuar se dorëzimi do të bëhet brenda pak muajsh.

Iskander-M është një sistem i lëvizshëm i raketave të drejtuara me rreze veprimi deri në 500 kilometra. Deklarata e Lukashenkës vjen pasi pushtimi i Ukrainës i nisur nga Moska hyri në muajin e shtatë.

Bjellorusia nuk është pjesëmarrëse e drejtpërdrejtë në luftën në Ukrainë, por ka ofruar mbështetje logjistike për pushtimin që Moska filloi më 24 shkurt duke lejuar forcat ruse të hyjnë në Ukrainë përmes kufirit bjellorus.

Vendet perëndimore e kanë dënuar Bjellorusinë, ashtu si Rusinë, me një listë gjithnjë e në rritje sanksionesh të ashpra financiare në përgjigje të luftës së Kremlinit kundër Ukrainës dhe për përpjekjet e Bjellorusisë për të ndihmuar pushtimin rus.

Forcat gjermane të sigurisë kanë “indikacione” se shërbimet sekrete të Rusisë kanë spiunuar ushtarët ukrainas që po qëndrojnë në Gjermani për t’u trajnuar si të përdorin armët e Perëndimit, ka raportuar revista gjermane, Spiegel të premten.

Forcat ushtarake gjermane kanë identifikuar disa pajisje të dyshimta jashtë dy qendrave të trajnimit.

Dronë të vegjël janë përdorur po ashtu për të fluturuar jashtë qendrave të trajnimit dhe më pas janë larguar, ka thënë Spiegel pa cituar burimet e veta.

Ushtarët ukrainas janë duke u trajnuar në landin perëndimor, Rajnland Patatinate si dhe në Bavari, ku ushtria amerikane është duke mësuar ukrainasit si të përdorin sisteme të artilerisë.

Burime të sigurisë kanë pohuar se shërbimet ruse kanë përdorur skanerë teksa kanë tentuar të fitojnë qasje në telefonat mobilë të ushtarëve ukrainas, është thënë në artikullin e revistës.

Gjermania është duke gjykuar të dyshuarit për spiunim për shtetin e Rusisë.

Vitin e kaluar, një gjykatë në Gjermani ka dënuar një burrë rus me burgim të përjetshëm, pasi ka qëlluar për vdekje një komandant çeçen në një park në Berlin.

Prokurorët kanë thënë se Moska e ka dhënë urdhrin për vrasje.

Tre gazetarë dolën në gjyq të enjten, më 25 gusht në Finlandë me akuzën e zbulimit të sekreteve të mbrojtjes kombëtare, pas botimit të dokumenteve të klasifikuara në një artikull gazete.

Artikulli i publikuar më 16 dhjetor të vitit 2017 në gazetën e përditshme “Helsingin Sanomat” u fokusua në aktivitetet e Qendrës Kërkimore të Inteligjencës Finlandeze, një agjenci e inteligjencës ushtarake. Raporti hetimor zbuloi vendndodhjen e përafërt dhe detyrat e një njësie të inteligjencës të forcave të mbrojtjes.

Gazetarët Tuomo Pietilaina dhe Laura Halmi dhe ushtruesi i detyrës së menaxherit të gazetës në atë kohë, Kalle Silfverberg, kanë mohuar akuzat.

Nëse shpallen fajtorë, ata përballen me dënime me burg deri në katër vjet, sipas televizionit publik finlandez “MTV”. Tre të pandehurit nuk ishin të pranishëm në Gjykatën e Qarkut të Helsinkit, por është planifikuar të dëshmojnë në fund të nëntorit, raportoi “MTV”.

Një artikull vijues i planifikuar nuk u botua me urdhër të kryeredaktorit pasi shkrimi i parë solli kritika, sipas “MTV”.

Të enjten, prokurori i çështjes kërkoi heqjen nga rrjeti të versionit origjinal nga faqja e internetit e gazetës, tha “MTV”.

Shërbimet lituane e kanë dhënë alarmin prej kohësh, pas ofertës së vizave ruse për në Kaliningrad dhe Shën Petërburg, qëndronin tentativat e agjentëve rusë për rekrutimin.

Në 2019-tën, qeveria ruse paraqiti skemën e vizave pa para online për udhëtarët nga Lituania dhe 52 vende të tjera që kërkonin të shihnin dy zonat në fjalë. Kjo gjë ua lehtësojë së tepërmi lëvizjen lituanezëve të interesuar, por ndërkohë, sipas shërbimit sekret atje, oferta vinte me rreziqe të mëdha për sigurinë kombëtare.

“Lehtësimi i vizave dhe sipër rrjedhojë, rritja e numrit të të huajve që udhëtojnë në Rusi janë veçanërisht të favorshme për shërbimet ruse të inteligjencës. Ata kërkojnë sistematikisht për të huaj të aftë të ofrojnë të dhëna mbi vendet e huaja ose të kryejnë detyra të tjera”, paralajmërohej në raportin e vlerësimit të nivelit të kërcënimeve.

Kjo, sipas raporteve, lejon një kundërzbulim më të lehtë nga brenda territorit, një metodë kjo e zhvilluar nga Shërbimi Federal rus i Sigurisë (FSB) dhe agjencia e inteligjencës ushtarake GRU.

Sipas dokumentit, shumica e rasteve të spiunazhit rus që kanë dalë në dritë vitet e fundit në Lituani, Letoni dhe Estoni përfshinin shtetas të vendeve baktike të rekrutuar brenda Rusisë.

Agjencitë ruse të inteligjencës kontrollojnë aplikimet për viza dhe individët që mund të kenë informacion të vlefshëm: ish-politikanë apo politikanë aktualë,  biznesmenë, zyrtarë të zbatimit të ligjit, ushtarakë apo punonjës të medias.

Për t’iu kundërvënë këtyre kërcënimeve, turistët lituanezë në Rusi janë këshilluar të udhëtojnë në grupe dhe të bëjnë kujdes nga shkelja e rendit publik ose nga konsumi i tepër i pijeve alkolike. Raporti gjithashtu i këshillon udhëtarët të jenë të kujdesshëm kur pranojnë oferta dhe kërkesa apo kur bëjnë njohje të reja në Rusi./ Top Channel

Në kohën e tensioneve të larta midis Kosovës dhe Serbisë, ish-zyrtari i lartë i NATO-s, Jamie Shea, u bën thirrje të dyja palëve që të heqin dorë nga retorika nxitëse dhe të përqendrohen te gjetja e zgjidhjes për lirinë e lëvizjes.

Shea, ish-zëvendës i ndihmësit të sekretarit të përgjithshëm të NATO-s, porosit Beogradin se përgjegjës për sigurinë në Kosovë është misioni i NATO-s, KFOR, i cili bashkëpunon me Policinë e Kosovës.

Duke komentuar deklaratën e presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, se nëse NATO-ja nuk e bën punën e vet, Beogradi do të ndërhyjë “për të mbrojtur” serbët në Kosovë, Shea thotë:

“Mendoj se NATO-ja duhet t’i tregojë Beogradit se është plotësisht në gjendje të vazhdojë mandatin e saj, që është ruajtja e sigurisë, duke përfshirë edhe serbët, dhe se Beogradi nuk ka asnjë rol në Kosovë, në këtë drejtim”.

Shea shfaq shpresën se nuk do të ketë përshkallëzim të situatës. “Kemi të bëjmë me një luftë diplomatike, e jo luftë ushtarake”, thotë ai.

Tensionet midis Kosovës dhe Serbisë janë rritur në fillim të këtij muaji kur Prishtina ka thënë se do t’i detyrojë serbët që jetojnë në veri – të cilët mbështeten nga Beogradi dhe nuk i njohin institucionet e Kosovës – të fillojnë të përdorin targat e makinave të lëshuara në Prishtinë.

Në shenjë pakënaqësie, disa serbë në veri kanë ngritur barrikada në rrugë dhe Qeveria e Kosovës, me sugjerimin e bashkësisë ndërkombëtare, ka shtyrë zbatimin e vendimit për datën 1 shtator.

Radio Evropa e Lirë: Zoti Shea, Kosovës dhe Serbisë u kanë mbetur edhe pak ditë – deri më 1 shtator – për të gjetur një zgjidhje për lirinë e lëvizjes. Serbia thotë se është duke kërkuar kompromis, por kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha të mërkurën se do t’u përmbahet vendimeve të mëparshme për targat dhe dokumentet e udhëtimit. A keni frikë nga përshkallëzimi i situatës në terren, në ditët e ardhshme, në veri të Kosovës?

Jamie Shea: Atje ndodhet KFOR-i. [Mbi] 3.700 trupat e NATO-s në Kosovë janë, padyshim, të vetëdijshme për situatën. Kanë qenë qëkur ka shpërthyer problemi në korrik. Janë vendosur në rrugët kryesore, sidomos në veri, duke mbajtur sytë kah kufijtë dhe duke bashkëpunuar me Policinë e Kosovës. Shpresojmë se nuk do të ketë probleme, nuk do të ketë bllokada në rrugë nga serbët lokalë. Por, jam i sigurt se KFOR-i, duke e ditur afatin e 1 shtatorit, është mirë i përgatitur.

Shpresoj, sidomos pas takimit në Bruksel më 18 gusht, të organizuar nga BE-ja, palët [Kosova dhe Serbia] të heqin dorë nga retorika nxitëse. Kam dëgjuar [presidentin serb] Aleksandar Vuçiq të ketë thënë se kosovarët duan që popullata serbe të largohet nga Kosova. Ky është absurditet total. Të gjithë e dimë. Pra, të hiqet dorë nga kjo retorikë, e cila nxeh situatën.

Shpresoj po ashtu – derisa i afrohemi afatit të 1 shtatorit – se BE-ja mund të organizojë një takim tjetër midis [kryeministrit të Kosovës, Albin] Kurti dhe Vuçiqit, në përpjekje për të gjetur një lloj zgjidhjeje, sidomos për modalitetet e zbatimit [të vendimeve në terren]. Mendoj se modalitetet e zbatimit janë kyçe, në mënyrë që kriza të qetësohet dhe të ecim përpara.

Prania e NATO-s në Kosovë tregon se “situata nuk është stabile”

Radio Evropa e Lirë: Ju keni qenë zëdhënës i NATO-s gjatë ndërhyrjes së saj për t’i dhënë fund krizës humanitare në Kosovë, në vitin 1999. Më shumë se 23 vjet më vonë, për shkak të tensioneve të rritura midis Kosovës dhe Serbisë, NATO thotë se është gati të intervenojë nëse rrezikohet stabiliteti. Sa shqetësuese është kjo?

Jamie Shea: KFOR-i [misioni paqeruajtës i NATO-s] është ende në Kosovë. NATO-ja ka lënë Afganistanin – edhe pse e di se është një rrëfim tjetër. NATO-ja ka lënë Bosnjën, e cila është dorëzuar te BE-ja, shumë vite më parë. Por, NATO-ja është ende në Kosovë. Natyrisht, nuk i ka më 40.000 trupa, i ka [mbi] 3.700. Por, fakti që janë atje, tregon se situata nuk është stabilizuar dhe normalizuar ende tërësisht. NATO-ja në Bruksel duhet të ketë trupa rezervë, që mund të dërgohen shpejt në Kosovë, në rast të krizës. Duhet të ketë një plan evakuimi, po ashtu.

Dhe po, si zëdhënës i NATO-s në vitin 1999, unë jam personi i parë që më vjen keq që nuk kemi pasur një zgjidhje përfundimtare midis Beogradit dhe Prishtinës, e cila do të mundësonte që Kosova të bëhej e pavarur në kuptimin e plotë të fjalës, duke u njohur nga fqinjët e saj dhe nga pjesa tjetër e komunitetit ndërkombëtar.

Edhe pse, aktualisht, të gjithë ne mendojmë për Ukrainën dhe gjashtëmujorin e nisjes së luftës ruse atje, NATO-ja duhet të mbajë një sy edhe në Ballkan, natyrisht.

Radio Evropa e Lirë: Trupat paqeruajtëse të NATO-s kanë rritur tashmë praninë në veri të Kosovës. A është ky ndonjë sinjal?

Jamie Shea: KFOR-i duhej ta rriste praninë në veri, për të qenë në gjendje të përballojë çdo problem. Është detyrë e tij të ruajë mjedisin e sigurisë. Kam parë që Vuçiq ka deklaruar se nëse NATO-ja nuk mund ta ruajë paqen, ne, serbët, do ta bëjmë këtë. Jo, faleminderit! Nuk ka nevojë. Mendoj se NATO-ja duhet t’i tregojë Beogradit se është plotësisht në gjendje të vazhdojë mandatin e saj, që është ruajtja e sigurisë, duke përfshirë edhe serbët, dhe se Beogradi nuk ka asnjë rol në Kosovë, në këtë drejtim.

Radio Evropa e Lirë: Po, edhe unë desha të ndalem te kjo deklaratë e Vuçiqit. Edhe pse nuk ka asnjë provë se serbët e Kosovës janë të kërcënuar, sa ju shqetëson kjo deklaratë?

Jamie Shea: Siç e thashë edhe pak më herët, e kjo vlen edhe për Albin Kurtin, është e rëndësishme të ulet toni i retorikës, sidomos kur nuk ka bazë, dhe të veprohet në mënyrë pragmatike. Për shembull, pas ngjarjeve të korrikut, kosovarët janë pajtuar të shtyjnë zbatimin e vendimeve deri më 1 shtator, për t’i dhënë kohë hartimit të një strategjie të duhur për zbatim. I kemi ende edhe disa ditë.

Unë mendoj se është krejtësisht e arsyeshme që njerëzit që jetojnë si qytetarë të Kosovës, të vozisin makina me targa të Kosovës dhe të kenë karta identiteti [të Kosovës].

Marrim shembull Skocinë, vendin tim, ku ka një autonomi të madhe, por njerëzit ende qarkullojnë me targa të Mbretërisë së Bashkuar dhe kanë pasaporta të Mbretërisë së Bashkuar, pa komprometuar në asnjë mënyrë autonominë dhe kompetencat e Qeverisë skoceze.

Rusët po ia “shpaguajnë” mbështetjen Serbisë

Radio Evropa e Lirë: Rusia, po ashtu, ka akuzuar Qeverinë e Kosovës dhe aleatët e saj perëndimorë për shkelje të të drejtave të serbëve dhe përpjekje për të nxitur dhunë. Më herët, Moska është akuzuar për nxitje të jostabilitetit dhe trazirave në Ballkan. A mendoni se Rusia mund të ketë pasur dorë në protestat e fundit në Kosovë?

Jamie Shea: Është vështirë të thuhet. Nga pozita ku jam sot, si akademik, jo si zyrtar i NATO-s, është vështirë ta them këtë me ndonjë provë ose siguri. Por, është e vërtetë që Rusia mban anën e Serbisë. Ajo e ka ndihmuar Serbinë që ta pengojë anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare, e ka mbështetur fushatën e Serbisë për mosnjohjen e Kosovës…

E dimë, po ashtu, që ditëve të fundit ministri i Brendshëm i Serbisë, Aleksandar Vulin, ka qenë në Moskë. Dhe, në kohën kur regjimi i [presidentit rus, Vladimir] Putin është i izoluar ndërkombëtarisht, për shkak të luftës në Ukrainë, shumë pak njerëz shkojnë në Moskë. Është interesante që vendi i vetëm që refuzon t’i vendosë sanksione Rusisë [për shkak të pushtimit të Ukrainës] është Serbia dhe zyrtarët e saj shkojnë e vizitojnë Moskën.

usia ka shumë, shumë pak miq për momentin. Serbia është një nga vendet e pakta që merret me të. Dhe, unë supozoj se rusët ndihen të detyruar që t’ia shpaguajnë Serbisë këtë, duke i dhënë mbështetje për çështje që lidhen me Kosovën.

Radio Evropa e Lirë: Një zyrtar i lartë rus ka thënë më 1 gusht se Rusia mund t’i ofrojë Serbisë mbështetje ushtarake, nëse është e nevojshme. A mund ta inkurajojë kjo Beogradin për t’u bërë agresiv?

Jamie Shea: Do të shpresoja që jo. Është e vërtetë që Serbia, viteve të fundit, ka shpenzuar shumë para në armatim dhe se Rusia i ka dhënë Serbisë disa avionë MiG. Por, Serbia merr pajisje më moderne nga Kina. Kina është furnizuese e konsiderueshme e Beogradit, sidomos me dronë. Dhe, dikush mund të pyetet se përse një vend i vogël si Serbia, që dëshiron të anëtarësohet në BE dhe ka nevojë të zhvillojë ekonominë e tij, shpenzon kaq shumë para për ushtrinë.

Por, tani, unë mendoj se Serbia dëshiron të anëtarësohet në BE, është duke negociuar anëtarësimin në BE. Ajo i di kushtet për këtë, në kuptimin e pranimit të marrëveshjeve ndërkombëtare, standardeve, sjelljes paqësore. E di, po ashtu, se NATO-ja ka prani të fuqishme në Kosovë, se KFOR-i është atje. E di edhe për BE-në, që ka rreth 200 anëtarë në misionin e saj në Kosovë, EULEX. Pra, mendoj se po bëhen shumë gjeste, porse, në fakt, kemi të bëjmë me një luftë diplomatike, e jo luftë ushtarake.

Duhet guxim për të bërë paqe

Radio Evropa e Lirë: Përse normalizimi i marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë po merr kaq kohë? Palët kanë nisur negociatat qysh në vitin 2011.

Jamie Shea: Ne të gjithë e dimë se kompromisi është i vështirë. Shumë pak njerëz shpërblehen për të qenët heronj të kompromiseve. Merrni shembull ish-kryeministrin e Greqisë, Alexis Tsipras, i cili, besoj unë, është figurë e madhe historike, sepse ka bërë paqe me Maqedoninë e Veriut, duke i njohur emrin pas disa dekadave mosmarrëveshje. Ai ka bërë gjënë e duhur. Por, a është kryeministër i Greqisë sot? Ai i ka humbur zgjedhjet.

Pra, fatkeqësisht, duhet të pranojmë se paqeruajtësit, pajtuesit, nuk janë gjithmonë njerëzit që shpërblehen. Ka qenë Anwar al Sadat nga Egjipti, shumë vite më parë… Ai ka shkuar në Jerusalem, më 1977, për të bërë paqe me Izraelin dhe është vrarë më pas nga forcat e tij të armatosura. Ky mund të jetë një shembull ekstrem, por duhet shumë guxim për të bërë paqe dhe për t’u shpjeguar njerëzve se përse kauzat nacionaliste nuk janë më në interesin kombëtar.

Në anën tjetër, kryeministri Kurti është zgjedhur me shumicë të madhe [votash] dhe Vuçiq, po ashtu, i ka fituar zgjedhjet presidenciale me shumicë të madhe. Pra, të dy ata janë në një pozicion të fuqishëm politik, i cili është i nevojshëm për të bërë paqe… Gjithçka që mund të bëjmë ne në bashkësinë ndërkombëtare, është të përdorim çdo levë që kemi, për t’i shtyrë ata në atë drejtim.

Radio Evropa e Lirë: A ka diçka që komuniteti ndërkombëtar mund të bëjë dhe nuk e ka bërë deri më tani, për t’i përafruar palët?

Jamie Shea: Ne nuk mund ta duam paqen më shumë se ata. Ata duhet ta duan vetë. Dhe është e vërtetë që mund të marrë shumë kohë. Për shembull, në rastin e konfliktit midis Izraelit dhe palestinezëve, nuk jemi ende [te paqja]. Por, shembulli i Maqedonisë së Veriut dhe Greqisë [për zgjidhjen e çështjes së emrit] tregon se edhe një mosmarrëveshje mjaft e hidhur, e zvarritur për gati 30 vjet, mund të zgjidhet, kur dy udhëheqësit janë të gatshëm të kenë frymë kompromisi. Pra, ka shembuj që mund t’i imitojmë.

Ne duhet t’ia bëjmë të qartë edhe Kosovës, edhe Serbisë se nëse duan të jenë pjesë e BE-së, pjesë e NATO-s – edhe pse Serbia nuk e kërkon anëtarësinë në NATO – ata duhet të sillen si evropianë.

Radio Evropa e Lirë: Si e shihni zgjidhjen midis Kosovës dhe Serbisë? Çfarë do të duhej të përfshinte marrëveshja mes tyre?

Jamie Shea: Serbia nuk mund të jetë realisht pjesë e Bashkimit Evropian derisa nuk e njeh Kosovën… [Zgjidhja] gjithashtu duhet ta kushtëzojë ndihmën për Kosovën me vullnetin e saj për të ecur përpara.

Kryetari i emëruar nga Moska në qytetin e pushtuar ukrainas, Mihajllivka, Ivan Sushko, është vrarë nga shpërthimi i një makine-bombë.

Përfaqësuesi i autoriteteve të vendosura nga Rusia në rajonin e Zaporizhjas në Ukrainë, Volodymyr Rogov, ka thënë në platformën Telegram më 24 gusht se Sushko ka vdekur në spital, pasi një bombë “e vendosur qëllimshëm nën ulësen e makinës së tij” ka shpërthyer.

Prej kur Rusia ka nisur emërimin e zyrtarëve në zonat që ka marrë nën kontroll nga nisja e luftës, disa prej tyre janë sulmuar.

Më 6 gusht, Vitaliy Hura, zëvendëskryetar i emëruar nga Rusia në qytetin ukrainas, Nova Kakovka, është qëlluar për vdekje nga një sulmues i paidentifikuar teksa ka qenë duke dalë nga shtëpia.

Një ditë më vonë, agjencitë ruse të lajmeve kanë raportuar se guvernatori i emëruar nga Rusia në rajonin Herson, Volodymyr Saldo, është shtruar në spital.

Në disa raportime është thënë se ai mund të jetë helmuar.

Më 24 qershor, një makinë-bombë në Herson ka lënë të vdekur udhëheqësinë e emëruar nga Rusia për politika të të rinjve në Herson, Dmytro Savluchenko.

Gjermania dhe Kanadaja kanë nënshkruar marrëveshje bashkëpunimi për prodhim dhe transportim të hidrogjenit.

Marrëveshjen e kanë nënshkruar ministrat e Ekonomisë së të dyja shteteve, në praninë e kancelarit gjerman, Olaf Scholz dhe kryeministrit kandaez, Justin Trudeau në qytetin kanadez, Stefenvill.

Trudeau e ka konsideruar nënshkrimin e marrëveshjes si “hap historik drejt të ardhmes së përbashkët”.

“Shënjestra jonë është e qartë: të punojmë drejt eksporteve fillestare të hidrogjenit kanadez në Gjermani deri më 2025”, ka thënë Truedeau.

“Rezultatet po ashtu janë të qarta, të krijojmë vende puna për shtresën e mesme, derisa dërgojnë energji të pastër, që do të ndihmojë në luftimin e ndryshimeve klimatike”.

Scholz ka thënë se marrëveshja e çon partneritetin mes dy shteteve në nivel tjetër.

Sipas tij, marrëveshja përbën “hap të rëndësishëm, jo vetëm për forcim të lidhjeve ekonomike, por edhe për energji të qëndrueshme në të ardhmen”.

Njufaundllend konsiderohet vend i favorshëm për prodhim të hidrogjenit.

Në këtë rajon ka shumë erëra dhe pak popullsi.

Shfrytëzimi i hidrogjenit nuk prodhon gazra serrë.

Për ta prodhuar atë, uji duhet të ndahet në hidrogjen dhe oksigjen përmes elektrolizës – proces miqësor ndaj klimës.

Aktualisht kostoja e prodhimit të hidrogjenit është më e lartë sesa blerja e gazit natyror, mirëpo ekspertët besojnë se hidrogjeni ka aftësi të zvogëlojë faturat e energjisë në të ardhmen.

Bota tashmë është ngrohur për 1.1 gradë Celsius prej nisjes së epokës industriale, dhe temperaturat do të vazhdojnë të rriten, në rast se qeveritë në botë nuk marrin hapa për të ndalur emetimet e karbonit dhe gazrave tjerë.

Ministria gjermane e Mbrojtjes hodhi poshtë propozimin e deputetëve të Bundestagut nga koalicioni qeverisës për të furnizuar Ukrainën me më shumë armatim dhe, nëse është e nevojshme, për të rënë dakord për të dobësuar Bundeswehr-in [forcat e armatosura gjermane] për shkak të kërcënimit që vjen aktualisht nga Federata Ruse, shkruan Deutsche Welle.

Përfaqësuesi zyrtar i departamentit ushtarak tha të hënën se në situatën aktuale, Gjermania nuk mund të marrë rreziqe të tilla.

“Ne duhet të jemi të përgatitur për faktin se Putini do të përfitojë nga çdo dobësi dhe hendek i përkohshëm në gatishmërinë mbrojtëse të NATO-s”, e citoi atë të thoshte agjencia e lajmeve AFP.

Ai kujtoi se Gjermania duhet t’u japë partnerëve të saj të aleancës “mbështetje brenda kornizës së detyrimeve”, siç përcaktohet në nenin 5 të Traktatit të NATO-s.

Në të njëjtën kohë, në një artikull të përbashkët për Der Spiegel të botuar më 21 gusht, socialdemokrati Kristian Klinck, përfaqësuesi i Partisë së Gjelbër Unioni 90 dhe demokrati Alexander Myller kritikuan qëndrimin aktual të Berlinit, i cili thotë se ruatja e potencialit të Bundeswehr-it për të mbrojtur Gjermaninë dhe NATO-n ka përparësi ndaj ofrimit të ndihmës për Ukrainën.

Autorët e artikullit theksuan se deri tani qeveria shpjegonte sasitë relativisht të vogla të ndihmës ushtarake për Ukrainën me mungesën e pajisjeve ushtarake në vetë ushtrinë gjermane.

“Kjo nuk është gjë tjetër veçse një konflikt i ndërtuar qëllimesh, pasi siguria dhe stabiliteti i Evropës aktualisht po mbrohet në Ukrainë”, thanë ata.

Nesër bëhen gjashtë muaj prej kur nisi pushtimi i paprovokuar rus i Ukrainës më 24 shkurt.

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky paralajmëroi për sulme të reja ruse ndërsa Ukraina përgatitet të shënojë të mërkurën 31 vjetorin e pavarësisë nga ish Bashkimi Sovjetik.

Zoti Zelensky tha gjatë fjalimit të tij të mbrëmjes të dielën, se ai kishte folur me presidentin francez, Emmanuel Macron për “të gjitha kërcënimet” e paraqitura nga Rusia dhe se mesazhe të ngjashme i ishin dërguar Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së Antonio Guterres dhe presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan.

Një tjetër arsye pse besohet se sulmet ruse ndaj Ukrainës mund të shtohen është edhe vrasja e vajzës së një ideologu rus ultra-nacionalist, që konsiderohet si një nga aleatët e afërt të presidentit, Vladimir Putin.

Kievi paralajmëroi se Rusia është duke përgatitur sulme të reja ndaj Ukrainës në 31 vjetorin e pavarësisë së Ukrainës nga ish Bashkimi Sovjetik. Udhëheqësi ukrainas, Volodymyr Zelensky përmendi se një nga veprimet e dhunshme ruse mund të jetë edhe mbajtja e një gjyqi për një grup ushtarësh ukrainas të kapur gjatë rrethimit të qytetit Mariupol.

“Nëse bëhet ky gjyq i neveritshëm, nëse njerëzit tanë bëhen pjesë e një shfaqje të tillë duke shkelur të gjitha marrëveshjet, të gjitha rregullat ndërkombëtare, nëse ka abuzime… Kjo do të jetë vija përtej së cilës çdo negociatë është e pamundur”, tha zoti Zelensky.

Ndërkohë, një tjetër arsye që besohet se autoritetet ruse mund ta përdorin për sulme të reja është edhe vrasja me bombë në makinë, të dielën, e vajzës së Alexander Dugin, një teoricien politik ultranacionalist dhe mbështetës i pushtimit të Ukrainës nga presidenti Vladimir Putin.

29 vjeçarja që punonte si komentatore televizive e që gjithashtu e mbështeti agresonin rus kundër Ukrainës, u vra të shtunën kur makina që po ngiste shpërtheu teksa po kthehej nga një festival kulturor ku kishte marrë pjesë me të atin.

Sipas analistit politik Abbas Gallyamin, incidenti ishte një veprim paralajmërimi për popullin rus.

“Për aparatin e propagandës, ky është një veprim frikësimi. Në përgjithësi, për një votues besnik, ky është një veprim simbolik, duke demonstruar se armiqësitë tani janë transferuar në territorin e Rusisë, që do të thotë se kjo nuk është më një luftë abstrakte që e shikoni në televizion. Jo vetëm që po bombardohet Krimea, por sulmet terroriste tani po kryhen në rajonin e Moskës”, vlerëson analisti Gallyamov.

Ukraina zyrtare e ka hedhur poshtë përfshirjen në këtë sulm që besohet se nuk kishte në shënjestër viktimën, por babain e saj, Alexander Dugin. Mykhailo Podolyak, këshilltari i presidentit Zelensky tha se Ukraina “nuk është shtet kriminal si Rusia dhe padyshim nuk është një shtet terrorist”.

Alexander Dugin e ka mbrojtur prej kohësh idenë e bashkimit të territoreve rusishtfolëse dhe territoreve të tjera në një perandori të re të madhe ruse, përfshirë Ukrainën. Presidenti ukrainas tha të dielën në mbrëmje se ka biseduar me presidentin francez, Emmanuel Macron për “të gjitha kërcënimet” e paraqitura nga Rusia. Këto mesazhe ai tha se ia ka përcjellur edhe Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së Antonio Guterres dhe presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan.

“Ata e kuptojnë se çfarë po bën dhe çfarë po kërcënon pushtuesi. Dhe ata e kuptojnë se Ukraina nuk do ta tolerojë këtë. Nuk do të tolerojë mundimin e njerëzve për të cilët mund të thuhet vetëm një gjë: ata janë heronj të atdheut të tyre; ata mbrojtën lirinë e popullit të tyre nga pushtuesit”, tha presidenti ukrainas, Zelensky.

31-vjetori i pavarësisë së Ukrainës nga sundimi sovjetik që shënohet të mërkurën, përkon me 6 mujorin e sulmit rus ndaj Ukrainës. Agresioni rus, që filloi më 24 shkurt, ka shkaktuar vdekjen e mijëra ushtarëve nga të dyja palët dhe civilëve ukrainas, ndërsa ka detyruar miliona ukrainas të largohen nga shtëpitë e tyre për në pjesën perëndimore të vendit, larg fushëbetejave në Ukrainën lindore, ose duke ikur tek vendet fqinje.

Bashkimi Evropian do të diskutojë për nisjen e një programi të madh trajnues për forcat ukrainase në shtetet fqinje, tha shefi i diplomacisë së bllokut, Josep Borrell.

Duke folur në një konferencë për media më 22 gusht në Santander të Spanjës, Borrell tha se për këtë temë do të diskutohet javën e ardhshme gjatë takimit në Pragë të ministrave të Mbrojtjes së BE-së.

“Natyrisht se do të ishte një mision i madh”, tha ai dhe shtoi se “çdo mision duhet të jetë i përgatitur” për të trajnuar forcat ukrainase për luftë.

Informacionet e inteligjencës dhe pajisjet ushtarake të ofruara nga Shtetet e Bashkuara dhe Evropa Perëndimore kanë ndihmuar forcat ukrainase që të ngadalësojnë – por jo të ndalin – përparimin e forcave ruse në lindje të Ukrainës dhe përgjatë brigjeve të Detit të Zi.

“Duket e arsyeshme, duke pasur parasysh se lufta po zgjat, që duhet një përpjekje tjetër përveç ndihmës me materiale”, tha Borrell.

“Për këtë po diskutohet midis shteteve anëtare dhe do të bisedohet për këtë temë edhe në nivelin politik javën e ardhshme”, tha ai, pa dhënë detaje të tjera.

Qëkur Rusia nisi pushtimin e Ukrainës më 24 shkurt, SHBA-ja dhe shtetet e tjera, përfshirë edhe ato evropiane, i kanë ofruar ndihmë ushtarake forcave ukrainase.

Rreth 9.000 pjesëtarë të ushtrisë ukrainase janë vrarë gjatë luftës kundër Rusisë, tha më 22 gusht shefi i forcave të armatosura të Ukrainës.

Shifra e prezantuar nga gjenerali Valeriy Zaluzhnyi, duket se është shifra e parë e ofruar nga një zyrtar i lartë ushtarak ukrainas për humbjet në luftë, qëkur Rusia nisi pushtimin e Ukrainës më 24 shkurt.

Zaluzhnyi, komandant i forcave të armatosura ukrainase gjatë një konference për media në nderim të veteranëve dhe familjeve të ushtarëve të vrarë, tha se fëmijët duhet të mbrohen në disa pjesë të shtetit, përfshirë në kryeqytet, Kiev.

“Ata nuk e kuptojnë se çfarë po ndodh dhe duhet t’i mbrojmë… sepse baballarët e tyre kanë shkuar në fronte të luftës dhe ndoshta janë në mesin e pothuajse 9.000 heronjve që janë vrarë”, tha ai.

Zaluzhnyi nuk dha detaje të tjera për shifrën e ofruar të ushtarëve të vrarë, por ai tha se aty përfshihen pjesëtarët e personelit ushtarak të vrarë në luftime, sikurse edhe rojet kufitare.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, gjatë konferencës tha se rreth 1 milion persona po mbrojnë Ukrainën si pjesë e forcave të armatosura dhe shërbimeve të tjera ukrainase.

Gjenerali Zaluzhnyi nuk tregoi se sa civilë janë vrarë apo sa ushtarë rusë, sipas Kievit, janë vrarë në luftime. Por, Shtabi i Përgjithshëm i forcave të armatosura ukrainase ka thënë se deri më tani janë vrarë 45.400 rusë. Në anën tjetër, Rusia nuk ka treguar sesa ushtarë të saj janë vrarë në fushëbetejat në Ukrainë.

Shifrat e ofruara nga Ukraina për humbjet e Rusisë nuk kanë mundur të verifikohen në mënyrë të pavarur.