Mijëra gjeorgjianë dolën në rrugët e Tbilisit pasi Parlamenti miratoi në lexim të parë një ligj të diskutueshëm për “agjentët e huaj” që kritikët, përfshirë Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimin Evropian, thonë se do të ndikojë në lirinë e vendit.

Ky ligj, i cili mbështetet nga partia qeverisëse Ëndrra Gjeorgjiane, do të kërkojë që çdo organizatë që merr më shumë se 20 për qind të financimit të saj nga jashtë, të regjistrohet si “agjent i huaj” ose do të përballet me gjoba të konsiderueshme.

Policia u përball me protestuesit mbrëmjen e 7 marsit përpara ndërtesës së Parlamentit, kur protestuesit bllokuan sheshin Avenue Rustaveli, me thirrjen “Poshtë ligji rus”.

Ndërsa tensionet rriteshin, policia përdori sprej mbi protestuesit, të cilët thyen barrierat dhe disa hodhën gjësende ndaj personelit të sigurisë.

Më vonë, duke përdorur topa uji dhe gaz lotsjellës policia shpërndau turmën në orët e hershme të mëngjesit, megjithëse nuk është e qartë nëse protestuesit ishin larguar nga zona kryesore apo ishin zhvendosur në hapësirë tjetër.

Përplasjet ndodhën pasi ligjvënësit votuan në lexim të parë në favor të projektligjit, në një votim të planifikuar për 9 mars, i cili u zhvendos më 7 mars, për arsye ende të pashpjegueshme.

Projektligji pritet të kalojë edhe në lexim të dytë dhe të tretë.

Kritikët thonë se ky ligj pasqyron legjislacionin rus që ka kufizuar punën e gazetarëve të pavarur dhe institucioneve demokratike atje.

Ndikimi rus është një çështje e ndjeshme në Gjeorgji. Rusia pushtoi Gjeorgjinë në vitin 2008, pas së cilës Moska njohu Osetinë e Jugut dhe një rajon tjetër, Abkhazinë, si vende të pavarura dhe vendosi mijëra ushtarë të saj në ato zona.

Projektligji do t’i dërgohet Komisionit të Venecias të Këshillit të Evropës, një organ këshillimor për demokracinë dhe të drejtat që mund të ofrojë një opinion, por nuk ka fuqi zbatuese.

Më 6 mars, ligjvënësit gjeorgjianë u përplasën në Parlament gjatë diskutimit për këtë nismë ligjore, ku gjatë kohës së seancës forcat policore u shtuan rreth ndërtesës, teksa protestuesit kërkuan të mos shqyrtohet i njëjti.

Presidentja Salome Zurabishvili ka thënë se do të vërë veto ndaj projektligjit, megjithëse Parlamenti mund ta anulojë veton e saj.

Në një adresim me video të bërë gjatë një vizite zyrtare në SHBA, ajo tha se i mbështet kërkesat e protestuesve.

“Ky ligj – për të cilin askush nuk kishte nevojë – nuk vjen nga hiçi. Është diçka e diktuar nga Moska”.

“Gjorgjia, e cila e sheh të ardhmen e saj në Evropë nuk do të lejojë askënd ta largojë nga kjo e ardhme”, tha ajo.

Ambasada e SHBA-së në Tbilisi e quajti këtë “ditë të zezë për demokracinë e Gjeorgjisë”.

“Ndjekja e këtyre ligjeve do t’i dëmtojë marrëdhëniet e Gjeorgjisë me partnerët e saj strategjikë dhe do të minojë punën e rëndësishme të kaq shumë organizatave gjeorgjiane që punojnë për të ndihmuar qytetarët e tyre”, thuhet në reagimin e ambasadës.

Shefi i politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, Josep Borrell, tha se veprimi i Parlamentit ishte një “zhvillim shumë i keq” për Gjeorgjinë dhe mund të ndikojë negativisht në lidhjet e saj me Brukselin. Gjeorgjia ka pasur prej kohësh aspirata për t’u anëtarësuar në BE.

Para votimit, Human Rights Watch dhe Amnesty International, i kërkuan Parlamentit të Gjeorgjisë ta kundërshtojë këtë projektligj.

Më shumë se 60 media dhe grupe të shoqërisë civile u zotuan muajin e kaluar se nuk do ta respektojnë këtë ligj, nëse ai do të miratohej.

Spanja vazhdon të mos e ndryshojë pozicionin e saj sa i përket mosnjohjes së pavarësisë së Kosovës, ndonëse tha se është koha që të bëhen përpjekjet përfundimtare që të zgjidhen mosmarrëveshjet mes Kosovës dhe Serbisë.

Radio Evropa e Lirë pyeti Ministrinë spanjolle për Çështje të Jashtme, nëse Madridi ka ndryshuar qëndrim për Kosovën, pasi Prishtina dhe Beogradi u pajtuan për propozimin evropian për normalizimin e raporteve. Nga kjo ministri thanë se “çështja e territorit të Kosovës” duhet të zgjidhet përmes dialogut midis Kosovës dhe Serbisë, që ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian.

“Është koha që të bëhen përpjekje përfundimtare për zgjidhjen e çështjes së Kosovës”, tha për Radion Evropa e Lirë, Elena Aljarilla Cortezón, këshilltare për komunikimin në Ministrinë për Çështje të Jashtme të Spanjës.

Spanja dhe katër shtete të tjera të BE-së Qiproja, Sllovakia, Rumania dhe Greqia) ende nuk e njohin pavarësinë që Kosova shpalli më 2008.

Madridi zyrtar tha se ende ka punë sa i përket arritjes së një marrëveshjeje për normalizimin e raporteve mes Kosovës dhe Serbisë.

“Rezultati i takimit të 27 shkurtit ishte hap përpara, por ende ka punë për t’u bërë sa i përket arritjes së një marrëveshjeje për normalizimin e raporteve bazuar në propozimin e BE-së, që është mirëpritur nga Këshilli Evropian në shkurt. Edhe pse është pozitive që si Prishtina, ashtu edhe Beogradi janë pajtuar për tekstin e propozimit pa asnjë ndryshim, nuk do të ketë marrëveshje të fortë pa pasur një plan të qartë se si do të zbatohet”, u tha në përgjigjen dërguar REL-it.

Pavarësisht se autoritetet spanjolle nuk e bën të qartë nëse do ta ndryshojnë qëndrimin e tyre pas arritjes së një marrëveshjeje eventuale për normalizim, zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi, më 28 shkurt deklaroi se pret që shtetet mosnjohëse evropiane ta bëjnë një gjë të tillë.

“Duhet të ketë unifikim të qëndrimit në BE edhe nga pesë vendet anëtare që nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës. Nëse vendet e BE-së kanë arritur të kenë qëndrim unik rreth agresionit të Rusisë ndaj Ukrainës, e kanë edhe më të lehtë të pajtohen për raportet mes Kosovës dhe Serbisë. Nëse Serbia ka obligim që të mos e pengojë anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare, nuk ka më arsye as nga ndonjëra prej pesë vendeve të BE-së që të mos e mbështesin Kosovën, për shembull në anëtarësim në Këshillin e Evropës, apo në procesin e integrimit në BE”, ka thënë Bislimi.

Më 27 shkurt, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, u pajtuan se nuk ka më nevojë për diskutime lidhur me propozimin evropian, që ka mbështetjen edhe të Shteteve të Bashkuara, Gjermanisë, Francës dhe Italisë.

BE-ja më pas tha se palët kanë shprehur gatishmërinë që të punojnë në planin për zbatimin e propozimit evropian, që synon të çojë palët drejtë një marrëveshjeje përfundimtare gjithëpërfshirëse për normalizimin e raporteve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

Takimi i radhës mes Kurtit dhe Vuçiqit në kuadër të dialogut do të mbahet më 18 mars në Ohër të Maqedonisë së Veriut. Në këtë takim, blloku evropian pret që liderët të diskutojnë për planin e zbatimit që është pjesë integrale e Marrëveshjes mes dy vendeve.

BE-ja dëshiron që në këtë takim palët të pajtohet për një aneks të planit që përfshin një kalendar të qartë se kur duhet të përmbushen të gjitha elementet e saj.

Kosova dhe Serbia që nga viti 2011 zhvillojnë negociata për të arritur normalizimin e plotë. Megjithatë, palët kanë pikëpamje të ndryshme sa i përket marrëveshjes përfundimtare. Kosova insiston në njohje reciproke, e Serbia në një zgjidhje kompromisi, pa treguar se për çfarë kompromisi bëhet fjalë.

Një gjykatë në Minsk ka dënuar në mungesë me burgime të gjata lideren opozitare në mërgim, Svyatlana Tsikhanouskaya, dhe katër liderë të tjerë opozitarë, për akuzat që gjerësisht konsiderohen se janë të motivuara politikisht.

Gjykata e Qytetit të Minskut më 6 mars dënoi Tsikhanouskayan me 15 vjet burgim, ndërkaq politikanin tjetër opozitar, Paval Latushka me 18 vjet.

Tre figurat e tjera opozitare, Maryya Maroz, Volha Kavalkova, dhe Syarhey Dylevski u dënuan me nga 12 vjet burgim.

Gjykatësi Pyatro Arlou shpalli pesë politikanët opozitarë fajtorë për tentim të rrëzimit të Qeverisë, krijim dhe udhëheqje të grupit ekstremist, nxitje të urrejtjes dhe dëmtim të sigurisë kombëtare.

Të pesë figurat opozitare janë larguar nga Bjellorusia në fillim të protestave masive vdekjeprurëse, që u mbajtën për të kundërshtuar rezultatin zyrtar të zgjedhjeve presidenciale të gushtit të vitit 2020. Këto zgjedhje, udhëheqësi autoritar Alyaksandr Lukashenka pretendon se i ka fituar. Opozita bjelloruse dhe qeveritë perëndimore thonë se zgjedhjet u manipuluan dhe fituesja e vërtetë e zgjedhjeve është Tsikhanouskaya.

Tsikhanouskaya tha se gjykimi ndaj saj ishte “farsë” dhe “hakmarrje” nga Lukashenka, dhe shtoi se nuk i është dhënë qasje në dokumentet e gjykatës.

“Kështu regjimi ‘shpërbleu’ punën time për ndryshime demokratike në Bjellorusi”, shkroi ajo në Twitter pas publikimit të vendimit.

“Por, sot nuk mendoj për dënimin tim. Mendoj për mijëra të pafajshëm, të arrestuar dhe dënuar me dënime të vërteta me burg”, shtoi ajo.

Shqiptimi i dënimeve u bë i ditur disa ditë pasi një gjykatë në Bjellorusi zgjati dënimin me burgim për 18 muaj ndaj burrit të Tsikhanouskayas, Syarhey Tsikhanouski, për shkak të siç u tha, “shkeljes” së rregulloreve të brendshme në paraburgim.

Tsikhanouski është duke shërbyer 18 vjet burgim për akuza që lidhen me zgjedhjet e vitit 2020. Ai kishte njoftuar për pjesëmarrjen në zgjedhjet presidenciale duke sfiduar Lukashenkën, por u diskualifikua nga gara dhe u arrestua para mbajtjes së zgjedhjeve. Më pas, gruaja e tij nisi fushatën për t’u bërë presidente.

Mijëra persona janë arrestuar në protestat kundër rezultatit zgjedhor dhe ka pasur raporte të besueshme se të arrestuarit janë keqtrajtuar dhe torturuar nga forcat e sigurisë. Disa persona kanë vdekur gjatë shtypjes së protestave.

Lukashenka, 68 vjeç, varet shumë nga mbështetja ruse, teksa përballet me sanksione perëndimore.

Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe disa shtete të tjera refuzojnë ta pranojnë fitoren e vetëshpallur të Lukashenkës në zgjedhjet e vitit 2020.

Në fillim të marsit të vitit 2022, teksa trupat ushtarake ruse iu afruan Kievit, bastioni i fundit në rrugën drejt kryeqytetit ishte fshati Moshçun. Marinsat rusë kanë ndërtuar tri ura për të fituar terren përtej lumit Irpin. Pas disa ditësh të luftimeve të ashpra, forcat ushtarake ukrainase kanë arritur të shkatërrojnë dy kalime, mirëpo i kanë kërkuar komandës së lartë që të tërhiqen, për shkak të humbjeve të mëdha. Kjo kërkesë u është refuzuar, me arsyetimin se do t’ua hapte rusëve rrugën drejt Kievit. Më vonë, ata përmes hedhjes së një dige në ajër, e kanë përmbytur Irpinin – duke mundësuar rigrupimin e ushtrisë ukrainase dhe zmbrapsjen e trupave ushtarake ruse që kanë mbetur të bllokuar në ujë. (Përgatitën: Krenare Cubolli dhe Arben Hoti)

I dërguari i posaçëm i BE-së për dialogun, Miroslav Lajçak, tha se në tavolinën e tij ka 16 modele ekzistuese funksionale për Asociacionin e komunave me shumicë serbe, që i ka ndarë me Kosovën dhe Serbinë.

Sipas tij, ato mund të shihen si modele për të drejtat e minoriteteve dhe të gjitha janë në përputhje me standardet evropiane.

Kështu tha ai një intervistë për Këshillin Atlantik, më 3 mars.

Lajçak tha se dy vendet duhet të bien dakord se si do të jetë dhe si nuk duhet të jetë Asociacioni, por që BE-ja, siç tha ai, nuk dëshiron të krijojë diçka që e bën sistemin e Kosovës më pak funksional.

“Po flasim me partnerët tanë për modele ekzistuese që po forcojnë funksionalitetin e shteteve dhe jo dobësimin, prandaj mendojmë se nuk duhet të ketë frikë. Askush nuk ka interes ta dobësojë funksionalitetin e Kosovës. Duhet ta shohim jo si kërcënim a dënim a kompromis, por obligim në njërën anë, dhe duhet të shihet edhe si ndërtim i mirëbesimit të serbëve të Kosovës dhe Qeverisë së Kosovës dhe definim të qartë të raporteve të Qeverisë së Serbisë me serbët e Kosovës, sipas standardeve evropiane”, tha ai.

Emisari evropian tha se Asociacioni është obligim tash e 10 vjet i Kosovës, dhe se BE-ja e ka përsëritur “në secilin deklarim dhe dokument që të gjitha marrëveshjet e kaluara duhet të implementohen nga palët”.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, është përballur me thirrjet e SHBA-së dhe BE-së që të themelojë Asociacionin, për të cilin Kosova dhe Serbia kanë arritur marrëveshje më 2013 dhe 2015. Por, ai është shprehur kundër një asociacioni njëetnik, me kompetenca ekzekutive.

Por, Gjykata Kushtetuese e Kosovës tha se marrëveshja e vitit 2015, nuk është plotësisht në harmoni me Kushtetutën, duke shtuar se të 23 pikat – që janë në kundërshtim me frymën e Kushtetutës – mund të harmonizohen.

Lajçak foli edhe për Propozimin Evropian – Marrëveshjen drejt normalizimit mes Kosovës dhe Serbisë. Ai tha se e vlerëson lartë që liderët e dy vendeve u pajtuan për këtë dokument, por tha se tani u takon palëve të merren vesh për aneksin, planin e zbatimit.

Ai tha se ky aneks është pjesë e pandashme e marrëveshjes, dhe se i njëjti do të bëhet publik pasi palët të merren vesh.

Në takimin e së hënës, Kurti dhe presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, u pajtuan për përnbajtjen e tekstit të propozimit evropian, por, palët nuk e nënshkruan këtë dokument, për të cilin një zyrtar i BE-së tha dje se duhet të nënshkruhet bashkë me aneksin.

Në nenin 10 të Marrëveshjes drejt normalizimit thuhet se “palët konfirmojnë detyrimin e tyre për t’i zbatuar të gjitha marrëveshjet e mëparshme në dialog, të cilat mbeten të vlefshme dhe detyruese”.

Në praktikë, kjo do të thotë se duhet të formohet edhe Asociacioni i komunave me shumicë serbe.

Kosova dhe Serbia duhet t’i nënshkruajnë si dokumente të pandara Propozimin Evropian – Marrëveshjen drejt normalizimit mes Kosovës dhe Serbisë dhe aneksin ose planin e zbatimit, ka thënë një zyrtar i Bashkimit Evropian, të enjten në Bruksel gjatë një takimi me gazetarë.

Ky zyrtar ka sqaruar edhe dilemat që kanë lindur rreth nënshkrimit apo jo të Marrëveshjes dhe interpretimeve të palëve.

“Kemi pasur dy pjesë të dokumentit unik. Propozimin dhe aneksin [planin] për implementim. Nuk u diskutua për propozimin, sepse palët u pajtuan se nuk ka më nevojë. Fokusi ishte në implementim. Do të ishte ideale sikur të kishte pajtim për të dyja dokumentet, por kjo nuk ishte reale. Skenari më i keq ishte sikur të mos pajtoheshin për asnjërin”, tha ky zyrtar.

Sipas tij, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, propozoi që dokumenti të nënshkruhet, por përfaqësuesi i lartë i BE-së, Josep Borrell, bëri të qartë se BE-ja nuk e ka menduar kështu takimin, sepse sipas tij, marrëveshja duhet të përfshijë edhe aneksin me afatet kohore për implementimin e saj.

“Ky dokument, pa pjesën e implementimit, do të jetë vetëm një deklaratë politike. Diskutimi për implementim ishte i vështirë dhe nuk kemi shkuar larg. Nuk është sekret kur them se çështja e Asociacionit [të komunave me shumicë serbe] është më e vështira”, tha ky zyrtar, duke shtuar se pasi të nënshkruhet, marrëveshja do të bëhet dhe ligjërisht obliguese.

Kurti deklaroi të hënën pas takimitse ai ishte i gatshëm të nënshkruante këtë marrëveshje menjëherë, por presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, nuk ishte i gatshëm.

Presidenti Vuçiq, ndërkaq, ka thënë në një intervistë në një televizion të Serbisë se ai vërtet nuk ka dashur ta nënshkruajë këtë marrëveshje. Vuçiq ka folur më shumë për planin e implementimit.

BE-ja pret që palët të dërgojnë reagimet e tyre lidhur me draftin e planit të implementimit që kanë marrë nga Brukseli.

Kurti dhe Vuçiqi takohen në Ohër më 18 mars

Takimi i radhës i liderëve të Kosovës dhe Serbisë në kuadër të dialogut do të mbahet më 18 mars në Ohër, ka konfirmuar zyrtari i BE-së.

Ky do të jetë një takim ku liderët do të diskutojnë planin e zbatimit që është pjesë integrale e Marrëveshjes mes dy vendeve.

Skenari i dëshiruar për palën evropiane është që ky të jetë një takim ku liderët do të pajtohen për një aneks të planit që përfshin një kalendar të qartë se kur duhet të përmbushen të gjitha elementet e saj.

Diskutimi për propozimin evropian konsiderohet i mbyllur për palën evropiane, pasi kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në takimin e mbajtur më 27 shkurt në Bruksel, u pajtuan për tekstin e propozimit të BE-së.

Burimi tha se vendimi për publikimin e tekstit të propozimit, për të cilin është mbyllur diskutimi, ka qenë i Borrellit, por me këtë janë pajtuar edhe palët.

Zyrtari evropian tha gjithashtu se takimi mes Kurtit dhe Vuçiqit “ishte më i miri deri më tash, por ka shtuar se “nivel i i mosbesimit mes palëve është ende i madh, prandaj të dyja palët, me të drejtë, kërkojnë edhe garanci, prandaj edhe është i domosdoshëm një plan i implementimit, i cili nuk lë vend për ambiguitet dhe do të sqarojë obligimet dhe afatet kohore”.

Ky zyrtar tha se Borrelli i ka njoftuar Kurtin dhe Vuçiqin se më 20 mars, në takimin e Ministrave të Jashtëm të BE-së, dhe më 24 mars, në takimin e Këshillit Evropian, do të raportojë edhe për rezultatet e dialogut.

“Borrell do të njoftojë ose për suksesin ose në rast të dështimit, për arsyet e dështimit”, tha ky zyrtar, duke shtuar se “të dy liderët e kanë kuptuar mirë këtë mesazh sepse vendet anëtare kanë në duart e tyre shkopin apo karotën dhe vendosin se cilat dhe si do t’i përdorin”.

Finlanda më 28 shkurt nis debatin parlamentar që synon të përshpejtojë rrugën e shtetit drejt pranimit në NATO dhe duke rritur gjasat që ta vazhdojë këtë rrugë vetëm pa shtetin fqinj, Suedinë.

Finlanda – që ka një prej kufijve më të gjatë me Rusinë në Evropë – dhe Suedia hoqën dorë nga politika dekadëshe e mosangazhimit ushtarak dhe aplikuan për anëtarësim në aleancën ushtarake perëndimore majin e kaluar, pasi Rusia nisi pushtimin e Ukrainës.

Por, për shkak se u përball me më pak pengesa diplomatike sesa Stokholmi, Helsiniki duket se po lëvizë drejt NATO-s edhe para zgjedhjeve të përgjithshme që do të mbahen në prill në Finlandë, teksa opinioni publik po ashtu mbështet anëtarësimin në aleancë.

Të dy shtetet kanë marrë mbështetjen e 28 nga 30 shtetet anëtare të NATO-s. Vetëm Hungaria dhe Turqia ende nuk kanë ratifikuar pranimin e dy vendeve nordike në aleancën ushtarake.

Shumë deputetë finlandezë po kërkojnë që të miratohet legjislacioni që Finlanda të pranojë kushtet e traktatit të NATO-s para zgjedhjeve të 2 prillit.

Debati parlamentar mbahet të martën, ndërkaq votimi pritet të ndodhë të mërkurën.

Kur të miratohen i gjithë legjislacioni i duhur, Finlanda mund të lëvizë më shpejt edhe nëse ratifikimet ndodhin para se Qeveria e re të formohet.

“Koha është tani për të ratifikuar dhe për të mirëpritur plotësisht si anëtare Finladën dhe Suedinë”, tha shefi i NATO-s, Jens Stoltenberg, gjatë vizitës në këtë shtet të martën.

“Mesazhi im për Finlandën dhe Suedinë është që të përmbushin ato që kanë premtuar në marrëveshjen trepalëshe që arritën me Turqinë qershorin e kaluar”, shtoi ai.

Helsinki ka theksuar se preferon që t’i bashkohet aleancës së bashku me Suedinë, por miratimi i legjislacionit – që pritet të miratohet pa problem në Parlamentin finlandez – po shihet si sinjal se Finlanda është e gatshme të lëvizë drejt NATO-s e vetme.

Turqia ka bllokuar pranimin e anëtarëve të rinj, veçmas të Suedisë, të cilën e akuzon se po strehon ata që Ankaraja i konsideron “terroristë”, posaçërisht anëtarët e Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit.

Megjithatë, më 27 shkurt kryediplomati i Turqisë, Mevlut Cavusoglu, tha se Turqia e sheh në mënyrë më favorizuese anëtarësimin e Finlandës në NATO.

“Ne ndoshta duhet të ndajmë procesin e anëtarësimit të Suedisë dhe Finlandës”, tha ai.

Përderisa miratimi i legjislacionit nga autoritetet finlandeze nuk nënkupton se shteti automatikisht do të anëtarësohet në NATO pas ratifikimeve nga Turqi dhe Hungari, por vendos afate kohore sesa mund të presë për fqinjin e saj.

Shefi i politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, Josep Borrell, dhe i dërguari i BE-së për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak, pritën në takim presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq.

Paraprakisht, ata u takuan me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti, ndërsa pas orës 17:00 pritet një takim i përbashkët mes tyre.

Deri tash nuk ka ndonjë deklarim për mediat.

Blloku evropian e konsideron takimin e sotëm mes Kurtit dhe Vuçiqit – të gjashtin me radhë – si më të rëndësishmin, sepse kësaj here, sipas burimeve në Bruksel, nuk do të ketë diskutime për menaxhimin e krizave, por për një dinamikë të re të raporteve.

Të dyja palët pritet të arrijnë pajtueshmëri për propozimin e BE-së, si një “marrëveshje bazë” për normalizimin e raporteve.

Këtë propozim e përkrahin edhe Shtetet e Bashkuara.

Burimet e BE-së në Bruksel kanë thënë në prag të këtij takimi se presin që Kurti dhe Vuçiq ta pranojnë propozimin, pa diskutime të mëtejme.

Pikë debati pritet të jetë vetëm një aneks për implementimin e pikave të marrëveshjes.

Burimet në Bruksel i kanë thënë Radios Evropa e Lirë se përmbajtja e propozimit është e njohur për palët nga muaji shtator i vitit 2022, dhe nuk ka më nevojë të flitet për këtë përmbajtje.

Një version të përditësuar të planit, palët besohet se e kanë marrë në dhjetor.

Po ashtu, bazuar në përvojën e së kaluarës, zyrtarët e BE-së mendojnë se, nëse do të ketë kërkesë për ndryshim të tekstit, atëherë gjithçka do të duhet të nisë nga fillimi dhe mundësitë për sukses janë të vogla.

Një zyrtar i lartë i BE-së, ka thënë të premten se e kupton që kryeministri Kurti dhe presidenti Vuçiq, nuk e kanë të lehtë të arsyetojnë në vendet e tyre pranimin e marrëveshjes, por nuk kanë pasur zgjidhje më të mirë.

Për Vuçiqin konsiderohet problem fakti që me këtë marrëveshje, sipas interpretimeve të BE-së, Serbia de facto e njeh Kosovën.

Presidenti serb besohet se përballet edhe me presionin e Rusisë që të mos e pranojë këtë propozim.

Në një draft që e ka parë Radio Evropa e Lirë, propozimi parasheh të drejta të barabarta për Kosovën dhe Serbinë, respektim të integritetit territorial, paprekshmëri të kufijve, njohje të simboleve shtetërore dhe një aranzhim të veçantë për komunitetin serb në Kosovë.

Në plan parashihet edhe që Serbia të mos e kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në organizatat ndërkombëtare dhe që palët të mos e pengojnë njëra-tjetrën në rrugën drejt integrimeve evropiane.

Në anën tjetër, për Kurtin sfida më e madhe peshon te krijimi i Asociacionit të komunave me shumicë serbe.

Kosova dhe Serbia kanë arritur marrëveshje për Asociacionin më 2013 dhe më pas më 2015 mbi parimet për themelimin e tij.

Po më 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka gjetur se marrëveshja nuk është në harmoni të plotë me Kushtetutën.

Serbia kërkon që Kosova të zbatojë marrëveshjet e arritura, por Qeveria e Kosovës është deklaruar kundër një asociacioni njëetnik.

Mirëpo në BE nuk kanë asnjë dyshim që me pranimin e propozimit të BE-së, pranohet edhe obligimi për Asociacionin.

“Asociacioni i Komunave me shumicë serbe është pjesë e këtij propozimi. Pra, me pranimin e këtij propozimi nënkuptohet edhe pranimi i zbatimit të obligimit për krijimin e këtij Asociacioni”, ka thënë të premten një zyrtar i Bashkimit Evropian.

Kjo kërkesë i është përsëritur Kurtit edhe në një letër të nisur të dielën nga presidenti francez, Emmanuel Macron, kancelari gjerman, Olaf Scholz dhe kryeministrja italiane, Giorgia Meloni.

Angazhimi i këtyre tri vendeve më të mëdha të BE-së, për të siguruar rezultat konkret në dialog, ka shtuar optimizmin në Bruksel për takimin e 27 shkurtit.

Edhe këshilltari i lartë i Departamentit amerikan të Shtetit, Derek Chollet, ka thënë se pret përparim të dukshëm në këtë takim.

Përveç kësaj, propozimi i BE-së është përkrahur edhe në mënyrë kolektive nga vendet e bllokut evropian në takimin e fundit të Këshillit Evropian.

Kosova dhe Serbia i kanë nisur negociatat e ndërmjetësuara nga Bashkimi Evropian më 2011.

Përgjatë kësaj kohe janë nënshkruar diku 33 marrëveshje, por jo të gjitha janë zbatuar.

Tani për tani të dyja vendet kanë synime të ndryshme për marrëveshjen finale.

Kosova insiston në njohje reciproke, Serbia kërkon zgjidhje kompromisi.

Kryeministrja italiane, Giorgia Meloni, ka arritur të martën në Kiev, ku do të takohet me presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky.

Meloni, e cila mori detyrën në tetor, ka shprehur vazhdimisht dëshirën për ta vizituar Ukrainën.

Pas marrjes së detyrës, ajo tha se Ukraina mund të llogarisë në mbështetjen e Qeverisë së re italiane.

Ish-kryeministri i Italisë, Mario Draghi, ka qenë një prej mbështetësve më të fuqishëm të sanksioneve të Bashkimit Evropian kundër Rusisë, për shkak të luftës në Ukrainë, pavarësisht se Italia ka varësi të madhe ndaj gazit rus.

Roma, po ashtu, ka dërguar armë për t’i ndihmuar Kievit që t’i luftojë forcat e presidentit rus, Vladimir Putin.

Meloni, cila drejton partinë e ekstremit të djathtë, Vëllezërit e Italisë, është euroskeptike, por ka mbështetur qëndrimin e Draghit sa i përket Ukrainës – edhe pse aleatët e saj në koalicionin zgjedhor, lideri i partisë Liga, Matteo Salvini, dhe ish-kryeministri Silvio Berlusconi, kanë raporte të mira me Moskën.

Ajo është distancuar nga partnerët në koalicionin e saj qeverisës.

Planifikimet për trajnimin e ekipeve ukrainase se si të përdoren tanket e avancuara gjermane, janë duke ecur në rrugë të duhur, ka thënë ministri gjerman i Mbrojtjes, Boris Pistorius, pasi ka vizituar një qendër ushtarake të trajnimit në veriperëndim të Gjermanisë.

“Synimi është që tanket Leopard 2 dhe Marders, të dërgohen në Ukrainë në fund të marsit dhe që trajnimet ushtarake të kryhen deri atëherë”, ka thënë Pistorius të hënën.

Gjatë vizitës së tij, Pistorius ka parë komandantët ushtarakë duke testuar pajisjet Marder dhe Leopard 2.

Ukrainasit pritet të trajtohen për pesë javë se si t’i përdorin këto pajisje, para se ato të dërgohen në fushëbetejë.

“Dallimi është sikurse mes Mercedesit dhe Ladës”, ka thënë një ushtar ukrainas teksa e ka komentuar dallimin mes pajisjeve gjermane kundrejt tankeve T-72 të epokës sovjetike që gjenden në Ukrainë.

“Synimi është që t’i bëjmë [ekipet ukrainase] të gatshme për luftë, në mënyrë që ata ta menaxhojnë veten në betejë”, ka thënë një zyrtar gjerman, duke shtuar se rreth 20 për qind e ekipeve ukrainase kanë përvojë për luftimet në fushëbetejë, derisa të tjerët kanë vetëm njohuri bazike ushtarake.

“Ukrainasit janë tejet të motivuar dhe shumë kërkues”, ka thënë zyrtari gjerman për agjencinë e lajmeve dpa.

Pistorius është shoqëruar në këtë vizitë nga një zyrtar i lartë i partisë Demokristiane si dhe nga ukrainasi Vladimir Klitschko, ish-kampion botëror në boks, vëllai i të cilit aktualisht është kryetar i Kievit.

Lufta në Ukrainë ka nisur më 24 shkurt 2022.

Presidenti rus, Vladimir Putin, e quan luftën si “operacion special ushtarak” për të çmilitarizuar Ukrainën.

Perëndimi është përgjigjur ndaj Rusisë, duke goditur ekonominë e këtij shteti me sanksione të ashpra.

Si pasojë e luftës kanë vdekur mijëra persona dhe miliona të tjerë janë zhvendosur nga shtëpitë e tyre.

Rusia përbën kërcënim të qartë ushtarak në zonën e afërt me Suedinë, mirëpo forcat e saj tani janë të angazhuara në luftën në Ukrainë, ka thënë të hënën Shërbimi suedez i Inteligjencës dhe Sigurisë ushtarake (MUST).

“Rendi i sigurisë në Evropë, siç e njohim ne, është ndalur së ekzistuari… prandaj edhe janë rritur rreziqet për sigurinë suedeze”, ka thënë Lena Hallin, udhëheqëse e këtij Shërbimi, në një konferencë për media.

Hallin ka thënë po ashtu se pret që Rusia të forcojë kapacitetet ushtarake në zonën e afërt me Suedinë, kur të jetë e mundshme, si përgjigje ndaj aplikimit të Suedisë dhe Finlandës për anëtarësim në NATO.

Ajo ka thënë se Shërbimi suedez i Inteligjencës dhe Sigurisë ushtarake ka vlerësuar se Rusia dëshiron të shmangë përshkallëzimin e tensioneve që do të mund të rezultonte në konflikt me NATO-n.

“Megjithatë, ekzistojnë shumë paqartësi, sidomos ato që lidhen me gatishmërinë e udhëheqësisë ruse për t’u përfshirë në rreziqe të mëdha”, ka thënë ajo, duke shtuar se tensionet e larta mund të rrisin rreziqet për aksidente, dhe se gjykimet e gabuara mund të çojnë në konflikt.

Lufta e Rusisë në Ukrainë ka nisur më 24 shkurt të vitit 2022.

Presidenti rus, Vladimir Putin, e quan luftën si “operacion special ushtarak” për të çmilitarizuar Ukrainën.

Perëndimi është përgjigjur ndaj Rusisë, duke goditur ekonominë e këtij shteti me sanksione të ashpra.

Si pasojë e luftës kanë vdekur mijëra persona dhe miliona të tjerë janë zhvendosur nga shtëpitë e tyre.

Një “gjykatë e popullit” nxori në gjyq presidentin e Rusisë, Vladimir Putin, të hënën mbi akuzat për pushtimin e tij në Ukrainë, në një lëvizje simbolike për ta plotësuar “hendekun e llogaridhënies” në mungesë të një gjykate ndërkombëtare me mandat për ta bërë një gjë të tillë.

Gjykata nuk ka fuqi ligjore, por prokurorët thanë se do të paraqesin prova se Putini kreu krimin e agresionit duke urdhëruar pushtimin gati një vit më parë dhe duke nisur kështu një luftë shkatërruese që ka lënë mijëra të vrarë dhe shumë qytete në gërmadha.

“Ky është një krim që kërkon përgjegjësi”, tha Drew White, një avokat kanadez që vepron si një nga prokurorët e gjykatës.

Përderisa Gjykata Ndërkombëtare Penale ka hapur një hetim për krimet e kryera në Ukrainë, ajo nuk ka juridiksion për të ndjekur penalisht liderët e Rusisë për agresion.

Megjithatë, presioni ndërkombëtar është në rritje për krijimin e një gjykate speciale për ta ndjekur penalisht këtë krim. Legjislatura e Bashkimit Evropian miratoi një rezolutë në janar duke i bërë thirrje bllokut 27-vendesh që të punojë “në bashkëpunim të ngushtë me Ukrainën për të kërkuar dhe ndërtuar mbështetje politike në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së dhe forume të tjera ndërkombëtare … për krijimin e gjykatës speciale për krimin e agresionit kundër Ukrainës”.

Holanda, shtëpia e disa gjykatave ndërkombëtare, ka ofruar ta strehojë edhe këtë gjykatë.

Gjykata e Popullit është një iniciativë e grupit aktivist të Kinemasë për Paqe, Qendrës së Ukrainës për Liritë Civile dhe Ben Ferencz, avokatit 102-vjeçar që është prokurori i fundit i mbijetuar nga gjyqet pas Luftës së Dytë Botërore të Nuremburgut ndaj liderëve të lartë nazistë.

Një javë me seanca fillestare u nis në Hagë dy ditë pasi nënpresidentja e SHBA-së, Kamala Harris, tha se Uashingtoni ka përcaktuar se forcat ruse në Ukrainë kanë kryer krime kundër njerëzimit dhe këmbënguli që autorët të sillen para drejtësisë.

Dita e parë e së hënës përkoi gjithashtu me një vizitë të paparalajmëruar në Kiev nga presidenti amerikan, Joe Biden.

Gjykata është planifikuar të japë një vendim të premten, në përvjetorin e pushtimit të Rusisë.

Putini u ftua të marrë pjesë në këtë seancë dëgjimore, por organizatorët nuk morën përgjigje nga Ambasada ruse në Hagë.

Fituesja i çmimit Nobel për Paqe, Oleksandra Matviichuk, nga organizatës për liritë civile të Ukrainës, bëri një deklaratë përmes një videoje para nisjes së seancës.

“Putini dhe … udhëheqja politike dhe komanda e lartë ushtarake që nisën, planifikuan dhe filluan këtë agresion duhet të ndëshkohen për këtë krim ndërkombëtar”, tha ajo.

Dëshmitarja e parë ishte një gazetare ukrainase, Angela Slobodyan, e cila i tha një paneli prej tre gjyqtarësh se ajo ishte në qytetin e Hersonit, kur forcat ruse nisën sulmin duke “gjuajtur gjithçka që lëvizte”.

Duke pranuar të realizojë një bisedë telefonike 15-minutëshe me homologen e tij tajvaneze, presidenti i zgjedhur çek, Petr Pavel, theu protokollin diplomatik të vendosur me dekada, dhe hapi rrugë për një epokë të re të raporteve midis Evropës dhe Kinës – dhe me gjasë shteti i tij do të jetë udhëheqës i kësaj epoke të re.

Biseda e 30 janarit me presidenten e Tajvanit, Tsai Ing-Wen, u zhvillua pak kohë pasi Pavel u zgjodh president i ri i Republikës Çeke, dhe nxiti reagimin e Kinës, e cila e dënoi këtë bisedë dhe e akuzoi Pragën se po shkelë “vijë e saj të kuqe”.

Kjo bisedë telefonike shënoi largimin nga normat e mëhershme, kur bëhej fjalë me angazhimin me politikanët e nivelit të lartë nga ky ishull vetëqeverisës. Këmbimet zyrtare zakonisht janë të kufizuara në nivel të shërbyesve civilë dhe të niveleve më të ulëta të ministrive. Por, Pavel u bë lideri i parë evropian që bisedoi drejtpërdrejtë me një lider të Tajvanit.

Ky vendim i presidentit të ri çek erdhi në kohën kur Bashkimi Evropian po e rimendon marrëdhënien e tij me Pekinin, proces që është përshpejtuar nga mënyra sesi Kina e ka trajtuar pandeminë COVID-19, nga rritja e retorikës agresive diplomatike dhe mbështetjes së vazhdueshme që Kina i jep Moskës, pavarësisht pushtimit të paprovokuar rus të Ukrainës.

“Nuk duhet ta lejojmë Kinën t’ia bëjë Tajvanit atë që Rusia po ia bën Ukrainës”, tha në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, Petr Kolar, ish-diplomat çek, i cili tani këshillon Pavelin për çështjet e politikës së jashtme. “Besoj se ajo çfarë po ndodh në Ukrainë është për shkak të mungesës së një mesazhi të qartë [të Evropës] ndaj Rusisë për vite me radhë. Kjo është një kambanë zgjimi, dhe tregon se sa e rëndësishme është që të tregohet prej fillimit se demokracitë e tjera, sikurse Tajvani, nuk do të braktisen”.

Tajvani u nda nga Kina gjatë luftës civile të vitit 1949. Që nga vitet ’70 e tutje, shumica e shteteve kanë vendosur lidhje formale me Pekinin, duke e lënë Tajpein me pak miq, pasi fuqia politike dhe ekonomike e Kinës u zgjerua në mbarë botën. Pekini e sheh Tajvanin si provincë të saj dhe është zotuar për ribashkim, edhe përmes forcës nëse është e nevojshme.

Duke e thyer këtë precedent diplomatik, Kolar tha se Republika Çeke tani e gjen veten të pozicionuar mirë “për të ndikuar apo bindur” edhe liderët e tjerë evropianë që të bëjnë hapa drejt angazhimit të tyre me Tajpein. Në vitet e fundit, një mori ligjvënësish evropianë nga disa shtete kanë vizituar Tajpein dhe janë takuar me udhëheqjen tajvaneze, duke zemëruar Kinën.

Pavel, ish-gjeneral i NATO-s, ka hapur rrugën për angazhim me Tajvanin. Gjatë fushatës zgjedhore dhe pas bisedës me Tsai, ai u zotua se do të takohet personalisht me presidenten tajvaneze – edhe pse ai nuk ka specifikuar se kur mund të ndodhë ky takim, ku dhe në çfarë formati.

“Biseda telefonike thyen akullin për ta bërë këtë gjë”, tha për Radion Evropa e Lirë, Martin Hala, ekspert për Kinën në Universitetin Charles në Pragë, njëherësh drejtor i Sinopsis, projekt që gjurmon ndikimin kinez në gjithë Evropën. “Tani që dikush e ka bërë këtë, të tjerët kanë shumë gjasa që ta ndjekin këtë shembull”.

Rruga e Pragës përpara

Ndryshimi i Pavelit ndaj Kinës dhe Tajvanit shënon një ndarje të qartë me paraardhësin e tij, presidentin aktual çek, Millosh Zeman, i cili do të qëndrojë në detyrë deri në mars.

Gjatë mandatit dhjetëvjeçar të Zemanit – i ndarë në dy mandate pesëvjeçare – ai krijoi lidhje më të forta me Kinën dhe mbajti një linjë pro-Pekinit për shumë çështje sa i përket të drejtave të njeriut, me shpresën që të tërheqë investime më të mëdha kineze.

Në një lëvizje që tërhoqi vëmendjen ndërkombëtare dhe kritika në shtet, Zeman emëroi Ye Jianming, ish-kreun e kompanisë China Energy, si këshilltar nderi për ekonomi. Miliarderi u arrestua më 2018 nga autoritetet kineze dhe ende nuk dihet vendndodhja e tij.

Kolar – konsulent politik që më herët ka shërbyer si ambasador rus në Pragë – tha se Paveli po kërkon që të përafrojë pikëpamjet e tij të politikës së jashtme me traditën postkomuniste të Republikës Çeke për mbështetjen e demokracisë dhe të drejtave të njeriut në nivel global.

Ai tha se mbështetja për Tajvanin duhet të shihet si pjesë e një ndryshimi më të gjerë të paradigmës në Evropë, të formësuar nga pushtimi rus i Ukrainës.

Gjatë fushatës, Pavel ka mbështetur Evropën në ndihmën për Ukrainën dhe ka thënë se udhëtimin e parë jashtë vendit si president do ta realizojë në Kiev së bashku me presidenten sllovake, Zuzana Caputova.

“[Pushtimi i Ukrainës] është përkujtues se demokracitë evropiane duhet të përqendrohen në agresionin e Kinës ndaj Tajvanit”, tha ai. “Ne duhet të tregojmë mbështetje tani, në mënyrë që Pekini të mos tundohet që të përdorë forcë më vonë, sikurse ka bërë Rusia”.

Sipas Kushtetutës së Çekisë, presidenti ka kryesisht fuqi ceremoniale, por presidentët mund të kenë ndikim joformal për shumë vendime kyçe, veçmas në politikën e jashtme. Presidenca është e ndarë nga Qeveria që udhëhiqet nga kryeministri, që ka fuqi formale për të qeverisur dhe për të krijuar politika.

Por, për dallim nga Zemani, qëndrimet e Pavelit ndaj Tajvanit, Rusisë dhe për çështje të tjera të politikës së jashtme përputhen me koalicionin qeverisës të kryeministrit çek, Petr Fiala, potencialisht duke sjellë një epokë të rrallë të unitetit.

Tajvani, që është shtet kritik në zinxhirët e furnizimit global, është bërë një investitor më i madh se Kina në Republikën Çeke dhe kompanitë tajvaneze po vazhdojnë të zgjerojnë lidhjet e tyre në Evropë.

Tajvani prodhon mbi 90 për qind të gjysmëpërçuesve të botës, që janë kyçë në prodhimin e produkteve të teknologjisë së lartë, të cilët janë vitalë për ekonomitë në mbarë botën.

“Tajvani e kupton se ka një mundësi tani, pasi Evropa është në proces të rimendimit të marrëdhënies së saj me Kinën”, tha për REL-in, Zsuzsa Anna Ferenczy, hulumtuese në Universitetin Kombëtar Dong Hwa në Tajvan, njëherësh ish-këshilltare në Parlamentin Evropian.

“Shtetet anëtare individuale në BE tani kanë më shumë vullnet që të flasin hapur dhe të ofrojnë forma të reja për të mbështetur Tajvanin. Tajpei po shpreson që të përfitojë nga kjo”.

Një e re në Evropën Qendrore dhe Lindore

Në përgjigje të telefonatës midis Pavelit dhe Tsait, Pekini akuzoi Republikën Çeke për shkelje të “parimit një Kinë”, nën të cilin, Pekini e konsideron veten si Qeverinë e vetme legjitime të Kinës dhe e sheh Tajvanin si një provincë të shkëputur.

Vetëm 13 shtete dhe Vatikani ka raporte zyrtare diplomatike me Tajvanin dhe e njohin ishullin, me 24 milionë banorë, si shtet të pavarur. Shumë shtete perëndimore nuk e kundërshtojnë hapur pretendimin e Kinës ndaj Tajvanit, por këto shtete as nuk e mbështesin.

“Është në interesin [e Republikës Çeke] për të forcuar raportet me Tajvanin dhe me partnerët e tjerë demokratikë në rajonin e Indo-Paqësorit”, tha për Politico ministri i Jashtëm çek, Jan Lipavsky. “Ne kemi politikën tonë ‘një Kinë’. Asgjë nuk ka ndryshuar”.

Njohja formale e Tajvanit nuk është në mendjen e Pragës, e as në shtetet e tjera të BE-së. Por, analistët dhe zyrtarët e kanë pranuar se shtetet e bllokut mund të marrin një qëndrim më të prerë ndaj Pekinit dhe Tajpeit.

Ky ndryshim ka ndodhur në Republikën Çeke dhe në mbarë Evropën Qendrore dhe Lindore – me përjashtim Hungarinë – për vite me radhë. Kreu i Senatit çek, MIllosh Vystrcil, udhëhoqi një delegacion në Tajvan më 2020 dhe parlamentet çeke dhe sllovake mirëpritën ministrin e Jashtëm tajvanez, Joseph Wu, gjatë një vizite të paprecedent më 2021.

Nisma e Kinës, e quajtur “17+1” – ku bëjnë pjesë Kina dhe 17 shtete të Evropës Qendrore dhe Lindore – është funksionalizuar viteve të fundit. Lituania u tërhoq nga kjo nismë më 2021, ndërkaq, Estonia dhe Letonia po ashtu vepruan njësojë pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia dhe për shkak të mbështetjes që Kina i jep Moskës. Anëtarët e tjerë të kësaj nisme, sikurse Republika Çeke dhe Sllovakia, ende nuk janë larguar zyrtarisht, por kanë reduktuar angazhimin e tyre në këtë format.

“Marrëdhënia jonë me Kinën është duke u rishikuar”, tha Lipavsky për New York Times, gjatë një interviste dhënë në shkurt. “Ka lindur një realitet i ri gjeopolitik”.

Përgatiti: Mimoza Sadiku

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, ka përjashtuar mundësinë e dhënies të ndonjë pjese të territorit të shtetit të tij, si pjesë e ndonjë marrëveshjeje të mundshme të paqes me presidentin rus, Vladimir Putin.

Në një intervistë për BBC në prag të përvjetorit të parë të nisjes së pushtimit rus të Ukrainës, Zelensky paralajmëroi se dhënia e territorit do të nënkuptonte se Rusia “do të vazhdonte të kthehej”, teksa theksoi se armët perëndimore do ta sjellin më afër paqen.

Sipas tij, ofensiva e pranverës veçse ka nisur.

“Sulmet ruse po ndodhin në disa drejtime”, tha ai.

Megjithatë, ai tha se beson se forcat ukrainase do të vazhdojnë të rezistojnë ndaj avancimit rus, derisa të jenë në gjendje të kryejnë një kundërofensivë, edhe pse ai përsëriti thirrjet e tij për më shumë ndihmë ushtarake nga Perëndimi.

“Natyrisht, armët moderne përshpejtojnë paqen. Armët janë e vetmja gjuhë që Rusia kupton”, tha ai.

Perëndimi e ka ndihmuar me armatime Ukrainën, por Kievi po kërkon që dërgesat e armëve të arrijnë sa më shpejt. Ukraina po pret tanket e premtuara nga shtetet perëndimore, përfshirë Shtetet e Bashkuara, Gjermaninë dhe Mbretërinë e Bashkuar, por tanket pritet të shkojnë në Ukrainë pas disa javësh.

Zelensky po ashtu komentoi deklaratat e liderit të Bjellorusisë se nëse trupat ushtarake hyjnë në Bjellorusi, ky shtet do të hyjë në luftë me Kievin.

“Shpresoj që Bjellorusia të mos i bashkohet luftës. Nëse i bashkohet, ne do të luftojmë dhe ne do të mbijetojmë”, tha ai.

Forcat ruse nisën pushtimin e Ukrainës më 24 shkurt 2022, duke hyrë në territorin e Ukrainës përmes Bjellorusisë.

Në seancë plenare të Parlamentit Evropian të martën është zhvilluar një debat për shtetet e Ballkanit Perëndimor. Shumica e deputetëve u angazhuan që Komisioni Evropian të për përshpejtimin e procesit të zgjerimit, në mënyrë që të mos hyjë përsëri në një fazë të ngadalshme, siç ka qenë në pesë vjetët e mëparshme.

Në këtë debat mori pjesë edhe komisionari për Zgjerim, Oliver Varhelyi. Ai tha se viti i kaluar ishte një prej viteve më të frytshme në procesin e zgjerimit.

Në vitin 2022, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut nisën negociatat për anëtarësim në BE. Moldavia, Ukraina dhe Bosnjë e Hercegovina morën statusin kandidatit, ndërsa Gjeorgjia u cilësua si një kandidate potenciale.

Varhelyi kërkoi që edhe Parlamenti Evropian, për të mbajtur ritmin e duhur edhe këtë vit, duhet të japë sinjale pozitive për procesin e zgjerimit.

Ai, si dëshmi se BE-ja tash e ka prioritet vërtetë zgjerimit, përmendi edhe faktin se në katër takimet radhazi të Këshillit Evropian, zgjerimi ishte temë e diskutimit.

Varhelyi gjatë debatit është pyetur edhe për vendet e rajonit veç e veç. Një prej pyetjeve ishte edhe për “dosjen e Kosovës”, apo më saktësisht për aplikimin e Kosovës për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

*Video nga arkivi: Hapat drejt anëtarësimit në BE

Por, a është problem për procesin e zgjerimit që Kosova nuk është njohur nga pesë shtetet e bllokut dhe a do të thotë kjo se Kosova nuk mund të lëvizë në procesin e integrimit.

“Të gjithë e dimë se cili është qëndrimi ligjor për statusin e Kosovës. Pesë vende nuk e kanë njohur Kosovën si shtet dhe kjo ndikon në qasjen tonë. Kosova ka aplikuar për anëtarësim dhe tash, Presidenca suedeze është duke shqyrtuar opsionet. Nga ana jonë, ne jemi të gatshëm të kryejmë punën tonë, e kjo është të përgatisim mendimin për status kandidati, por vendimi nuk na takon neve, por Këshillit”, u përgjigj ai.

Komisionari evropian u pyet edhe për atë që është cilësuar si “dështim i Kosovës” që të zbatojë marrëveshjet e arritura në dialogun me Serbinë, për themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe.

“Do të ishte më së miri të përgjigjem duke cituar konkluzat e Këshillit Evropian nga java e kaluar. Dhe aty u bë qartë se cilat janë kushtet për përparim në rrugën evropiane”, tha ai duke cituar pjesën e cila fton direkt që pa kushte të zbatohen të gjitha obligimet nga e kaluara, në veçanti për Asociacionin e komunave me shumicë serbe.

“Rruga evropiane e Kosovës, sikurse edhe ajo e Serbisë, shkon përmes dialogut dhe zbatimit të marrëveshjeve”, shtoi ai.

Për Malin e Zi, Varhelyi tha se ky shtet ka humbur disa vjet për shkak të ndasive të brendshme politike, që kanë penguar reformat.

“Për fat të keq, Mali i Zi i ka humbur deri tash më shumë se tre vjet pa progres domethënës në procesin e zgjerimit. Ky shtet ka qenë vend udhëheqës në proces. Por, për shkak të ndasive politike brenda shtetit, ky shtet nuk ka qenë në gjendje të lëvizë përpara në reforma, e si rrjedhojë as në procesin e negociatave të anëtarësimit”, tha ai.

Ai u pyet edhe për dështimin e Serbisë që të përshtatet me politikën e jashtme të BE-së rreth sanksioneve ndaj Rusisë si dhe përhapjes së propagandës ruse në Serbi, por edhe rreth ndikimit të shërbimeve të zbulimit nga Rusia që ta destabilizojnë rajonin.

“Është e qartë se Serbia është vend kandidat dhe për të vlejnë kushtet e njëjta. Po ashtu edhe përshtatja me politikën e jashtme është kusht dhe kemi kërkuar nga Serbia të jetë në anën tonë, përfshirë edhe sanksionet ndaj Rusisë. Është e qartë edhe politikisht për të gjithë ata që ndjekin procesin e negociatave me Serbinë, ky është ndoshta edhe problemi kryesor në negociata. Por, përshtatja në politikën e jashtme si kusht për suspendim formal të negociatave, mund të ketë ndikim jo të mirë dhe këtë e kemi parë në rastet tjera. Ky mbetet si mjet i fundit”, tha Varhelyi.

Komisionari evropian tha se BE-ja do të ndihmojë liderët politikë në Bosnjë e Hercegovinës për të zhvilluar dialogun politik, i cili do ta avanconte procesin e zgjerimit me këtë shtet pasi mori statusin e kandidatit. Ai tha se kriteret për hapat e ardhshëm do të lidhen qartë me përparimin në procesin e reformave.

Ai u pyet direkt edhe për qëndrimet e tij ndaj liderit të serbëve të Bosnjë e Hercegovinës, Millorad Dodik, i cili mbështet hapur Rusinë dhe presidentin rus, Vladimir Putin, si dhe kërcënon integritetin territorial të Bosnjës.

“Vetëm mund të përsëris qëndrimin tonë të shprehur më herët se të jesh krah Putinit në këtë kohë është diçka që e izolon ndërkombëtarisht Republikën Sërpska dhe udhëheqjen e saj. Nuk ka vend në Evropë për mbështetje të krimeve që bën Rusia në Ukrainë dhe mesazhi ynë është i qartë”, tha Varhelyi.

Sa i përket ideve për suspendimin e fondeve të BE-së për entitetin serb në Bosnje e Hercegovinë, ai tha se kjo nuk është e lidhur me Rusinë, por me tërheqjen e serbëve të Republikës Sërpska nga institucionet e Bosnjë e Hercegovinës. Prandaj, tha ai, këto fonde lidhen me kthimin e tyre në institucione.

Deputetët nga Bullgaria pyeten se çfarë mund të bëhet për të ndalur atë që ata e quajnë “fushatë të urrejtjes ndaj bullgarëve në Maqedoninë e Veriut”.

Varhelyi përmendi si kusht edhe respektimin e tolerancës dhe fqinjësisë së mirë dhe se Komisioni Evropian do ta monitorojë këtë. Por ai tha se edhe Qeveria në Shkup është e vetëdijshme dhe po vepron kundër urrejtjes ndaj qytetarëve që deklarohen si bullgarë.

Komisioneri Varhelyi u pajtua me deputetët që thanë se të tjerët do të mbushin hapësirat e zbrazëta që mund t’i krijojë BE-ja nëse dështon të stabilizojë dhe integrojë rajonin e Ballkanit Perëndimor.

Në një intervistë për mediat amerikane, Valeriy Kondratiuk u shpreh se Putin është duke përdorur marioneta pasi ka frikë nga një atentat i mundshëm.

Në lidhje me ofensivën ruse në Ukrainë ai tha: Putini ëhstë i çmendur! Ai është përgjegjës për vuajtjet e ukrainasve.

(BalkanWeb)

Kryeministri i Norvegjisë ka propozuar që shteti i tij, një prej eksportuesve më të mëdhenj të karburanteve, t’i ofrojë ndihmë Ukrainës në vlerë prej 7.3 miliardë dollarësh në një periudhë pesëvjeçare.

“Ne synojmë të arrijmë një marrëveshje të unifikuar për këtë temë në Parlament”, tha për gazetarët kryeministri norvegjez, Jonas Gahr Stoere, pas takimit me liderët e opozitës.

Ky shtet nordik ka përjetuar rritje rekorde të të ardhurave pas nisjes së pushtimit rus të Ukrainës, pasi sasia e gazit e shitur në Evropë u rrit vitin e kaluar.

Stoere, që po përballet me kritika nga disa shtete dhe një pjesë e opozitës në Norvegji se në mënyrë indirekte po përfiton nga lufta, në fund të vitit 2022 prezantoi planin që t’i ofrojë Ukrainës ndihmë shumëvjeçare. Por, atëbotë ai nuk dha ndonjë shifër sa i përket kësaj ndihme.

Më 2023, gjysma e ndihmës do të financojë kërkesat ushtarake, ndërkaq pjesa tjetër do të shkojë për nevoja humanitare, edhe pse ndarjet mes ndihmës ushtarake dhe humanitare mund të ndryshojnë në vitet pasuese, tha Stoere.

Norvegjia, po ashtu, do të japë 5 miliardë kruna shtesë gjatë këtij viti ndihmë për shtetet e varfra, të prekura nga rritja globale e çmimeve ushqimore pas pushtimit rus të Ukrainës, tha Stoere.

Qeveria e pakicës së Stoere duhet të kërkojë miratimin e Parlamentit për këto fonde. Kjo paketë e ndihmës pritet të rrisë shpenzimet vjetore të Fondit sovran të Norvegjisë, që është fondi më i pasur në botë në vlerë prej afër 1.4 trilion dollarësh.

Partia kryesore opozitare, Partia Konservatore, pritet të mbështesë planin, për të cilin do të negociojë në javët e ardhshme.

Më 2022, Norvegjia u bë furnizuesja më e madhe e gazit në Evropë, pas ndërprerjes së furnizimeve me gaz rus. Norvegjia është prodhuesja e dytë më e madhe në botë e naftës, pas Rusisë.

Turqia e shikon me pozitivitet aplikimin e Finlandës për anëtarësim në NATO, por nuk mbështet atë të Suedisë, tha presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan.

“Qëndrimi ynë ndaj Finlandës është pozitiv, por nuk është pozitiv ndaj Suedisë”, tha Erdogan më 1 shkurt gjatë një fjalimi në Parlamentin turk.

Vitin e kaluar, Suedia dhe Finlanda aplikuan për anëtarësim në NATO pasi Rusia nisi pushtimin e Ukrainës. Megjithatë, këto dy shtete u përballën me kundërshti nga Turqia dhe që atëherë kanë tentuar që të përmbushin kushtet e vëna nga Ankaraja.

Ankaraja dëshiron që Helsinki, dhe Stokholmi në veçanti, të ndërmarrin një qëndrim më të ashpër kundër Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit, që konsiderohet grup terrorist nga Turqia dhe Bashkimi Evropian, dhe ndaj një grupi tjetër që pala turke fajëson për puçin e dështuar ushtarak të vitit 2016.

Tri shtetet arritën një marrëveshje qershorin e kaluar për rrugën përpara, por Ankaraja muajin e kaluar pezulloi bisedimet pas rritjes së tensioneve që u shkaktuan nga një protestë në Stokholm, ku u dogj një kopje e Kuranit, librit të shenjtë të myslimanëve.

“Në këtë pikë, Suedia nuk duhet as të tentojë. Ne nuk do të themi ‘po’ për aplikimin e tyre për në NATO për aq kohë sa ata lejojnë djegien e Kuranit”, tha Erdogan.

Gjatë fundjavës së kaluar, lideri turk sinjalizoi se Ankaraja mund të pajtohet që Finlanda të anëtarësohet në NATO para Suedisë. Por, ministri i Jashtëm finlandez, Pekka Haavisto, tha të hënën se shteti i tij vazhdon të mbajë qëndrimin që dy shtetet të anëtarësohen së bashku.

Nga 30 shtetet anëtare të NATO-s, vetëm Turqia dhe Hungaria ende nuk kanë ratifikuar pranimin e dy shteteve nordike në aleancën ushtarake perëndimore.

I pyetur nëse Turqia ka plane që të ketë procese të ndara për Finlandën dhe Suedinë, ministri i Jashtëm turk, Mevlut Cavugoslu, tha se NATO dhe dy shtetet nordike janë ato që vendosin nëse do të ketë ratifikime të ndara.

“Nëse NATO dhe dy shtetet vendosin për procese të ndara të anëtarësimit, Turqia sigurisht që do të rishqyrtojë veçmas anëtarësimin e Finlandës dhe në mënyrë më favorizuese”, tha Cavugoslu gjatë vizitës në Estoni.

Presidenti i sapozgjedhur çek, Petr Pavel, i ka thënë BBC-së se Ukraina duhet të lejohet që t’i bashkohet NATO-s “sapo të përfundojë lufta”.

Pavel, një gjeneral në pension, tha se Ukraina do të ishte “moralisht dhe praktikisht e gatshme” për t’u bashkuar me aleancën perëndimore pas përfundimit të konfliktit.

“Ushtria ukrainase do të jetë ndoshta ushtria më me përvojë në Evropë. Ukraina meriton të jetë pjesë e një komuniteti të vendeve demokratike”, tha ai.

Në intervistën e tij të parë të transmetuar me media ndërkombëtare që nga zgjedhja e tij, Pavel i dha mbështetje të fortë ndihmës ushtarake perëndimore për Kievin.

Duke folur nga Praga, ai tha se dërgimi i avionëve luftarakë perëndimorë si F-16 nuk është temë “tabu” për të, por tha se nuk ishte i sigurt se ata mund të dorëzoheshin në një afat kohor që mund të ishte i dobishëm për Kievin.

Presidenti i SHBA-së, Joe Biden, e ka përjashtuar mundësinë e dërgimit të F-16 në Ukrainë, megjithëse presidenti francez, Emmanuel Macron, ka thënë se asgjë nuk përjashtohet.

“Jam krenar që vendi im është një nga të parët që i ka ofruar Ukrainës ndihmë të konsiderueshme ushtarake”, tha ai për BBC.

Republika Çeke ishte vendi i parë perëndimor që dërgoi tanke dhe automjete luftarake të këmbësorisë – T72 dhe BMP1 të dizajnuara nga sovjetikët – në Kiev, pjesë e një serie dërgesash të armëve të rënda që thuhet se filluan që në mars të vitit 2022.

Pothuajse një vit më vonë, pas shumë kërkesash nga Ukraina, vendet si Britanina e Madhe, Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Gjermanina, janë pajtuar për të dërguar tanke moderne, të prodhimit perëndimor si Leopard 2, Challenger dhe M1 Abrams.

“Ndoshta shumë pak njerëz mund të imagjinonin se vendet perëndimore do të ishin të gatshme t’i siguronin Ukrainës tanke moderne luftarake ose sisteme artilerie me rreze të gjatë”, tha ai.

Ukraina ka kërkuar 300 tanke të tilla dhe thotë se Perëndimi deri më tani ka premtuar se do t’ia dërgojë të paktën 120.

Rusia – që ka nisur pushtimin e Ukrainës më 24 shkurt 2022 – ka më shumë tanke sesa Ukraina, por modelet që Moska ka janë shumë inferiore krahasuar me tanket perëndimore.