MILANO (AP) – Dështimi i Italisë për t’u pajtuar me të kaluarën e saj fashiste është bërë dukshëm i qartë ndërsa përgatitet për të shënuar të premten, 100 vjetorin e Marshimit në Romë që solli në pushtet diktatorin totalitar Benito Musolini. Një moment historik që përkon me qeverinë e parë të pasluftës që udhëhiqet nga një parti me rrënjë neofashiste, e cila sapo ka marrë detyrën.
Simbolika duket shqetësuese: partia e ekstremit të djathtë Vëllezërit e Italisë e Giorgia Melonit ruan emblemën e flakës të përdorur nga fashistët; bashkëthemeluesi i partisë së saj, Ignazio La Russa, emri i dytë i të cilit është Benito dhe shtëpia e të cilit është e mbushur me kujtime mbi fashizmin, u zgjodh kryetar i dhomës së lartë të Parlamentit.
Zonja Meloni është përpjekur ta distancojë partinë Vëllezërit e Italisë nga rrënjët e saj neofashiste. Ajo bëri deklaratën e saj më të qartë deri më tani, këtë javë, gjatë një fjalimi në dhomën e ulët të parlamentit italian përpara votëbesimit të qeverisë së saj.
“Kurrë nuk kam ndjerë simpati apo afërsi me regjimet jodemokratike, përfshirë fashizmin, pasi gjithmonë i kam konsideruar ligjet racore të vitit 1938, si pikën më të ulët në historinë italiane, një turp që do të mbetet mbi popullin tonë përgjithmonë”, tha zonja Meloni përpara dhomës së ulët të parlamentit të mërkurën, duke iu referuar ligjeve të Musolinit që persekutonin komunitetin hebre të Italisë.
Megjithatë, ka pikëpyetja nëse zëri i moderuar që kryeministrja përqafoi së fundmi, do të vazhdojë dhe nëse po, si do ta tolerojë atë krahu nostalgjik i partisë së saj, që përbën 4% të mbështetjes ndaj saj.
Shoqata Kombëtare e Partizanëve Italianë, ose ANPI, e cila ruan kujtesën e rezistencës së kohës së luftës kundër fashizmit, ka vënë në dukje disa shenja të një të djathte ekstreme të guximshme në rajonet e qeverisura nga Vëllezërit e Italisë.
Guvernatori i rajonit qendror Marche ndërpreu fondet për të mirëmbajtur gurët e gdhendur me emrat dhe datat e viktimave të Holokaustit jashtë shtëpive të tyre të paraluftës, tha presidenti kombëtar i shoqatës ANPI, Gianfranco Pagliarulo.
Sulmet e mediave sociale kundër organizatës së tij janë bërë më të shpeshta se kurrë, tha ai.
“Ky është një sinjal shqetësues,” tha zoti Pagliarulo. “Është evidente se fitorja e së djathtës nacionaliste do të çojë në rilindjen e qëndrimeve provokuese neofashiste. Ne nuk jemi të shqetësuar sepse do të luftojmë me armë politike dhe nëse është e nevojshme edhe me armë ligjore”.
Të premten, ANPI planifikon të mbajë një demonstratë në Predappio, ku është varrosur Musolini, për të shënuar çlirimin e qytetit verior nga fashizmi më 28 tetor 1944. Çlirimtarët partizanë zgjodhën datën për të eklipsuar kujtimin e Marshimit në Romë – një marshim pa gjak i një grusht shteti i detyruar nga ardhja e mijëra demonstruesve fashistë në kryeqytetin italian me pëlqimin e heshtur të mbretit të Italisë.
Ai gjithashtu parandalon me lehtësi nostalgjikët fashistë që të përkujtojnë Marshin në Romë atë ditë. Ngjarja e tyre është planifikuar për të dielën, ditën e fundit të marshimit historik të këmishë-zinjëve të Musolinit dhe një nga tre përkujtimet e mbajtura nga neofashistët në Predappio çdo vit.
Të tjerat shënojnë ditën e lindjes së Musolinit, 29 korrik 1883, në një shtëpi jo larg varrezave dhe 28 prill 1944, ditën kur ai u vra nga partizanët në Milano.
“Marshi në Romë është miti themelues i Italisë fashiste dhe për ne është një mit negativ, si origjina e një fatkeqësie që e çoi Italinë në shumë luftëra, më katastrofike në Luftën e Dytë Botërore,” tha zoti Pagliarulo. “Ne duhet të luftojmë kundër një miti pozitiv të Marshimit në Romë dhe ta mbajë këtë ditë si fillimin e periudhës më të errët në historinë moderne italiane.”
Francesco Minutillo, një avokat 42-vjeçar në një qytet të vogël afër Predappios, ka marrë pjesë në përkujtimet tre herë në vit në varrin e Musolinit për vite me radhë. Ai i përshkroi ato si momente lutjeje përpara varrit të Musolinit dhe pret që pjesëmarrja për njëqindvjetorin të jetë e fuqishme.
“Nuk është përkujtim i Marshimit në Romë. Është për të kujtuar Benito Musolinin, i cili është varrosur atje”, thotë zoti Minutillo.
Një ish-përfaqësues i partisë Vëllezërit e Italisë në këshillin e qytetit në Forli, Munitillo u largua nga partia në vitin 2020 pasi mesazhi i zonjës Meloni u bë më i moderuar. Ai dhe të tjerët si ai janë në pritje të një lëvizjeje të re për t’u formuar.
“Tani për tani, nuk ka asnjë alternativë për të drejtën e Vëllezërve të Italisë. Komuniteti ynë duhet të presë për një parti politike autentike transparente me katalogun tonë të vlerave dhe strukturën tonë shoqërore,” tha ai.
I pyetur nëse ai ishte nostalgjik për Musolinin apo fashizmin, të cilin e sheh si një forcë modernizuese për Italinë në shekullin e 20-të, Munitillo tha, “Unë nuk mund t’i përgjigjem kësaj pyetjeje me ligjet në fuqi tani,” duke iu referuar krimit të faljes së fashizmit.
Italia nuk kaloi kurrë një proces të ngjashëm me denazifikimin e Gjermanisë dhe një parti neofashiste, Lëvizja Sociale Italiane, ishte pjesë e qeverisë së parë të pasluftës të Italisë në vitin 1946. Trashëgimia fashiste vazhdon në arkitekturë në të gjithë vendin, nga ndërtesat e shkollave në qytete në stacionin madhështor të trenit të Milanos dhe gjykatën masive dhe distriktin EUR të Romës.
Nocionet popullore vazhdojnë se dy dekadat e fashizmit të Italisë sollën përparim, të ilustruara nga shërbimi në kohë i trenave të asaj epoke, bumi arkitektonik dhe kullimi kënetat e infektuara nga malaria.
Është ende e mundur – edhe pse jo e zakonshme – të shohësh një portret të Musolinit të varur pas një bari ose në një restorant, veçanërisht në rajonet veriore të Italisë, ose të hasësh relikeve ose suvenire fashiste në dyqane të zakonshme. Megjithëse shoqata partizane i sheh shfaqje të tilla si një falje për fashizmin që duhet të dënohet me ligj, ato rrallë, për të mos thënë ndonjëherë, ndiqen penalisht.
Alessandro Luparini, një historian në Ravenna, tha se ndërsa historianët kanë rivlerësuar siç duhet të kaluarën fashiste të Italisë, ndërgjegjësimi nuk ka rënë, duke lejuar që keqkuptimet e historisë të vazhdojnë.
“Italia është një vend që shërohet shumë ngadalë,” tha ai, duke shtuar se ndikimi shkatërrues i ligjeve racore tejkalon çdo konsideratë për përmirësimet e infrastrukturës.
Zoti Filippi tha se votuesit e moderuar që rritën mbështetjen për Melonin nga 4% e votave në 2018 në 26% në zgjedhjet parlamentare të vendit muajin e kaluar treguan një zgjerim thelbësor të bazës së partisë përtej atyre “që shohin Vëllezërit e Italisë si trashëgimtarin historik të pasluftës të Lëvizjes Sociale Italiane, dhe për këtë arsye si një lloj ideje fashiste”.
Shumë nga votuesit e rinj, tha ai, shpresojnë se zonja Meloni do të ndërtojë një qeveri konservatore të krahut të djathtë, “një të djathtë normale, që është antifashiste, e lidhur me vlerat demokratike”.
Mbështetësit e lëvizjes partizane të Italisë gjatë kohës së luftës thane se po e ndalojnë gjykimin ndaj qeverisë së Melonit derisa ajo të ndërmarrë veprime konkrete.
“Ne shpresojmë që ajo të formojë një qeveri konservatore të krahut të djathtë, si në Francë apo Britani”, tha Miro Gori, presidenti i ANPI në provincën Emilia Romagna ku ndodhet Predappio. “Do të shohim se çfarë do të ndodhë”, shtoi ai.
Komentet