Viktor Yushchenko ka lindur në rajonin Sumi të Ukrainës sovjetike, në një familje mësuesish. Ai është zhvendosur në Kiev më 1985, ka doktoruar për ekonomi dhe ka nisur karrierë në sektorin bankar. Më vonë ai është ngjitur në pozitën e shefit të Bankës Qendrore të Ukrainës, në një periudhë trazirash që rezultoi me kolapsin e Bashkimit Sovjetik. Yushchenko ka qenë figura kryesore mbrapa krijimit të valutës së re ukrainase, hrivnia. Nga viti 1999, ai ka shërbyer si kryeministër nën presidentin Leonid Kuchma.

Yushchenko ka çuar përpara platformë properëndimore, duke u premtuar ukrainasve afrimin e vendit me Bashkimin Evropian dhe NATO-n.

Viktor Yanukovych ka lindur në rajonin lindor ukrainas, Donjeck. Nëna e tij ka vdekur kur ai ka qenë dy vjeç. Kur ka folur për fëmijërinë e tij, ai ka thënë se ka lindur në një familje të varfër dhe që ëndrra e tij ka qenë “të thyejë zinxhirin e varfërisë”. Ai ka kryer plot punë në rininë e tij, përfshirë atë të mekanikut, dhe është burgosur dy herë për krime të dhunshme. Dikur ia ka dalë që të udhëheqë një zinxhir të kompanive të transportit. Nga viti 1997 deri më 2002, Yanukovych ka qenë në krye të administratës së rajonit të Donjeckut, dhe në nëntor të vitit 2002 është emëruar kryeministër i Ukrainës.

Yanukovych ka qenë në favor të lidhjeve të ngushta me Rusinë dhe në fushatë zgjedhore e ka mbështetur hapur presidentin rus, Vladimir Putin, i cili e ka vizituar disa herë Ukrainën në vitin 2004.

Në shtator të vitit 2004, Yushchenko pati shkuar për darkë në shtëpinë e Volodymyr Satsyukut, zëvendësdrejtorit të agjencisë ukrainase të inteligjencës. Pas pak kohe, Yushchenko ishte sëmurë keq.

Më vonë është vërtetuar se ai ka thithur një lloj dioksine të pastër. Kur Yushchenko ka përfunduar në spital, ai ka qenë i shpërfytyruar nga helmi. Ai e ka konsideruar helmimin si sulm të sponsoruar nga shteti, dhe e ka akuzuar Rusinë për përpjekje të vazhdueshme për të hetuar rreth figurës së tij.

Satsyuk, përfshirja e të cilit në helmim nuk është vërtetuar kurrë, është shpërngulur në Rusi më 2007, dhe është ngjitur në pozitën e gjeneralit të lartë në Shërbimin Federal të Sigurisë së Rusisë (FSB).

Disa javë pas helmimit të Yushcenkos, Yanukovych është nisur të takojë me autobusë disa studentë në Ivano-Frankivsk.

Pas goditjes me një objekt, Yanukovych ka rënë në tokë dhe është dërguar me shpejtësi në spital. Ekipi i politikanëve e ka përshkruar incidentin si sulm me “objekt të fortë” dhe e ka publikuar një video të kandidat presidencial, duke përjetuar dhimbje në një shtrat të spitalit, por duke folur disi dhe duke dënuar sulmin.

Incizimet tjera të incidentit kanë treguar më vonë se ai është sulmuar vetëm me një vezë të hedhur nga një student.

Rundi i parë i zgjedhjeve presidenciale në Ukrainë është mbajtur më 31 tetor 2004.

Yushchenko i ka fituar 39.9 për qind të votave, ndërsa Yanukovych i ka fituar 39.2 për qind të votave.

Asnjëri prej kandidatëve nuk i ka siguruar më shumë se 50 për qind të votave, prandaj është mbajtur rundi i dytë.

Më 21 nëntor është mbajtur rundi i dytë i zgjedhjeve. Komisioni Qendror Zgjedhor i Ukrainës ka bërë të ditur se pas numërimit të 33 për qind të votave, Viktor Yanukovych ka qenë në epërsi me më shumë se 50 për qind të votave të siguruara. Ndërkaq, rezultatet e sondazheve të opinionit publik kanë treguar se fitorja ka qenë në duart e Yushchenkos.

Ndërkohë, vëzhguesit e huaj kanë raportuar për një mori shkeljesh në procesin e numërimit të votave.

Një ditë pas votimit, Komisioni Zgjedhor ka numëruar 97.67 për qind të votave, dhe më pas procesi është bllokuar. Për më shumë se një javë, vendi e ka përjetuar ankthin e pritjes së rezultateve zyrtare.

Udhëheqësi i komisionit, Serhiy Kivalov, ka bërë të ditur se vonesa është shkaktuar për arsye teknike, përfshirë problemet me serverë kompjuterikë. Mbështetës të Yushchenkos kanë besuar se vonesa është shpikur për t’i dhënë mundësi kampit të Yanukovychit që ta manipulojë procesin zgjedhor.

Në mesditën e 22 nëntorit, Komisioni Zgjedhor pati dalë me njoftimin se pas numërimit të 99 për qind të votave, Yanukovych i ka fituar 49.4 për qind të votave, ndërsa Yushchenko, 46.7 për qind.

Urimet janë nisur menjëherë nga Bjellorusia dhe Rusia, ndërsa vetë Putin ka thënë se “populli ukrainas e ka bërë zgjedhjen e vet – zgjedhje në të mirë të stabilitetit dhe shtetësisë”.

Uashingtoni nuk e ka pranuar rezultatin e zgjedhjeve, dhe sekretari i atëhershëm amerikan i Shtetit, Colin Powell ka paralajmëruar për pasoja të paspecifikuara për zyrtarët ukrainas të përfshirë në mashtrimet zgjedhore.

Protestuesit me flamuj portokalli të fushatës së Yushchenkos kanë vazhduar të mblidhen nëpër Ukrainë dhe e kanë rrethuar ndërtesën presidenciale në Kiev. Me kalimin e kohës, rreth gjysmë milioni njerëz janë mbledhur në Sheshin e Pavarësisë, në një mot të acartë.

Ekipi i Yushchenos u ka dhënë jehonë rezultateve në rajonet Donjeck dhe Luhansk, ku as vëzhguesit, dhe as gazetarët nuk kanë pasur qasje në qendrat e votimit.

Më 10 janar 2005, Komisioni Qendror Zgjedhor i ka shpallur rezultatet përfundimtare dhe Viktor Yushchenko është shpallur fitues.

Më 23 janar 2005, ai është inauguruar si presidenti i tretë i Ukrainës.

Megjithatë, një vit më vonë, në gusht të vitit 2006, Viktor Yanukovych është emëruar kryeministër dhe më 2010 është shpallur president.

Yushchenko ka dalë i pesti në ato zgjedhje, pasi shumica e ukrainasve kanë thënë se gjatë presidencës së tij, më 2005-2010, ai nuk ka arritur t’i përmbushë zotimet për reforma dhe për ta çuar vendin përpara drejt integrimeve në NATO dhe Bashkimin Evropian.

Më 2014, Yanukovych është rrëzuar në protestat disamujore, të njohura si Euromaidan, të cilat kanë shpërthyer në Sheshin e Pavarësisë në Kiev, për shkak të niveleve të larta të korrupsionit dhe vendimit të tij për t’i flakur tutje planet për një marrëveshje të rëndësishme tregtare me BE-në, dhe i ka bërë të ditura synimet për forcim lidhjesh me Rusinë.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Krenare Cubolli