Sot, në “Ditën e Muzeumeve”, nga shkaku i teatrit, dua të kujtoj shtëpinë e Sigmund Frojdit në Vjenë, kemi shkuar ta vizitojmë familjarisht dikur, nuk e kanë prishur ende. E kam treguar dhe në një roman timin “Perëndia mbrapsht dhe e dashura.”

Frojdi, shkencëtar ndër më të mëdhenjtë e shekullit XX, themelues i psikoanalizës dhe shtëpia e tij, e zakonshme për në Vjenë, muze ndërkaq me relike të tij, sende të zakonshme dhe ato, fotografi, libra, stilografë, dorëshkrime, bastunë, heshtje të thellë. Po, po, edhe heshtja meditative ruhet në atë muze. Dhe më tej divani, ku shtriheshin pacientët dhe Doktor Frojdi u rrinte te kryet, ulur në karrige dhe dêgjonte monologët e pa ndërprerë të tyre…

Çudia, si të thuash, ishte në dhomën e fundit për ne, bosh, pa asgjë, vetëm një valixhe në mes të dyshemesë dhe borsalina e zezë sipër saj. Dëshmonte ikjen. Dhe pikëllimin. Frojdi do te ikte, se në pushtet ishin përndjekësit edhe të tij, nazistët…

Dhomë bosh dhe muze? Po veshtronim njeri-tjetrin me një habi të bukur. Djali buzëqeshte me ne. Bota di të ruajë dhe atë që duket se s’është… Ah, në kryeqytetin tonë shëmben Teatrin Kombetar, që kishte gati moshen e kryeqytetit, një shekullor, që jo vetëm s’ishte bosh, por aty po bëhej art, ndërkaq deshmonte histori arkitekture dhe drame, edhe ato sociale, edhe kujtesë kolektive, etj, etj. Pse e shëmbën? Teatri i i ri mund të bëhej kudo dhe kudo do të ishte më mirë.

Pse, pra, pse e rrëzuan? Çfardo që të thonë, asgjë s’e përligj aktin shokues, mbase duhen hapur vepra e Frojdit, paralogjika, kompleksi i Edipit, absurdi i teatrit të Joneskut, etj, për ta kuptuar. Po sikur në divanin frojdian të shtriheshin dhe drejtuesit tanë në përgjithësi, ja, ashtu për një vizitë mjeksore para së të merrnin drejtimin? Nejse, të mos e teprojmë, e ka fajin Dita e Muzeumeve sot…