Aktualisht Republika e Maqedonisë së Veriut numëron XXXVI amendamente kushtetuese që nga miratimi i Kushtetutës së saj të parë nga viti 1991 deri më 2019. Për shembull, Kushtetuta e SHBA-së që nga miratimi i saj në vitin 1787 e deri më sot, numëron XXVII amendamente kushtetuese. Ky fakt flet se etërit themelues të SHBA-së, kanë pasur vizion të qartë rreth funksionimit të shtetit të ardhshëm, për dallim nga hartuesit e Kushtetutës së Maqedonisë së Veriut në përbërjen e së cilës kishte profesorë nga secili drejtim vetëm konstitucionalist, jo. Me vetë faktin se ata ishin me ngarkesa nacionale, kjo gjë u reflektua edhe në tekstin kushtetues, ku sot e kësaj dite shqiptarët që në fillim të Kushtetutës, diskriminohen.

Ndryshimet kushtetuese të rradhës, vijnë si pasojë e nënshkrimit të protokollit, përkatësisht marrëveshjes mes dy shteteve, pra Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe Republikës së Bullgarisë bazuar në propozimin francez për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve ndërmjet dy vendeve dhe heqjen e vetos bullgare për nisjen e bisedimeve me BE-në. Këto ndryshime i referohen përfshirjes së pakicës bullgare në Preambulën e Kushtetutës së RMV-së, si një ndër kushtet për fillimin e negociatave me Bashkimin Evropian.

Gjithmonë kam shprehur rezervë dhe e kam theksuar dilemën dhe skepticizmin tim në lidhje me këto ndryshime kushtetuese që do të ndodhin ditëve në vazhdim, shkaku i rrethanave politike, por edhe juridike që gjendet shteti ynë, aq më tepër që këto ndryshime duhet të fillojnë më 18 gusht të këtij viti dhe do të zgjasin dhjetë ditë pune, me mundësinë që të njëjtat të shtyhen deri në arritjen e shumicës prej 2/3 të votave të deputetëve në Kuvendin e RMV-së apo ndryshe, shprehur në numra që të miratohen ndryshimet kushtetuese, duhet të votojnë 80 deputetë, që pushteti aktual, nuk i ka.

Nëse pyetem në lidhje me këto ndryshime kushtetuese edhe unë para së gjithash, si qytetarë i këtij shteti që pres se do të bëhet ndonjëherë mirë, jam për integrimin apo për futjen e bullgarëve në Preambulën e Kushtetutës së RMV-së, paçka se aty nuk do të futen vetëm bullgarët, por edhe kroatët, hebrenjtë, sllovenët dhe egjiptianët, duke ndjekur modelin kroat të Preambulës së Kushtetutës ku përfshihen 22 pakica etnike, duke i përfshirë edhe maqedonasit. Por, esenca e krejt këtij tregimi të bukur konsiston diku tjetër. Bindja se me përfshirjen e bullgarëve në Kushtetutë, gjithçka do të jetë rozë në vendin tonë, shpreh më shumë se naivitet politik. Në regjistrimin e fundit të mbajtur në Maqedoninë e Veriut, bazuar në të dhënat e Entit Shtetëror për Statistikë, në RMV janë deklaruar 3.504 bullgarë, me tendencë që ky numër të shumëfishohet me përshirjen e tyre në Preambulë, duke ua njohur të gjitha të drejtat e barabarta që i kanë pakicat etnike në RMV-së, duke përfshirë edhe nenin 7 të Kushtetutës së RMV-së, për gjuhën zyrtare. Ndonjëherë më dhimbet ky shtet, sepse ka përjetuar padrejtësi të mëdha në arenën ndërkombëtare, mirëpo ndodh ajo që shpeshherë e përmend populli: duke dashur t’i ndreq vetullat i vërbon dhe sytë. Duke dashur Maqedonia e Veriut ta imponojë tregimin e vet përpara botës se gjithmonë shqiptarët janë faktor destabilizimi brenda shtetit, për kamuflimin e paaftësisë së tyre për të qeverisuar dhe për të mbuluar krimet e tyre, ky shpërqëndrim i vëmendjes, shpeshherë ju ka dalur i suksesshëm.

Mirëpo, gjithmonë “peshku i madh” në detin e madh, arrinë që t’i vendos vetë rregullat e lojës. Kështu, Republika e Maqedonisë së Veriut nuk arriti që tregimin e vet mbi zaptimin e antikitektit t’ia shesë botës si diçka të tyren. Greqia që në fillim ia theu “hundët” me kontestimin e emrit të saj deri në zgjidhjen përfundimtare me të ashtuquajturën “Marrëveshja e Prespës”. Pra, për fajin politik të etërve të saj, Maqedonia e Veriut po i paguan gabimet dhe do t’i paguajë në vazhdimësi derisa të qartësohet fati i saj në konstelacionin gjeografik të hartës botërore. Thënia latine se çka fillon shtrembër nga fillimi nuk mund të drejtohet me kalimin e kohës, shpërfaq vërtetësinë dhe realitetin juridik dhe politik të RMV-së. Nëse do të duhej të shpreheshim me fjalorë të biologjisë, Maqedonia e Veriut për nga funksionimi i saj, do t’i ngjante organizmit njëqelizor, amebës. Ajo i plotëson apetitet e gjithkujt, por vetëm të qytetarëve të saj shqiptarë, asnjëherë. Ky rigjiditet i shprehur në kohë në raport me shqiptarët i ka kushtuar shtrenjtë në botën jashta saj. Absurditeti më i madh në konstelacionin politik në vendin tonë ndër vite, ka ardhur nga partitë politike shqiptare që pavarësisht fuqisë së tyre politike, askush deri më sot nuk ka arritur ta kanalizojë dhe ta institucionalizojë drejt dhe mirëfilli çështjen shqiptare. Si pasojë e tyre, ne sot quhemi populli 20%. Që të jetë absurditeti edhe më i madh, gjoja në emër të “integrimeve” partia politike më e madhe shqiptare, Bashkimi Demokratik për Integrim, sakrifikon mandatet e saja për ta shpëtuar këtë proces euro-integrues me çdo kusht me realizimin e ndryshimeve kushtetuese. Sikur ta bënin të njëjtën për përfshirjen e gjuhës shqipe, si gjuhë zyrtare dhe heqjen e 20%, do të meritonin respektin e të gjithë shqiptarëve, pse jo anembanë botës. Por, kur e mendon se ndryshimet kushtetuese nuk bëhen çdo ditë dhe pse të mos zgjerohej spektri me ndryshimin e amendamentit V apo nenit 7 të Kushtetutës, që i përket përdorimit të gjuhëve zyrtare, në një moment ideal kur të gjitha partitë politike në RMV kanë arritur në konsensusin se e njëjta nuk përbën problem për heqjen e “20%”, të vjen plasja kur e mendon se edhe kësaj here në një Qeveri ku shumicë janë shqiptarë dhe është propozuese e këtyre ndryshimeve, aspak nuk e diskutoi, “shqipja” varet në litarin e altarit në emër të procesve euro-integruese. Por, të tillët kanë harruar se për arritjen e ndryshimeve kushtetuese, ka mbaruar filmi i shfaqur në vitin 2018. Rrethanat e atëhershme politike ishin të atilla që lehtë u arrit numri i 80-të deputetëve, kurse sot me këtë opozitë maqedonase që “nuk po bjen” në “karemin” e Qeverisë, vihet në pikëpyetje ky proces dhe në fund do të ngel vetëm turpi i atyre që e ndërmorrën këtë përgjegjësi të madhe shtetërore me kredibilitet të harxhuar moral. Në raste të këtilla edhe kashta në mes të detit është shpresë për të mbijetuar, por fabulave të bukura të La Fontenit, po ju vjen fundi.