XIV. BURRNIJA.

Përpara dukës e kercnimit të përgjithshëm të Dekës tmerohet mbarë natyra.

Kurrkush nuk mund t’i hikë, sado të mundohen njerzit me u strukë nën madhninë e pushtetit. Fuqija e saj deperton gjithkund. Vetëm njeriu burrë i rrin përballë, as merr n’dorë asnji fuqi kundershtare, për t’i ndejë besnik idealit qi e frymzon.

Këte lirikë e shquen nji fuqi e posaçme gëdhenëse e plastike, bashkue me nji ndertim klasik të përkryem e të matun, përshtatë natyrës së gjuhës shqype. Kje fillue hartimi, si shihet prej dorëshkrimit, me 11/2/1921 dhe botue në “H.D.” Tetor 1922, me titull: Deka e Burrnija.

1. Qitë dhambët perjashta porsi lata t’ prehta

Zgaverr kerçikët e plasaritët shtanguem,

Kosen pështetun permbi kocka t’ ngrehta

T’ cepit t’ shpupluem,

2. Atje n’ moje t’ mjerueme t’ rruzullimit,

Zymtë e me ‘i hije t’ trishtueshme, t’ permnershme

Lshue krahve ‘i haver t’ zezë, si rê thellimit,

Rrin Deka e tmershme.

3. Prej avisit t’ humnerevet t’ zgavrrueme

Këthelltë në rrashtë të that, plot mizori,

Të hapët terthoren e natyrës s’ krijueme

Kundron me mni,

4. E idhtë asa’i kercnohet. Nji t’ perqêthët

Acarr, atë botë, natyrës i shkon, n’ per tejza,

Amull të cillët mbrendë ia ngurron të njethët

E jetës nder fejza.

5. Me u zbe nisë rrezja shì n’ krue t’ vet t’ shkelqyeshem

Brés dryshku njeshet, n’ at shauret, mbi rrota

Sè moknes s’ rrokullis e boshtit rryeshem

I vjen rreth bota.

6. Felgruemun njerzit nen tiara struken;

Per nen kunora pshtimin ata lypin!

Depertojn rêt e nalt kah qiella zhduken;

N’ angrra t’ dheut zdrypin.

_________________________________________________________________________

1. Nder dy tubzat e para Poetime trajtë prosopopeike vizash spikatëse e ngjyrash të forta na paraqet Deken (vdekjen). Shtjellimi nuk asht i ri, kjo mënyrë shihet edhe në vepra arti. Kjo paraqitje asht aq e gjallë sa të duket sikur jé tue pa me sy. – latë: spatë me nji faqe krejtë të sheshtë për latim trupash.. – zgaverr: golle. – të cepit shpulpuem: cepi i krahit i çveshun…
2. moje: vend i naltë mbi tjerët. – zymtë: vrantë. –haver: mbulojë e zezë. – si rê thellimi: si rê e zezë stuhije. – Rrin Deka e tmershme…: Subjekti i vumë në fund me qellim. Njeriu rrin i friguem tue pritë pezull, derisa shfaqet si pa pritë e pa u kujtue Vdekja.
3. Prej avisit: fundit, humnerës. –rrashta: koka e çveshun prej mishit. – kundron: vrojton.
4. – Acarr: të ftoftë i eger. –tejza: pejza si t’organizmit. – Amull: ngurron, ujë qi nuk rrjedhë. – të njethët: me e ngjallë, me e pertri jetën. – ndër fejza: ndër dej, ndër damar.
5. n’krue t’vet….: në burim të vet t’shndritshem, në diell. –bres dryshku..: ndryshku i përveshet, i njeshet. – n’at shauret: n’atë pamje të tmershme. –mbi rrota së moknes s’rrokullis e bota i vjen (i siellet) rreth (rryeshem): ngadalë, ngurrueshem boshtit të vet. Poeti e krahason me moknen, (nji mulli pa fletë qi siellet me dorë), me pamje të vështirë.

6.- Felgruemun: të friguem. – nen tiara…: nen kunora. Poetit i paraqiten njerzë të fuqishem, të mëdhaj nga pushteti (Papë, mbretën), po qi nuk mund t’i hikin dekës. – tiarë: Nji stoli tri kunorash qi ven Papa në krye në disa rasa. Thirret triregnum. –n’agrra..: n’gji të tokës.

-43-

7. Por kot. Mizore ajo kosë t’ vet kah siell,

Shungllon thellimi per nen kupë t’ Empirit;

Gjarpen rrufeja lvitet neper qiell,

E nen kambë t’ nirit

8. Kthellë shperthen gjini i tokës. Tue bulurue

Gugson Vulkani zhari, flakë e shkndija;

Tallaz m’ tallaz nisë deti me gjimue,

Ulron stuhija.

9. E para Dekës, atëherë, bijn rob e mbreta;

Shkrehen mbretni, qytetet kulm rroposen;

Shuhet krenija, po, dhe shkimet jeta

Ka’ ajo sjellë kosen.

10. T’ poshtrat me t’ eprat vise pshtiellen n’ váj,

E mnertë kah kosa cepit t’ dekës të shkulet;

Kah m’ kerdhoklla londitë kerrçiku i saj

Sheklli perkulet.

11. Vetem s’ perkulet para Dekës njai trimi,

N’ zemer të cillit nuk randojn punë t’ liga,

E qi s’ e ndalë, ku ate t’ a lypë perlimi,

As paja, as friga.

12. Per nen mburojë t’ ndergjegjes s’ vet t’ kullueme;

Atje n’ kufi t’ Atdheut ase në truell

T’ elterit shêjt, pa u tutë, ai Dekës s’ shemtueme

I rrin kundruell.

13. Perpara tij shkon moti rreth tu’ u endun;

Vjen fati i nierit tu’ u terrnue pa da;

Tash mbreten n ’burg, tash shkartha m’ fron t’ permendun

Kanë per t’ u pa.

14. Por, ngulë ai synin m’ ideal t’ naltueshem,

Si ‘i kep, qi vala s’ mundet n ’det m’ e lkundun,

Sido qi t’ dajë ndeshtrasha e dheut t’ mjerueshem,

Ngelë m’ vend pa u tundun.

15. Jo po: as n’ flakë t’ armvet nuk veton ai sye,

As buzës s’ humneres nuk i dridhet themra:

Sheklli, po, mbarë me pasë per t’ u shperthye,

S’ i ban lak zemra.

16. Rekton mbarë jeta per nen fyell t’ kerrçik’e

Të Dekës s’ shemtueme, s’ permnershme, mizore:

Vetem Burrnija – nji Burrni çelike

Asa’ i rrshet dore.

________________________________________________________________________

7.thellimi: stuhija. –lvitet: gjarpnimet e rrufesë. – Empiri: Qielli simbas filozofëve grek.

8. bulurue: shungullue, ushtue. – gugson: vjellë. – ulron (sinkope): ushton, ulrimë ujku.
9. shkrehen: shkatrrohen. – shkimet jeta: si fiket drita e ndezun. – ka: Kah, kur.
10. T’poshtrat…: edhe ata vende ku ndokush kujton se s’ka forcë vdekja. –londitë: lkundet.
11. t’a lypë perlimi: t’a thrrasë detyra. – paja: hatri, mos mbaj pajë (krah) në gjykim!
12. Ase n’truell t’elterit..: Në mbrojtje të të drejtave shenjte të besimit.-kundruell: përballë.
13. moti: koha. – shkartha. Sherbtorë, (shih kuptimin Kanga X, V. 9 – 14.)
14. terrnue: ndrrue. – si kep: shkamb, gumë. – pa u tundun: pa u trandë.
15. Përmbledhje në trajtë gëdhenëse e epigrafike. –Rekton: hjekë: tue dhanë shpirt.