Presidenti i SHBA Donald Trump është takuar të enjten me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s Mark Rutte në Shtëpinë e Bardhë.

Përpara oxhakut të zbukuruar prej ari, i cili dëshmoi një takim shpërthyes midis Presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky dhe Trump disa javë më parë, këtë herë ishte shumë më i përzemërt, shkruan BBC.

Trump tha se do t’i pëlqente të takohej me presidentin rus Vladimir Putin dhe ai shpreson se Rusia “do të bëjë gjënë e duhur” dhe do të pajtohet me armëpushimin e propozuar 30-ditor”.

Ndërsa Putin më herët tha se ishte në favor të marrëveshjes, Trump tha se deklarata e presidentit rus në konferencën e tij për shtyp në Moskë ishte “e paplotë”.

Trump u tha gazetarëve se ai tashmë ka diskutuar specifikat me Ukrainën, duke përfshirë tokën dhe një termocentral “të madh”, por nuk përmendi se ku po fliste.

Megjithatë, për temën e anëtarësimit të Ukrainës në NATO, Trump tha se “të gjithë e dinë se cila është përgjigja për këtë”.

Dhe për marrëveshjen e mineraleve me Ukrainën, e cila do të shohë SHBA-në të marrë një pjesë të mineraleve të tyre të tokës së rrallë, Trump thotë se ai nuk po e bën këtë vetëm për të marrë diçka në këmbim të kostos financiare të luftës në SHBA, por për të “ndaluar luftën”, shkruan BBC.

Trump lavdëroi Rutten dke thënë se NATO po ecën përpara falë këtij njeriu.

“NATO po ecën përpara falë këtij njeriu. Ky njeri është një njeri që di vetëm si të ecë përpara. Dhe ne kemi të njëjtin qëllim në mendje. Ne duam që lufta të përfundojë dhe ai po bën punën e tij. Ai di vetëm si të bëjë një punë të mirë. Kjo është një gjë. Kjo është arsyeja pse unë luftova që ai të merrte atë pozitë, sepse kishte disa kandidatë të tjerë që, po ju them, nuk do ta kishin bërë një punë shumë të mirë”, thotë Trump. sn

Presidenti i Rusisë, Vladimir Putin, ka thënë të enjten se Rusia pajtohet me propozimin e Shteteve të Bashkuara për armëpushim në Ukrainë, por shtoi se hollësitë duhet të zgjidhen dhe se çfarëdo marrëveshje që bëhet duhet të çojë drejt një paqeje afatgjate.

Në fillim të kësaj jave, delegacionet nga Kievi dhe Uashingtoni u pajtuan për një armëpushim 30-ditor, i propozuar nga presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, gjatë një takimi në Arabinë Saudite.

Gjatë një takimi në Shtëpinë e Bardhë të enjten me Kryeministrin irlandez, Micheal Martin, Trump shprehu besim për arritjen e një armëpushimi për Ukrainën, dhe i dërguari i tij i posaçëm, Steve Witkoff, mbërriti në Moskë të enjten për të biseduar me Kremlinin për këtë çështje.

“Ne pajtohemi me propozimin për t’i ndalur luftimet. Por, ne nisemi nga fakti se kjo duhet të çojë drejt një paqeje afatgjate dhe duhet t’i zhdukë shkaqet rrënjësore të kësaj krize”, tha Putin të enjten.

“Ne jemi për [armëpushim], por ka nuanca”, tha Putin duke iu përgjigjur një pyetjeje mbi mënyrën se si e vlerësonte propozimin e SHBA-së për një armëpushim gjatë një konference për shtyp në Moskë me liderin bjellorus, Aleksandr Lukashenko.

Trump e ka bërë përfundimin e pushtimit mbi trevjeçar të Ukrainës nga Rusia prioritet kryesor që kur mori detyrën në janar, duke dërguar me shpejtësi zyrtarë të lartë në Moskë dhe në Kiev për ta shtruar rrugën për bisedime.

Putin tha se propozimi përmban pyetje të pa përgjigje, si për shembull, çfarë do të bëhet me inkursionin e Ukrainës në rajonin rus të Kurskut.

“Nëse kemi një armëpushim, a do të thotë kjo se të gjithë atje do të largohen?” tha Putin.

“A duhet t’i lirojmë ata [trupat ukrainase] pasi kanë kryer krime kundër popullsisë? Apo do të dorëzohen?” pyeti ai.

Ukraina kreu një inkursion befasues në Kursk në gusht të vitit të kaluar, duke marrë një pjesë të territorit rus me shpresën për ta shkëmbyer me tokën e saj sapo të fillojnë bisedimet për paqe.

Por, kjo strategji mund të dështojë tani, pasi forcat ruse po i zmbrapsin ukrainasit ngadalë jashtë Kurskut, duke e rimarrë më shumë se gjysmën e territorit të kapur fillimisht nga Ukraina.

Irani tha të mërkurën se një delegacion i udhëhequr nga një figurë e lartë e Emirateve të Bashkuara Arabe ia ka dorëzuar liderit suprem të republikës islamike, Ayatollah Ali Khamenei, një letër të dërguar nga presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump.

Zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme të Iranit, Esmail Baqaei, i tha agjencisë gjysmëzyrtare të lajmeve, ISNA, se Anwar Gargash, këshilltari diplomatik i presidentit të Emirateve të Bashkuara Arabe, e përcolli letrën.

Javën e kaluar, Trump tha se i kishte shkruar letër liderit suprem të Iranit, Ayatollah Ali Khamenei, duke propozuar bisedime për të arritur një marrëveshje për programin bërthamor të Teheranit.

“Nuk mund t’i lejojmë ata të kenë ndonjë armë bërthamore”, tha Trump, duke shtuar se “diçka do të ndodhë shumë shpejt”.

“Shpresojmë se do ta kemi një marrëveshje për paqe” tha ai, me sa duket duke iu referuar një zgjidhjeje paqësore të tensioneve rreth programit bërthamor të Teheranit.

“Po them thjesht se do të preferoja një marrëveshje paqeje sesa alternativën tjetër. Por alternativa tjetër do ta zgjidhë problemin”, shtoi ai.

Khamenei është kundër bisedimeve të drejtpërdrejta me administratën e Trumpit dhe tha pas njoftimit të presidentit javën e kaluar se Teherani nuk do të bisedojë me “qeveri ngacmuese”.

“Bisedime të tilla nuk kanë për qëllim zgjidhjen e çështjeve. Qëllimi i tyre është të ushtrojnë dominim dhe ta imponojnë atë që duan”, tha Khamenei gjatë një fjalimi për Ramazanin më 8 mars.

Pa e përmendur drejtpërdrejt SHBA-në, ai tha se “qeveritë ngacmuese” nuk janë të fokusuara vetëm në programin bërthamor të Iranit, por gjithashtu “bëjnë kërkesa të reja” që synojnë aftësitë mbrojtëse dhe aktivitetet rajonale të republikës islamike.

“Bisedimet janë një mjet për të imponuar kërkesa të reja. Irani nuk do t’i përmbushë kurrë këto kërkesa të reja”, tha Khamenei.

Lideri iranian e ka akuzuar Trumpin për mungesë besimi pasi ai e tërhoqi SHBA-në nga një marrëveshje historike bërthamore në vitin 2018 dhe rivendosi sanksionet që ishin hequr në kuadër të saj.

Pasi e anuloi marrëveshjen në 2018, Trump mirëpriti një ofertë nga kryeministri i atëhershëm japonez, Shinzo Abe, për të ndërmjetësuar dhe në 2019 i kërkoi kryeministrit japonez t’i dorëzonte një letër Khameneit. Lideri iranian e refuzoi letrën, duke thënë se ajo “nuk ishte e denjë” për t’iu përgjigjur.

Rusia, e cila është një nga nënshkrueset e marrëveshjes fillestare bërthamore, ka shprehur interesim për të ndërmjetësuar bisedimet midis Teheranit dhe Uashingtonit, megjithëse shumë kanë vënë në dyshim nëse Moska mund të jetë ndërmjetës i paanshëm.

Duke iu referuar bisedimeve të Moskës me Uashingtonin, ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov, tha të mërkurën se programi bërthamor iranian është diskutuar dhe se Trump e ka bërë përfundimin e mbështetjes së Teheranit për përfaqësuesit e tij “parakusht për një marrëveshje të re bërthamore”.

Ndërkohë, Kina ka njoftuar se do të presë një takim trepalësh me Iranin dhe Rusinë më 14 mars dhe në mesin e temave do të jetë edhe “shkëmbimi i pikëpamjeve mbi çështjen bërthamore iraniane”.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, më 10 mars do të vizitojë Riadin ku do të takohet me Princin e Kurorës, Mohammed bin Salman, udhëheqësin de facto të Arabisë Saudite.

Vizita e Zelenskyt zhvillohet një ditë para bisedimeve mes delegacioneve të Ukrainës dhe Shteteve të Bashkuara në Xheda të Arabisë Saudite, bisedime që kanë për synim t’i japin fund luftës trevjeçare të Rusisë në Urainë.

SHBA-ja, mbështetësja kryesore ushtarake e Kievit, po synon që t’i japë fund shpejt konfliktit, duke mbajtur bisedime të drejtpërdrejta me Moskës, teksa Uashingtoni ka pezulluar ndihmën ushtarake dhe ndarjen e informacioneve të inteligjencës me Ukrainën.

Bisedimet SHBA-Ukrainë më 11 mars do të jenë bisedimet e para formale që nga përplasja në Zyrën Ovale mes Zelenskyt, presidentit amerikan, Donald Trump, dhe nënpresidentit JD Vance më 28 shkurt. Pas përplasjes publike, presidentit ukrainas iu kërkua që të largohej nga Shtëpia e Bardhë.

Zelensky ka thënë se nuk do të jetë pjesë e bisedimeve SHBA-Ukrainë në Xheda. Delegacioni ukrainas do të përfshijë ministrin e Jashtëm, Andrii Sybiha, shefin e stafit të Zelenskyt, Andriy Yermak, dhe ministrin e Mbrojtjes, Rustem Umerov.

Ata do të takohen me delegacionin amerikan që pritet të përfshijë të dërguarin e Trumpit për Lindjen e Mesme, Steve Witkoff, sekretarin e Shtetit, Marco Rubio, dhe këshilltarin për siguri kombëtare, Mike Waltz. Rubio u nis për në Arabinë Saudite mbrëmjen e 9 marsit.

“Ne jemi plotësisht të përkushtuar për një dialog konstruktiv dhe shpresojmë të diskutojmë dhe të pajtohemi për vendimet dhe hapat e nevojshëm”, shkroi Zelensky më 9 mars në X. “Propozimet realiste janë në tavolinë. Çelësi është të veprojmë shpejt dhe në mënyrë efektive”.

Kievi me gjasë do të propozojë një plan të paqes të hartuar nga Zelensky që përfshin një marrëveshje ajrore dhe detare si hap të parë.

Zelensky po përballet me presion të madh nga Uashingtoni që shpejt të pajtohet për një marrëveshje armëpushimi me Rusinë, pavarësisht se SHBA-ja nuk është zotuar për garanci të sigurisë. Por, deri më tani Moska nuk ka shfaqur interes për ndaljen e armiqësive.

Rusia ka intensifikuar sulmet ndaj fqinjit të saj dhe ditëve të fundit është raportuar se ka bërë përparim në fushëbetejë.

Më 9 mars, Trump sugjeroi se Ukraina mund të mos jetë në gjendje t’i mbijetojë luftës kundër Rusisë, edhe me mbështetjen e SHBA-së.

Në një intervistë për Fox News, Trump mbrojti vendimin e tij për të reduktuar mbështetjen për Ukrainën duke thënë: “Epo, ata gjithsesi mund të mos e mbijetojnë [luftën]”.

Trump po ashtu ka përsëritur pretendimin e tij se Zelensky nuk është “mirënjohës” për mbështetjen e SHBA-së, por e ka përshkruar presidentin ukrainas si njeri “të mençur” dhe “të fortë”.

Partia Liberale e Kanadasë ka zgjedhur me shumicë dërmuese Mark Carney si kryeministër të ri të vendit të dielën, teksa ish-guvernatori i bankës kanadeze paralajmëroi për “ditë të errëta” të shkaktuara nga Shtetet e Bashkuara nën presidencën e Donald Trumpit.

Carney menjëherë mori një qëndrim kundër presidentit amerikan, të cilin e akuzoi se po “sulmon punëtorët kanadezë, familjet dhe bizneset”.

“Nuk mund ta lëmë atë të ketë sukses”, tha 59-vjeçari, i cili do të marrë detyrën në ditët në vijim nga udhëheqësi në largim i liberalëve, Justin Trudeau.

Trudeau njoftoi në janar se do të tërhiqej pas më shumë se nëntë vjet në pushtet, pasi mbështetja e publikut për të, sipas sondazheve, ra ndjeshëm, duke detyruar Partinë Liberale që të zhvillojë garë partiake për ta zëvendësuar atë.

Por, Carney mund të mos qëndrojë për një kohë të gjatë në këtë detyrë.

Kanadaja duhet të mbajë zgjedhje deri në tetor, por vendi mund të përballet me zgjedhje të parakohshme brenda javësh. Sipas sondazheve aktuale, konservatorët, që janë në opozitë, konsiderohen favoritë.

Gjatë fjalimit të fitores para një turme mbështetësish të partisë në Otavë, Carney paralajmëroi se SHBA-ja nën Trumpin po përpiqet të marrë kontrollin e Kanadasë.

“Amerikanët duan burimet tona, ujin tonë, tokën tonë, shtetin tonë”, tha ai.

“Këto janë ditë të errëta, ditë të errëta të shkaktuara nga një shtet që ne nuk mund t’i besojmë më”.

Carney, i cili më herët ka drejtuar Bankën e Kanadasë dhe Bankën e Anglisë, gjatë garës partiake mposhti bindshëm kundërkandidaten kryesore, ish-zëvendëskryeministren e Trudeaus, Chrystia Freeland, e cila ka mbajtur disa poste të larta në Qeverinë liberale që u zgjodh për herë të parë në vitin 2015.

Carney fitoi 85.9 për qind të pothuajse 152.000 votave. Freeland mori vetëm 8 për qind të votave.

Ai bëri fushatë me premtimin se do t’i kundërvihej Trumpit.

Presidenti amerikan ka përmendur disa herë aneksimin e Kanadasë dhe dy shtetet janë përfshirë në një luftë tregtare.

Carney tha se ai është personi i duhur për të ringjallur besimin ndaj partisë dhe për të mbikëqyrur procesin e negociatave tregtare me Trumpin, i cili ka kërcënuar me tarifa shtesë që mund të dëmtojnë rëndë ekonominë e Kanadasë e cila varet nga eksportet.

Trudeau ka vendosur tarifa hakmarrëse, në vlerë prej 30 miliardë dollarësh kanadezë, ndaj SHBA-së si përgjigje ndaj tarifave që Trump i ka vendosur Kanadasë.

“Qeveria ime do t’i mbajë në fuqi tarifat derisa amerikanët të na tregojnë respekt”, tha Carney.

Carney ka argumentuar se përvoja e tij e bën atë njeriun ideal që të përballet me Trumpin, duke e paraqitur veten si një menaxher të krizave ekonomike që e udhëhoqi Bankën e Kanadasë gjatë krizës financiare në vitet 2008-2009 dhe Bankën e Anglisë gjatë trazirave që pasuan votimin për daljen nga Bashkimi Evropian më 2016.

Ndërkaq, gjatë fjalimit lamtumirës para publikimit të rezultateve të garës partiake, Trudeau tha se “kanadezët përballen me një sfidë ekzistenciale nga fqinji ynë”.

Në gjuhën ukrainase dhe ruse, termi për ‘rollercoaster’ është “kodrat amerikane”. Ky është një përshkrim i përshtatshëm për diplomacinë me ritëm të shpejtë të zhvilluar javën e fundit lidhur me luftën e Rusisë kundër Ukrainës, veçmas kur bëhet fjalë për raportet e trazuara midis Uashingtonit dhe Kievit.

Një takim në Shtëpinë e Bardhë, që kishte për qëllim të prodhonte një marrëveshje për burimet minerale mes SHBA-së dhe Ukrainës që presidenti amerikan, Donald Trump, e kishte cilësuar si hap kyç për përfundimin e luftës, shkoi keq: Nuk u nënshkrua asnjë marrëveshje dhe presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, u largua më herët se ishte planifikuar pas një përplasjeje në Zyrën Ovale. Trump tha se ai “mund të kthehet kur të jetë gati për paqe”.

Kjo ndodhi më 28 shkurt. Tri ditë më vonë, zyrtarë të lartë amerikanë thanë për mediat se Trumpi po pezullonte ndihmën ushtarake amerikane për Ukrainën, duke krijuar më shumë pasiguri nëse ajo mund të rezistojë për vitin e katërt ndaj pushtimit në shkallë të plotë të nisur nga Moska dhe duke rritur urgjencën për përpjekjet evropiane për të kontribuar më shumë dhe për të mbushur boshllëkun – jo vetëm për sigurinë e Ukrainës, por edhe për të tyren.

Dhe një ditë pas kësaj, më 4 mars, për të shmangur kritika të reja për Kievin, në fjalimin para Kongresit Trump tha se Zelensky e kishte informuar me anë të një letre se ishte i gatshëm për bisedime me Rusinë për t’i dhënë fund luftës dhe është i gatshëm ta nënshkruajë marrëveshjen për minerale “në çdo kohë”.

Në mes të kësaj stuhie diplomatike, në këtë tekst mund të mësoni se cilat janë gjërat e rëndësishme që duhet t’i ndiqni:

A do të nënshkruhet marrëveshje për minerale?

Ajo çfarë Trumpi tha në fjalimin e 4 marsit sugjeroi se Kievi dhe Uashingtoni mund të nënshkruajnë shumë shpejt një marrëveshje për zhvillimin e përbashkët të mineraleve të rralla të Ukrainës dhe burimeve të tjera. Një gjë e tillë do të ishte një sinjal i fuqishëm që gjëra janë rikthyer siç ishin më parë, pas katastrofës në Zyrën Ovale.

Por, ajo çfarë Trumpi nuk tha po ashtu tregon shumë: Ai nuk e intensifikoi kritikën ndaj Zelenskyt duke thënë se presidenti ukrainas nuk dëshiron paqe apo duke vënë në pikëpyetje legjitimitetin e tij e duke kërkuar që Ukraina të mbajë zgjedhje shumë shpejt. Tash për tash, kjo tregon se SHBA-ja do ta trajtojë Zelenskyn si një figurë të rëndësishme në ndonjë marrëveshje eventuale armëpushimi apo paqeje me Rusinë.

A do të zgjasë shumë pezullimi për ndihmën ushtarake?

Megjithatë, një gjë tjetër që Trumpi nuk e tha ishte se ai do t’i jepte fund pezullimit të dërgesave të armëve dhe ndihmës tjetër ushtarake për Ukrainën. Zyrtarët amerikanë kanë thënë se pezullimi do të marrë fund kur Kievi të tregojë angazhim të sinqertë për paqe dhe këshilltari i Trumpit për siguri kombëtare, Mike Waltz, e bëri të qartë më 5 mars se ky kusht ende mbetet në fuqi. Trump “do të shqyrtojë seriozisht mundësinë e heqjes së këtij pezullimi” kur të aranzhohen bisedimet e paqes dhe kur në tavolinë të jenë masat për ndërtimin e besimit”, tha ai.

Kjo bën që presioni të bjerë mbi Ukrainën për të bërë hapa drejt negociatave për përfundimin e luftës, pavarësisht mungesës së garancive të sigurisë nga SHBA-ja përtej marrëveshjes për minerale, e cila, sipas zyrtarëve amerikanë, do të ndihmojë në mbrojtjen e Ukrainës duke i dhënë SHBA-së një interes të fortë në stabilitetin e vendit.

Sa thellë mund të shkojë përmirësimi i raporteve SHBA-Rusi?

Trump bëri bujë të madhe kur ndryshoi politikën e SHBA-së duke e telefonuar presidentin rus, Vladimir Putin, më 12 shkurt, dhe duke dërguar zyrtarë të lartë në Arabinë Saudite për të biseduar me homologët e tyre rusë për përfundimin e luftës në Ukrainë, duke ringjallur raportet që ishin përshkruar me përpjekje të gjata të Uashingtonit për të izoluar Kremlinin dhe për ta ndëshkuar për luftën e paprovokuar në Ukrainë.

Kjo shkaktoi shqetësime se Kievi dhe Evropa mund të liheshin anash dhe t’iu prezantohej një marrëveshje e paqes që do ta linte të cenueshme Ukrainën ndaj agresionit të mëtejmë rus dhe do të minonte sigurinë në mbarë kontinentin. Se si do të zhvillohen ndërveprimet SHBA-Rusi në javët në vijim mund të jenë thelbësore për të ardhmen e Ukrainës, Evropës dhe Perëndimit.

A do të bëjë Evropa më shumë?

Qasja e Trumpit ndaj Rusisë, marrëdhëniet e lëkundura SHBA-Ukrainë, pasiguria mbi ndihmën amerikane për Kievin dhe një ftohje e re në raportet transatlantike kanë nxitur thirrjet që Evropa të bëjë më shumë kur bëhet fjalë për sigurinë e Ukrainës dhe sigurinë e saj, përfshirë diskutimin për të rritur furnizimet me armë për Kievin dhe për një forcë të armatosur që mund të dislokohej në Ukrainë në rast të një armëpushimi apo të një marrëveshjeje të paqes.

Nëse këto diskutime mund të përkthehen në veprime dhe sa shpejt mund të ndodhë diçka e tillë mund të ketë një ndikim të fuqishëm në fatin e Ukrainës dhe të ardhmen e Evropës.

Po Rusia?

Në javët e fundit, intensifikimi i diplomacisë sa i përket luftës në Ukrainë është përqendruar në SHBA, Ukrainë dhe Evropë. Por, përderisa qëllimi i përgjithshëm është përfundimi i luftës më të madhe në Evropë që nga viti 1945, shteti që është përgjegjës për luftën dhe mund ta përfundojë atë menjëherë nëse dëshiron – Rusia – duket se është lënë anash në disa raste.

Për shembull, bisedimet që një forcë e armatosur mund të dislokohet pas një armëpushimi kanë vazhduar pavarësisht kundërshtimit të qartë të Moskës, të paktën, ndaj një force të NATO-s, dhe pavarësisht pretendimit të Kremlinit se dëshiron një marrëveshje gjithëpërfshirëse të paqes – një marrëveshje që mund t’i japë Rusisë ndikim mbi Ukrainën dhe një rol më të fuqishëm në sigurinë evropiane – dhe se nuk ka interes për një armëpushim të kufizuar. Rusia po ashtu ka thënë se çdo marrëveshje paqeje duhet të njohë pretendimin e saj ndaj katër rajoneve të Ukrainës, përfshirë pjesë që Ukraina ende ka nën kontroll – një qëndrim që është i papranueshëm për Kievin.

Disa analistë thonë se Rusia ka një histori të përdorimit si taktikë negociuese të parashtrimit të kërkesave maksimaliste, në mënyrë që më pas të mund të tërhiqet në pozita që ende i shërbejnë qëllimeve të saj. Të tjerët thonë se, të paktën tash për tash, Putini beson se mund të arrijë qëllime të mëdha, sikurse nënshtrimi i Ukrainës dhe do të përdorë çdo armëpushim për të ndërtuar forcat e tij për një sulm të ri të mundshëm.

Administrata amerikane ka thënë se Ukraina dhe Rusia duhet të bëjnë koncesione për hir të paqes, por ka thënë pak rreth asaj se çfarë mund të jenë këto koncesione në rastin e Rusisë. Ndërsa përpjekjet e Trumpit për paqe po vazhdojnë, gjithashtu diçka që ja vlen të ndiqet është se çfarë thonë zyrtarët amerikanë dhe rusë rreth formës së një marrëveshjeje që do t’i jepte fund luftimeve.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Mimoza Sadiku