VOAL – Emri është Bikila dhe mbiemri Abebe, por rregulli etiopian sipas të cilit mbiemri përdoret para emrit, e regjistron këtë personazh në gjithë botën si “Abebe Bikila”. Ai lindi më 7 gusht 1932 në Jato, një fshat nëntë kilometra larg Mendidas, në Etiopi; në të njëjtën ditë që ai lind, maratona olimpike po fillonte në Los Anxhelos. I biri i një pastori, para se të bëhej një hero kombëtar për arritjet e tij sportive, profesioni i tij ishte oficer i policisë, si dhe truprojë personale e perandorit Haile Selassie; profesion që vendos të ndërmarrë në Addis Abeba, kryeqytetin e Etiopisë, për të fituar pak para dhe për të mbështetur familjen.
Ai mbetet një legjendë në sport që nga Lojërat Olimpike të vitit 1960 në Romë ku fitoi garën e maratonës duke vrapuar zbathur. Është 10 shtatori: Abebe e gjen veten pjesë të Ekipit Olimpik Kombëtar etiopian në vend të Wami Biratu, i plagosur pak para fillimit gjatë një ndeshjeje futbolli. Këpucët e ofruara nga sponsori teknik nuk janë të rehatshme, kështu që, dy orë para garës, ai vendos të shkojë zbathur.
Kishte filluar atletikë konkurruese vetëm katër vjet më parë, drejtuar nga suedezi Onni Niskanen. Rruga e maratonës së Romës tejkalon zakonin që donte fillimin dhe përfundimin brenda stadiumit olimpik. Në prag të garës ishin shumë pak që përfshinte emrin Abebe Bikila në mesin e favoritëve, pavarësisht se etiopi kishte treguar një shpejtësi të veçantë gjatë provave që në ditët e para. Veshur me fanellën e gjelbër numër 11, menjëherë ndërmerr një sfidë kundër një fantazme: Abebe merr numrin konkurrues 26, të marokenit Rhadi Ben Abdesselam, i cili konkurron me nrumrin 185. Bikila mbetet në grupin kryesues dhe duke mos e parë kundërshtarin, mendon se është shkëputur dhe ndodhet para tyre. Në fund, fituesi do të jetë etiopiani. Pas garës, kur u pyet arsyen për vendimin e tij për të vrapuar zbathur, ai do të jetë në gjendje të deklarojë: “Doja që bota të dinte se vendi im, Etiopi, ka fituar gjithmonë me vendosmëri dhe heroizëm.”
Katër vjet më vonë, Abebe Bikila paraqitet në Olimpiadën e XVIII (Tokio 1964) në formë jo optimale: vetëm gjashtë javë më parë ai kishte pësuar një ndërhyrje kirurgjike në apendisit dhe stërvitja paraprake ishte shumë e pakët. Përkundër kësaj rrethane të pafavorshme, ai është atleti i cili e pret vijën e finishit i pari dhe që mban medaljen e artë rreth qafës së tij. Me këtë rast ai konkurron me këpucët e tij dhe vendos kohën më të mirë botërore në vraprimet e gjata. Në historinë e kësaj disipline rraskapitëse, Abebe Bikila është atleti i parë që ka fituar dy herë radhazi maratonën olimpike.
Në Lojrat Olimpike 1968, të mbajtur në qytetin e Meksikos, Etiopasi tridhjetegjashtëvjeçar duhet të nënshtrohet dhe të përballojë sfidave të ndryshme, për shkak të klimës, lëndimeve dhe moshës së avancuar. Ai do të tërhiqet nga gara para se të arrijë vijën e finishit.
Në karrierën e tij, ai mori pjesë në pesëmbëdhjetë maratona, duke fituar dymbëdhjetë (plus dy tërheqje nga garat dhe një vend të pestë në Boston, maj 1963).
Një vit më pas, në vitin 1969, ai ishte viktimë e një aksidenti me makinë pranë Addis Abeba: ai u paralizua nga gjoksi. Megjithë trajtimin dhe interesin ndërkombëtar, ai nuk do të jetë më në gjendje të ecë. Ai kishte dashur gjithmonë të praktikonte sportet që ndryshonin në disiplina të ndryshme, si p.sh. futboll, tenis dhe basketboll. I paaftë në përdorimin e këmbëve, nuk e humbet forcën për të vazhduar garat: në hark, në pingpong, madje edhe në një garë slitash (në Norvegji).
Abebe Bikila do të vdesë nga një hemorragji cerebrale në moshën e re të dyzet e një vjeçare, më 25 tetor 1973.
Stadiumi kombëtar i Addis Abebas i kushtohet atij./Elida Buçpapaj
Komentet