VOAL – Philippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim, i njohur më mirë thjesht si Paracelsus ose Paracelsus, lindi në Einsiedeln, Zvicër, më 14 nëntor 1493. Mjek, alkimist dhe astrolog, shkencëtar, ai ishte në fakt një eksperimentues i diskutueshëm me një personalitet të jashtëzakonshëm . Emri Paracelsus i detyrohet vetes së tij, duke treguar, gjithashtu, një shenjë të vlerësimit të lartë që ai kishte për veten e tij, duke qenë i barabartë me shtatin e tij në krahasim me Aulus Cornelius Celsus, natyralist romak dhe ekspert në artet mjekësore. “Para”, siç dihet, në greqisht do të thotë “menjëherë”, “afër”.
Krenar, mburracak, i akuzuar për imoralitet dhe ndonjëherë edhe për ateizëm, nga emri i tij i vërtetë Bombastus, thonë disa ekspertë, britanikët do të kishin shpikur termin “bombastik”, duke treguar pikërisht një person plot me veten, arrogant, që i di të gjitha. Në fushën e tij, Paracelsus konsiderohet si një nga figurat më domethënëse të Rilindjes Evropiane, botanisti i parë sistematik.
Metoda e tij e hetimit parashikon gjithashtu atë Eksperimentale, e cila do të ishte zhvilluar plotësisht vetëm në vitet 1600, nga Galileo Galilei dhe studiues të tjerë evropianë. Ai shmang të gjitha paragjykimet dhe skemat e kohës, teorizon format e mjekësisë dhe vë në praktikë disa nga intuitat e tij. Katër elementëve të Aristotelit, prej shekujsh shuma e çdo studimi në lidhje me materien, Paracelsus u shton një teori që parashikon, përveç parimeve të kripës, squfurit dhe merkurit, edhe praninë e shpirtrave të natyrës në formimin dhe ndryshimet e materies.
Në kundërshtim me mjekësinë tradicionale, ajo i jep jetë disiplinës së iatrokimisë, bazuar në përdorimin e mineraleve si kurë për sëmundje të caktuara. Atij ia detyrojmë termin zink, i studiuar dhe i pagëzuar si “zincum”. Ai është ndër të parët që sistematizoi përdorimin e opiumit në disa terapi, duke përdorur tableta që ai pagëzoi “laudanum”. Disa thonë se ai madje arriti të ngjizte jetën in vitro. Veprat e tij shpesh të ndaluara u botuan të gjitha pas vdekjes.
Për fëmijërinë dhe rininë e Bombastus, pak dihet me siguri dhe burimet pothuajse gjithmonë nuk bien dakord për datat dhe vendet. Djali i Wilhelm von Hohenheim dhe i një shërbëtori kishtar, nga i cili duket se ka trashëguar shëmtinë fizike dhe për të cilin do të thuhet se ishte histerik, Paracelsus i ardhshëm rritet në një nga shtëpitë pranë manastirit të Unsere Liebe Frau, ndër stacionet e pushimit për pelegrinët në rrugën e tyre për në Santiago de Compostela.
Është sigurisht kalimi i tij, me të atin, rreth vitit 1502 në Carinthia, në Villach. Ashtu siç është e sigurt se elementet e para të kimisë dhe mjekësisë do t’i kishte mësuar nga babai i tij Wilhelm, i cili do të kishte qenë një mësues i madh i rendit teutonik, si dhe një doktor i mjekësisë në Universitetin e famshëm të Tübingen.
Pas mësimit të të atit, ai u takua me Tritemius-in, abatin e Spanheimit dhe kabalistin e madh, i njohur më mirë si Giovanni Tritemio, një studiues i kimisë dhe okultizmit, mësime të tjera që ai i futi te Bombastusi i ri.
Dihet pak për trajnimin universitar, përveç se ai u zhvillua midis viteve 1509 dhe 1515. Paracelsus kaloi nga një universitet në tjetrin, në mënyrën e studiuesve të mëdhenj të mesjetës. Ai e përbuz metodën e Sorbonës në Paris, e cila atëherë ishte mjaft popullore; merr nga viti 1511 Baccalaureate në Vjenë; ai endet nëpër universitete të ndryshme gjermane, nga Tubingen në Heidelberg, nga Wittenberg në Ingolstadt, në Mynih. Ai kalon dhe ndalon, për pak kohë, edhe në Universitetin e Ferrarës, ku merr një diplomë në mjekësi, ndoshta gjatë ose pak pas kalimit të matematikanit Nikolaus Koperniku.
Duket se rreth viteve 1920 ai ndodhet në Tirol për të studiuar minierat, një nga gjërat që i intereson më shumë dhe në të cilën ai angazhon shumë nga forcat e tij intelektuale. Shoqëron dhe analizon karakteristikat e mineraleve dhe sëmundjet e kontraktuara nga minatorët, me një avantazh shkencor modern. Ai gjithashtu punoi, pa pushim, si mjek ushtarak duke ndjekur disa ushtri evropiane, duke arritur deri në Suedi. Sipas tij – por prirja e tij për ekzagjerim dihet mirë – ai do t’i kishte shërbyer edhe ushtrive kineze dhe ruse, derisa të merrte disa sekrete shumë të rëndësishme nga Kahn.
Rreth vitit 1527 ai shëron Erasmusin e Roterdamit dhe Ecolampadio. Falë këtij rezultati dhe ndërhyrjes së tyre, ai arrin të marrë postin e dyfishtë të doktorit dhe mësuesit komunal në Universitetin e Bazelit. Sidoqoftë, përvoja nuk zgjat shumë. Gjatë mësimeve të tij Paracelsus i fton studentët e tij të djegin publikisht tekstet e Galenit dhe Avicenës. Sipas tij, secili zotëron brenda vetes aftësitë e nevojshme për të eksploruar botën; ajo që është thënë dhe teorizuar për shekuj me radhë do të ishte e gjitha për t’u hedhur, tani një material i vjetëruar dhe i pasaktë.
Vlerësimi fillestar në fushën akademike nuk zgjat shumë dhe madje studentët përfundojnë duke u dashuruar me të dhe heterodoksinë e tij të paskrupullt në çdo fushë. Problemi është se vitet e fundit Paracelsus ka kundërshtuar si mjekësinë tradicionale, ashtu edhe atë të renë që po lind në Itali dhe Francë. Më 1528, ai u detyrua të linte Universitetin dhe qytetin e Bazelit.
Më pas ai rifilloi bredhjet e tij dhe më 1530, u prit nga Baron von Stauff pranë Regensburgut. Këtu ai merr edhe lajmin se Këshilli Bashkiak i Nurembergut ka ndaluar disa nga botimet e tij.
Rreth këtyre viteve ai jetoi një moment mjaft interesant edhe në qytetin St. Gallen, në lindje të Zvicrës. Nga viti 1531, duket se atij i është besuar shëndeti i pronarit të burgut të qytetit Christian Studer për njëzet e shtatë javë. Për më tepër, gjatë qëndrimit të tij në St. Gallen, më 28 tetor 1531, mjeku do të kishte parë një ylber gjigant, i cili do të kishte të njëjtin drejtim nga i cili, dy muaj më parë, do të kishte ardhur kometa e njohur Halley. Mesazhi i ylberit, sipas Paracelsus, do të kishte qenë i një lloji shpëtimtar, ndryshe nga mosmarrëveshja e shpallur nga kometa.
Dihet pak për dekadën e fundit të jetës së tij, përveç faktit se ai do të kishte vazhduar të endet nga qyteti në qytet, duke mos pushuar kurrë së piri, ves i tij i papërmbajtshëm.
Paracelsus vdiq në Salzburg më 24 shtator 1541, sipas disa burimeve i vrarë, disa ditë pasi kishte diktuar testamentin e tij. Ai është varrosur në kishën e San Sebastianit. /Elida Buçpapaj
Komentet