VOAL – Lindur më 20 gusht 1890 në Providence, (Rhode Island, USA), H. P. Lovecraft konsiderohet një nga shkrimtarët më të mëdhenj të horrorit (tmerrit) i të gjitha kohërave. Veçoria e tij qëndron në krijimin e një bote fantastike dhe sugjeruese, në të cilën dimensioni i tmerrit madje është vendosur në nivelin kozmik. Fëmija i vetëm i një familje të lartë dhe të pasur, ai humbi babanë e tij, një përfaqësues tregtar, viktimë e sifilisit, në moshën 8 vjeç.
Shkrimtari i ardhshëm rritet kështu në hijen e grave të familjes të përfaqësuar nga hallat dhe nëna e tij, kjo e fundit një grua jo shumë e ekuilibruar dhe e prirur ndaj formave të sjelljes obsesive. Me Howardin e vogël, për shembull, ajo sillet në një mënyrë tepër mbrojtëse, duke e penguar atë të luajë me bashkëmoshatarët e tij ose, shpesh dhe me dëshirë, madje edhe të dalë jashtë. Kësaj gjendje ndarjeje i shtohen një seri pikëllimesh që prekin fëmijën, nga ai i babait të përmendur tashmë (babai mjaft i munguar gjithsesi), tek ai i gjyshit të tij të dashur nga ana e nënës, një figurë që në sytë e Howardit kishte mishëruar dhe zëvendësuar babain. Por humbja e gjyshit të tij është gjithashtu një goditje e rëndë në nivelin ekonomik, duke pasur parasysh që falë largimit të tij ndërpriten aktivitetet tregtare që ai kreu personalisht.
Sidoqoftë, gjyshi i lë gjithmonë një pasuri të çmuar Lovecraftit: bibliotekën e tij të gjerë, të mbushur me libra bashkëkohorë dhe klasikë antikë, në të cilët djaloshi mund të zhytet dhe të endet falë imagjinatës dhe ndjeshmërisë së tij të ndezur.
Nuk është për t’u habitur, ai është i apasionuar pas leximeve më të çuditshme ose imagjinare (por edhe shumë të kulturuara), duke filluar nga mitologjia Greke dhe Latine, deri te letërsia fantastike – përrallë, deri në larmitë e temës shkencore. Ndikimi i këtyre leximeve është qartë i dukshëm në prodhimin e tij të mëvonshëm (po, sepse Lovecraft tashmë hartonte histori të shkurtra të frymëzimit makabër në moshën shtatë vjeç), kurrë pa u liruar nga një ngjyrim i caktuar arkaizues.
Në fakt, megjithatë, Lovecraft rezulton të jetë një fëmijë gjeni. Përveç shkrimit të tregimeve të shkurtra, ai shkroi edhe artikuj novatorë për astronominë dhe kiminë, të cilat u pritën me entuziazëm nga revistat kryesore amatore të kohës. Për më tepër, ai boton “fletë” të shumta periodike, me tema të ndryshme, në të cilat ai tregon një erudicion të mrekullueshëm (ndër më të rëndësishmit nga këto fletë, ka “The Conservator”).
Problemet shëndetësore, të lidhura me fizikun e tij të dobët, e pengojnë atë të përfundojë studimet e shkollës së mesme; për më tepër, mënyra e jetesës së tij të ndrojtur dhe të vetmuar merr formë në këtë periudhë, përkundër miqësive të shumta me korrespodencë, të cilat mohojnë pjesërisht pseudonimin që shkrimtari do të fitojë ndër vite, atë të “vetmitar i Providencës”. Në fakt, megjithatë, letërkëmbimi Lovecraftian përbën një korpus më të mirë se vetë prodhimtaria letrare; dhe jo vetëm për sa i përket dimensioneve, por mbi të gjitha për thellësinë filozofike – konceptuale, larminë e temave, erudicionin e pafund historik, artistike, thellësinë letrare të një përmase të jashtëzakonshme njerëzore.
1917 është viti i kthesës: pasi nuk arriti të bashkohet me ushtrinë dhe të marrë pjesë në Luftën e Parë Botërore, për shkak të problemeve të tij shëndetësore kronike (dhe ndikimit shtypës të nënës), Lovecraft vendos të bëjë një ndryshim në ekzistencë. Kështu fillon sezoni i shkëlqyeshëm i trillimeve Lovecraftiane, i cili mund të ndahet shkurtimisht në tri faza: së pari ai i përrallave fantastike, përfshirë prodhimin e tij letrar më “ëndërrimtar” dhe vizionar, të ndikuar nga admirimi i shënuar për Lord Dunsany (modeli i tij kryesor estetik deri në në mesin e viteve 1920): kjo fazë është korruptuar pjesërisht nga një imitim, ndonjëherë i drejtuar tepër, nga “gothicu” a la Poe. Më vonë, subjektet makabre “kozmike” dhe filozofike vijnë në jetë të frymëzuara nga një venë me vendosmëri më personale.
Në këtë fazë është themelore vepra “The Call of Cthulhu” (1926), e cila parafytyron evolucionin vijues të temave narrative drejt të ashtuquajturit “kozmizëm” dhe krijimit të një pseudomitologjie në një funksion simbolik (i cili madje bazohet në një libër magjik të shpikjes së pastër, “Nekronomicon”). Këto shkrime e përcaktuan fatin e Lovecraftit duke filluar që nga periudha e dytë e pas luftës, duke u dhënë disa kritikëve mundësinë që të lidhnin shumë nga prodhimi i tij i mëpasshëm nën etiketën e “Cikli i Cthulhu”, një shprehje që në të vërtetë nuk u përdor kurrë nga Lovecraft.
Në të tridhjetat, megjithatë, ai kalon në një letërsi më të qartë të trillimeve shkencore.
Shumica e tregimeve dhe poezive të tij u shfaqën në tregun aktiv të fanatizave amerikane të kohës kushtuar fantastikes, përfshirë, para së gjithash, shumë të famshmen “Weird Tales” “Përrallat e çuditshme”, që lindi më 1923, dhe të tjerë përfshirë “Amazing Stories” e “Astounding”.
Pasi u bë objekt adhurimi dhe nderimi nga një mori admiruesish dhe entuziastësh të fantastikës që nga vitet 1920, Lovecraft kurrë nuk e njohu famën e vërtetë në jetë: gjithmonë shumë i varfër, gjendja e tij ekonomike varej shumë nga veprimet e mërzitshme, por të domosdoshme të rishikimit të dorëshkrimeve që i janë dërguar nga një klientelë ambicioze dhe artistikisht e paaftës, ndërsa gjendja e tij shpirtërore, të cilën ai e pati në një nivel shumë më të lartë, u shënua nga letërkëmbimet pa mbarim me miq dhe admirues të rinj që ai inkurajoi dhe inicioi në veprimtarinë letrare.
Lovecraft vdiq në 15 Mars 1937 në Providencën e tij, ku u varros. Ai ishte 46 vjeç. Për Providencën është e përshtatshme të përdoret shprehja “e tij”, asgjë më shumë se ajo që shfaqet e gdhendur në në gurin e varrit, të vendosur në Varrezat e Swan Point, motoja shfaqet qartë: I AM PROVIDENCE. UNË JAM PROVIDENCA./Elida Buçpapaj