VOAL – Lindur më 12 tetor 1935 në Modena, tenori i famshëm emilian Luciano Pavarotti ( Luçano Pavaroti) shumë shpejt tregoi një talent të parakohshëm për të kënduar, siç dëshmohet nga raportet e familjes. Jo vetëm që Luciano i vogël u ngjit në tryezën e kuzhinës për shfaqjet e tij të fëmijërisë, por, i shtyrë nga admirimi për babanë e tij, gjithashtu një tenor amator (me një zë të bukur dhe këngëtar në “Corale Rossini” të Modena), ai kaloi ditë të tëra përpara xhiradisqeve, duke rrëmbyer trashëgiminë diskografike të prindit. Në atë koleksion kishte thesare të të gjitha llojeve, me përhapje të madhe për heronjtë e bel canto, të cilat Pavarotti menjëherë mësoi t’i njihte dhe t’i imitonte.
Studimet e tij, megjithatë, nuk ishin ekskluzivisht muzikore dhe me të vërtetë për një kohë të gjatë ky ishte vetëm një pasion i kultivuar privatisht.
Si adoleshent, Pavarotti u regjistrua në shkollë me synimin për t’u bërë një mësues i edukimit fizik, diçka që ishte gati për t’u verifikuar, pasi kishte dhënë mësim për dy vjet në klasa fillore. Në të njëjtën kohë, për fat të mirë, ai vazhdoi studimet e tij për kanto me Maestro Arrigo Pola (parimet dhe rregullat e të cilit do të ndjekë gjatë gjithë karrierës së tij të gjatë), dhe më vonë – kur tre vjet më vonë Pola tenor me profesion, ai u zhvendos për punë në Japoni – me Maestro Ettore Campogalliani, me të cilin ai përkreu frazat dhe përqëndrimet e tij. Këto janë, dhe do të mbeten përgjithmonë, sipas fjalëve të Maestros, mësuesit e tij të vetëm dhe shumë të vlerësuar.
Më 1961 Pavarotti fitoi konkursin ndërkombëtar “Achille Peri” i cili shënon debutimin e tij të vërtetë në skenën e këndimit.
Më në fund, pas shumë studimesh, arrin debutimi i shumëpritur, i cili u zhvillua në moshën njëzet e gjashtë vjeç (pikërisht më 29 Prill 1961), në Teatrin Komunal të Reggio Emilia me një opera që është bërë emblematike për të, përkatësisht “Bohème” nga Giacomo Puccini, rimarrë shumë herë prej tij edhe në moshë të thyer, gjithmonë në rolin e Rodolfos. Në podium është edhe Francesco Molinari Pradelli.
1961 është një vit themelor në jetën e tenorit, një lloj pellgu ujëmbledhës midis rinisë dhe pjekurisë. Përveç debutimit, është viti i lejes së drejtimit dhe martesës me Adua Veroni, pas një fejese që zgjati tetë vjet.
Më 1961-1962, tenori i ri interpreton prapë La Bohème në qytete të ndryshme italiane, ai gjithashtu ka jehonë jashtë vendit dhe ndërkohë provon veten në rolin e Dukës së Mantovas në një opera tjetër që i përshtatet veçanërisht telave të tij: “Rigoletto”. Është vënë në skenë në Carpi dhe Brescia por është nën drejtimin e maestro Tullio Serafin, në Teatro Massimo në Palermo, ku arrin sukses të madh dhe i jep një kthesë të re, të rëndësishme në karrierën e tij. Që nga ai moment ai u ftua nga teatro të shumta: në Itali ai tashmë konsiderohej një talent premtues, por jashtë vendit, megjithë disa bën përpjekje prestigjioze, ai ende nuk është vendosur.
Ishte 1963 që, falë një rastësie fatlume, arriti famë ndërkombëtare. Ende rrugës për në operën La Bohème, në Covent Garden në Londër, fati i Luciano Pavarotti kalon atë të Giuseppe Di Stefano, një nga mitet e tij të mëdha rinore. Ai thirret të bëjë disa shfaqje të operës para mbërritjes së tenorit të mirënjohur, por më pas Di Stefano sëmuret dhe Pavarotti e zëvendëson atë. Ai e zëvendëson atë në teatër dhe gjithashtu në “Natën e së Dielës në Palladium”, një shfaqje televizive e ndjekur nga 15 milionë britanikë.
Ka një sukses të madh dhe emri i tij fillon të shtohet në skenën botërore. Decca i ofron atij regjistrimet e tij të para, duke përuruar kështu prodhimin e shkëlqyeshëm të Pavarotit. Dirigjenti i ri Richard Bonynge i kërkon të këndojë së bashku me gruan e tij, të jashtëzakonshmen Joan Sutherland.
Më 1965 Pavarotti zbarkoi për herë të parë në Shtetet e Bashkuara, në Miami, dhe së bashku me të magjishmen Sutherland ai interpretoi një Lucia di Lammermoor shumë të vlerësuar të drejtuar nga Bonynge. Gjithmonë me Sutherland ai bëri debutimin e tij me sukses në Covent Garden të Londrës në operan “Sonnambula”. Dhe ai vazhdon me një turne shumë të suksesshëm Australian që e sheh atë si protagonist të “Elisir d’Amore” dhe, gjithmonë së bashku me Sutherland, të “La Traviata”, “Lucia di Lammermoor” dhe përsëri “La Sonnambula”.
Por këtu rishfaqet “La Bohème”: 1965 është gjithashtu viti i debutimit të tij në Scala në Milano, ku tenori kërkohet shprehimisht nga Herbert von Karajan për një shfaqje të operës së Puccinit. Takimi la një shenjë të fortë, aq sa më 1966 Pavarotti u drejtua përsëri nga Karajan në “Messa da Requiem” në kujtim të Arturo Toscanini.
Interpretimet thelbësore të veprave të tilla si “I Capuleti e i Montecchi” nën drejtimin e Claudio Abbado dhe “Rigoletto” të drejtuar nga Gianandrea Gavazzeni janë gjithashtu nga 1965-1966.
Por më e mira e vitit 1966 është debutimi i Pavarotti në Covent Garden, së bashku me Joan Sutherland, në një vepër që është bërë legjendare për “sekuencën e nëntë notave do nga gjoksi”: “The Vajza e Regjimentit”. Për herë të parë një tenor shqipton nëntë do në “Pour mon âme, quel destin!”, shkruar nga Donizetti për t’u emetuar në falsetto. Publiku gëzohet, teatri tronditet nga një lloj shpërthimi që ndikon gjithashtu në shtëpinë mbretërore angleze me forcë të plotë.
Vitet gjashtëdhjetë janë gjithashtu themelore për jetën private të tenorit. Vajzat e dashura kanë lindur në atë periudhë: Lorenza lindi në 1962, e ndjekur nga Cristina në 1964 dhe më në fund Giuliana arriti në 1967. Pavarotti ka një lidhje shumë të fortë me vajzat e tij: ai i konsideron ato si pasurinë më të rëndësishme të jetës së tij.
Vazhdimi i karrierës së Pavarotti është përgjatë vijave të këtyre sukseseve të bujshme, në një mori regjistrimesh, interpretimesh dhe ovacionesh në skena në të gjithë botën dhe me mjeshtrat më të famshëm të cilët, thjesht duke i renditur ata, mund të kapin një ndjenjë marramendjeje. E gjithë kjo, në çdo rast, është baza e fortë mbi të cilën qëndron miti, gjithashtu popullor, i Pavarotti, një mit që, nuk duhet ta harrojmë, është ushqyer kryesisht në tryezat e skenës dhe falë interpretimeve të paharrueshme të dhëna në repertorin “e kulturuar”, aq sa më shumë sesa sheh në tenorin modenez jo vetëm një nga tenorët më të mëdhenj të shekullit, por edhe yllin e aftë të errësojë famën e Carusos.
Pavarotti në fakt ka një vlerë të padiskutueshme, atë të të pasurit një nga zërat më të hollë “tenor” të dëgjuar ndonjëherë, një mrekulli e vërtetë e natyrës. Me pak fjalë, ai zotëron një zë shumë të zgjatur, të plotë, argjendor, i cili është i kombinuar me një aftësi për të shprehur me sugjerime të veçanta në këndimin e dashur dhe të butë, i njëjti që i përshtatet mirë repertorit të Donizetti, Bellini dhe në disa opera nga Verdi.
Pas suksesit mbarëbotëror në fushën operistike, tenori i ka zgjeruar shfaqjet e tij jashtë kontekstit të rreptë të teatrit, duke organizuar recitale në sheshe, parqe etj. Kjo ka përfshirë mijëra njerëz në cepat më të ndryshëm të tokës. Një rezultat i bujshëm i kësaj lloj ngjarjeje ishte më 1980, në Central Park në New York, për një shfaqje të “Rigoletto” në formën e një koncerti, i cili pa praninë e mbi 200 000 njerëzve. Krahas kësaj, ai themeloi “Konkursin Ndërkombëtar të Zërit Pavarotti”, i cili që nga viti 1981 zhvillohet çdo tre ose katër vjet në Filadelfia sipas dëshirës së maestros.
Fundi i viteve Tetëdhjetë dhe Nëntëdhjetë e pa maestron të angazhohej në koncerte të shkëlqyera dhe shfaqje të shkëlqyera ndërkombëtare. Më 1990, së bashku me José Carreras dhe Placido Domingo, Pavarotti i jep jetë “I Tre Tenori”, një tjetër ide e shkëlqyeshme që siguron rezultate shumë të larta për sa i përket audiencës dhe shitjeve.
Më 1991 ai magjepsi më shumë se 250 000 njerëz me një koncert të shkëlqyeshëm në Hyde Park të Londrës. Pavarësisht nga shiu i madh, i cili bie gjithashtu mbi Princin entuziast Charles dhe Diana të Uellsit, shfaqja bëhet një ngjarje mediatike, e transmetuar drejtpërdrejt në televizione në të gjithë Evropën dhe Shtetet e Bashkuara. Suksesi i nismës në Londër u përsërit në 1993 në Central Park të Nju Jorkut, ku mbërriti një turmë vigan prej 500,000 spektatorësh. Koncerti, transmetuar në televizion, shihet në Amerikë dhe Evropë nga miliona njerëz dhe është padyshim një moment historik në jetën artistike të tenorit.
Falë këtyre reagimeve gjithnjë e më të përhapura popullore, Pavarotti filloi një karrierë më të diskutueshme në emër të kontaminimit të zhanreve, kryesisht të kryera në organizimin e koncerteve kolosale me një tërheqje të madhe, falë së gjithash ndërhyrjes, si “mysafirë” të yjeve të pop i madhësisë së parë. Është “Pavarotti & Friends”, ku Maestro eklektik fton artistë me famë botërore të pop dhe rock për të mbledhur fonde për organizatat ndërkombëtare humanitare. Festivali përsëritet çdo vit dhe sheh praninë e super-mysafirëve të shumtë italianë dhe të huaj.
Në vitin 1993 ai rifillon “I Lombardi alla prima crociata” në Metropolitan në New York, një opera që nuk e ka interpretuar që nga viti 1969 dhe feston njëzet e pesë vitet e para të karrierës së tij në MET me një gala madhështore. Në fund të gushtit, gjatë konkursit ndërkombëtar të hipizmit në Pavarotti, ai takon Nicoletta Mantovani, e cila më pas bëhet një partner i jetës dhe bashkëpunëtor artistik. 1994 është ende nën flamurin e Metropolitane ku tenori debuton me një opera krejtësisht të re për repertorin e tij: “Pagliacci”.
Më 1995 Pavarotti bëri një turne të gjatë në Amerikën e Jugut që e çoi në Kili, Peru, Uruguaj dhe Meksikë. Ndërsa në vitin 1996 ai bëri debutimin e tij me “Andrea Chénier” në Metropolitan në New York dhe këndoi së bashku me Mirella Freni në festimet e Torinos për njëqindvjetorin e operës “La Bohéme”. Më 1997 rifillon “Turandot” në Metropolitan, në 2000 këndon në Opera di Roma për njëqindvjetorin e “Tosca” dhe në 2001, përsëri në Metropolitane, sjell përsëri “Aida” në skenë.
Luciano Pavarotti ka kaluar karrierën e tij dyzetvjeçare, një karrierë intensive plot suksese, e mjegulluar vetëm nga disa hije kaluese (për shembull “shenja” e famshme e marrë në La Scala, një teatër veçanërisht i vështirë dhe i pamëshirshëm nga publiku). Nga ana tjetër, asgjë nuk dukej sikur e thyente qetësinë olimpike të Maestros, e fortë nga një kënaqësi e brendshme e plotë që e bëri atë të deklarojë: “Unë mendoj se një jetë e kaluar për muzikën është një jetë e kaluar në bukuri dhe kjo është ajo që unë e shenjtërova jeta ime”.
Në korrik 2006 ai iu nënshtrua një operacioni urgjent në një spital të Nju Jorkut për heqjen e një tumori malinj në pankreas. Pastaj ai vendoset në vilën e tij në zonën Modena duke u përpjekur të drejtojë një luftë personale kundër kancerit. Në moshën 71 vjeç ndërroi jetë më 6 shtator 2007./Elida Buçpapaj
Komentet