Wilfried Fiedler, dijetar gjerman që iu kushtua tërësisht albanologjisë dhe balkanologjisë, u nda nga jeta më 11 shtator 2019.
Ishte një lajm shumë tronditës për albanologjinë shqiptare sepse Wilfried Fiedler, ishte një prej albanologëve më të mëdhenj bashkëkohorë.
Wilfried Fiedler (lindur më 7 maj 1933 dhe largohet nga kjo jetë 11 shtator 2019) ishte një albanolog dhe ballkanolog gjerman. Ai jetoi vitet e fundit të jetës në Berlin.
Pasi u diplomua nga Geschwister-Scholl-Oberschule në Löbau (Saksoni), Fiedler vijoi studimet për slavistikë dhe filologji të vendeve të Europës Jugperëndimore në Universitetin Humboldt në Berlin nga 1951 deri në 1955.
Nga viti 1955 deri më 1963 ai ishte asistent kërkimor në Institutin për Folklorin Gjerman të Akademisë Gjermane të Shkencave në Berlin (nën Wolfgang Steinitz).
Në vitin 1957, Akademia organizoi, së bashku me Universitetin Shtetëror të Tiranës dhe nën drejtimin e Erich Stockmann, një ekspeditë të këngës popullore në Shqipëri, në të cilën Fiedler mori pjesë.
Që nga viti 1959 Fiedler jep mësim në gjuhën shqipe, letërsi shqipe dhe folklor në Universitetin Humboldt në Berlin. Në të njëjtin vit ai kaloi periudhën nga marsi deri në qershor duke studiuar në Shqipëri. Në vitin 1961 Wilfried Fiedler mori doktoratën e tij në Ballkanologji nga Universiteti Humboldt. Më pas ai punoi nga viti 1963 deri në 1967 si asistent kërkimor në Komisionin e Gjuhësisë dhe nga 1967 deri në 1968 në Institutin për Gjuhët dhe Kulturën Romake të Akademisë Gjermane të Shkencave në Berlin.
Nga viti 1968 deri në 1990 ai punoi në Institutin Qendror për Gjuhësinë e Akademisë së Shkencave të RDGJ -së, ku drejtoi grupin kërkimor të Ballkanologjisë. Në 1988 Fiedler mori doktoraturën në gjuhën shqipe nga Universiteti Humboldt. i kualifikuar si profesor. Tre vjet më vonë, më 1 janar 1991, ai pranoi thirrjen në Universitetin Ludwig Maximilians në Mynih, si profesor për albanologji deri në pensionimin e tij në 1998. Profesor Fiedler zëvendësoi si profesor dhe drejtues i njësisë shkencore të albanologjisë në Universitetin e Mynihut shkrimtarin Martin Camaj që u nda nga jeta më 12 mars 1992.
Nga 1996 deri në 1998 Fiedler mbajti gjithashtu leksione mbi historinë e gjuhës shqipe si i ftuar në Universitetin e Vjenës për disa semestra.
Që nga pensionimi i tij nga 1999 deri në 2018, Fiedler ka mbajtur rregullisht leksione si Profesor i jashtëm mbi albanologjinë, pjesë e lëndës së Studimeve të Evropës Juglindore në Universitetin Friedrich Schiller në Jena.
Më 11 shtator 2019, ishte Bardhyl Demiraj raportoi vdekjen e tij në mediat shqiptare.
Wilfried Fielder është anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës dhe anëtar nderi i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.
Lista e tij e botimeve përmban, veç monografive monumentale për “Shumësin në gjuhën shqipe” (botuar edhe në gjuhën shqipe) dhe “Sistemin foljor të Buzukut”, edhe mbi 150 artikuj shkencorë nga fusha e shqipes dhe e gjuhësisë ballkanike.
Në fokus të vëmendjes së tij nuk ishte vetëm shqipja e sotme dhe gramatika deskriptive e saj, por edhe fazat e ndryshme të zhvillimit të gjuhës shqipe nga lashtësia dhe të marrëdhënieve të saj me gjuhët ballkanike. Një vend qendror në studimet e tij zë edhe gegërishtja e autorëve të vjetër shqiptarë.
Disa nga botimet e akad. Wilfried Fiedler:
1. “Albanische Grammatik” (Oda Bucholtz bashkautore), Berlin, 1987, në të cilën sistemi gramatikor i shqipes së sotme vështrohet në tërë gjerësinë e tij: në fonologji, në strukturën morfologjike dhe në sintaksë.
2. “Sistemi foljor i gjuhës shqipe të Gjon Buzukut”, monografi e gjerë dhe gjithëpërfshirëse për fazat më të hershme të shqipes së shkruar. Në të janë shqyrtuar në mënyrë të detajuar të gjitha aspektet e sistemit foljor të gjuhës shqipe te libri i parë i botuar “Meshari”. Ky në fakt është hulumtimi i parë sistematik i këtij lloji i një segmenti të strukturës gjuhësore të shqipes.
3. “Fjalori shqip-gjermanisht” (me bashkautorë), vepër që, me 30.000 fjalët dhe me pasqyrimin kryesisht të shqipes pas normimit të vitit 1972, me shumë shprehje idiomatike e begatime të natyrës stilistike, të shoqëruar me një gramatikë relativisht të plotë, pati katër botime në ish-Republikën Demokratike Gjermane. Pas bashkimit gjerman ai u botua në serinë “Langenscheidt”.
4. Prof. Fiedler ka hartuar në bashkëpunim me Adrian Klosin edhe një fjalor gjermanisht-shqip me 45.000 fjalë dhe me rreth 20.000 frazeologji botuar në vitin 1997.
Bota shqiptare humbi një korife të dijes albanologjike, një kalorës të dijes sonë kombëtare.
Komentet