Maj 2022, Berlin
1.
Kronikë
Menelau e Odiseu u nisën njëj misioni të vështirë diplomatik në Trojë. Deshën prapa Helenën e bukur. Të rrëmbyer përtej durimit për nderin e shkelur. Por dështuan. Dhe lufta eTrojës nuk do t’shmangej dot.
Këtej i frymëzuar, Ati i Letrave të vjetra Homer, i cilësonte diplomatët “Angeloi”! E kthyer shqip domethënë ëngjëll. Dhe këta ëngjëj do të gëzonin kryehershëm privilegje sakrale.
Por ndër vite më të lashtë, kronikat shënojnë fille të kasnecërisë së veçantë mbretërore.
Në vitin 14-të, para Zotërisë, një mesazher shtegtar kish marrë një porosi të lartë sovranore. Dhe, pa vonuar mori udhën e gjatë. Duhej t’a dorëzonte lutjen e rëndë të Faraonit: i kërkonte vajzën për harem mbretit të Babilonisë…
Arkivi i mbretit të madh Assyr, (600 vjet para Zotërisë) Assurbanipal ishte poashtu plot, qindra relacione diplomatike. Lajmësi i tij, fjala vjen, i çonte Notë sovranit babilonas Elam: më dërgo refugjatë robër. Se, ndryshe, do t’ju asgjësoj përtokë, ashtu si pararendësin tuaj….
Mirëpo, shumë kohë më pas, ishte Bizanti që do t’themelonte diplomacinë e parë profesionale në botë.
Europa mesjetare kuptohej aherë, së paku teorikisht, Njësi unike: Res publica cristiana! Ndaj, kjo do të shenjohet si Orë e lindjes së shtetit modern në botë!
Mirëpo, bashkë me të, do të lindte dhe e famshmja diplomaci e zezë. Ndaj dhe moralisti i shquar frëng La Bruiére, përskajonte diplomatët kameleonë t’pakarakter. Ndërkohë që Egon Friedell (në ” Historia e kulturës…”) i portretonte ende më pamëshirshëm. Janë, thotë, mercenarë që spiunojnë, mashtrojnë, gënjejnë a korruptojnë për “atdhe”…Veçse atdheu janë qeveritë e regjimet mbi krusmën e kombeve të tyre….
Dhe diplomatët, ndërkaq, do të dilnin ashtu ngadalë nga “Angeloi”, nga prehja e fisme homerike.
2.
Fshehtësitë e mesazherëve
“Arcana imperii” ishte parimi antik i diplomacisë.
Shekuj do përftonin dhe njerëzia mbahej në hekura injorance nga ky parim i errtë.
Në luftën e parë të botës, kur ajo mbaronte, një filozofi e re humaniste dukej se dritëronte pak vjedhshëm.
Një nga 14 pikat e Deklaratës së Wilsonit në Paris, kërkonte të shpallej botërisht çdo akt, bisedë e traktat nga takime a konferenca në kështjellat e hijeve. Madje, anise kundërshtarë, gati armiqë, dërgatarët e Sovjetëve, do të mbështesnin këtë iluminim amerikan. Në shtypin moskovit publikohej çdo fjalë, pozicion a rezolutë që ekspononte Rusia bolshevike.
Por kjo çiltëri entuziaste, s’do mbijetonte gjatë. Do tretej pikërëndesë e Wilsonit, poaqsa zotimet proletare të Kremlinit.
Dhe “arcana imperii” (fshehtësia e sundimit) do riveshte frakun e zi për të kultivuar cinikisht terrorin e bardhë të buzqeshjes salloneske…
Sot e gjithmonë!
3.
Ballkani i ri…
Karakterologët, një soj specialistësh të promovimit rrezatues, njohin lëvizje, shikim, mbajtje duarsh, tonalitete zëri, formë të uljes a mënyrë e çast të buzëqeshjes…
Mbase ky tip këshilltarësh do t’i kenë thënë Macronit: duhet të mësosh qëndrimin dhe mimikrinë, sepse je Prijës i Europës.
Dhe ai do t’i dëgjojë ata. Me disiplinë e shpresë. Paksa ngjashëm me ndjesinë dhe ngutin e despotëve. Se koha, orët e numëruara të saj, ikin shpejt.
Me të hyrë në Elize pas ikjes së Hollande, mori një hov arrogant: Natos i është tharë truri, tha, dhe Europa duhet të ketë ushtrinë e saj. Por ideja do të thyhej në muret granitike të indiferencës gjermane.
Kam shkruar disaherë për Francën e Macron-it, ky pseudoeuropeist i thekur.
Më tinëzar se dhelpra, qysh në fill niste rizgjimin e gjeopolitikës së vjetër nga dremitja e lehtë.
Do t’i jepte poashtu përmasë të re diplomacisë jopublike. Fliste për Europën dhe integrimin e Ballkanit perëndimor, por në fakt i mendonte kufijtë komunitarë vetëm deri në Vjenë.
Tani prapë, njëj elani dhe ëndrre madhështie. Nëse Putinit i shfaqet hijadhë Ivan Grozni, ky do të deshte lavdinë e një Lui të munguar 17-të. Fundja, si shkruante Prever, vallë kaq pak dinin të numëronin, vetëm deri në 16-të?…
Tani që lufta e Ukrajinës i ktheu trurin Natos, Macron qarkullon një ide tjetër: kërkon Atllas të ri politik të Europës.
Koncepti i dy shpejtësive u dogj. Për t’i harruar, ai do të nismëtonte idenë e dy Europave.
Njëra, Bashkimi që njohim dhe tjetra, e reja, periferike, e subordinuar e njëj kulture gjysmëorientale, do shtrihej në margjinë, poshtë këmbëve të së parës.
Një kohë, fortafolës disonantë të Brukselit flisnin për një ritëm të shpejtuar integrimi që ballkanësit perëndimor të shkëputeshin nga influenca ruso-kinezo-turke. Këtë intencë do të kishte dhe njohja e Kosovës nga shteti i fortë i Izraelit.
Me Jerusalemin në qendër, natyrisht!
Por në optikën e Macronit kjo zonë e hirtë ballkanëse përbëhet nga shtete të pakryer. Bosnja, Kosova, Serbia, Maqedonia…a nuk kanë të gjitha cenet e, ndaj, aspiratat e veta?
Por sëpata e shantazhit, rëndom, bie mbi ata që i dalin m’udhë Serbisë, mikes së hershme nga koha kur ajo (Zhorzh Klemanso) cilësohej ngordhësirë e aleatëve.
Prandaj mesazhi godet prerë: në doni Europë, aherë shtegtimi n’për Belgrad do kalojë. Tashmë në formën dhe staturën e Piemontit mbi një organizëm të ri nëneuropian që do t’restaurojë fijelidhjet e Jugosllavisë së vdekur.
Dhe pa ithtarë, madje të ndërkryer deri në trathti, ky përbetim nuk është, mjerisht.
Rama i Tiranës bën ekzemplarin përmendoral të saj.
R.
Komentet