Historia e popujve është e mbushur me shtresëzime, kulte të përbashkëta, me lëvizje dykahëshe dhe kundërthënie… Historia e shkruar fillon me zhvendosjen e fiseve dorike, nga Veriu në Mesdhe. Durrësi u themelua prej dorëve rreth vitit 627 para Krishtit, nga fisi i dorëve ilirë të cilët banonin në Korinth, por para kësaj date , rreth viteve 734 para Krishtit, si në afërsi të Durrësit ashtu dhe në ishullin e Korfuzit ka të dhëna që aty banonin banorë ilirë. (Kësaj here le të mos i quajmë pellazgë).Kjo tregon se fiset dorike kur zbritën në bredetin ilir gjetën një popullsi autoktone me kulturë të zhvilluar, me kulte, zakone…e ndoshta edhe me gjuhë të shkruar.Kjo kulturë prej disa historianëve është quajtur “kulturë pellazge”, ndërsa prej disa historianëve të tjerë, më të moderuar, është quajtur “kulturë ilire”.

Rreth 100 vjet para ardhjes së fiseve dorike dokumentohet që Korfuzin (ishullin Vis) e zotëronin liburnët, fis i fuqishëm ilir, i njohur për anijet e shpejta. Fiset liburne njihen si fise detzotëruese, ndërsa feakasit njihen si popull që rrjedhin nga ciklopët. (Me këtë emër njihen banorët e parë, primitivë.

Shënim” 1 .Theopompi, historian i shek. IV para Krishtit e quan Korfuzin ishulli Vis dhe sundimtarin e tij, Jon. Vis, në persisht, do të thotë “derë princërore”,por kjo fjalë rrjedh nga një VEIKOS.(indoeuropiane) Me “foikos” grekët kanë quajtur një grumbull shtëpish.

1.Emrin Skea e ndeshim për herë të parë te “Eneida” Virgjilit. Ja disa vargje të nxjerra nga poemi, ku përmendet emri “Skea”: Pra, duke ecur unë shoh një Trojë të vogël dhe një pergam , në ngjasim të atij të madhit dhe një përrua të thatë të quajtur Ksanth, dhe aty në prag puth edhe portën Skea.

Shënime rreth fjalës Skeri… Gjuhëtari Meyer fjalën SKE e lidh përbrenda shqipes me kuptimin: “anë, kënd”. Çabej thotë: “Skanje quhet bregu i detit”. Ose”vend i çarë, i krisur…. Skarie- Skerie, ka të bëjë me shumësin e shqipes. “Ndërrimi i vokalit “a” në “e”, -thotë Çabej, – është veçori e pak gjuhëve indoeuropiane”. Kepi i Skarës – Toponim në Ksamil . Ky kep i thepisur, i futur në thellësi të detit ndodhet pranë portës “SKE”, pranë Skerisë, pranë Feakës. Skriperion quhet emri i malit më të lartë të Korfuzit. E gjejmë si toponim në një guidë turistike të Korfuzit. Ky toponim lidhet me emrin shqip “zgrip”, duke pasur parasysh që Skiperioni ose Skriperioni është tejet i thepisur. “Skea” – me këtë emër vjen gjer në ditët tona porta më e lashtë e mureve rrethuese të qytetit të Butrintit, me lartësi 5 metra, gjerësi 15 metra dhe me një korridor të gjatë rreth 9 metra. Nëse porta tjetër (ajo e Luanit) e ka një histori të vetën, për portën “Skea” nuk është thënë asgjë.

Mustili e daton si të shek. V-të para Krishtit. Ai flet për një zgjerim të mbrojtjes së portës “Skea”, por datimi duhet të jetë më i hershëm. Mustili mendon që porta “Skea” i përket periudhës parahelenike për vetë blloqet e parregullta dhe të palidhura me llaç.

Ugolini, arkeologu i njohur italian që ka bërë gërmime në Butrint, portën me dalje në liqen e emërton “Skea pellazgjike”, për vetë teknikën e ndërtimit me gur të thyer të vendosur në të thatë. Pse të ketë mbetur pa histori kjo portë e lashtë, me dalje në liqen?

Sipas një legjende, muret e kalasë së Butrintit janë ndërtuar nga trojanët e parë, të cilët, pas shkatërrimit të Trojës, erdhën dhe u vendosën në Butrint. Muret e kësaj kështjelle trojanët i ngritën sipas shëmbëlltyrës së mureve të kështjellës së Trojës. Është brenda logjikës që porta kryesore e saj të mbante emrin porta “Skea”, në kujtim të Trojës së rrafshuar. Por porta “Skea” është edhe dëshmia më e lashtë e toponimit “Skeri”.

Tek poema”Odiseu”, në këngën V, thuhet:

(hyjnesha Athina) “… shkoi tek vendi ku ngrihej qyteti i feakëve,

qëmoti ata kishin banuar në Hiperien me fusha të gjera pranë ciklopëve,

njerëz të ashpër në sjelljet e tyre që punonin një mijë të zeza

me forcën e trupit, që nga ai vend i pat ngritur dikur

nurhyjnori Nausitoi dhe i vendosi ata në Skerinë pjellore.”

Një toponim tjetër që lidhet me Skerinë është mali i Skeficës ( Labëri). Pjesëza fjalëformuese “fic” apo “vic”, “fis” ose “fic”, sipas Çabejt, rrjedh nga Veikos. “vend i banuar”. Siç e kemi përmendur dhe më lart, një mbeturinë të toponimit Skeri do ta gjejmë te Shqeria e Përmetit , në kufi me Skraparin. Po kështu, mbeturina të këtij toponimi mund të jenë edhe ai i krahinës “Sheperi” të Zagorisë si dhe mali i Skerficës , në Labëri…

Dhimitër Kamarda thotë se sk-ja indoeuropiane ka dhënë në shqip një “h”. Këtu duhet të kërkojmë një “skeri” të vjetër. Kuptimi i saj i hershëm mund të ketë qenë fjala indoeuropiane “heri”, e cila në shqip ka marrë kuptimin “vërri”, “vend kullotash”.

Gjuhëtari rumun Tomashesku, i cili ka këmbëngulur ta nxjerrë gjuhën shqipe bijë të trakishtes, na sjell si shëmbëll fjalën “skiare”, që në dakisht do të thotë “gjembaç”, fjalë të cilën e lidh me shqipen: “shqerr- shkierr”.

—

Shënim: 1. Straboni kur flet për Korfuzin përmend fiset që e banonin dhe gjuhën që ata flisnin: “Në këtë ishull ku banojnë ahejtë, eteokretët trima, kydonët, dorët trefish dhe pellazgët hyjnorë, secili ka gjuhën e tij.”
3. “Arhia, kur u nis për në Sicili, la Kersikratin, pinjoll i fisit të Herakliut, me një pjesë të ushtrisë në ishullin që quhej prej tyre Skeria dhe tani Kerkyra, për të themeluar këtu një koloni, gjë që ky e zbatoi duke ndjekur liburnët, që zotëronin këtë ishull. (Straboni)