(  NGA LIBRI  TETORI I NOBELIT )

M’u kthye në një mbëhi vajtja te kumbullat e kuqe,atje në trotuarin e mesit, përgjatë Rrugës së Kavajës. Le të ishte mëngjes i thëllimtë gri, siç janë shpesh mëngjeset e shkurtit, le të ishte mesditë e zbrazët dhe me erë,le të ishte natë fshehëse, le të binte shi dhe, le t’i qullte drurët herë miqësisht dhe herë urrejtshëm, gjithë fshikullima të pjerrëta si kamxhikë; le të ndrisnin qetësisht mes degëve fenerët e ulët me dritë të bardhë dhe, le të dukej sikur ishin pikërisht ata që e frymonin ngado mjegullën mbështjellëse…

Shkoja te kumbullat dhe, vetvetiu përjetoja një sens vazhdimësie të kohës dhe të fenomeneve, siç duket ngaqë këtë rrugë e kam përshkuar që kur isha fëmijë…

Ecja më ngadalë sesa ritmi im i zakonshëm dhe, me mendje shestoja tregimet e ardhshme, apo edhe çfarëdo gjëje tjetër që kisha ende në dorë. Kur e hidhja vështrimin dhe i shihja kumbullat e kuqe,sigurisht nga një kënd tepër i ngushtë, ato ngjisheshin me njëra – tjetrën dhe dukeshin të shumta dhe të dendura sa edhe pemët në një pyll, por kur i këqyrje anash, një e nga një, ato kishin në sfond, herë qiellin e hapur, herë një çati me tjegulla marramendëse, herë një dritare me një fytyrë fëmije me hundë të shtypur pas xhamit, herë një reklamë të lartë pijesh freskuese, disa postera të ndonjë politikani idiot, të ngjitura rresht mbi mure si kuadrot e një filmi, apo një vitrinë të stërmadhe te katet e dyta, ku farfuritnin fustanet si prej bore të nuseve…

Ndonëse takoje vazhdimisht të njohur, mbetej vërtet një trotuar intim,ashtu i mbyllur tërësisht nga drurët e kumbullave dhe nga thurimat e pleksura të voshtrave me gjelbërim të përhershëm.Por çfarë kishte ndodhur, cilës së vërtete i largohesha?

Aha, isha ndarë nga ajo dhe tashmë kisha disa orë në ditë fare të pazëna. Por ajo nuk kishte qenë asnjëherë ajo; edhe nëpër mend e sillja me lloj – lloj emrash përkëdhelës, gjithë tinguj të tepërt sh, apo l, të shtuar në fund për ëmbëlsi dhe ishte e pamundur madje, ta thërrisja qoftë edhe me emrin e saj të njëmendtë, me të cilin e njihnin dhe e thërrisnin të tërë.

Por tani,me anë të atij përemri të akullt dhe cinik, arrija ta përmbaja nervozizmin dhe tundimin,gjithashtu edhe kujtimet pa fund, kujtimet e bukura të ngulitura…

Pas kaq e kaq vitesh dashurie, erdhi ndarja që nuk e kishim pranuar kurrë. Tani, me siguri që, edhe ajo, ashtu më sillte ndër mend mua, ai, a thua se asnjeri nga ne të dy nuk e meritonim emrin që kishim.

Por vetëm ndarja, vetëm mbarimi ( duke nënkuptuar me këtë fjalë edhe vetë vdekjen, pa dyshim ) sjellin vlerësim të mirë, apo të keq, sjellin kujtimet, ëndrrat, shndërrimin në art të gjithçkaje të ndodhur…

Prandaj, prandaj, mesa duket, jo rrallëherë fansat vrasin me duart e tyre ata që i adhurojnë deri dhe si hyjni, sepse, i adhuruari dhe i hyjnizuari, nuk mund të të sillet tek e fundit, nëpër këmbë me përditshmërinë e tij vulgare dhe të kompromentueshme, me nevojat e domosdoshme fiziologjike dhe vogëlsirat meskine; është vetë vdekja ajo që shpall adhurimin e vërtetë, ose të paktën humbja nga sytë dhe largësia…

Kështu po vërtitesha me arsyetimet e mia,duke e ironizuar sa mundja veten,megjithatë, shëtitja e vazhdueshme mes kumbullave të kuqe, ndonëse tashmë ato ishin të zhveshura, të nxira dhe të thyeshme, më ndihmonin të besoja dhe të mendoja për ditët e reja.

Pak nga pak do të mësohem të mos hap më sytë nëpër tezga, për të gjetur nga ato cigaret kontrabandë që preferonte ajo,do të mësohem të jetoj pa takimet frymëzuese, pa restorantet dhe kafenetë, ku humbisnim orë të tëra, ku putheshim, ku bëheshim njësh dhe ku përbetoheshim ; do të mësohem të jetoj pa flokët e saj të praruar, që më binin në fytyrë si dielli, pa trillet e saj, pa batutat e saj, pa kërcitjen e takave të saj…

Do të mësohesha të jetoja pa parfumin e saj; pas pak, pas pak…

Por një mëngjes,një mëngjes me qiell plot vorbulla resh të rëna teposhtë, pashë gjithë shqetësim,tek po çapitesha midis kumbullave, një fole zogu, që kishte filluar të thurej, nëpër degë.Ishte e vogël dhe fare ulët ! O, Zot, kush po qëndiste me aq përkushtim dhe delikatesë atë filigranë ? Pa ardhur ende pranvera, pa u ngrohur ende moti ?

Atëherë, duhet të jetë me siguri zog dimëror qytetas.Por, përse është ngutur kaq shumë për t’u ndarë dhe për të pasur një shtëpizë të re tani në mes të dimrit, kur kumbullat janë të zhveshura dhe nuk mundin të të fshehin ende?A thua për të pritur një lidhje të re?

Do Zoti e nuk e sheh njeri, sepse përndryshe,me një të tundur të lehtë të trungut të hollë, ajo do të shthurej fije-fije si një bluzë fëmije dhe do të binte përtokë.Por ç’zog ta ketë filluar vallë ? Kumriet janë të pakujdesshme, paqësore dhe të afrueshme. Ato e bëjnë folenë mbi kryet e kalimtarëve, te degët që varen mbi trotuar, apo edhe mbi kryqëzimet e rrezikshme të rrugëve.Aty, aty dashurohen ato, mbi rrotat, smogun e makinave dhe nervozizmin e semaforëve, ku era i tund pa mëshirë, tek çelin vezët…

Do Zoti e nuk e sheh ndonjë vandal,gjersa të çelen lulet dhe gjethet e flakta të kumbullave, që ta mbështjellin folenë dhe zogun si mes një zjarri që hamullon pa pushim; ta mbështjellin dhe ta përkundin sikur të ishte një feniks…