VOAL

Kultura kombëtare shqiptare e plazmuar më së shumti si kulturë romano-papnore – Nga Ndriçim Kulla

August 25, 2020

Pjesë e librit eseistik studimor mbi Shqipërinë mesjetare që po përgatitet për botim

Shekulli XVIII u hap nën shenjën e Papës shqiptar Albani, e mund të quhet i konsiderueshëm interesimi i këtij njeriu të kultivuar, virtuoz e të zellshëm, për atdheun e tij të origjinës e për gjithë Orientin në përgjithësi. Promotor i luftës antiturke, mbështetës i rebelimeve të fiseve shqiptare, i ndihmuar edhe nga arqipeshkvi i Tivarit Zmajeviç, ai arriti të kryejë një reformë të thellë kishtare në Shqipëri, reformë kjo që do të kulmohet me mbajtjen e “Këshillit të parë Kombëtar” më 1703. Por trashëgimnia më e madhe që ai i la Shqipërisë ishte impulsi i fortë që i dha studimeve orientale. Duke pasur dijeni për përgatitjen që po bënte jezuiti Filipo Riceputi të një Illyricum Sacrum, të llojit të përmbledhjeve të tjera që përgjatë këtij shekulli erdudit po shihnin dritën e botimit për çdo komb, ai jo vetëm e inkurajoi me ndihmë e mbështetje materiale dhe njerëzore këtë ndërmarrje, por edhe i dhuroi atij studimet dhe materialet e mbledhura në rininë e vet. Përpilimi i kësaj vepre gjigande zgjati për një shekull të tërë derisa u përfundua nga Daniele Farlati (me 6 vëllimet e para, kur vëllimi i parë daton më 1751) dhe Xhakomo Koleti, me dy vëllimet e tjera, i teti u botua më 1819), e mbetet ende dhe sot një vepër themelore, më e gjera që ekziston, përsa i përket historisë civile dhe kishtare të Shqipërisë. Natyrisht Illyricum Sacrum merret kryesisht me zhvillimet e kishës latine, ndërkohë që përsa i përket ritit ortodoks ky zhvillim pasqyrohet më thellësisht nga vepra tjetër e madhe “Mbi origjinën, progresin dhe gjendjen e sotme të ritit ortodoks në Itali dhe Shqipëri”, e përgatitur nga arbëreshi i madh Pietro Pompilo Rodotá, nxënës i kolegjit të Shën Athanasit, më 1763.

Në po këtë kohë, shohim të zgjohet interesi edhe në studimin e gjuhës. Kështu, nga Kolegji i Shën Pjetrit në Montorio del nga shtypi vepra “Vërejtje” e italianit At Franceso M. nga Leçe (1716), një vepër kjo goxha e rëndësishme dhe e konsideruar si gramatika e parë e botuar shqip, madje e mbetur unike për një kohë të gjatë.

Në Shqipëri, ndërkaq përgjatë shekullit XVIII, nisën të lulëzojnë poetët Kostë Berati, Muhamet Çami e Nezim Frakulla. Ky i fundit, bir i një beu beratas, njohës i thellë i gjuhëve dhe i letërsive persiane e arabe, në një “Divan” që nuk u botua kurrë, përmblodhi këngë erotike e satira, të cilat jo vetëm që patën në kohën e tyre një përhapje të jashtëzakonshme gojore në të tërë Shqipërinë, por ende deri para çlirimit përbënin pjesën më të mirë të repertorit, të të ashtuquajturve bejtexhij, që mbushnin me hare festat dhe ngjarjet e shënuara të dasmave. I akuzuar për herezi e ide të dyshimta politike, Nezimi arrestohet dhe çohet nën mbikqyrje të rreptë në Stamboll, ku vdiq më 1754. Vargjet e tij që imitojnë motive e forma të poetëve orientalë, janë të mbushura plot me fjalë turke, arabe e persiane. Po gjithsesi, duhet nënvizuar se me poezitë e tyre, bejtexhijtë, mes të cilëve Nezimi është konsideruar si një kaposhkollë, synuan ta zbukurojnë e ta bëjnë oborrtare gjuhën e krijimit të tyre poetik.

Nga ana tjetër, një gjendje shpirtërore antipatie për të huajt – cilësi kjo karakteristike e poezisë sonë popullore – në të cilën është shumë i qartë dallimi ndërmjet myslimanit dhe turkut aziatik, dëshmohet bukur në një poezi anonime, por goxha të famshme për dekada me radhë, të titulluar “Zani i kasnecëve”. Strofa me gjashtë vargje njimbëdhjetërrokëshe, duhet të jetë shkruar nga ndonjë shqiptar i kulturuar dhe të jetë mësuar më pas nga populli, i cili ka ditur ta ruajë me besnikëri kujtesën e saj. Kjo pjesë lirike, që i mundon prej kohësh studiuesit e poezisë popullore, mburr vlerën e shqiptarve, me besime të ndryshme, por të bashkuar në luftë kundër Pazvan Oglut. Flitet, pra, për një nga ato ekspedita me ushtri të mëdha lufte që derdhi Turqia, e shtrënguar të dërgojë në Shqipëri, për të shtypur rebelimin e vazhdueshëm të “kryeneçëve dhe turbulluesve arnautë”.

“Zëri i Araldeve” siç njihet ndryshe, është kënga e një gëzimi krenar për fitoren e porsakorrur mbi nji ushtri të madhe, të komanduar nga i lartpërmenduri Pasha. Ëndrra e një Shqipërie të bashkuar, e vulosur me gjurmë zjarri në histori nga Skëndërbeu, kish mbetur e pashlyer në kujtesën e shpirtit shqiptar; ndaj sa herë që ndonji shkëndijë dhune e ndriçon, atëherë shpirti i tij jep menjëherë dëshminë e ekzistencës së vet të brishtë. Por ky në thelb është një instinkt, nuk është shndërruar ende në një ndërgjegjje kombëtare. Një lëvizje më të gjallë e një instinkti të tillë më të thellë dhe ngulmues, e gjejmë në episodin e Jakup Ramadanit (musliman shkodran), i cili në gjysmën e parë të shekullit XIX vrau dy ushtarë turq, të cilët në periferi të qytetit deshën të përdhunonin një grua kristiane.

“Ndoshta ky qe fati i Shqipnisë”, do të nënvizonte më vonë Koliqi, “të qe e pushtuar dhe e fosilizuar nga “dominimi” roman – si Pompei nën hinin e Vezuvit – fosilizim i cili ndoshta e shpëtoi nga sllavizimi në Veri dhe helenizimi në Jug, dhe e lejoi të rizgjohet më 1912,pas pesë shekujsh letargjie, e pandarë etnikisht.

Përveç kësaj, në këtë periudhë, vihen re dhe disa orvajtje të çmueshme letrare në kolonitë arbëreshe, ku më e përmendura është ajo e Jul Varibobës, lindur në Mbuzat (San Giogio Albanese), krahinë e Kozencës, në çerekun e parë të shekullit XVIII; pavarësisht italianizmit të skajshëm të gjuhës, poezia e tij arrin të ngrihet në kulmin e një lavdi të vërtetë poetik.

Madje mund të shtohet se lirika shqiptare e merr kështu pagëzimin e saj të vërtetë nga arti, pikërisht me poemthin “Gjella e Shën Mëris Virgjërë” (Jeta e Shën Mërisë së Virgjër) të Jul Varibobës. Natyrë e çrregullt si njeri e si prift, arrivist, luftarak, i nderuar si shenjt nga një pjesë dhe i akuzuar si fajtor për veprime të rënda kundër moralit nga pjesa tjetër, ai punoi me një zell të çuditshëm për t’i bindur bashkëvendasit e tij që ta braktisnin ritin oriental e të përqafonin atë latin. Zhyti në kaos vendin e tij të lindjes ku shërbente si prift, i pacaktuar nga ndokush, dhe e detyroi hierarkinë ekleziaste të largohej nga Mbretëria e Napolit. Jetoi i mërguar në Romë ku dhe vdiq në një datë ende të panjohur. Shkroi shumë himne fetare, disa prej të cilave shumë të çmueshme për vrullin lirik, përderisa përdoren ende dhe sot ndër komunitetet shqiptare të ritit bizantin.

Por vepra e tij më e mirë mbetet poemthi shumë origjinal mbi Jetën e Virgjëreshës, që ai e simbolizon me një vajzë të thjeshtë nga populli, e cila reagon me një realizëm fshatar, për të lajmëruar misionin e saj të jashtëzakonshëm, të shënjuar prej Zotit. Me një gjuhë të painfektueshme nga elementët dialektikë kalabrezë, por të gjallë, të lëmuar e plastike, me kolorit e rrjedhshmëri të lumtur vargjesh e rimash, ai rrëfen jetën e Madonës dhe lindjen e Jezusit. Rrëfen etapa të ndryshme nga ngjarja e madhe, duke përdorur terma të papërpunuar popullorë, për të na i paraqitur ato në pamjet dhe mënyrën më të qartë njerëzore.

Kështu, lindjen e Jezusit, ngjarje që do të transformonte botën, autori e transferon nga Betlehemi në San Giorgion e vet, në një banesë çfarëdo të fshatit. Katundi i thjeshtë, me banorët e tij, ndjehen të tronditur nga mrekullia e mishërimit të Zotit në prehrin e një fshatareje të përvuajtur. Në San Giorgio ndihen të kumbojnë melodi engjëllore, hapen papritmas qiejtë e rigon një shi i mahnitshëm dritash që e transformon gruan e re, e cila përtej të qenit si çdo grua tjetër e fshatit, e veshur me bukurinë e amësisë misterioze, ka në vetvete diçka të veçantë, që i lartëson jo vetëm gjithë gratë e botës, por edhe botën vetë. Ndërkaq, banorët e San Giorgios jetojnë brenda mrekullisë, të edukuar krejt papritmas nga një frymë që rritet pareshtur dhe i jep hir çdo gjesti të tyre e madhështi çdo fjale, çdo fryme që grafullon nga ndjenja e dashurisë së pastër të Varibobës për Nënën e Zotit, ajo që purifikon realitetin e ashpër dhe që shkrin me një brishtësi të pastër shprehjet më vulgare të zhargonit popullor.

Vepra e frymëzueme e poetit nga Mbuzati, paralajmëron pastaj ardhjen e madhërishme të treshes së madhe të poetëve kombëtarë shqiptarë: Jeronim De Radës, Naim Frashërit e Gjergj Fishtës.

Duke përmbledhur, mund të themi se i gjithë produkti letrar shqiptar i këtyre shekujve të dhimbshëm është i vulës dhe përmbajtjes katoliko-romane, ndërkohë që edhe autorët e tyre janë të gjithë famulltarë e priftërinj, të të dyja riteve.

Për të gjetur ambjente të tjerë të lulëzimit të saj na duhet të presim dorëshkrimet e rralla muslimane të fundit të kësaj epoke, apo produktet pedagogjikë – më pak në shqip dhe më shumë në greqisht – të qëndrave të lulëzuara kulturore të Moscopolit dhe të Beratit, të gjitha në gjysmën e dytë të shekullit të XVIII. Edhe në këto qendra duhet nënvizuar një ndikim i tyre nga ana e Venecias apo e traditës kulturale që nëpërmjet nxënësve të kolegjit të Shën Athanasit, sillte në Shqipëri frymën e ndikimin të Romës. Fillon, kështu, epoka e tretë e historisë së kulturës shqiptare, që mund të pozicionohet nga fundi i viteve ‘700 deri në ditët tona, një epokë kjo që karakterizohet vërtet nga faktorë të rinj që i japin edhe një fizionomi të re, por pa arritur t’ia ndryshojnë aspak prirjen themelore, që do të bëhet gjithnjë e më perëndimore.

Pra, nëse në dy epokat e mëparshme, jeta kulturore shqiptare synonte dhe lëvrinte totalisht në ambjentin romano-katolik dhe latin për nga kultura, në fillimet e kësaj epokë është ambjenti ortodoks i Shqipërisë jugore ai që do të spikasë më fort, veçanërisht në qendrat e tij historike, ku përtej atyre që përmendëm, me kalimin e dekadave nisën të zgjohen edhe qendra të tjera si Gjirokastra, Elbasani dhe Korça. Të gjitha këto, i dhanë një kontribut të madh kauzës së kulturës kombëtare, duke filluar që nga “Akademia e re”, shkolla e mesme e Voskopojës dhe me botimet e saj të famshme, si p.sh. fjalorthi greko-rumuno-shqiptar ose i quajtur ndryshe, një lloj teksti me nocionet bazë në fusha të ndryshme, përpiluar nga Kavaljoti dhe botuar përsëpari në Venecia më 1770.

Megjithatë, një ndihmë e kontribut themelor në këtë epokë, jo vetëm për shqipen por edhe për rringjalljen kombëtare, dhanë patriotët militantë të arbëreshve të Italisë. Që në fillim të shekullit të XVIII, pjesërisht nën ndikimin e nacionalizmit, të ringjallur si rrymë në të gjithë Evropën, e pjesërisht nën ndikimin e romantizmit, që i dhuroi aq shumë impuls letrar, kolonitë shqiptaro-arbëreshe të Mberetërisë së dy Siçilive, futen në periudhën e një zjarrmie të ethshme të jetës kulturore, ç’ka manifestohet në ndërrmarje frymë-gjera poetike (De Rada) e në orvajtje te fuqishme në studimet shkencore të historisë dhe gjuhës shqipe (midis tyre dhe Sqiroi).

Veç më vonë, pas gjysmës së parë të shekullit XIX, do të vijë zgjimi i elementin jo kristjan, veçanërisht bektashian, i mbledhur rreth Naim Frashërit, ai që do të bëhet propoganduesi më i flaktë i nacionalizmës shqiptare. Në këtë pikë, do të qe me vend të bënim një sqarim. Sekti bektashian, shumë heterodoks si në aspektin dogmatik ashtu dhe atë ritual, përfaqëson më tepër një tendencë, në mos kristjanizuese, sigurisht perëndimore në gjirin e shoqërisë islamike, nëse mund të quhet vallë i përfshirë brenda saj, fakt për të cilin gjen shumë dyshues.

Ndërkaq, Moskopoli ishte shkatërruar, por copërat e kulturës dhe rrezatimet e saj nisën dalngadalë të mblidheshin, të grupoheshin e të formonin një rrymë të re në Elbasan, e cila nëpërmjet përfaqësuesit të saj më të madh Kristoforidhit, nisi të shndërrohej në njërën nga qendrat më të rëndësishme të jetës kulturore të kombit. Më vonë do të jetë Korça, që pa shumë lidhje me të shkuarën, do të marrë në duar udhëheqjen e lëvizjes kulturore toske.

Kurse, përsa i përket traditës më parë të lavdishme katoliko-shkodrane, mund të thuhet se ky ambjent edhe pse me ngadalë, por i pasur nga një traditë të madhe kulturoro-letrare, ku shkolla katolike edhe pse më pak ekzotikisht origjinale, ishte sigurisht më e pajisur nga pikëpamja klasike dhe humaniste dhe produkti i saj shquhej për një vlerë më teknikisht artistike, duke marrë impuls e frymëzim nga rizgjimi patriotik i jugut, arriti ta marrë veten me shpejtësi e të kontribuojë fuqishëm në këtë kauzë.

E në fakt, shohim të themelohet në Shkodër që më 1841 Instituti i parë kulturor katolik, i cili u mbyll shpejt për t’u rikthyer më 1859, tashmë jo si një seminar dioqeze, por si një kolegj papnor kombëtar; kolegj ky që arriti të shndërrohej menjëherë në një qendër të kulturës, jo vetëm pse nëpërmjet kurseve të tij letrarë dhe filozofikë, qe shkolla e parë e mesme e epokës së re në historinë shqiptare, e me kurset teologjikë shërbeu si shkolla e vetme superiore e Shqipërisë deri para çlirimit, por edhe pse kultura shekullore e përftuar prej priftërinjve shqiptarë, e bëri atë njërin prej faktorëve më vendimtarë në përpunimin e gjuhës dhe zhvillimin e kulturës shqiptare.

Të nxitur vërtet nga një shpirt i kulluar apostolik, këta misionarë nuk i anashkaluan aspak studimet specifike mbi kulturën kombëtare, e midis tyre mund të veçohen që në vitet e para të punës At Bruschi e veçanërisht At Jungg, vëllimet e shumta të të cilëve – më e spikatura një gramatikë dhe një fjalor – sipas gjykimit të përgjithshëm qenë perla të një stili naiv të shqipes e më të lexuarat në Shkodër për më shumë se dy breza.

Më 1870, jezuitët vënë në punë në mënyrë klandestine, pranë seminarit të tyre një shtypshkronjë, e cila pas jetës së shkurtër që pati në shekullin e XVIII ajo e Shën Lukës në Voskopojë, për plot 40 vjet shërbeu si e vetmja shtypshkronjë ekzistuese në Shqipëri, sub hostili dominatione, me rreth 700 publikime, nga të cilat 450 në shqip.

Në po këto vite, nisi jetën e vet edhe shkolla elementare françeskane, që pas 50 vjetësh do të ngjitej në nivelin e shkollës së mesme, por që mund të lëvdohet me nxjerrjen e një figure të tillë si At Leonardo de Martino, një arbëresh i Greqisë, i cili falë venës së pasur poetike dhe aftësive teknike, qe i pari që ndërfuti në poezinë shqiptare metrikën dhe stilin e strofave të traditës së çmuar të poezisë më të mirë italiane, duke i siguruar asaj dhe mbizotërimin.

Ndërsa më 1877 pranë Kolegjit papnor, hapet nga jezuitët kolegji i famshëm Saverian, që do të ketë për nxënës të tij figura të rangut më të lartë të historisë dhe kulturës shqiptare, si p.sh Mati Logoreci, Faik Konica, Luigj Gurakuqi, Hilë Mosi, Kolë Thaçi, Ernest Koliqi, etj.

E gjithë kjo veprimtari i dha shpejt rezultatet. Jo vetëm në shtypin shqiptar e jo vetëm për meritat e tyre të qenësishme, duket të ngrihen lart gjer në rangun e vlerësimit universal të vendit, disa shkrimtarë katolikë ose priftërinj, duke filluar që nga At Leonardo Martini dhe At Antonio Zanoni e deri te Dom Ndre Mjeda dhe At Gjergj Fishta. Dy të parët mund të konsiderohen si pararendësit e asaj epoke të artë të letërsisë shkodrane, të cilët hodhën bazat për zhvillimin e rrymave të reja letrare, ndërsa Ndre Mjeda si babai i prirjes klasiciste, ashtu sikurse Gjergj Fishta i frymës epike apo homeriko-rapsodike.

Atëherë, pas përqasjes me të gjithë këta faktorë, antikë e të rinj, që patën aq shumë ndikime – qoftë edhe disi të ndryshme – ç’mund të thuhet për formimin e kulturës së re kombëtare shqiptare? Duhet të nënvizojmë, para së gjithash, se mungësa e komunikimit dhe diversiteti i regjimit të ushtruar qëllimisht nga sundimi turk përgjatë 5 shekujve, nga rajoni në rajon, e kishin përkeqësuar diferencën, në epokën antike shumë më pak të ndjeshme, midis dialektit geg dhe tosk. Politika divizioniste e Turqisë, fanatizmi i saj i spikatur dhe favoritizmi i saj i njohur – i ushtruar me qëndrimin e padronit kapriçioz ndaj shërbëtorit të vet të pispillosur – për ortodoksinë, kishin krijuar ndarje religjioze – të paekzistueshme më parë – me pasoja të konsiderueshme në jetën materiale dhe morale të tre ambjenteve kryesorë fetarë shqiptarë e të gjuhës së tyre. Po gjithësesi, edhe midis xhelozive të fanatizmit të zonave apo feve, në epokën e një vërshimi të korrupsionit politik, të importuar nga propaganda e vendeve të ndryshme, jo vetëm fqinje, në këtë teatër prirjesh të ndryshme – ngandonjëherë edhe të kundërta – siç qe Shqipëria e shekullit të XVIII, ai që mbizotëroi dhe shkëlqeu ishte një sentiment i ndershëm dhe i sinqertë i kombit shqiptar, i gjallë si midis katolikëve, ashtu dhe jo katolikëve.

Kështu, lëvizjes patriotike bektashiane, iu përgjigjën menjëherë edhe ambjentet e tjera patriotike të Shqipërisë. Madje është emblematik rasti i njërit prej tyre, Luigj Gurakuqit,i rritur në ambjentin katolik shkodran, goxha të mbyllur në vetvetve në atë kohë,i cili u bashkua vullnetarisht me këtë lëvizje, madje ushtroi gjithë zellin e vet në zgjedhjen e dialektit të Kristoforidhit si bazë e një gjuhe të unifikuar. E trashëgimnia që ai la pas, ka për të mbetur gjatë si një shkollë e vërtetë politike dhe letrare.

Po më tej, mund të pyetet se ç’ndikim vallë a në ç’masë ideja romano-papnore arriti të ndikojë në këtë epokë të rinovimit dhe të kompleksitetit të kulturës shqiptare? E në këtë përgjigjje, do të qe me vend të kishim parasysh një fakt të madh dhe shekullor historik: Selia e Shenjtë, nëpërmjet gjithë shekujve të historisë shqiptare, ishte gjithmonë mikja e vetme, mbrojtësja unike, e sinqertë dhe konstante, e kombit shqiptar: e shohim këtë në një lloj mënyre, në të gjithë ato dëftuesit letrarë që përmendëm përgjatë këtij studimi; por mund të shtojmë, se në një këndvështrim më konkret të fakteve, ndërrmarrja epike e Skënderbeut u bë e mundur vetëm nëpërmjet mbështetjes morale, politike dhe financiare të Romës papnore: e kjo është diçka mëse e pranuar nga të gjithë; Por s’mund të ndalemi veç këtu: shekujt që pasuan vdekjen e tij deri në epokën e fillimit të Rilindjes Shqiptare, kanë një histori të parreshtur luftrash antiturke, të inkurajuara nga princërit kristjanë, por gjithmonë me frymëzimin, patronimatin dhe mbështetjen e Selisë së shenjtë. E kjo është një histori, që për fat të keq, është anashkaluar në të gjitha detajet e saj, por që gjithësesi, faktet treguan se ajo nuk kaloi pa lënë një kujtim të madh – ndonëse disi të vagullt – në ndërgjegjjen e kombit. Në patriotët e shekullit XVIII, por edhe të shekullit të shkuar, ekzistonte një sens i përbashkët mirënjohjeje bujare ndaj Selisë së Shenjtë, për kontributin e atij organi të saj të madh siç ishte Instituti i Propagandës, dhe për veprën e zhvilluar prej misionarëve të saj në favor të kombit shqiptar. Vijoi diçka e tillë edhe në gjeneratën e lindur në periudhën e Rilindjes Kombëtare, e cila u edukua me një respekt të veçantë për Romën papnore, nga shkrimtarët e studiuesit e mëdhenj jo katolikë të rangut të Konicës apo të Lumo Skëndo; madje shkolla e tyre vazhdoi të jetojë nëpërmjet të njëjtit shpirt edhe në veprën e një tjetër studiusi nacionalist siç ishte Ilo Mitkë Qafëzezi.

Atëherë, çmund të themi në përfundim të këtij udhëtimi – disi të zgjatur – historik në gjetjen e rrënjëve dhe fizionomisë që krijoi kulturën tonë kombëtare?

Epoka e saj e parë, periudha e mesjetës, qe për Shqipërinë epoka e ndikimit kontrastues të Romës dhe Bizantit, përgjatë së cilës Roma papnore arriti të rruajë gjithmonë disa vend-qendrime të saj të forta, për t’u kthyer pas ngjarjeve dhe luftrave të ndryshme, përsëri në udhëheqjen e drejtimit shpirtëror të kombit, derisa në epokën kastriotiano-venedikase, të konfirmohej si nëna dhe mësonjësja e përbashkët e Shqipërisë dhe kulturës së saj.

Periudha moderne, e nisur me stuhinë shkatërimtare turke, që dukej se do t’i shkëpuste Romës papnore çfarëdolloj lidhjeje, arriti vërtet ta mbysë kulturën e sapolindur shqiptare në pjesën më të madhe të vendit, por jo në Shqipërinë latine, që nën impulsin e Romës Papnore mbeti kështu e vetmja gurrë ushqyese, për tre shekuj me rradhë, jo vetëm e Idesë kombëtare, por edhe e gjuhës dhe kulturës.

Periudha bashkkohore, edhe pse ia humbi eskluzivitetin e veprimt ambjentit katolik, nuk ia humbi Selisë së Shenjtë atë ndikim të madh që i siguronin meritat e shekujve të mëparshëm.

Si përfundim, mund të pohojmë se kultura kombëtare shqiptare, në pjesën e saj më të madhe është plazmuar si kulturë romano-papnore, e në pjesën tjetër e respektuar a mirënjohëse ndaj saj. Ka pasur, dhe ende ka, rryma të kundërta tradicionaliste, e të tjera mund t’i shtohen në të ardhmen – qoftë edhe në një masë a ndikim më të vogël – nën ndikimin e traditave të vendeve të tjera, por megjithatë ato s’kanë arritur kurrë deri aty sa ta kalojnë në plan të dytë atë ndikim kulturor parësor që i plazmoi literaturën dhe i kaliti qëndrësën e vet në mbijetesën e dhimbshme përmes shekujve.

twitter
Follow
facebook
linkedin

Fjalë kyçe: gramatika e parë, Ndriçim Kulla, Pietro Pompilo Rodotá, Zani i kasnecëve

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

Nga problemet me Kosovën te tragjedia e Novi Sadit, media kroate: Vuçiçi është tronditur, Serbia hyn në vitin e ri në një krizë të rëndë

Pas tragjedisë në stacionin e trenit në Novi Sad më 1 nëntor, ku humbën jetën 15 persona, është e sigurt se Serbia, me gjithë përpjekjet e qeverisë për të mohuar përgjegjësinë për aksidentin dhe për temat e imponuara ekonomike, rritjen e pagave, pensionet apo investimet e huaja, të hyjë në vitin e ardhshëm me barrën e krizave të rënda sociale dhe politike, shkruan media kroate Index.

Vdekje nën një grumbull hekuri dhe korrupsioni

Kur 15 njerëz u vranë në një moment nën një grumbull hekuri, betoni dhe xhami në stacionin hekurudhor të rindërtuar së fundmi në Novi Sad, dhe dy u plagosën rëndë me pasoja të përhershme, zemërimi u derdh në rrugët drejtuar qeverisë. të cilin aktivistët e shoqërisë civile dhe opozita e mbajnë si fajtorin kryesor.

Ata e shohin aksidentin si një krim të shtetit si pasojë e neglizhencës, pakujdesisë, papërgjegjshmërisë, korrupsionit dhe mënyrave për të bërë marrëveshje korruptive.

Autoritetet nuk i perceptojnë protestat si një rebelim qytetar, por i shohin si “shkaba” të opozitës dhe përpjekje për të rrëzuar qeverinë dhe presidentin. Megjithatë, kur studentët iu bashkuan protestave duke bllokuar të paktën 40 fakultete dhe rektorë në të katër qendrat universitare, duke marrë gjithnjë e më shumë mbështetje dita-ditës, u paralajmërua një atmosferë krejtësisht tjetër në shoqëri, por edhe presionet ndaj qeverisë dhe krizës. , do të jetë krejtësisht ndryshe. me sa duket, ato kalojnë në vitin 2025.

Aq më tepër që studentët filluan të marrin mbështetjen e sindikatave, dhe Shoqata e Artistëve Dramatikë qëndroi pranë tyre, duke u bërë thirrje aktorëve të nderojnë viktimat e Novi Sadit me 15 minuta heshtje para çdo shfaqjeje në teatrot e tyre, gjë që do të ndihmonte. rebelimi i studentëve në luftën për shoqëri më të mirë dhe më të drejtë mund të japë një vrull shtesë.

Ndërkohë që protestat vazhdojnë, në javën e dytë të dhjetorit, një nga dy tragjeditë e majit të vitit të kaluar – dy vrasjet masive në shkollën “Ribnikar” dhe fshatrat përreth Beogradit – mori epilog gjyqësor.

Vrasësi masiv Uroš Blažić u dënua në shkallën e parë me dënim maksimal prej 20 vitesh burgim dhe për shkak të peshës së krimit, ka pak mundësi që ai të rrëzohet në gjykatën e apelit.

Asnjë hap përpara në integrimin evropian

Serbia as vitin e fundit nuk ka lëvizur drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian.

Presidentja e KE-së Ursula von der Leyen vizitoi Beogradin në tetor dhe, ndonëse foli pozitivisht për rrugën e Serbisë drejt integrimit evropian, ajo tha se anëtarësimi në Union mbetet një “proces i bazuar në merita” dhe se secili vend zgjedh shpejtësinë dhe cilësinë e rrugës.

Më vonë doli se në raportin e tij të rregullt vjetor, Komisioni Evropian nuk kishte deklaruar progres, përkundrazi. Ajo veçanërisht nuk e ka parë në politikën e jashtme dhe të sigurisë, me vlerësimin se shkalla e përputhshmërisë me BE-në ka mbetur e pandryshuar.

Marrëdhëniet me Kinën dhe Rusinë

Marrëdhëniet me Kinën dhe Rusinë janë një shqetësim i veçantë për KE-në, kryesisht në shmangien e Serbisë që t’i bashkohet sanksioneve ndërkombëtare kundër Rusisë për shkak të pushtimit të Ukrainës dhe afërsisë me Kinën. Kritikat janë gjithashtu të forta në vend, sepse opozita dhe ekspertët tregojnë për favorizimin e Kinës në shumë projekte infrastrukturore jotransparente në Serbi.

Ndërkohë, Beogradi i dërgon mesazhe publikut vendas dhe ndërkombëtar për politikën e pavarur dhe pavarësinë e vazhdueshme, duke këmbëngulur se ulet “vetëm në një karrige serbe” dhe se nuk heq dorë nga miqtë e tij tradicionalë Rusia dhe Kina në angazhimin e saj strategjik. për anëtarësimin në BE.

Klasteri 3 nuk është hapur ndërkohë për shkak se ambasadorët e vendeve të BE-së nuk janë pajtuar as në seancën e fillim dhjetorit. Kundër saj ishin tetë anëtarë – Holanda, Suedia, Finlanda, Bullgaria, Kroacia dhe shtetet baltike.

Komisioni Evropian në raportin e tij thekson se nuk ka parë përparim në sundimin e ligjit dhe lirinë e mediave, por është vënë në dukje se kriminelët e dënuar të luftës ende shikohen pozitivisht në Serbi.

Nuk ka progres për çështjen e Kosovës

Dialogu me Kosovën, një nga pikat kyçe të agjendës së progresit të Serbisë drejt Bashkimit, është ende në bllokim dhe pa rezultatet e pritura, por me tensione shtesë.

I fundit në seri është shpërthimi në kanalin ujor Ibër-Lepenac, të cilin Prishtina e konsideron si “akt terrorist” për të cilin është përgjegjës Beogradi zyrtar. Autoritetet serbe mohojnë çdo përfshirje dhe kërkojnë një hetim të pavarur ndërkombëtar.

Përveç kësaj, Beogradi nuk ka ngritur ende akuza kundër Milan Radojicic, i cili mori përgjegjësinë për konfliktin e vitit të kaluar midis një grupi paraushtarak serb dhe policisë së Kosovës, kur u vranë një polic i Kosovës dhe tre serbë nga veriu i Kosovës.

Ambiciet në rajon

Marrëdhëniet e Serbisë në rajon, veçanërisht me Bosnjë-Hercegovinën dhe Kroacinë fqinje, karakterizohen nga një retorikë politike reciproke e ashpër, herë pas here incidente, por pa pasoja dramatike për marrëdhëniet dypalëshe, të cilat nuk mund të thuhet se janë përmirësuar efektivisht, por edhe kanë mbetur prapa.

Kështu, në Beograd vendimi për emërimin e eurodeputetit kroat Tonin Pucula si raportues i PE për Serbinë u prit keq.

Kreu i shtetit serb ndër të tjera tha se Picula para se të vijë në Beograd duhet të kërkojë falje për atë që ka thënë për Serbinë dhe se për të duhet folur me shumë më shumë respekt sepse ai udhëheq politikë antiserbe.

Picula u përgjigj se qeveria në Serbi shpesh shfaq tendenca autoritare dhe anti-evropiane dhe se negociatat e pranimit nuk do të përfundojnë derisa marrëdhëniet të ndryshojnë, duke përfshirë skenën mediatike që kontrollohet kryesisht nga partia në pushtet.

Marrëdhëniet serbo-kroate u pasuan edhe me një aferë të supozuar spiunësh, pasi mediat e Beogradit në fund të gushtit njoftuan se “është arrestuar një spiun kroat”, dhe këtë e ka konfirmuar edhe ministri i Brendshëm, Ivica Daçiq.

Ministria kroate e Punëve të Jashtme dhe Evropiane njoftoi se nuk kishte asnjë informacion në lidhje me rastin apo konfirmim se “ka ndodhur me të vërtetë”.

Në qershor, Parlamenti Gjithëserb u mbajt si një shoqatë institucionale e përfaqësuesve politikë të popullit serb në Serbi, Republika Srpska, Federata e Bosnje dhe Hercegovinës, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Kroacia, si dhe përfaqësues të tjerë në botë me synimi i “krijimit të përbashkët të politikës kombëtare”.

Një nga mesazhet ishte se populli serb përfaqëson një entitet të vetëm dhe në Deklaratën e miratuar thuhet se ky parlament nuk e përkrah Rezolutën për gjenocidin në Srebrenicë, e cila u votua në Kombet e Bashkuara në fund të majit.

Parlamenti shkaktoi reagime dhe zemërim të përzier në rajon, me BE-në dhe SHBA-në që tërhoqën dënime të heshtura dhe Departamenti i Shtetit u bëri thirrje udhëheqësve politikë në rajon që “të përdorin më mirë takimet e tyre për të promovuar stabilitetin dhe pajtimin rajonal”. bw

Serbia pa marrë përgjëgjësinë dhe pa pranuar fajin, është i pakuptimtë vazhdimi i dialogut- Nga Skënder MULLIQI

Jetojmjë në një kohë kur shumë njerëz të liqë kan arritur në majat e pushtetit të shume shtetëve .Për fat të keq nuk po mungojnë narcisoidet dhe të qmendurit politikë.Rusët dhe serbet dhëmbje të mëdha ju kan shkaktuar historikisht popujve fqinj. Marshimi makabër pas “botës ruse” dhe pas “ botës serbe” kan lënë vetëm varre!Ideologjia Serbomadhe –e riemërtur “bota serbe” , është e gjallë dhe në luftë kunder popullit shqiptarë dhe të tjerëve në rajon.Kjo ideoloogji është instaluar në nivelin kulturor , akademik , mediatik dhe ekonomik.180 vite nga Naçertania në botën serbe, serbët nuk hoqën dorë nga skllavërimi i popullit shqiptarë .Për të gjitha viktimat e luftës fajin e mbartë vetëm Serbia.Fatkëqësisht ky shtet më Vuqiqin në krye një terrorist i thekur,nuk ka shënja të marrjës së përgjegjësisë dhe pranimit të fajit për të gjithë viktimat e një lufte të pakuptimit e shumë agresive e kriminale më shpërbërjën e ish-Jugosllavisë.Duke mos e pranuar fajin dhe pa marrë përgjëgjësinë , nuk ka vazhdim të dialogut si qasje për normalizim dhe pajtim midis shqiptarëve dhe serbëve siq po kërkojnë ndërkombëtaret.Serbët kan bërë shumë gjëra të liga , dhe po vazhdojnë edhe sot duke nxitur luftë në Kosovë, Mal të Zi, Bosnje dhe në Maqedoninë e veriut.

Kjo po bëhët në mënyrë shumë tinzare dhe hipokrite nga pushteti i Vuqiqit, i cili po përdorë rrenën historike serbe karshi faktorit ndërkombëtar, gjoja për kooperim, e më gjithë forcën po punon për Rusinë e Vuqiqit, aleatin e saj natyror.Shqiptarët kurrë nuk hartuan elaborate të formës qfarosese ndaj serbëve si Naqertanije as memorandum të SANU, as botën shqiptare , e cila në fakt edhe na takon ta kërkojmë , për faktin madhor së shqiptarët janë të lidhur në mënyrë natyrore, pa asnjë pretendim territorial ndaj askujt.Territorët shqiptare u ndanë padrejtësishtë në 5 shtete nga Fuqite e Mëdha të kohës, dhe këto pjesë të ndara të trungut të lashtë ilirik duhet të bashkohën për ekzistencën e shqiptarëve si entiteti më i lashtë në Ballkan dhe më gjerë.Serbët duke u bazuar në elaboratet fashiste kan vrarë , masakruar dhe djegur çdo gjë të shqiptarëve, të cilët i kan pasur vendbanimet e tyre deri në Nish.Serbia e Vuqiqit, nuk është për dialog për normalizim të marrdhwnjve së nuk po e pranon realitetin së Kosova është shtet sovran dhe i pavaruar.Dhe, këtë e ka arritur pas një lufte titanike më shumë viktima njerëzore e materjale në luftën e fundit çlirimtare.Dhe, dialogu është i pakuptueshem të vazhdohet më Serbinë e cila nuk është në rrugën e Zotit.

Serbët po tregohen majmun dykëmbësh, bisha, e jo njerëz.Sikur të ishin njerwz nuk do të kërkon prapw luftë më shqiptarët, nuk do të kërkonin territore që nuk i kan pasur kurrë të vetat.Dwklarata e fundit e Vuqiqit është së dialogu nuk mund të zhvillohet, se gjoja serbët po largohen më dhunë nga Kosova dhe rrena të tjera, që nuk i han as qeni.Ky vetë i ka nxjerrw serbët nga institucionet e Kosovës,ka kërkuar bojktim të zgjedhjeve më motivacion të formon Asociacion famoz, e pastaj të formon organet ekzekutive serbe në lidhje direct më Beogradin zyrtar.Dhe, veq budallënjët mund të mos e dinw, se Serbia po dëshiron shkëputjen e veriut duke e vendosur nën juridisionin serb, e asnjë asociacion që nënkupton kontrollin e Prishtinës zyrtare .Ky riaktualizim nga BE-ja i temës së asociacionit është fund e krye tendencioz dhe në dëm të madh të Kosovës.As që duhet diskutuar pos asociacionit kulturor, ndonjë formë tjetër.Plani I Ahtisarit ishte kompromisi më i madh, dhe qdo kompromis tjetër, është në kundërshtim të madh më shtetësinë e Kosovës dhe integritetin e saj territorial.Serbia as që preferon rrugën evripiane , që BE-ja po vrapon pas Serbisë të Vuqiqit.Kujt ti beson sot BE-a? Një ish krimineli të luftës dhe tash një terroristi serbomadh, i cili është protagonisti kryesor e dy akteve të fundit terroriste në veri të vendit.Evropa duhet të largohet nga hilet e moqme nese mendon më i pwrtrijë, se nuk përkojnë as në kohë dhe as më realitetin , dhe as që ka qenë Kosova kurrë pjesë e Serbisë.Me duket së nuk duhet vazhduar procesi i dialogut më një armik të përbertuar.Pse të vazhdohet të bisedohet më grupin e kriminelëve tw luftës?Këta nuk janë për paqe dhe për prosperitet të rajonit, nuk janë as për normalizim të marrdhënjwve më Kosovën, janë për luftë,se nuk kan mundësi kriminelwt e luftës të shkëputen nga etja për gjak të ri.Këta janë njerëz të rrezikshem, që duhet ndalur më qdo kusht, se çdo veprim tjetër Ballkanin e dërgon në luftëra të përgjakshme.Me përsonat e dhunshem të cilët trurin e kan jashtë kontrollit, nuk ke qka pret ndonjë të mirë.Njeriu i retarduar si Vuqiqi nuk o duhet në proceseve tw BE-së.Vuqiqi është pengesa më e madhe sot e paqws.Është një kukull i Putinit që po i zbaton urdhërat e tij për luftë në Ballkan…

Vetëm universiteti me kërkim shkencor të fuqishëm është tërheqës për studentë të vendit dhe të huaj – Nga Myqerem Tafaj

Ditët e fundit u hap një diskutim shumë i rëndësishëm për ndërkombëtarizimin e arsimit të lartë shqiptar. E konsideroj të rëndësishëm këtë hap, sepse ai është një reflektim ndaj një realiteti të hidhur demografik të dekadës së fundit, i cili ka cuar në pakësimin drastik të grupmoshës 15-35 vjeç. Për rrjedhojë po zbrazen me shpejtësi shkollat dhe universitetet e vendit, jo vetëm në rrethe, por edhe në Tiranë.

Përvec largimit nga vendi, në këto 12 vite është ulur me 8% (nga 94% në vitin 2013 sot është 84-85%) përqindja e nxënësve që vijojnë arsimin e mesëm, një regres ky për një vend që synon të pranohet në familjen e vendeve të BE. Kjo ulje lidhet me rritjen e varfërisë dhe ka prekur shtresën më të varfër dhe zonat më të varfëra të vendit. Për një vend si Shqipëria që synon të antarësohet sa më shpejt në BE dhe familjen e vendeve të zhvilluara cdo i ri dhe e re në moshën 18-19 vjec duhet të këtë përfunduar arsimin e mesëm ose atë profesional, pra arsimi i mesëm duhet të jetë i detyrueshëm.

Ky diskutim publik është i rëndësishëm për shfrytëzimin e kapaciteteve të konsiderueshme njerëzore dhe infrastrukturore të krijuara në sistemin e arsimit të lartë, të cilët përbëjnë një pasuri të madhe kombëtare e kërcënuar nga nënshfrytëzimi i saj në dobi të zhvillimit të vendit, cka do të ishte një humbje e madhe për vendin.

Qasja e këtij diskutimi mendoj se është e jo e plotë, sepse i mëshon vetëm anës së dobisë që i sjell vendit tërheqja e studentëve të huaj, dhe shumë më pak anës tjetër, madje më të rëndësishme, si dhe kur bëhet tërheqës një universitet shqiptar për studentët, më së pari shqiptarë, pastaj për ata të huaj.

Unë po japë disa mendime modeste pikërisht për këtë aspekt, pra cfarë ndryshimesh duhet të ndodhin në universitete, në mënyrë që ato të bëhen tërheqëse për studentët tanë dhe të huaj.

Megjithëse prirjet e studentëve në përzgjedhjen e universiteve dhe programeve janë ende jo aq të konsoliduara, mund të vecojmë disa prej tyre. Vihet re se maturantët tanë më të mirë kërkojnë universitete dhe programe me cilësi të nivelit internacional. Prandaj shumica e tyre zgjedhin universitetet prestigjioze në vendet e tjera. Grupi tjetër i maturantëve të mirë ose mbimesatar orientohen në programe studimi për profesione që i kërkon edhe tregu internacional i punës (profesionet e shëndetësisë, IT dhe ato inxhinierike). Grupi i tretë i maturantëve me rezultate afër mesatares dhe nënmesatare janë të zhgënjyer me veten, pa besim në vetvete, pa ambicie për formim solid universitar, dhe, për rrjedhojë, më pak të orientuar në përzgjedhjen e programeve. Shpesh maturantët e këtij grupi përzgjedhjen e programeve të studimit ia besojnë shokëve të tyre të klasës me rezultate të larta, prindërve ose mësuesve. Ndërsa maturantët me rezultate të ulta përgjithësisht vijojnë studimet e larta pa ambicie, pa orientim për tu punësuar në atë fushë, madje, fatkeqësisht, edhe për status social (“të kem shkollë të lartë”) në familje dhe rrethin e tyre shoqëror. Ndërsa dy grupet e para të maturantëve kërkojnë cilësi dhe nxitin rritjen e nivelit të universitetit, këto dy grupet e fundit të studentëve nuk e nxitin rritjen e cilësisë së universitetit. Me këtë risk ballafaqohen sot jo vetëm programet jo universitare profesionale 2 vjecare, por edhe shumë programe Bachelor dhe Master që kanë studentë të nivelit nënmesatar.

Por universiteti zhvillohet dhe është konkurues edhe në Hapësirën Europiane të Arsimit të Lartë kur ka si objektiv madhor ofrimin e programeve dhe diplomave cilësore që kërkojnë studentët e interesuar për formim solid universitar, i cili i përgatitë/armatos ata me dije, kompetenca dhe aftësi për jetën dhe për garën e fortë në tregun e punës, të vendit dhe atë internacional. Ky është objektivi madhor i një universiteti. Këtë nivel internacional të universitetit e kërkojnë studentët cilësorë, shqiptarë dhe të huaj.

Studentët e huaj kur zgjedhin një universitet të huaj për të studjuar, nisen, më së pari, nga fakti nëse universiteti dhe programi kanë akreditim internacional ose të njohur në shkallë internacionale; nga vendi ku është rankuar universiteti në rankimet e njohura internacionale të universiteteve, njohja internacionale e programit në fjalë, cilësia, si dhe kompetencat/aftësitë që fiton studenti. Sigurisht, për të rinjtë studentë ka rëndësi edhe cilësia e jetës studentore që afron vendi ku ata do të studjojnë, si dhe mundësitë e punësimit pas përfundimit të studimeve universitare. Shqipëria është në Europë, ka një pozicion të mirë gjeografik (brenda 3-4 orëve arrin me avion në cdo kryeqytet të Europës), klimë shumë të mirë, mundësi të mira punësimi për studentët gjatë kohës së studimeve, por, fatkeqësisht, është bërë një vend me kosto të lartë të jetesës për studentët.

Pyetja është shumë e thjesht, pse një student i huaj duhet të zgjedhë të studjojë në një universitet shqiptar dhe jo në universitetet e Zagrebit, Ljubljanës, Beogradit apo Novisadit, kur këto universitete janë brenda 1000 universiteteve më të mira të botës, ndërkohë që akoma asnjë universitet shqiptar nuk klasifikohet brenda 1000 universiteteve më të mira të botës?

Pa hyrë në kritere dhe standarte të tjera, mjaftojnë këto që përmendëm me lart për të kuptuar se pse universitetet tona kanë shumë për të bërë/përmirësuar, për të arritur standarte ndërkombëtare të cilësisë, në mënyrë që ato të bëhen tërheqëse për studentët cilësorë shqiptarë dhe sidomos ata të huaj. Por ky ndryshim nuk mund të bëhet vetëm nga universitetet. Duhet një politikë qeveritare e arsimit të lartë, përmes së cilës universitetet mbështeten fuqimisht për të bërë një hop cilësor për ndërkombëtarizimin e diplomave dhe të veprimtarisë së kërkimit shkencor.

Për të përbushur këtë objektiv, është e domosdoshme një reformë e vërtetë dhe tërësore e sistemit të arsimit të lartë. Kjo reformë kërkon të paktën dyfishimim e investimit buxhetor dhe privat dhe duhet të ketë objektiva e prioritete të vecanta/diferencuara sipas statusit të institucioneve të arsimit të lartë (IAL), do të thotë të universiteteve, kolegjeve universitare, akademive dhe kolegjeve të larta profesionale.

Prioriteti kyc për IAL me status “universitet” duhet të jetë transformimi i tyre real në “Research-based university”, cka kërkon jo vetëm një mbështetje të madhe financiare, por edhe një reformim të thellë të brendshëm të universitetit në të tre shtyllat e misionit të tyre, mësimi, kërkimi, transferimi i njohurive e inovacionit, si dhe në modelin e vetqeverisjes e të manaxhimit të tyre. Për IAL me statusin e kolegjeve universitare dhe akademive duhen përcaktuar prioritete të tjera që synojnë kryesisht internacionalizimin e programeve të studimeve.

Kjo iniciativë duhet mbështetur përmes një politike qeveritare të mirëstudjuar, investimeve të rritura si dhe me asistencë internacionale. Mendoj se gatishmëria e Bankës Botërore (BB) për të afruar asistencë për reformimin e sistemit të arsimit të lartë për dekadën tjetër duhet shfrytëzuar, pasi BB zotëron një expertizë të nivelit shumë të lartë në reformimin e arsimit të lartë dhe shkencës.

Kuadri ligjor dhe nënligjor aktual për sistemin e arsimit të lartë nuk krijon hapësirë të plotë për një reformë të tillë. Ai duhet ndryshuar dhe modernizuar, sipas përvojës së vendit tonë por edhe asaj të vendeve të zhvilluara.

Por detyra më e parë i takon qeverisë, për të rritur me shpejtësi investimin për kërkimin shkencor, në mënyrë që të intensifikohet dhe të rritet cilësia e kërkimit shkencor, si rruga kryesore për të rritur cilësinë e programeve të studimeve e të diplomave. Vetëm universitetet me një kërkim shkencor të fuqishëm mund të tërheqin studentët shqiptarë dhe të huaj dhe të rinj të talentuar për karrierë akademike si pedagogë dhe kërkues, si dhe mund të bindin për t‘u kthyer dhe punësuar në universitetet tona të rinj të talentuar shqiptarë, të cilët kanë kryer studimet e masterit e të doktoratës në universitetet e huaja. Në këtë kontekst, rritja e pagave të pedagogëve dhe kërkuesve në sistemin e arsimit të lartë është parakusht kryesor. Me pedagogë dhe kërkues që detyrohen të bëjnë dy ose tre punë, për të mbajtur familjet e tyre, nuk mund të pretendohet as për cilësi të lartë të mësimit e të kërkimit shkencor, as për ndërkombëtarizim të universiteteve dhe as për t’u bërë tërheqës për studentët cilësorë, shqiptarë ose të huaj.

Universitetet jo publike, që synojnë vërtetë të bëhen të suksesshëm në rrugën e ndërkombëtarizimit, i kanë të gjitha hapësirat ligjore për të ndërmarrë hapa të shpejta dhe investime reale për të rekrutuar mendjet më të mira akademike shqiptare, për të reformuar ofertën akademike sipas standarteve internacionale, si dhe për të intensifikuar kërkimin shkencor, cka do t‘i ndihmonte ato për të hyrë në akreditimet dhe rankimet internacionale, si rruga me efikase për të tërhequr studentë të huaj cilësorë. Sigurisht, është e domosdoshme edhe për universitetet jo publike mbështetja buxhetore për projekte kërkimore të pedagogëve të tyre mbi bazën e garës me projekte kërkimore. Kjo është alpha e lirisë së kërkimit shkencor për cdo pedagog dhe kërkues shqiptar pavarësisht se ku është i punësuar. Ato pengesa burokratike që hasen në mobilitetin e studentëve të huaj janë të kapërcyeshme me ndryshime në kuadrin regullator, sipas përvojës së vendeve të tjera edhe të rajonit tonë.

Sulmi në Gjermani- BILD: Shoferi i vdekjes ishte nën efektin e drogës

Gazeta gjermane BILD raporton se shoferi që u fut me makinë në mesin e një tregu të Krishtlindjeve në Magdeburg, ishte nën efektin e drogës.

Gazeta shkruan se testi i parë i drogës ka rezultuar pozitiv.

Mjeku, me origjinë nga Arabia Saudite, vrau të paktën 4 persona kur u fut në treg me mjetin BMW X3.

Ndërkohë raportohet se numri i të plagosurve është shumë i lartë.

Zona përreth makinës ishte e rrethuar më parë për shkak të dyshimit se një pajisje shpërthyese mund të ishte brenda saj, por policia më vonë nuk gjeti një pajisje të tillë.

Kancelari gjerman Olaf Scholz, shkroi në rrjetet sociale se mendimet e tij ishin me familjet e viktimat e sulmit.

“Ne jemi në krah të tyre dhe në krah të njerëzve të Magdeburgut. Falënderimet e mia shkojnë për punonjësit e përkushtuar të shpëtimit në këto orë ankthi”, tha ai. sn

Fjalimi që kryeministri i Kosovës NUK duhet ta mbajë në Tiranë më 2025 – Nga Veton Surroi

Do të ketë me gjasë mbledhje mes parlamenteve të Kosovës e Shqipërisë në të ardhmen, dhe takimi i ardhshëm do të duhej të mbahej në Tiranë. Ndoshta do të ishte mirë që nga tani të vendosej një standard i ri këmbimi mendimesh dhe që fjalimi i ardhshëm i kryeministrit të Kosovës të MOS i përmbajë pikat e poshtëshënuara. Po të lexoheshin, do të kuptoheshin me të drejtë nga vendi nikoqir si tejkalim i tonit miqësor, të sovranitetit të vendit e të respektit të ndërsjellë që duhet të ekzistojë mes dy vendeve.

Kosova është në vendin e parë të rritës ekonomike, avancimit të demokracisë, luftës kundër korrupsionit e krimit të organizuar krahasuar me të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor. Përderisa fqinjët tanë shënojnë prapakthim e disa janë nisur në drejtim të autokracive zgjedhore – madje me ndihmë të madhe edhe të krimit të organizuar e narkotrafikut – Kosova po ecën përpara në konsolidimin e vet demokratik.

• Në Kosovë kemi ndjeshmëri të veçantë ndaj Shqipërisë, që shumë prej nesh e kemi quajtur “shteti amë”. Ndonëse realiteti i sotëm është i dy shteteve, dashuria amtare do të jetojë, së paku për gjeneratën tonë.

• Mu për këtë dhe nga përkrahja historike që ndiejmë për procesin e anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian, nuk kemi si të mos i ndajmë këtu vëllazërisht me ju brengat tona për gjendjen e Shqipërisë dhe të ofrojnë ndihmën tonë të pakursyer kurdo që të na kërkohet.

Përpjekja monumentale e miqve tanë për të vendosur sundimin e ligjit në Shqipëri ka dhënë dhe po jep rezultate të dukshme. Kosova po kalon nëpër një proces të mundimshëm të zhvillimit të pavarësisë së sistemit prokurorial e gjyqësor dhe andaj dimë se sa janë të ndjeshme këto për Republikën e Shqipërisë. Megjithatë, shohim me brengosje mundësinë që drejtësia të përdoret si mjet politik. Në këtë drejtim e shoh si brengosëse që Kuvendi i Shqipërisë deri më sot nuk ka bërë një rezolutë, të arritur me konsensusin e të gjitha partive politike, që do të vlerësonte standardet etike e profesionale të sistemit të drejtësisë. Në rast se arrini një konsensus për rezolutë, ta keni të sigurt përkrahjen tonë në Kuvendin e Kosovës.

• Të jem krejtësisht i qartë, ne përkrahim plotësisht punën e SPAK-ut, të themeluar me ndihmën e drejtpërdrejtë të miqve tanë ndërkombëtarë, në radhë të parë SHBA-së. Dhe, nuk do të përkrahnim kurrfarë përpjekjeje për ta zhbërë këtë institucion sepse, siç ka thënë moti presidenti ynë historik I. Rugova, “shtëpia mbahet me miq”.

• Por, vendi ynë, Kosova, ka ndjeshmëri të veçantë ndaj çfarëdo që i përngjet përndjekjes politike. Dhe, ndonëse përkrahim plotësisht pavarësinë e SPAK-ut dhe të gjykatave, nuk kemi si të mos pyetemi për fatin e liderëve të opozitës që po kalojnë nëpër procese juridike, që dikush mund t’i vlerësojë si selektive.

• Andaj, nuk ka si të mos e përsërisë ngërçin që e kam këtu në foltore e të cilin po e ndaj me ju, rreth unitetit historik ndër ne shqiptarët. Përderisa po zhvillohen këto procese gjyqësore, nuk duhet harruar se Shqipëria e sotme demokratike nuk do të kishte arritur në këtë pikë pa kontributin parësor të liderit të parë opozitar kundër komunizmit, Sali Berisha, dhe liderit të parë ndër socialistët e rinj që i kaloi të gjitha postet me përgjegjësi të lartë në vend, Ilir Meta. Sidoqoftë, është gjithashtu e rëndësishme të theksojmë një aspekt tjetër shumë të rëndësishëm në këtë debat. Pa angazhimin dhe përkushtimin e Sali Berishës dhe Ilir Metës në momentet kyç të historisë së Shqipërisë, shumë nga arritjet që kemi sot mund të kishin mbetur të papërfunduara.

• Dhe, dua të ndaj me ju në fund, edhe një preokupim për të cilin jemi të gatshëm të ndihmojmë. Kosova, si një shtet që ka kaluar një periudhë të vështirë të ndarjes dhe sfidave të brendshme, ka një angazhim të thellë për mbështetje dhe ndihmë në ruajtjen e të drejtave të pakicave. Kjo është arsyeja pse, si Qeveri e Kosovës, ne ofrojmë një bashkëpunim të ngushtë për hartimin e një Statuti të Bashkësisë së Territoreve Grekofone të Shqipërisë. Ky është një hap i rëndësishëm për të forcuar identitetin kulturor dhe gjuhësor të kësaj pakice dhe për të siguruar që ata të gëzojnë të drejtat e plota, ashtu siç duhet të jetë për çdo komunitet në Shqipëri. Ne jemi të gatshëm të kontribuojmë me eksperiencën dhe njohuritë tona për të ndihmuar në krijimin e një baze ligjore dhe institucionale që do të mbrojë këto të drejta dhe do të mundësojë një integrim të plotë të grekofonëve në shoqërinë shqiptare.

Shqipëria, në mëshirë të sindromës komuniste…- Nga Bedri Çoku

Meqë në emisionin e mëngjezit “Koha për t’u zgjuar”, dikush fyeu dhe shahu me urrejtje “Martirin e Demokracisë”, Havzi Nelen, po hedh ne statusin tim, nje artikull timin botuar në disa gazeta të viteve të mëparshëm :

Shqipëria, në mëshirë të sindromës komuniste…

Çfarë entuziazmi, me tituj të mëdhenj nëpër gazetat e majta, sa herë që ndërkombëtarët shprehin nota jo optimiste, apo vërejtje për ecurinë e Shqipërisë në kapjen e standardëve evropiane… Thua se gazetat nuk janë shqiptarët ata që i shkruajnë me kaq bujë, ndërkohë që dhe armiqtë tradicionalë të Shqipërisë, të cilët, gjithsesi, përpiqen në një farë mënyre ta fshehin vrerin e tyre, ndërsa kënaqësinë hapur fare, e paskan disa, shqiptarët, për të cilët veç nesh, askush tjetër në botë nuk mund të flasë si lindën dhe u edukuan në diktaturën e proletariatit, pikërisht këta “Njerëz të Rinj”, me pikëpamje të majta antikombëtare.

Përveç atyre që lindën pas vdekjes së diktatorit më 1985, të tjerët, besoj, edhe pse në moshë të vogël i kanë patjetër të skalitura metodat e edukimit komunist në shkollë, familje e në shoqëri. Madje që në Kopshtin e Fëmijëve praktikohej edukimi revolucionar i luftës së klasës, urrejtja për të gjithë shqiptarët që nuk e donin xhaxhin Enver dhe regjimin e tij gjakatar, urrejtja për shtetet perëndimore kapitaliste, që shfrytëzonin popujt e botës, mbi të gjitha urrejtja ndaj Amerikës, si xhandar numër një i lirisë dhe pavarësisë së popujve (kujtoni pikturat nëpër muret e kopshteve të fëmijëve, me njerëz të shëmtuar e të deformuar, mu si djaj, që personifikonin armiqtë e popullit, këtu, në Shqipëri, imperialistët dhe revizionistët e vendeve armike nëpër botë) …

Për gjendjen politike sot në Shqipëri, një përkufizim kuptimplotë për këtë rast e ka dhënë edhe ish kryetari i Akademisë së Shkencave, zoti Ylli Popa, në një intervistë me Blendi Fevziun, kur iu përgjigj pyetjes këmbëngulëse të tij se: “Si e shikonte profesori gjendjen politike të Shqipërisë, sot…?”

Ish – kryetari i Akademisë, kundrejt përgjigjes, i rrëfeu gazetarit një ngjarje domethënëse për politikën dhe politikanët e sotshëm.

“Një ditë të bukur vere, vazhdoi Akademiku, partia më caktoi mua për të shoqëruar disa miq nga Holanda në qytetin piktoresk të Sarandës. Fjetëm në Hotelin e bukur të Turizmit dhe në mëngjes dolëm në bregdet për shëtitje. Aty pari, si për koincidence, kalojnë fëmijët e kopshtit në rresht, duke kënduar për partinë dhe shokun Enver. Njëri nga miqtë holandez, kureshtar, më pyeti se çfarë kuptimi shprehnin fjalët e këngës që po këndonin fëmijët. Dhe unë i tregova të vërtetën.

– Ç’fatkeqësi! – ia bëri holandezi me keqardhje, pasi mësoi përmbajtjen e këngës së fëmijëve të Kopshtit – Këta fëmijë, gjithë jetën do të jenë besnikë të partisë e të Enver Hoxhës…”

Më vonë këta fëmijë, duke u rritur mësuan se lufta e klasës që zhvillonte partia dhe shoku Enver, kishte pikësynim të krijonte klasën e vet, besnike të partisë e të shokut Enver, e cila duhet të ishte e lumtur sepse si e tillë, ajo do të gëzonte të gjitha privilegjet e kohës. Ndryshe nga fati i armiqve të brendshëm, të cilësuar me “biografi të keqe”, që, sipas ideologjisë marksiste-leniniste, u mohoheshin në mënyrën çnjerëzore të mirat materiale dhe ato morale në Shqipërinë e tyre, jo vetëm për të mos pasur të drejtën e të qenit studentë në Universitetin e vetëm të Shqipërisë, me emrin e diktatorit “Enver Hoxha”, apo kuadro në administratën e shtetit, por u mohoheshin edhe të drejtat më natyrale të njeriut, si ajo e ripërtëritjes së racës apo e të qenit i lirë në tokën e vet. Ndërsa, për ata me “biografi të mirë” , ishte krejt ndryshe. Ata do t’i kishin dyert të hapura në “parajsën komuniste”, edhe pse fëmija i besnikut të partisë dhe i shokut Enver, apo vetë “besniku i partisë…” do të ishin idiotë, apo mediokër. Gjithsesi, për të ruajtur këtë shtresë debilësh që nuk viheshin kurrë në “garë” për të fituar të drejtën e studimit apo vendin e punës, sipas aftësive, por vetëm sipas kriterit të “besnikërisë ndaj partisë e shokut Enver”, shoqëria jonë, e terrorizuar përballë frikës të kampeve të internimit dhe të burgjeve, të plumbit kokës apo të trekëmbshit me litar, u shndërrua përherë e më tepër në një shoqëri servile, injorante dhe e indoktrinuar deri në palcë. Përherë e më tepër, drejt një degradimi moral e intelektual..

Moshatarëve të mi, padyshim atyre që dje ishin me “biografi të mirë”, duhet t’iu vijë turp sot nga vetja për sa ndodhte dje me moshatarët e tyre me “biografi të keqe”, mu tamam siç u thoshte partia dhe shoku Enver, që ishin gjoja “armiq të popullit” dhe si të tillë, nuk kishin të drejta të barabarta me ata që partia i quante me “biografi të mirë”. T’u vijë turp nga vetja që dje i pranonin si të drejta këto teori çnjerëzore dhe antikombëtare, duke e ditur se asnjeri nga moshatarët e tyre, lindur e rritur, po si ata, në epokën e diktaturës, nuk ishin fajtorë për “njollën biografike” që ua ngarkonin me detyrim në kurriz. Mirëpo, atëherë, mund të justifikohet dikush, i detyronte “Forca maxhore”, por sot në demokraci, vallë kush i pengon të shprehin me indinjatë dhe ndershmëri ligësitë dhe krimet e asaj kohe?

Sindroma komuniste!

Çfarë skandali moral dhe politik njëkohësisht, ndodh sot në Shqipërinë pluraliste! Janë ngritur në revoltë fëmijët e besnikëve të partisë e të shokut Enver për të vendosur demokracinë e zgjedhjeve të lira në Shqipëri…(!!!) Pikërisht ata që janë edukuar që në bankat e shkollës për demokracinë e vërtetë, e cila ekziston vetëm në sistemin komunist; se socializmi dhe shoku Enver janë binjakë që i lindi historia; se partizanët janë heronjtë e kombit që çliruan vendin nga okupatorët fashistë e nazistë, të tjerët janë armiq, me devizën staliniste: Kush ka qenë kundra luftës partizane të udhëhequr nga serbët dhe komunistët e tyre, është armik i përjetshëm i popullit shqiptar; se komunistët ishin të vetmit që mundën të ndërtonin shoqërinë komuniste, pse jo, bijtë e tyre të mos jenë të vetmit për të ndërtuar, sot, edhe shoqërinë kapitaliste?

Sepse, thonë ata, ne, bijtë e bijat e ish partisanëve jemi më të ndershmit, më të diturit, më atdhetarët nga cilido tjetër në këtë tokë, që quhet Shqipëri. Sepse u kemi ngjarë etërve tanë…

Ata thonë: Shqipërinë e çliruan etërit tanë nga okupatorët dhe kjo tokë na takon neve.

Thonë: Vetëm ne, bijtë e bijat e komunistëve dimë të qeverisim, të bëjmë demokraci apo të zhvillojmë zgjedhje të lira e demokratike. Çdo grup tjetër që s’i takon tarikatit tonë nuk ka të drejtë të qeverisë vendin. Nuk ka të drejtë të gjykojë paraardhësit tanë. Nuk ka të drejtë të quhet demokrat, as i aftë për të çuar Shqipërinë në Evropën e Bashkuar…

Ne dhe vetëm ne jemi ata, që mund të vendosim demokracinë e vërtetë në Shqipëri. Ne dhe vetëm ne e dimë më mirë , qoftë edhe nga çdo ndërkombëtarë ç’duhet të bëjmë me popullin tone dhe Shqipërinë. Këtë vend e këtë popull e trashëgojmë nga etërit tanë të nderuar e të respektuar, për të cilët ne jemi gati ta djegim e ta shkatërrojmë sa herë na jepet kjo mundësi: O ne në Shqipëri, ndryshe, askush tjetër s’ka për ta gëzuar Evropën e lirë dhe Shtetin e së Drejtës që po përpiqemi ta ndërtojnë në Shqipëri!

O me ne, o kundra nesh! O hapni kutitë, ose ikni nga pushteti! O vdekje, o liri! Rrugë të mesme nuk ka…

A nuk jemi edukuar kështu nga prindërit tanë që ta djegim vendin sa here të rrezikohet pushteti ynë, pasuria dhe e ardhmja e fëmijëve tanë?

Demokraci në Shqipëri ka vetëm kur jemi ne në pushtet, kur drejtojmë ne, bijtë e bijat e atyre që sunduan vendin gjysmë shekulli, me forcën e dhunës e terrorit…

Vetëm dinastia jonë ka të drejtën morale për të ndërtuar të ardhmen e Shqipërisë demokratike, ndryshe këtë vend, ne, bijtë e bijat e Bllokut të Udhëheqjes Komuniste, nuk do ta lemë të qetë asnjë çast : Shqiptarët, o do të gëzojnë ato që dëshirojmë ne t’u falim atyre, lirinë dhe demokracinë që ëndërrojmë ne, ose ata do të vithisen në humnerë së bashku me evropianët dhe imperializmin amerikan!

A nuk janë të gjitha këto simptomat e një të kaluare të hidhur për popullin shqiptar? Sindroma e “Njeriut të ri” që krijoi Enver Hoxha?

Prandaj është bërë problem serioz e ardhmja e demokracisë në Shqipëri. Por është edhe përgjegjësia e shumicës sot në pushtet, e cila me veprimet dhe mos veprimet e saj për dënimin e krimeve të sistemit komunist e ka katandisur Shqipërinë në mëshirën e sindromës komuniste…

Skandali i frikshëm është se Biden nuk ishte kurrë president- ‘Doktoresha e Keqe’ Jill dhe armiqtë e brendshëm duhet të zbulohen

Skandali i frikshëm është se Biden nuk ishte kurrë president. E vërteta e plotë për mbulimin, ‘Doktoresha e Keqe’ Jill dhe tërë armiqtë e brendshëm duhet të zbulohen

Thikat janë nxjerrë, po ashtu edhe e vërteta.

Pasi janë mashtruar për vite të tëra nga makina e Partisë Demokratike dhe shumica e mediave tradicionale, që ngulmuan se Joe Biden nuk ishte i dobësuar nga mosha, por i energjizuar prej saj, tani rezulton se ne skeptikët kishim të drejtë gjatë gjithë kohës.

Dhe ajo që po mësojmë është e tmerrshme. Skandaloze. Një abuzim i papranueshëm me pushtetin, një uzurpim i vetë presidencës nga një grup anonim dhe i pa fytyrë.

A do t’i dimë ndonjëherë se kush janë këta konspiratorë?

Dy raporte bombë këtë javë, në New York Times dhe Wall Street Journal, përshkruajnë një president plotësisht të shkëputur nga realiteti gjatë gjithë mandatit të tij: Anëtarë të lartë të kabinetit të paaftë për të kontaktuar me të. Stafi që rregullisht e zëvendësonte atë në ngjarje zyrtare. Biden duke refuzuar të mbajë takime në mëngjes, por duke përfunduar punën në orën 4 pasdite, edhe pse ai fle çdo ditë dhe, në korrik, shpalli se nuk do të mbajë më aktivitete pas orës 8 të mbrëmjes.

Sa orë ka punuar realisht Joe Biden? Si nuk u zbatua amendamenti i 25-të? A ishte rreziku i një presidenteje Kamala Harris, të cilën media liberale gjithashtu u përpoq ta paraqiste si të vlefshme, me të vërtetë kaq i paimagjinueshëm?

“Bëni një spastrim” rezonon për një arsye.

Ndërkohë, zëdhënësi i fushatës së Biden, Kevin Munoz, kërkoi të largonte vëmendjen nga dështimi i shefit të tij, duke sulmuar, siç mund ta prisnit, Trump-in.

“Presidentët normalë gjejnë një ekuilibër, dhe po ashtu edhe Joe Biden. Aspak me të njëjtin rigorozitet si Donald Trump, i cili kalon gjysmën e ditës duke shpërthyer në Truth Social […] dhe gjysmën tjetër duke luajtur golf,” tha Munoz në korrik, disa ditë pas asaj debati katastrofik televiziv dhe disa ditë para se Times të raportonte se një ekspert për Parkinsonin kishte vizituar Shtëpinë e Bardhë tetë herë gjatë po aq muajve.

Manipulimi nuk ka funksionuar. Sikur mediat tradicionale ta kishin ndjekur këtë linjë të re raportimi që në vitin 2019. Kur kishte rëndësi.

Tani që këto organe mediatike po humbin shikues dhe abonentë, po marrim disa raportime investigative të vërteta, ndonëse mbi atë që është e dukshme.

Zyrtarë të lartë të sigurisë kombëtare i thanë Journal se takimet me Biden mund të anuloheshin papritur, pavarësisht urgjencës. Një këshilltar sigurie kishte një takim të planifikuar që u anulua sepse presidenti po kishte “një ditë të keqe”, ditë të këqija që ishin një dukuri e zakonshme.

Kjo, ndërsa Rusia pushtoi Ukrainën, Hamasi sulmoi Izraelin dhe Kina dërgoi balona spiunazhi mbi Shtetet e Bashkuara. Siria ka rënë.

Përballë këtij sfondi gjeopolitik shpërthyes, demokratët, duke e ditur shumë mirë se sa i paaftë ishte Biden, planifikuan ta instalonin sërish.

Kjo është sindroma e urrejtjes ndaj Trump-it. Kaq shumë kishin frikë se zv/presidentja Harris, punësimi i fundit i llojit “diversitet, barazi dhe përfshirje”, nuk kishte atë që duhej.

Ndaj tani, zemërimi. Tani, e vërteta. Biden është një president në fund të karrierës së tij, dhe demokratët do ta përdorin “kufomën” e tij politike të konsumuar për të vazhduar agjendën e tyre, nëse Joe nuk shkatërron gjithçka më parë, siç thuhet se e ka këshilluar gruaja e tij Jill-i.

Në të vërtetë: A ka një metaforë më të madhe për vdekjen e presidencës së Biden-it sesa shpërfillja e dronëve të përmasave të një SUV-i që fluturojnë mbi verilindje? Një shembull më të madh të një presidenti që fle në plazhin Rehoboth?

Kujto: Joe Scarborough nga MSNBC, që në mars, e quajti këtë president kukull “Biden-i më i mirë nga ana inteligjente dhe analitike.”

Gjithmonë kemi ditur që trashëgimia e Biden-it do të ishte një prej degjenerimit, mashtrimit dhe aferave të pista. Por, në fundin e tij të turpshëm, Biden ka zbuluar veten e tij të vërtetë: Përherë i hidhëruar.

Një narcisist i lig që vendosi etjen e tij për pushtet mbi partinë dhe vendin.

Një humbës aq i keq sa fali djalin e tij Hunter-in, duke sfiduar një premtim që kurrë nuk do ta bënte, një premtim që e përsëriti shpesh, dhe mbi 1500 të tjerë, duke përfshirë: Dy spiunë kinezë që vodhën informacion të klasifikuar amerikan dhe një të afërm të një anëtari të Partisë Komuniste Kineze që posedonte mijëra imazhe pornografike fëmijësh.

Ky është Biden-i për ju, njeriu që Barack Obama tha se kishte një aftësi të veçantë për të “dhj*rë gjithçka”.

Poshtërimi më i madh: tani duket e qartë që Joe Biden, i cili gjithmonë donte të ishte president, kurrë nuk po drejtonte botën. Ai kurrë nuk ishte presidenti i vërtetë amerikan. Përgjithmonë do të ketë një yllth pranë emrit të tij.

Pra, pyesim përsëri: Kush e ka drejtuar vendin gjatë katër viteve të fundit? Siç dëshmoi ai debat i drejtpërdrejtë televiziv, nuk ka qenë Joe.

Ka qenë aq e qartë jo vetëm për ne, por për të gjithë botën, që presidenti i zgjedhur Trump, që nga fitorja e tij në zgjedhje, është trajtuar si presidenti aktual amerikan.

Është Trump ai që po flet me Netanyahu-n. Është Trump ai që e ka vënë Hamasin në defensivë. Është Trump ai që ndërmjetëson fundin e luftës Rusi-Ukrainë, takohet me presidentin Macron në hapjen e Notre Dame, i ulur në qendër, dhe mban një takim privat me Princin William.

Dhe është Trump ai që po pranon Jeff Bezosin, Mark Zuckerbergun dhe Elon Musk-un në Mar-a-Lago.

Tani, a do të marrim një hetim zyrtar dhe publik për kapjen e presidencës amerikane siç bëmë për 6 janarin? Do të argumentoja që ky, mashtrimi përfundimtar i familjes Biden, është skandali më i madh politik që nga Watergate.

Konsideroni që as anëtarët më të lartë të kabinetit të Biden-it, që nga fillimi, nuk kishin akses tek ai për çështje të sigurisë kombëtare, ekonomisë apo krizave ndërkombëtare.

Në prag të tërheqjes nga Afganistani në vitin 2021, të cilën Biden ishte i vendosur ta ekzekutonte, pavarësisht nga çdo këshillë më e mirë për të mos e bërë, atëherë kryetari i Komitetit të Shërbimeve të Armatosura të Dhomës së Përfaqësuesve, Adam Smith, u përpoq kot ta kontaktonte presidentin.

Smith i tha Journal-it se dëshironte dëshpërimisht të përcillte njohuritë dhe shqetësimet e tij të mëdha për rajonin. Por Smith u refuzua, dhe trembëdhjetë anëtarë të shërbimit amerikan vdiqën në atë katastrofë plotësisht të shmangshme.

Ndërkohë, Lloyd Austin, Sekretari i Mbrojtjes i Biden-it, thuhet se ka pasur kontakte “gjithnjë e më të rralla” të drejtpërdrejta me Biden-in gjatë dy viteve të fundit. Sekretarja e Thesarit Janet Yellen gjithashtu kishte një “marrëdhënie të largët” me Biden-in gjatë gjithë mandatit të tij.

Megjithatë, sekretarja për shtyp e Shtëpisë së Bardhë, Karine Jean-Pierre, në korrik, menjëherë pas atij debati, tha këtë gënjeshtër: “[Biden] është më mendjemprehtë se kurrë …. Kur hyj në Zyrën Ovale […] duhet të jem në kulmin tim.”

Thirreni për të dëshmuar. Seriozisht. Thirreni, dhe të gjithë rrethin e ngushtë të Biden-it, ata që e mbajtën atë “të mbrojtur”, siç tha një burim, në një shkallë të paprecedentë për çdo president në detyrë: Ron Klain (ish-shefi i stafit të Shtëpisë së Bardhë), Mike Donilon (këshilltar i lartë) dhe Jennifer O’Malley Dillon (menaxher e fushatës), për të përmendur disa.

Për këtë çështje, thirrni Nancy Pelosi-n, Chuck Schumer-in, Kamala Harris-in dhe Barack Obama-n, i cili raportohet se po orkestronte mandatin e tij të tretë nga prapaskena, me Biden-in që shërbente si figurant i përshtatshëm i tij.

Dhe, së fundi, por sigurisht jo më pak e rëndësishme, zonja MekBiden vetë, e cila e dinte gjendjen e sëmurë të burrit të saj më mirë se kushdo, por përpiqej t’ia impononte atë përsëri vendit.

Nëse ka drejtësi, kontratat e librave pas Shtëpisë së Bardhë dhe takimet e bordit do të zhduken aq shpejt sa trashëgimia e Biden-it. / Daily Mail – Syri.net/

Duhet ta përdorim frymën e Amerikës konservatore, e cila fitoi me ekip elitar!- Nga Ndriçim Kulla

Pas parimeve te sovranizmit dhe anti- sorosizmit, ajo qe vihet ne diskutim janë liria dhe demokracia. Qe ne momentin kur bëmat e drejtësisë dhe korrupsionit te rrëgjimit te Edi Rames u drejtuan drejt e ne themelet e tyre, shumë pak atëherë besonin se e gjitha kjo akuze nuk qëndronte ose me e pakta ishte e pavërtete. Mirëpo erdhën zgjedhjet ne Amerike, dhe ne shume diskurse te konservatoreve amerikane, liria dhe demokracia viheshin ne prioritet dhe ne diskutim. Imagjinoni kur rrjeta sorosiane kishte arritur deri këtu ne shtetin me te forte dhe me traditën me demokratike ne bote, ne Amerike, se çfarë ajo rrjetë mund të bnte ne Shqipërinë e brishte e te vogël. E kemi thëne qe ne fillim, po e themi edhe tani, janë ne lufte dy sisteme, dy ideologji krejt te kundërta ne Amerikën e konservatoreve dhe progresisteve te majte, dhe kjo lufte do te shtrihet edhe ne Evrope, ne parlament e ne çdo shtet, si lufte midis parimeve te patrioteve dhe sorosianeve.

⁠E njëjta gjë duhet bere sot edhe brenda Shqipërisë, ne mënyre qe rrjeti i ndikimit sorosian te çrrënjoset nga çdo fushë, duke filluar nga drejtësia dhe politika, por duke mos harruar edhe sistemin shkollor dhe familjar.

⁠Le te fillojme ta përdorim frymen e Amerikës tjetër, Amerikës konservatore ne fuqi, për ta bere se pari drejtësinë shqiptare te barabarte për të gjithë, jo me dy standardë si deri tani: drejtësi qe te godasë njelloj si qeverinë e zhytur ne korrupsion sistemik ashtu dhe opozitën ketu e 12 vjet pa gram pushteti.

Fushata e zgjedhjeve presidenciale ne SHBA ishte një ballafaqim epokash. Një epokë në mbyllje me zhvillime të frikshme në shumë dimensione, por kryesisht ato të degradimit të familjes dhe vlerave themelore morale, degradimit të parimeve themelore të të drejtave të njeriut dhe demokracisë, instalime këto të departamentit të shtetit edhe në vendin e lirisë, rrënimit ekonomik të shtresës së varfër dhe të mesme, zgjerimit të frikshëm të “woke culture” dhe shumë aspekteve të tjera shpesh të maskuara me globalizmin.

Por shoqëria amerikane tregoi se nuk mposhtet lehtë. Ajo në shumicë e kuptoi ku po shkonte SHBA. Në fakt jo vetëm SHBA por edhe Evropa. Më interesante është se ndjeshmërinë dhe gatishmërinë më të madhe e treguan shtresat e shoqërisë më të prekura nga gjithë ato zhvillime sidomos të këtyre dy dekadave të fundit.

Trump dhe Partia Republikane arritën të sensibilizojnë shoqërinë amerikane për nevojën e një ndryshimi epokal, dhënien fund të kësaj epoke dhe fillimin e një epoke të re, e cila ka në bazë jo vetëm konservatorizmin, por edhe Dijen dhe Teknologjinë.

Kjo e duk qartë, kur Trump pas zgjedhjes së një talenti si zëvendëspresident ,thirri në skenë gjeniu Elon Musk dhe i afroi atij postin e Sekretarit për Eficiencën e Qeverisjes, ose e thënë ndryshe një zv.president tjetër. Këtë strategji të përzgjedhjes së Elitës së mendjes po ndjek Trump në ngritjen e administratës së tij. Kjo strategji e Trump gjeti mbështetje të madhe tek votuesit dhe tani pas fitores ka sjell një optimizëm të jashtëzakonshëm në shoqërinë amerikane për fillimin e një epoke të re zhvillimi të mbështetur jo vetëm në parimet konservatore por më shumë se kurrë në Dije dhe Teknologji. Jo më kot Trump e përshkroi si hap gjigant të njerëzimit arritjen më të re të Musk në zbritjen e raketës në platformë.

Strategjia Trump për rikthimin e tij epokal në Shtëpinë e Bardhë mund të shërbej si model për shumë vende të tjera për nga parimet e saj, sidomos të sjelljes së Elitës në qeverisje, pra në shërbim të qytetarëve. Kjo strategji mund ti shërbej edhe PD dhe opozitës shqiptare.

Është koha që edhe PD ti afroj qytetarëve jo vetëm politikanë të talentuar dhe me integritet, por edhe përfaqësues të elitës intelektuale shqiptare dhe asaj sipërmarrëse, me karriera shumë të suksesshme profesionale apo në sipërmarrje, të cilët janë të gatshëm t’i shërbejnë qytetarëve dhe zhvillimit më të shpejt të vendit tonë, një zhvillim të shoqërisë dhe ekonomisë të mbështetur në Dije.

Vetëm kështu vendi ynë mund të integrohet në BE dhe të transformohet në një vend i zhvilluar.

Është koha për ti dhënë fund ofrimit të figurave pa një kontribut të njohur publikisht. Njerëz anonimë nuk bindin qytetarët dhe nuk ngjallin besim në publik.

Kjo strategji mund të fitoj edhe mbështetjen e të rinjve dhe të shtresës gri. Këto shtresa janë më të ndjeshmet ndaj mungesës së thellë të perspektivës në vendin tonë dhe të parët që zgjedhin emigrimin.

KUVENDI BUTAFORIK I PËRBASHKËT DHE KONTRASTI ULËRITËS RAMA-KURTI!- Nga MILAIM NELA

Mbledhja e deputetëve të dy gjysmave shqiptare në Prishtinë në mbledhje të përbashkët nuk është bashkim, është trishtim.

Prania e Edi Ramës njeriut që nuk e mbrojti asnjë ditë e asnjëherë Dardaninë përballë Serbisë e Vuçiçit nuk është as bashkim e as mbrojtje për Kosovën por është poshtërim i saj!

Edi Rama nuk i dënoi siç duhet asnjërin nga sulmet terroriste shtetërore serbe ndaj Kosovës por përkundrazi në çdo forum ndërkombëtar ku ka përfaqësuar qeverinë shqiptare ka mbrojtur e justifikuar Vuçiçin e Serbinë sa herë i është dhënë rasti dhe asnjëhere Kosovën!

Gjatë pushtetit dhe sundimit 12 vjeçar të klanit soro-rilindas të Edi Ramës nuk kemi patur asnjë njohje të shtetit të Kosovës si rezultat i diplomacisë së shtetit shqiptar!

Edi Rama edhe kur Shqipërisë ju dha mundësia të drejtonte Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara nuk e mbrojti në asnjë rast Kosovën dhe të bëhej avokat i saj por ja la fushën e lirë të shpifjeve Aleksandar Vuçiçit e Serbisë.

Shqipëria e Edi Ramës ishte ajo që nën sundimin e tij refuzoi të miratojë qoftë edhe një rezolutë që dënonte genocidin serb mbi Kosovën!

Kurrë në historinë e saj edhe kur nuk ishte shtet Kosova nuk ka qenë më e rrezikuar nga Shqipëria se sa nga Shqiperia Zyrtare e Edi Ramës!

Shqipëria duke qenë shtet eksperimental sorosian në funksion të hegjemonisë ekonomiko-politike serbe dhe interesit serb gjithçka brenda dhe jashtë saj e bëri kundër Kosovës!

Shqipëria ishte e para që në terma praktikë i vuri sanksione Kosovës para atyre të Bashkimit Europian në vend që të ishte ZËRI i saj kudo ku ajo kishte zë e kudo ku kishte fjalën.

Shqipëria e Edi Ramës i mëshon të ashtquajturit dialog shqiptaro-serb dhe krijimit të Asociacionit serb brenda Kosovës më shumë se sa vetë Serbia dhe negociatorët pro-serbë të Brukselit.

E këtë e bën duke e qenë e vetëdijshme për efektin shkatërrues të këtij asociacioni brenda Kosovës që jo vetëm nuk ju shërben serbëve të Kosovës por shkatërron në themel të ardhmen dhe shtetësinë e shtetit më të ri në Ballkan.

Ky kuvend i përbashkët butaforik dhe pa asnjë esencë kombëtare e kombëtariste dëshmoi se Kosova dhe Shqipëria janë afër dhe të afrueshëm politikisht aq sa magneti tërheq një copë dërrasë.

Shqipëria gjatë sundimit të Edi Ramës jo vetëm nuk e hoqi kufirin administrativ me Kosovën por përkundrazi ju vendosi edhe nja dy kufij të tjërë gjobëvënës shqiptarëve të Kosovës që duan të vizitojnë Shqipërinë dhe dhe atyre të Shqipërisë që duan të vizitojnë Kosovën, një në Thirrë e një në Thumanë!

Edi Rama gjatë 12 viteve të sundimit të tij bëri që “të huajt, ata kosovarët”* ta braktisin bregdetin shqiptar e të shkonin në vende tē tjera të rajonit!

Mesazhet e dhëna sot nga drejtuesit politikë të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë Soro-Rilindase ishin si dy drejtëza të mythëta e kishin të përbashkët vetëm gjuhën shqipe e asgjë tjetër!

Kosova kërkonte mbrojtje nga Shqipëria për kauzat e saj e të kombit shqiptar e Shqipëria fliste me gjuhën e Brukselit e “vendeve të paangazhuara”!

Kryeministri i Kosovës kërkoi veprimtari aresimore e sportive të përbashkëta me Shqipërinë kur kjo e fundit e injoron jo vetëm interesin por edhe ekzistencën e Kosovës e ato që ajo kërkon në fakt i organizon me Serbinë!

Sot nga foltorja e Kuvendit të Kosovës u çorrën gjoja për shqiptarizëm ata që shqiptarizmit në këto 12 vjet i kanë bërë dëmin më të madh!

Sot foli për heqje sanksionesh ndaj Kosovës ai që me veprime e mosveprime e me mbrojtjen që i ka bërë Serbisë deri më sot vetë Edi Rama ka kontrubuar më shumë se kushdo në vendosjen e këtyre sanksioneve tmerrësisht të padrejta!

Në se ka hipokrizi në politikë sot ajo ishte ulur këmbëkryq në mes të Prishtinës!

Edi Rama sot nuk harroi ti jepte Serbisë edhe një shërbim të fundit para zgjedhjeve të 9 shkurtit duke i kërkuar Kosovës ti bindet unilateralisht të gjitha kërkesave të Serbisë për hatër të Europës.

Ai shfaqi dëshpërimin e tij për mbajtjen e disa anëtarëve të ‘klanit të Rognerit’ në Hagë e kërkoi edhe njëherë lirimin e tyre se pa ata duket që ai nuk e rikthen dot ndarjen e veriut të Kosovës!

Ai shkoi deri atje sa kërkoi rezolutë nga Kuvendi i Kosovës për lirimin e tyre. Ai foli në favor të kësaj rezolute tashmë jo si kryeministër i Shqipërisë por si kryetar i partisë qê krijoi Dushani e Miladini në vitin 1941!.

Albin Kurti nga ana e tij në tërësi foli si shtetar i përgjegjshëm duke prekur pikat delikate e duke dhënë mesazhet e duhura në mbrojtje jo vetëm të shtetit të tij por edhe interesit dhe të të drejtave të shqiptarëve në përgjithësi gjë që Edvin Ramës as nuk i shkoi nëpër mend!

Shqiptarët këtej e andej kufirit të heqin dorë nga fasadat e shpifura si kjo e sotmja e të sillen si shtetarë të përgjegjshëm duke punuar pa fasada si kjo e sotmja.

Por duke thënë këtë asgjë nuk do të ndodhê nëse shqiptarët e Shqipërise Londineze nuk do ta shkulin një minutë e më parë kancerin ‘soro-rilindas që ka pushtuar Shqipërinë!

—–

* frazën në thojëza e kam huazuar nga miku im Arbër Ahmetaj më saktë nga titulli i librit të tij; ‘I HUAJI, AI KOSOVARI’!

Çfarë u tha në seancën e përbashkët mes kuvendeve të Kosovës dhe Shqipërisë?

Kuvendet e Kosovës dhe Shqipërisë e mbajtën të premten një seancë të përbashkët parlamentare në Prishtinë, ku u zotuan përmes një deklarate përfundimtare se do ta ndihmojnë njëra-tjetrën në arenën ndërkombëtare dhe do ta thellojnë bashkëpunimin mes vete.

Gjatë seancës që zgjati tri orë, liderët e të dyja vendeve mbajtën fjalime para deputetëve të pranishëm nga të dyjave vendet, ku mbështetjen e ndërsjellë për njëra-tjetrën dhe lartësuan lidhjet historike mes dy vendeve.

Deklarata e tyre e përbashkët, e cila u lexua nga kryetari i Kuvendit të Kosovës, Glauk Konjufca, thekson se qëllimi i mbledhjes ishte që Kosova dhe Shqipëria ta bashkërendonin “agjendën kombëtare” për arritjen e synimeve të përbashkëta strategjike.

“Anëtarësimi i Shqipërisë në Bashkim Evropian brenda kësaj dekade, integrimi euroatlantik i Kosovës, pra në NATO dhe BE, dhe njohjet përfundimtare të Kosovës si realitet i pakthyeshëm gjeopolitik, mbrojtja e të drejtave të shqiptarëve”, thuhet në deklaratë.

Deklarata shprehu shqetësimin pse BE-ja nuk e ka marrë parasysh ende kandidaturën e Kosovës për anëtarësim në BE, si dhe u bën thirrje pesë vendeve të BE-së që ende nuk e kanë njohur Kosovën, ta bëjnë këtë.

“Dy kuvendet mbështesin dhe kërkojnë angazhim serioz për ta çuar përpara procesin e dialogut për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi në bashkëpunim të ngushtë me BE-së dhe Shtetet e Bashkuara, për ta finalizuar një marrëveshje për njohje të ndërsjellë”, thuhet në deklaratë.

Deklarata gjithashtu i dënoi sulmet e 24 shtatorit 2023 në Banjskë në veri të Kosovës, dhe shpërthimin në kanalin e ujit të Ibër-Lepencit në veri. Ajo i bëri thirrje Serbisë të ekstradojë në Kosovë Millan Radoiçiqin, i cili mori përgjegjësinë për sulmin në Banjskë ku mbeti i vrarë një rreshter policor.

Kjo ishte mbledhja e parë mes këtyre dy kuvendeve në Prishtinë, ndërsa e dyta në përgjithësi asaj që mbajt dy vjet më parë në Tiranë, me rastrin e shënimit të 110-vjetorit të Pavarësisë.

Çfarë u tha në seancën e përbashkët?

Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, i lartësoi lidhjet mes popujve të Shqipërisë dhe Kosovës e kritikoi Bashkimin Evropian për qëndrimet e tij ndaj Prishtinës.

“Jemi i vetmi komb që flet një gjuhë po aq të vjetër sa vetë gjeneza e Perëndimit. Dëshira ime është që të mos jemi njëri në tryezën e bisedimeve për anëtarësim në Bashkim Evropian, ndërsa tjetri nën sanksione të BE-së, të cilat, meqë ra fjala, sot janë një absurditet absolut”, tha Rama.

Derisa Shqipëria i hapi kapitujt e parë në negociatat për anëtarësim në BE në tetor, Kosova vazhdon të mbetet vendi i vetëm në Ballkanin Perëndimor që nuk e ka ende statusin e vendit kandidat për anëtarësim në bllok.

Rama tha se ai dhe presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, kërkuan heqjen e masave ndëshkuese të BE-së ndaj Kosovës gjatë një samiti BE-Ballkani Perëndimor të mërkurën në Bruksel.

Blloku evropian vendosi masa ndëshkuese ndaj Kosovës më 2023, pas rritjes së tensioneve në veri të vendit. BE-ja pati vlerësuar se Qeveria e Kosovës nuk ka bërë mjaftueshëm për shtensionim.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani tha se lidhjet e thella mes Kosovës dhe Shqipërisë janë të “rrënjosura në histori, në sakrifica dhe në një vizion të përbashkët për të ardhmen”.

Sipas regjistrimit të fundit të popullsisë më 2024, shqiptarët e përbëjnë shumicën dërrmuese të popullsisë në Kosovë, me 92.72 për qind.

Ajo bëri thirrje që dy vendet t’i shfrytëzojnë lidhjet e tyre historike për ta forcuar bashkëpunimin dhe bashkërendimin.

Për t’i tejkaluar sfidat dhe pengesat, Kosovës i nevojitet ndihma e Shqipërisë, theksoi ajo.

“Kjo seancë e përbashkët parlamentare duhet të shërbejë si një thirrje për veprim. Një kujtesë se qëllimi ynë i përbashkët kërkon ambicie edhe më të madhe dhe përpjekje më të palodhshme Ne po jetojmë në një kohë të trazuar, e cila tregon bashkëpunim dhe qëllim. Për Kosovën dhe Shqipërinë kjo nuk është një zgjedhje, por një domosdoshmëri”, theksoi Osmani.

Ndërkohë, Rama sugjeroi që Kosova t’i dëshmojë bashkësisë ndërkombëtare që është e gatshme për integrime euroatlantike duke i zbatuar të gjitha marrëveshjet për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë në mënyrë të njëanshme, “jo për hir të Serbisë, po për hir të martirëve dhe të fëmijëve të vet dhe për hir të bashkimit tonë kombëtar në familjen e kombeve evropiane me kryeqytet të përbashkët Brukselin”.

Kosova dhe Serbia arritën marrëveshje për rrugën drejt normalizimit të marrëdhënieve në fillimit të vitit 2023 në dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja. Por, marrëveshja nuk është zbatuar deri tani.

“Kosova duhet ta ngrijë, ta ftohë, pa afat dialogun bilateral me Serbinë dhe normalizimin e marrëdhënieve me fqinjin verior, duhet ta synojë përmes dialogut bilateral me Bashkimin Evropian, duke e këputur kërthizën e reciprocitetit nacionalist me Serbinë dhe duke lidhur kërthizën e reciprocitetit evropianist me BE-në”, tha Rama.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha se Shqipëria është “krahu mbështetës” i Kosovës për tejkalimin e sfidave për anëtarësim në organizatat ndërkombëtar.

“Ne na gëzon fakti që Shqipëria është vend i NATO-s dhe kandidate e BE. Kosova ka dorëzuar aplikimin për në NATO. Shqipërinë e kemi në krahun tonë për të tejkaluar pengesat politike për anëtarësimin e Kosovës në këtë organizatë. Tejkalojmë kriterin prej 2% të produktit bruto vendor që kur është përcaktuar si kriter në samitin e Uellsit”, tha ai.

Ndërkohë, kryetari i Kuvendit të Kosovës, Glauk Konjufca, tha në hapje të seancës se Kosova dhe Shqipëria janë me njëra tjetrën “në çdo rrethanë dhe pa asnjë kusht, duke qenë se ne nuk mund të përfaqësojmë tjetër gjë përveç se interesin kombëtar të kombit që për ne është i përbashkët”.

Ai e falënderoi Qeverinë e Shqipërisë për mbrojtjen e interesave të Kosovës dhe mbrojtjen e shtetësisë së Kosovës në arenën ndërkombëtare.

“E drejta e Kosovës për mbrojtjen e sovranitetit dhe integriteti, forcimit ligjit, nuk mund të konsiderohen cenim i fqinjësisë së mirë dhe as përshkallëzim i raporteve me fqinjët. Është Serbia që nuk na e pranon as statusin e fqinjit por ambiciet e aj hegjemoniste vazhdon t’i ketë të kodifikuara në Kushtetutë”, tha Konjufca.

Kryetarja e Kuvendit të Shqipërisë, Elisa Spiropali, tha se Tirana dhe Prishtina ndajnë synimet dhe vizionet e njëjta drejt integrimeve evropiane.

“Realizimi i objektivit tonë anëtarësimi në BE, integrimi euroatlantik i Kosovës dhe njohja përfundimtare e saj si realitet i pakthyeshëm, rritja e rolit të faktorit shqiptar, stabiliteti për paqe dhe siguri, janë detyrat tona, themeli i të ardhmes sonë”, tha Spirapoli. REL

Gjykata nuk ua kthen telefonat dhe gjërat e sekuestruara Ajola Xoxës dhe Arbër Veliajt

GJKKO ka rrëzuar kërkesën e Ajola Xoxës dhe Arbër Veliajt për kthimin e sendeve personale të sekuestuara.

Arbër Veliaj dhe Ajola Xoxa, vëllai dhe gruaja e Kryetarit të Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj kërkuan në GJKKO kthimin e sendeve të sekuestruara me datën 5 dhejtor.

Kujtojmë se ndaj kryetarit të bashkisë Tiranë, Erion Veliaj dhe familjarëve të tij ka nisur një hetim pasuror nga ana e SPAK.

Pak ditë më parë, agjentë të BKH ushtruan kontroll në shtëpinë e Veliajt ku sekuestruan edhe telefonin e gruas së kryebashkiakut, Ajola Xoxa.

Agjentët e BKH-së pritën rreth një orë pasi Ajola Xoxa, gruaja e kryebashkiakut Veliaj refuzoi ti hapte derën.

Kontrolle u zhvilluan edhe në biznesin ”Harabeli” të Ajola Xoxës ku sipas denoncimeve të kryetarit të PD-së, Sali Berisha janë gjetur mbi 200 mijë euro cash.

Agjentët e BKH kanë ushtruar kontroll edhe në shtëpinë e vëllait të Veliajt. sn

BE dhe zgjedhjet e përgjithshme në Gjermani…- Nga Agron Shabani

Diversifikimi ( diversiteti), unifikimi ( unilateraliteti), multifikimi ( multilateraliteti) dhe globalizimi ( globaliteti) i marëdhëniëve ose raporteve të gjithëmbarshme shtetërore, nacionale, politike, ushtarake, monetare, tregtare, financiare, ekonomike dhe të tjera brenda vendëve të ndryshme anëtare të BE-së, siç dihet, i kanë sjellur, avansuar, afirmuar, rafinuar, ravijezuar, konturuar, eksploruar, performuar, harmonizuar dhe konvencionalizuar edhe realizimet praktike dhe teorike të aspiratave dhe interesave të njohura shtetërore, nacionale, politike, ushtarake,finansiare, ekonomike, industriale, teknologjike, shkencore, kulturore dhe të tjera të popujve dhe shtetëve të ndryshme- nën çatinë ose ambrelën e përbashkët të BE-së… Të gjitha këto së bashku e përbejnë të të ashtuquajturin ‘mozaikun’ ose ‘panoramën e përgjithshme të BE-s: “fotosintezën” e të cilës, e përbënin dikur (para Brexitit ose largimit britanik) 28 shtete të pavarura dhe sovrane të përfshiera dhe inkorporuara brenda “modeleve” ose konceptëve të larmishme industriale dhe ekonomike si “Modeli i Rajnës” i përbërë nga Gjermania, Franca, Belgjika dhe Luksemburgu, “Modeli Skandinavë” i përbërë nga Holanda, Austria, Danimarka, Finlanda dhe Suedia, “Modeli Anglo-Sakson” i përbërë nga Britania e Madhe, Irlanda dhe Portugalia, “Modeli Jugor ose Mesdhetar” i përbërë nga Spanja, Italia, Qiproja dhe Greqia, “Modeli i Vishegradit”,”Modeli Baltikë” dhe kështu me radhë.

S’do mend se edhe ‘politika globale’ e UE-s, apo ‘tregu i përbashkët'(global ose universal) i vlerave, resursëve dhe kapitalit , pos tjerash, ka për qëllim idetë, teoritë, studimet, analizat, formulat, konceptët dhe definicionet e njohura shkencore dhe humaniste, gjegjësisht, multilateralizmin (multilateralitetin), globalizimin (globalitetin) dhe universalizimin (universalitetin) e substancës ose strukturës monetare, finansiare, tregtare dhe ekonomike së bashku me interpolarizimin dhe globalizimin (universalizimin) e valutës se forte ose konvertibile si Euroja. E tërë kjo me qëllim të fuqizimit ose përforcimit të ‘tregut global ose interaktiv’ të mallërave, vlerave dhe kapitalit. brendapërbrenda BE-së.

Siç dihet, ngritja dhe themelimi i Unionit Europian (lëxo: me rastin e nënshkrimt të “Traktatit të Brukselit” mes B.Madhe, Francës dhe Shtetëve të Beneluksit) në vitin 1948 dhe Paktit të Natos (pas aprovimit të Doktrinës, respektivisht Rezolutës së njohur të Wandbergut) me 1949: Edhe përkundër pëngesave dhe vështirësive të ndryshme fillestare ose nismetare, me kalimin e kohës do i dëshmojnë dhe konfirmojnë përparësitë dhe benificionet e shumëta politike, ushtarake, sociale, ekonomike, industriale, teknologjike etj…Nga të cilat dikur me vonë do të lindin dhe shohin dritë edhe favoret dhe përparësitë tjera shtetërore, nacionale, politike, historike, industriale, ekonomike dhe të tjera të vendëve dhe popujve të ndryshëm gjithandej globit dhe kintinentit tonë. Kjo në radhë të parë për faktin se platforma dhe “vizioni i ri” në raportët ose mrëdhëniët e gjithëmbarshme botërore ose ndërkombtare: popujve dhe venëve të ndryshm të kontinentit të vjetër evropian etj….Do iu hapin (çelin) shtigje dhe horizonte të reja të zhvllimit dhe përparimit të gjithëmbashëm shtetërorë, nacional dhe ekonomik.

Edhe e ashtuquajtura “status quo-ja” e atëhershme nukleare ose atomike në të “dyja anët” e konfrontuara rivale dhe antagoniste me njëra tjetrën (lëxo:Paktin e Natos dhe ish “Traktatin e Varshavës”.): Falë arritjeve dhe zhvillimëve të fuqishme industriale dhe ekonomike të Natos dhe Përendimit, dikur me vonë i lkishin njohu nuansat dhe karakteristikat e veçanta ose specifike…Duke i determinuar dhe “detantizuar” kështu pikëpamjet dhe qëndrimet e konfrontuara në mes Lindjes dhe Përendimit, sii dhe duke i eksploruar, ravijezuar, konturuar dhe konvencionalizuar( unifikuar) në këtë sfond edhe konceptët dhe vizionet e larmishme të vendëve të ndryshme anëtare të Natos dhe BE-së..të ngritura dhe projektuara mbi idealet dhe vizionet e njohura epokale dhe historike të SHBA-së dhe Perëndimit mbi sigurimin dhe garantimin e të të drejtave dhe lirive të njohura globale ose universale të popujve dhe vendëve të ndryshme me të vogla gjithandej kontinentit të vjetër europian dhe me largë.

Thonë se Revolucionet e njohura industriale dhe politike në Angli, Francë dhe SHBA-s, asokohe u kishin dhënë fund formave ose metovave të egra skllavopronare, borxheze, fedualiste, absolutiste, kolonialiste, imperialiste, hegjemoniste, ekspanzioniste etj.

Edukata, kultura, arsimimi, emancipimi ose zhvillimi i përgjitshëm shkencor, industrial dhe ekonomik, pos tjerash i mundësuan njeriut të jetë ai që është: qenie që mendon, rezonon që flet dhe komunikon me të tjerët.

E gjitha kjo në një mjedis ku dhuna refuzohet si një mjet për të arritur qëllimet, dhe ku kërkohen dialogu dhe diskutimi si burime të vetme për arritjen e qëllimëve individuale dhe kolektive, përmes të cilit arrihet deri tek vendimet e përbashkëta dhe racionale.

Është diskutimi ai që përbën unitetin dhe jetën e shtetëve dhe popujve të ndryshëm brendapërbrenda UE-s etj. Janë gjuha, stili ose forma e debatit, dialogut, konsenzusit ose kompromisit, ato që krijojnë imazhin e tyre.

U mor vesh se boshti i secilës etikë intelektuale dhe profesionale është aftësia për universalizimin e vlerave dhe koncepteve, si dhe postulimin e parimeve.

Ndërsa, për të pasur një shtrirje të përgjithshme ose masive, etika duhet të jetë universale. Ngritja ose ndërtimi i një etike universale dhe humaniste. Domethënë, një gjakim për virtytin përmes një shtegtimi përmasash globale ose universale.

Ndaj, sa më të qarta, precize ose konçize të jenë prononcimet, deklaratat ose premtimet e një lideri shtetror, nacional, qeveritarë ose politikë, aq më të prirura do jenë ato të definojnë në mënyrë pozitiviste se çfarë do të duhej të ishte rregullimi i gjithëmbarëshem i UE-së në morinë e disonancave ose diversitetëve të njohura kognitive, shtetrore, nacionale, qeveritare, politike, konceptuale, ideoligjike, konjukturale, ekonomike, manufakturale, nomenklaturale dhe të tjera.

Ndonëse, janë disa çështje dhe aspekte të njohura determinante dhe paradigmatike të cilat vazhdojnë t’i sfidojnë, eklipsojnë, dominojnë ose ambivalojnë politikën dhe diplomacinë evropiane që nga koha e revolucionëve të njohura industriale dhe politike në Angli dhe Francë e deri me sot: Luftërat ose interesat e njohura tregtare ose ekonomike në mes popujve (kombëve) dhe shtetëve të mëdha industriale dhe ekonomike së bashku me ideologjinë e njohur shtetrore, nacionale, kulturore, politike, historike, ekonomike, shkencore, imdustriale, teknologjike etj.Aty janë edhe tendencat ose pretëndimet e ndryshme dominante dhe eksluziviste të çdo shekulli ose epoke së bashku me dy luftërat e mëdha botërore si dhe luftërat ose konfliktët e ndryshme kontinentale, lokale, rajonale dhe kështu me radhë, që jo rrallë e kanë dominuar, ricikluar ose rikonfiguruar historinë dhe gjeografinë politike të kontinentit plak.

Për me tepër ndërkaq, pas firmosjëve të njohura të “Paqes së Vestfalisë” me 1648, “Paqes së Pirinejeve” me 1659 , “Marrëveshes së Utrehtit” me 1713 dhe vendosjes se të të ashtuquajturit “Sistemit të Balansës” ( “Balance of Powers” ) në mes fuqive të atëhershme tregtare, industriale dhe ekonomike të kontinentit të vjetër europian: Etapat ose periudhat e ndryshme të luftërave dhe konfliktëve të mesipërme fetare ose kolonialiste në Evropë, do i zëvëndesonin të të ashtuquajturat “luftërat” ose “konfiktet kabinetike” së bashku me luftërat ose konfliktët e njohura tregtare dhe ekonomike në mes vendëve ose fuqive të ndryshme industriale dhe ekonomike. Duke e përfshirë dhe nënkuptuar këtu edhe të të ashtuquajturin “liberalizmin kapitalist” , gjegjësisht, “anarkoliberalizmin kapitalist” si stadin me të lartë të imperializmit të mevonshëm kolonial ose gjysëmkolonialist nga i cili dikur me vonë do të lindnin dhe gjeneronin edhe luftërat ose konfliktët e njohura botërore, llokale, rajonale, regjionale etj

Edhe largimi (brexitii) i Britanisë së Madhe nga UE-së ose nga ‘Eurozona’ si duket u bë si të thuash për shkak të “luftërave të pashpallura” industriale dhe ekonomike në mes Britanisë së Madhe, Gjermanisë, Francës dhe Italisë që paraqisnin dikur “katërshen e madhe” ose centrifugën kryesore të UE-s ose BE-s.

Kështu që pas 47 ose 48 vitësh, Britania e Madhe u largua nga UE-s!

Britania e Madhe, është edhe fuqi e njohur nukleare ose atomke, fuqia e pëstë industriale dhe ekonomike në botë, si dhe partnerja me e rëndësishme tregtare dhe ekonomike e Gjermanisè.

Largimi i Britanisè sè Madhe nga UE-s, asokohei kushtoi hiq mè pak se mbi 15O.OOO vende pune-Republikës Federale të Gjermanisë si Fuqia ose Lokomotiva kryesore e UE-s ose BE-s.

Në Britani të Madhe, gjithashtu jetonin, punonin,krijonin dhe fitonin me miliona francez dhe qytetar të tjerë nga BE-së .

BE- s dhe zgjedhjet e përgjitshme në Gjermani:

Duke filluar që nga Konrad Adenaueri dhe deri tek Dr. Angela Merkel ose Kancelari i ri (aktual)-Olaf Scholz, liderët e zgjuar dhe kompetent të Gjermanisë; vazhdimisht i kanë kombinuar, balancuar, ravijeziar, konturuar, eksploruar dhe avansuar lirinë me sigurinë, pasurinë me solidaritetin social, si dhe patriotizmin e tyre me edukatën, kulturën dhe mentalitetin e shkëlqyer industrial dhe ekonomik.

Ndaj, nëse kriza qeveritare ose politike mbërriti edhe në Gjermani, kjo erdhi për shkak të bankierëve lakmitarë, si dhe për shkak të krizave të ndryshme koniukturale, manufakturale ose nomenklaturale të shkaktura nga kostoja e lartë e luftës në Ukrainë, ku Gjermania është kampione europiane e ndihmave të përgjithshme ndaj Ukrainës.

Kancelari dhe idershipi i ri qeveritar ose politik në Gjermani, sipas të gjitha gjasave me tepër do fokusohen tek menaxhimi i krizës si dhe tek strategjia dhe planifikimi i së ardhmes.

Ndërkohë që kriza koniukturale, qeveritare, paralementare ose politike ne Gjermani, nxorri në pah urgjencën e ngritjes së disa pyetjeve kardinale dhe ekzistencialiste si për shembull: A është “modeli europian” i bazuar ne kufijtë e hapur, tregtinë e lirë, sistemin zemërgjerë si dhe në një mirëqenie për të gjithë në një botë të globalizuar? Si mund të përqasej ose ravijezohej dhe adaptohej tregu i përbashkët i finansave dhe kapitalit me tregtinë ose realitetin, sipas të cilit vetëm qeveritë shtetrore ose nacionale, mund të vendosin se kur do të ndërhyjnë nëse gjërat shkojnë keq?

Në këtë kontekst, gjermanët sikur nuk kishin kushte dhe motive të mjaftueshme për të besuar se qeveria e tyre po i mbronte nga kriza. Skemat e punës me afat të shkurtër dhe afatgjatgjatë, shkaktuan humbjen e shumë vendëve te punes etj.

Megjithatë, ekzistonte frika latente dhe permanente sipas të së cilës, problemet e mëdha ose kardinale, sikurb jane lënë ose shtyrë për më vonë .

Në Moskë, London, Pekin, Bruksel ose Uashington, zyrtarët e lartë, gjithëmonë i kanë ndjekur ose pèrcjellut me vemendje dhe interesim të shtuar ngjarjet dhe zhvillimët e përgjithshme në Gjermani.

Gjermania është edhe kandidate potenciale për të qenë anëtare e re e rregullt dhe e jashtëzakonshme ose fuqiplote e Këshillit të Sigurimit të OKB-së së bashku me SHBA-së, Rusinë , Kinën, Britaninë e Madhe dhe Francën.Psikologjia politike, pos tjerash na ndihmon për ta kuptuar se gjermanët e disiplinuar, gjithëmonë me qetësi dhe maturi të pashoqe i kanë tejkaluar krizat e ndryshme në planin e brendshëm dhe në atë të jashtëm.

Ndonëse, askush nuk e dinte me saktësi të plotë, nëse Evropa dhe vet Gjermania, janë larguar përfundimisht nga kriza ?

Presidenti Trump si për shëmbull vazhdimisht është ankuar për një stagnim ose staniacion transatlantik ose interkontinental ku modeli social, politik dhe ushtarak i tregut të lirë akoma përballet me prova ose sfida të vështira. Pa i harruar këtu edhe ‘luftërat tregtare’, ekonomike ose kabinetike në mes SHBA-së dhe UE-së etj.

Ndërkohë që industria, teknologjia dhe ekonomia e fuqishme gjermane, gjatë shumë vitëve ose dekadavetë fundit, kishin përjetuar, njohur dhe shënuar rritje dhe lulëzim të përgjithshëm në të gjitha fushat dhe segmentët e mundshme. Duke e bërë Gjermaninë njerën prej vendëve me të fuqishme industriale dhe konomike në të gjithë globin.

Në këtë sfond edhe ndihmat dhe kontributët e lartëpërmendura finansiare dhe ekonomike të Bankës së Bashkuar Europiane dhe bankave të tjera nacionale ose internaionale për Ukrainën, Poloninë, Francën dhe vendët tjera të ´eurozonës” që ndodhën në kriza të ndryshme ose në recesion, në të shumtën e rastëve jane të garantuara dhe sigurura nga taksapaguesit (tatimpaguesit) gjerman.Në këtë drejtim njohësit dhe studiuesit (ekspertët) e ndryshëm të rrjedhave dhe zhvillimëve të përgjithshme politike, finansiare, industriale, tregtare dhe ekonomike brendapërbrenda “tregut të përbashkët” europian, duke i analizuar dhe komentuar trendët ose standardet e ndryshme (dominante dhe eksluziviste) të vendëve ose fuqive të ndryshme të BE-së: Ka kohë që kanë berë fjalë për ndarje ose “forma të reja” suksesive, secesive, buxhetore ose merkantaliste të valutës (euros) dhe “kapitalit të përbashkët” europian në të ardhmen.

Ndërkaq, largimi i Britanisë së Madhe (Brexit) nga BE-së, asokohe sikur u hapi rrugë edhe procesëve tjera të dezintegrimit ose dekompozimit (dekompozicionit) të mundshëm të ” kompozicionit të përbashkët evropian” në të ardhmën.

Polonia, Sllovakia dhe Hungaria sikur paraqesin një “thembër Akili” ose një “mision Herkulesi” për UE-së dhe vet Gjermaninë si tërheqëse, pilotuese ose komanduese kryesore të kompozicionit të përbashkë të UE-së.Ndonëse, edhe me Francën, Gjermania gjithëmonë ka çështje ose probleme të hapura.

Franca, jashta rregullave të lojës ose “rregullave të përbashkëta” të UE-së, zhvillon bisnese ose tregti ushtarake ose luftarake me Greqinë, Australinë, Zelanden e Re, si dhe me shtetët e ndryshme afrikane ose euro-aziatike që kapin shifrën e qindra miliarda ose bilarda eurosh ose dollarësh amerikan.

Ndërkaq, shpesh aplikon politikë bojkotuese ose sabotuse brenda BE-së, e sidomos ndaj Gjermanisë, kur janë në pyetje liberializimi i vizave ose integrimët eventuale të Kosovës dhe vendëve të tjera të Ballkanit Perëndimor në UE-së.

Ndërkohë që si pasojë e luftës ne Ukrainë etj, thuhet se borxhi i brendshëm në Gjermani, e ka tejkaluar shifrën e 49O miliard eurove!

Shtoja këtu edhe dhjetëra ose qindra miliarda për zonat e demtuara nga përmbytjet ose vërshimet e dikurshme të ujit madh në Gjermani, indeksi relativisht i lartë i çmimëve të energjisë elektrike, të ngrohjes, artikujve ushqimor dhe sanitar etj.

Plus ndihmat milionëshe ose qindra milionëshe, të pagara dhe siguruara për Poloninë, Francën dhe shtetët tjera nga buxheti i përbashkët i UE-së, si masa ndihmëse ose preventive ndaj Covid 19 etj.

Të gjitha këto së bashku i bëjnë të rëndësishme ose historike zgjedhjet e ardshme në Gjermani, frorin ose shkurtin e vitit të ardhshem (2O25).

Kultura kombëtare shqiptare e plazmuar më së shumti si kulturë romano-papnore – Nga Ndriçim Kulla

Pjesë e librit eseistik studimor mbi Shqipërinë mesjetare që po përgatitet për botim

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

Nga problemet me Kosovën te tragjedia e Novi Sadit, media kroate: Vuçiçi është tronditur, Serbia hyn në vitin e ri në një krizë të rëndë

Serbia pa marrë përgjëgjësinë dhe pa pranuar fajin, është i pakuptimtë vazhdimi i dialogut- Nga Skënder MULLIQI

Vetëm universiteti me kërkim shkencor të fuqishëm është tërheqës për studentë të vendit dhe të huaj – Nga Myqerem Tafaj

Sulmi në Gjermani- BILD: Shoferi i vdekjes ishte nën efektin e drogës

Fjalimi që kryeministri i Kosovës NUK duhet ta mbajë në Tiranë më 2025 – Nga Veton Surroi

Shqipëria, në mëshirë të sindromës komuniste…- Nga Bedri Çoku

Skandali i frikshëm është se Biden nuk ishte kurrë president- ‘Doktoresha e Keqe’ Jill dhe armiqtë e brendshëm duhet të zbulohen

Duhet ta përdorim frymën e Amerikës konservatore, e cila fitoi me ekip elitar!- Nga Ndriçim Kulla

KUVENDI BUTAFORIK I PËRBASHKËT DHE KONTRASTI ULËRITËS RAMA-KURTI!- Nga MILAIM NELA

Çfarë u tha në seancën e përbashkët mes kuvendeve të Kosovës dhe Shqipërisë?

Çfarë u tha në seancën e përbashkët?

Gjykata nuk ua kthen telefonat dhe gjërat e sekuestruara Ajola Xoxës dhe Arbër Veliajt

BE dhe zgjedhjet e përgjithshme në Gjermani…- Nga Agron Shabani

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

RRETH NESH

Pjesë e librit eseistik studimor mbi Shqipërinë mesjetare që po përgatitet për botim

Komentet

Çfarë u tha në seancën e përbashkët?

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

RRETH NESH

NEWS LETTER

SOCIAL