VOAL

Me Klora Merlikën, drejt kampeve të vdekjes në Turan e Tepelenë

December 17, 2018

Rrëfime nga kampi i Turanit e më tej nga kampi i internimit në Tepelenë… Një udhëtim tronditës përmes fakteve e dëshmive të gjetura atje. Historia plot mistere e varrezave të të internuarve në kampin e Tepelenës. Rrëfimet dhe dëshmitë e të mbijetuarës së këtij kampi, Klora Merlika, për jetën e tmerrshme në kampin e Turanit dhe zhvendosjen nga Turani, drejt kampit të Tepelenës në vjeshtën e 1949. Pse u zhvendosën tri herë me urdhër varret e të internuarve…

Nga Admirina Peçi

N’agimin e nji epoke të re, fill pas Luftës së dytë Botërore, në Shqipëri, do të niste një prej sagave më të përgjakshme të persekutimit komunist. Çdokush që nuk e përkrahu apo e kundërshtoi regjimin e Enver Hoxhës, do të shënonte emrin e tij dhe të të gjithë të afërmve në listat e zeza të represionit. Një prej formave më të përhapura të persekutimit ishte internimi. Kjo masë ndëshkimi kishte nisur që në vitin 1945 -1946 dhe u intensifikua në vitin 1948 -1949.

Në vitet e para të regjimit komunist, kampet ku internoheshin familjarët e kundërshtarëve politikë ishin kampe përqëndrimi, të rrethuar me tela me gjëmba. Të tillë qenë në fillim kampet e Krujës, Porto Palermos, Beratit dhe Tepelenës. Veç rrethimit me tela me gjemba, në çdo kamp kishte një komandë me policë të armatosur, që mbanin në kontroll gjithë të internuarit. Në Berat i vendosën, kryesisht në lagjen “Çelepie”, por me vonë i lëviznin shpesh pasi qytetarët e Beratit i ndihmonin me ushqime e veshmbathje.

Studiuesi Kastriot Dervishi, në librin e tij “Burgjet dhe kampet e Shqipërisë Komuniste” ndërsa citon dokumentet zyrtare, thotë se vetëm në mars të vitit 1946 në Berat ishin 1275 të internuar, kryesisht nga Shkodra, Kukësi, Peshkopia, Elbasani, Durrësi dhe Tirana. Numri i tyre, siç e dëshmojnë edhe statistikat zyrtare, do të rritej sidomos në vitin 1948 dhe 1949. Komandant i kampit të Beratit ishte Xhaferr Pogaçe, nga Kardhiqi i Gjirokastrës, bujk, me 4 klasë fillore. Ai do t’i shoqëronte të internuarit e Beratit, edhe kur ata do t’i shpërngulnin në kampin e Tepelenës, ku sërish do të ishte komandant i kampit deri në vitin 1952.

Ky do të ishte vetëm prologu në shtegtimin e këtyre njerëzve të pafajshmve, drejt kampit të vdekjes në Tepelenë.

Ishte pranvera e vitit 1949. Nga Berati, me kamionë të Ministrisë së Brendshme, qindra të internuar po i dërgonin në Tepelenë. Një pjesë e madhe morën rrugën e Salarisë dhe u ndalën në Turan, një fshat malor në Tepelenë, pak kilometra larg qytetit.

Si kamp internimi, ishin përshtatur 2-3 kazerma të ushtrisë Italiane, pranë një varreze, ku preheshin eshtrat e ushtarëve italianë, vdekur gjatë luftës italo-greke.

Poshtë nën këmbët e malit të Turanit, në këto kazerma, të internuarit e zhvendosur nga Beratit do të gjenin strehë për disa muaj. Në të vërtetë, do të ishin muajt më të vështirë të jetës së tyre.

Rrëfimet më të tmerrshme të dëshmitarëve të mbijetuar, lidhen me kampin e Turanit dhe më tej me kampin e Tepelenës, në fushën e vogël poshtë kalasë së qytetit.

Por shpesh, rrëfimet nuk e japin të qartë perceptimin mbi këto dy destinacione, madje ndonjëherë duket sikur flitet për të njëjtin vend.

Në të vërtetë, Turani i parapriu Tepelenës. Për të krijuar një perceptim më të qartë të udhëtimit të vështirë të të internuarve, duhet të shkojmë në vend e të shohim çfarë gjurmësh kanë mbetur sot nga këto dy vende me histori me të vërtetë rrënqethëse.

Të fshehtat tronditëse në kampin e vdekjes së fëmijëve në Turan

Do të shkojmë fillimisht në Turan. Gjatë udhëtimit do të na shoqërojë një prej të mbijetuarve të këtyre kampeve, Klora Merlika. Kur ajo erdhi në Turan, ishte vajzë 15 vjeç. Atë kohë mbante mbiemrin e vajzërisë, Mirakaj.

Klora është sot 84 vjeç, por shfaq një energji të pazakontë për moshën e saj.

Ajo jeton për të dëshmuar dhe faktuar të vërtetën.

Mbërrijmë në Turan, pas 15 minutash, prej nisjes nga Tepelena. Klora e njeh menjëherë vendin, sapo përballet me peisazhin. Malet, ku gratë e internuara mbartnin dru në kurriz, dhe grykat e ngushta mes tyre janë njësoj. Sikur koha të kishte ngecur në vend.

Teksa ngjitemi në të djathtë të rrugës, nën këmbët e malit të Turanit, shfaqen një varg ndërtesash të rrënuara. Klora na bën shenjë të ndalojmë. Dallojmë gjurmët e dy shtyllave prej guri. Pikërisht aty ishte hyrja e kampit.

Klora tregon: “Këtu jemi në Turan, ku kanë qenë varrezat italiane. Kanë qenë edhe kazermat, që rrinin ushtarët. Aty na kanë shkarku. Këtu ka qenë vendi kur na vendosën fillimisht kur erdhëm në Tepelenë. Ky ka qenë vendi. Ka qenë fundi i prillit – maj, kur kemi ardhur këtu. Këtu erdhi gjithë kampi i Beratit.

Na kanë shpërndarë nëpër këto banesat që janë rrënuar tani. Ishin diçka ma t’mbajtuna atëherë. Kishin një farë mbulese, që edhe pikonte shiu kur binte shi”.

Klora ecën brenda kampit të Turanit. Ajo kujton çdo detaj, si ta kishte përjetuar një ditë më parë. Mban mend kur erdhi për herë të parë këtu dhe gjeti kushërinjtë e saj, që i kishin sjellë më parë.

Klora kujton: “Këto kanë qenë kazerma, edhe kjo këtu. “Në atë kazermën aty kishte plot familje, po si për me i ofendu si gruaja e ministrit të Brendshëm, nusja e xhaxhait tim, Kol Bibë Mirakës, i thanë ‘ti ke për të qëndru këtu tek banjo. Ajo e gjeti pis, por e pastroi. Nuk ishte e pakënaqur, se të paktën ishte vetëm.”

Shfaqen pamjet e kazermave, gjurmët që kanë mbetur sot prej tyre. Rrëfimet e të mbijetuarve, por edhe dokumentet zyrtare, dëshmojnë se jeta në kampin e Turanit ishte e tmerrshme. Ushqimi i vetëm që ju jepnin ishte 400 gramë bukë misri në ditë. Asgjë tjetër. Shtëpitë e fshatit, siç duket edhe sot, ishin në distancë të largët me kampin. Në javët e para, kur kampi nuk ishte rrethuar me tela me gjëmba, kryesisht fëmijët arrinin të dilnin e të shkonin deri në fshat, për të kërkuar ndonjë ushqim. Më vonë siguria u shtua. Nuk lejohej të dilte askush nga territori i kampit. Dhe furnizimi i vetëm ishte buka e misrit dhe uji me racion, pasi edhe ujë nuk kishte. Sfida më e madhe ishte për foshnjat 1 apo 2 vjeç, të cilët nuk mund ta hanin bukën e misrit dhe nënat e tyre nga java në javë, prej urisë nuk kishin më asnjë pikë gji për t’i ushqyer.

Në mungesë të ujit, që e sillnin me fuçi dhe shpërndahej me racion, as që bëhej fjalë për kushte higjeno-sanitare. Në këto rrethana, prej urisë së tejskajshme dhe mungesës së ujit, në mes të verës së 1949, në kamp ra epidemia e dizanterisë dhe e tifos së morrit.

Vdekjet ishin të shpeshta. Çdo ditë vdisnin fëmijë nga 2 apo 3, deri në 13 apo 20 në ditë.

Klora tregon një prej kazermave dhe i kujtohet historia tragjike e Cuklinës, nënës së 12 fëmijëve, të cilës në internim i vdiqen të gjithë bijtë e saj, nji nga nji dhe këtu në Turan i vdiqën edhe dy binjakët ende foshnja.
“Kjo ka qenë kazerma ku rrinte Cuklina dhe i shtriu këtu në këtë shesh dy binjakët. I kishte shtri ato bohçet e bukura, dhe femijët si dy lule me ato buzët e thame kështu… Nji dhimbje të madhe edhe tashi e kam, kur mendoj ata binjakët e shtrimë aty, njani mbas tjetrit. Shumë të bukur, shumë të bukur ishin si fëmijë. E kujtoj me dhimbje te madhe vdekjen e fëmijëve këtu në Turan. Brenda dy ditëve vdiqen mbi 20 fëmijë, thoshin 23-24. Vdiqën nga dizanteria. Këtu s’kishte as mjek..”

Në këtë kamp, vdiqën edhe dy vajzat e vogla 3 vjeç, Dila dhe Prena Gjikola, historinë e të cilava na e ka dëshmuar nëna e Dilës së vogël, Gjelë Gjikola. Ato arritën ti gjejnë eshtrat e dy vogëlusheve pas 55 vjetësh, në një kënd të këtij kampi.
Këtu në këtë kamp vdiq edhe Zefi i vogël 3 vjeç, djali i Drane Jakes, e cila në formë sfide ndaj regjimit, kur u lirua nga internimi, erdhi fshehurazi për gjithë natën dhe e zhvarrosi me thonj të birin, për të mos ia lënë eshtrat në këtë vend të largët e për t’ia ndërtuar varrin në vendlindje në Lekbibaj.
Në valën e epidemisë së tifos dhe dizanterisë, vdekjet e fëmijëve ishin aq të shpeshta, sa dëshmitarët e mbijetuar tregojnë se në kamp gjithë ditën e gjithë natën dëgjoheshin kujat e nënave dhe vajet e pambarimta.

Klora merr rrugën në të djathtë teksa ngjitet në brendësi të kampit. Do të na tregojë ku ishin varrezat e ushtarëve italianë, ku u varrosën edhe fëmijët, apo gratë e pleqtë që nuk mbijetuan dot.

“Këtu jemi aty ku ka qenë sheshi i varrezës së italianëve të vrarë në kohën e luftës italo-greke. Seicili varr kishte nji emër të shkruajtur. Tani i kanë heq të gjitha dhe s’ka mbetur shenjë. Kur vdisnin fëmijet, këtu i kanë varrosur. Prandaj dinin me i gjet eshtrat e tyre. Edhe pleqtë, kushdo që vdiste këtu i varrosnin”, tregon Klora.

Sot, nga varreza e dikurshme, nuk ka mbetur thuajse asnjë gjurmë. Pas një marrëveshje mes qeverisë shqiptare dhe asaj italiane, bisedimet rreth të cilës kishin nisur që në vitin 1953, nisi zhvarrimi në të gjithë varrezat e italianëve që kishin mbetur në Shqipëri, proces që zgjati deri në vitin 1962. Mendohet se edhe në Turan, varret e italianëve u hoqën në të njëjtën periudhë. Pas atij momenti nuk dihet ç’u bë me eshtrat e të internuarve, që ishin varrosur prej të afërmve të tyre në atë territor.
Kazermat, që sot shfaqen si gërmadha vende-vende, mbuluar nga pemët dhe shkurret, në verën e largët të 1949-s, ishin streha e qindra të internuarve të uritur, të sëmurë e të pashpresë. Në këto kazerma ata flinin, hanin bukën thatë dhe kur ishin me fat, zienin barishtet e egra që gjenin përreth. Në këto kazerma, fëmijët endeshin duke kërkuar bukë pareshtur, në këto kazerma ata sëmureshin e nënat i shihnin tek jepnin shpirt, shtrirë aty në dysheme.

Në kamp nuk ka asnjë gjurmë uji, as çezëm, as burim.
Klora tregon:“Na e binin me ca fuçi ujin dhe na e shpërndanin si me racion, se këtu nuk kishte ujë. S’kishte ujë këtu. Mundoheshim me çdo mënyrë me gjet ndonjë enë…”

Klora futet brenda njërës prej kazermave. Kanë të njëjtën arkitekturë si kazermat e ndërtuara buzë lumit të Bënçës, poshtë kalasë së Tepelenës. Por, ndërsa atje kishte kompani druri në formë krevatesh, ku qëndronin gjithë familjet, ngjitur e ngjitur, këtu nuk kishte dërrasa. Mbi 200 vetë shtriheshin brenda kësaj kazerme, në këto dysheme, të rreshtuar si sardelet.

Klora dëshmon: “Këtu çfarë kishim ndonjë gjë për ta shtruar e shtronim për tokë, se s’kishte as dërrasa as gjë. Kishte njerëz që kanë fjetur edhe në dysheme direkt, ata që i kanë marrë pa rroba fare. Shtriheshin në tokë këtu e flinin. Ishte simbas gjendjes që i kanë marrë. Varej gjithçka nga personi që të merrte në internim. Kur ishte dikush “me mish e gjak” të linte të merrje diçka prej shpie, ama kur s’kishte as mish, as gjak, as shpirt, të merrnin me rrobat që kishe veshur dhe kështu do të shkosh ne internim, nuk të linin të prekje asgjë në shtëpi”.

Në fund të verës 1949 kampi i Turanit ishte kthyer në ferr. Vdekshmëria e lartë dhe kushtet e tmerrshme higjeno-sanitare prej mungesës së ujit, i shtynë krerët e regjimit ta zhvendosnin këtë kamp poshtë, në breg të lumit të Bënçës.
Klora e kujton mirë ditën e zhvendosjes. Edhe rrugën e largimit nga ky vend që shenjoi tek ajo vetëm fytyrat e fëmijëve të vdekur, imazhe që nuk iu shlyen gjithë jetën.

Pasi dredhon mes kodrave, me sfondet e maleve në të dy anët, rruga që zbret nga Turani në Tepelenë, na drejton në stacionin e dytë të internimit të Klorës në Tepelenë. Ky stacion ishte i shkurtër, mbase vetëm pak javë, por Klora do të na e tregojë edhe atë.

Klora tregon me dorë Kazermën ku i vendosën para se t’i çonin në kampin e Tepelenës. “Na zbritën gjithë forcat që ishim të internuar dhe një pjesë hynë tek kjo kazerma këtu. Pjesa tjetër shkuan tek kazermat e tjera, që janë poshtë kalasë. Këtu kemi qëndruar vetëm sa kanë vendosur telat, që kanë rrethuar gjithë kazermat atje, dhe bënë vend edhe për ne që bënë kompani me dërrasa tek një kazermë që ishte pa kompani. Mbaj mend, që këtu kemi qëndruar nja 1 muaj a 5 javë.”

Prej këtu, në horizont, në anë tjetër të lumit të Bënçës, poshtë kalasë, duket kampi i Tepelenës. Do ta vijojmë atje pjesën tjetër të rrëfimit…

Drejt kampit të Tepelenës

Rruga e asfaltuar na çon poshtë kodrës, mbi të cilën ngrihet qyteti i Tepelenës. Jemi pothuajse në hyrje të kampit. Dyert e tij qëndrojnë gjithmonë të mbyllura. Por sot kemi mundësinë për ta vizituar në çdo cep të tij.
Klora Merlika na tregon portën e hekurt. Ajo hapej kanat më kanat, kur vinin kamionët me të internuar. Ngjitur me të, deriçka e vogël e hekurt hapej e mbyllej sa herë dilnin gratë në kolonë, për të shkuar në mal për dru, dhe sa herë ato ktheheshin në kamp të ngarkuara…
Sa kalon portën e hekurt, në të majtë, shfaqen një varg ndërtesash sot të rrënuara, që siç rrëfen Klora, dikur shërbenin si zyrat e komandës së kampit.
Në të djathtë të hyrjes, përballë zyrave të komandës shfaqen ndërtesa të tjera, dykatëshe me shumë dhoma, që ndahen në mes nga një korridor. Klora thotë se ato dhoma kanë shërbyer dikur si dhoma izolimi për fajtorët e kampit.

“Këtu ishin zyrat, aty ishin për dënim që mund të dënoheshin, kush nuk shkonte në punë.
Këtu ku ishin zyrat, vinte ndonjëherë edhe një doktor, Dhimole Lluka. Kishte një dhomë ku na vizitonin.
…Këtu ishin zyrat e policisë, këtu ishte një infermieri me demek, ku bëheshin vizitat. Vinte një mjek minoritar Dhimole Lluka. Vinte rrallë e bënte vizita.”, rrëfen Klora Merlika

Pak hapa më poshtë, Klora ndalon sërish. Është një çezmë uji që gurgullon e qetë. Ka qenë aty si dëshmitare, që në vitin e largët 1949. Klorës i kujton një ngjarje të hidhur… Aty, policët e kampit e kishin lidhur me tela, vëllanë e saj Zefin, për ta dënuar, pse kishte fshehur pak miell, që ia kishte falur një shok në shkollë. E kishin mbajtur aty gjithë natën. Klora kujton se ai thërriste familjen për ndihmë. Dridhej i lidhur pas çezmës…
“Dritat e zyrave reflektofshin se kishte ujë shumë, çoheshin stërpikat..dhe atij i dukeshin si krahë shtrige…Oj nanë shih si i hap shtriga krahët, moj nanë, don me më kap. Në rrinim pas telave. Ishin telat atje tek ata gurët më poshtë. Mo ki frikë Zefi, -i thosha unë, se drita duket ashtu..nuk ka gja asht uji drita që reflektohet dhe duket ashtu si krahë të arta..:.. Lidhur me tela deri sa i ka ra të fikët afër mëngjesit. Si i ra të fikët e zgjidhën e lëshuan…”, rrëfen Klora, ndërsa dhimbja i lexohet në sy.
Klora ecën më tej. Çapitet në vijim të rrënojave të kampit dhe na tregon se për çfarë kanë shërbyer ato gjatë periudhës kur ata mbaheshin të mbyllur brenda tij…
Pasi kalon çezmën Klora tregon se pak hapa më poshtë ishte vendosur rrethimin me tela që e ndante ambientin e të internuarve me ambientet dhe zyrat e komandës.
Ajo kthehet në të majtë dhe tregon rrënojat e një kazerme plotësisht të shkatërruar. Edhe në kohën e funksionimit të kampit ajo kazermë ishte e hapur. Dikur ishte djegur dhe në ato ambiente ndonjëherë gratë e kampit ndiznin zjarr për të gatuar lakrat e egra që gjenin përreth ose ngrohnin ujin për të larë fëmijët.

“Këtu çdo të diel na nxirrnin të fushë me gjithë plaçkat që mund të kishim dhe bëhej pastrimi i kazermave”, thotë ajo.
Klora tregon me dorë një ndërtesë në krye të këtyre kazermave ku thotë se ato ambiente dikur shërbenin si VC për te internuarit.
“Ja këto ishin banjot. Prisnim në radhë për të shkuar e për tëkryer nevojat…”, rrëfen ajo.
Në kamp kishte 6 kazerma të mbushura me të internuar. Secila identifikohej përmes një numri. Klora ndjek kahun orar dhe ndalon tek kazerma nr.6. Ajo kujtohet si kazerma e mirditorëve, për të cilën Klora tregon:
“Atje përballë ishte kazerma 6 e cila u mbush plot me mirditorë pasi vranë Bardhok Biben. I kishin sjellë ashtu zhveshur të këputur o zot. Më vonë era edhe zgjebja aty…
Bardhok Biba ishte vrarë me 1 gusht 1949. Në atë kohë të internuarit ndodheshin ende lart në kampin e Turanit. Dy ditë pas vrasjes, së tij, një brigadë e posaçme, e Sigurimit të Shtetit arrestoi 300 persona brenda pak orësh. Gjithë Mirdita u përshkua nga terrori, dhe si masa arbitrare ndëshkimore u jetësua ajo çka u njoh më pas si Masakra e Qafë-Valmirit ku dhe ishte vrarë Bardhok Biba. Katërmbëdhjetë vetë që nuk kishin fare lidhje me vrasjen u dënuan me varje e pushkatim. Kjo ngjarje çoi drejt përgjakjes së krejt krahinës dhe përndjekjes së të pafajshmëve nga organet e regjimit komunist…

Të internuarit në Tepelenë kujtojnë se ky ka qenë kulmi i represionit dhe dhunës ndaj tyre. Disa dëshmojnë se ato ditë as bukën thatë nuk jua jepnin më… Edhe pasi i vendosën në këtë kazermë, të internuarit nga Mirdita sërish ishin në kushtet më të mjeruara. Nuk kishin asgjë pos shpirtit. Të gjithë të zbathur e me rrecka….
Kjo periudhë e vitit 1949 rezulton të jetë kulmi në kurbën e internimeve gjatë regjimit komunist.
Ky dokument statistikor i Ministrisë së brendshme tregon në shifra numrin e të internuarve gjatë vitit 1949 dhe 1950 për çdo muaj të vitit. Dokumenti zbulon se muajit gusht dhe shtator të 1949-s numri ishte dyfishuar.
Në muajin korrik, në Tepelenë, Valias dhe Porto Palermo kishte 1858 të internuar. Në muajin shtator numri i tyre kishte mbërritur në 2503. Vetëm në këtë dy muaj, në këto tre kampe ishin internuar 645 persona më shumë.
Klora vijon të na tregojë të tjera ambiente në kamp. Kthehet në të majtë, ku kazermat shënojnë një zgjatim të formës katrore të kampit. Në atë skaj drejt lumit të Bënçës pak muaj pasi zbritën në këtë kamp u hap kuzhina dhe lavanderitë.
Deri në fund të tetorit 1949, në kamp vijonte të jepej vetëm buka e misrit thatë. Pra kuzhina dhe ambientet e këtij këndi të kampit ende nuk ishin hapur. Një dokument zyrtar i 5 tetorit 1949 firmosur nga Enver Hoxha e vërteton këtë gjë.

Këshilli Ministerial i Republikës popullore të Shqipërisë mbasi pa propozimin e Ministrisë së Punëve të Brendshme bërë me shkresën nr. 72 dt. 26 gusht 1949
Vendosi: që nga fondi përkatës për të burgosurit Minisitrija e Punëve të Brendshme të disponojë dhe për ushqime, banesë ujë zjarr dritë dhe pastrime të të internuarve duke u dhënë përveç bukës dhe nga një kg supë në ditë. Komisioni i planit ngarkohet të disponojë kontingjentet e nevojshme të ushqimeve që do të kërkohet për këtë qëllim nga Ministria e Punëve të Brendshme.
Ky vendim hyn në fuqi menjëherë..
Kryeministri i Qeverisë së republikës së Shqipërisë Enver Hoxha
(jepet dokumenti)
Diktatori na zbulon se deri në këtë kohë të internuarit kishin në menu vetëm bukën dhe se nga ky moment e tutje atyre ju shtohej në menunë ditore edhe një kilogramë supë në ditë. Pas këtij urdhri në kamp nisi të funksionojë kuzhina, pak më vonë edhe furra dhe ambientet e lavanderisë.
“Atje ka qenë kuzhina që qenka rrënuar fare. Atje bëhej gjella. Këtu ka qenë kuzhina. Secila kazermë kishte kazanin e vet. Në fund ishin lavamanët ku laheshin…. Në një fuçi kësisoji bëhej gjella”, kujton Klora.

Klora tregon një fuçi të ndryshkur. Thotë se është e njëjtë me fuçitë e naftës, që gjetën atëkohë në kamp, lënë nga ushtria italiane. Fuçitë i prisnin në mes u vinin dy vega dhe më pas shndërroheshin në kazanë për gjellën. Ngaqë ato kishin qenë të mbushura me naftë, supa kryesisht ujë dhe pak kokrra fasule, bollgur apo makarona, gjithmonë kishte ngjyrë gri të errët, pasi fuçitë lëshonin vazhdimisht lëndët me të cilat kishin qenë të mbushura më parë….
Kthehemi pas dhe Klora Merlika tregon skajin fundor të kampit ku ishte vendosur rrethimi me tela me gjemba. Në njëjtin vend është edhe sot. E ndjekim Klorën, e cila na tregon brenda rrethimit dy kazerma të tjera ngjitur me njëra tjetrën: e para në radhë sipas Klorës ka shërbyer si magazinë e në fund të saj kazerma ngjitur ka shërbyer si furrë buke.
Fare pranë saj gjendet kazerma nr.4 e ngjitur me të, deri lart pranë zyrave përballë komandës vijnë rresht kazerma 3, kazerma 2 kazerma 1. Klora bashkë me familjen e saj jetuan për afro 5 vjet në kazermën numër 4. Aty i vdiq edhe gjyshja e saj Cube, të cilës nuk mundën t’ia çonin në fund amanetin për t’ia varrosur eshtrat në vendlindje.
“Këtu ishte kazerma ku kam jetuar… këtu ishte krevati.. këtu vdiq gjyshja ime nga dizenteria…. Gjyshja vdiq këtu në këtë kapanon. E varrosëm tek një fushë e vogël pas zyrave të komandës… Por pas 6 javëve na detyruan t’i heqim varret prej aty e t’i çonim tek Ura e Bënçës. Edhe atje varreza nuk qëndroi gjatë… (Hiqet…pastaj kalonin delegacione dhe pyesnin ç,janë këto varre. Dhanë urdhër pas kësaj që ti hiqnin prej andej….)”, rrëfen Klora.
Edhe pse kampi Tepelenës nuk ishte një vend dënimi me punë të detyruar, gratë dhe fëmijët e rritur përdoreshin rregullisht për punë të rënda, si mbartja e druve në kurriz nga malet përreth deri në komandë, mbledhja e plehut organik nga stanet në male dhe bartja e tij po në kurriz deri në kamp, punime në rrugët përreth zonës së Tepelenës, etj. Dalja e tyre nga kampi dhe e gjithë rruga deri në majat e maleve bëhej autokolonë në këmbë. Për punën nuk kishte shpërblim monetar.
Po ashtu ushqimi tmerrësisht i varfër ishte shqetësimi i përhershëm mes 1000 deri 2000 të internuarve. Të afërmit në malësitë e Shkodrës, Tropojës, Mirditës e tij, nuk mund të shkonin deri në Tepelenë për t’i ndihmuar me ushqime. Rrallë, ndonjë prej familjeve të internuara mund të merrte ndihmë nga të afërmit.

Misteri i varreve të të internuarve në Tepelenë

Historia e varrezave të të internuarve në kampin e Tepelenës është një prej njollave më të errëta të historisë së këtij kampi. Askush nuk mund të japë sot fakte të dokumentuara dhe statistika të sakta mbi vdekshmërinë në këtë kamp. Pas zhvendosjes nga Turani, varret e të internuarve janë lëvizur tre herë. Klora do të na i tregojë tre vendet ku ishin varrezat.

Fillon me pamjet e portës: …”Këtu ishin zyrat e policisë që na ruanin ne të internuarve. Prapa zyrave nuk ka pasur asnjë ndërtesë as shtëpi, asgjë. Ishte një shesh ku i varrosnin të internuarit që vdisnin brenda në kamp. Aty kanë qenë varrezat… Shpeshherë kur vija nga shkolla, ndonjë lule që gjeja rrugës, e këpusja dhe doja ta çoja te varri i gjyshes. Polici bërtiste ku po shkon. “T’ia vendos këtë lule gjyshes tek varri”, -i thosha. Dhe më linte ta lulen çoja të varri i gjyshes…”, rrëfen Klora.

Ajo tregon se gjyshja e saj qëndroi e varrosur aty në fushën pas zyrave të komandës për 6 javë. Pas kësaj një komision që kishte ardhur në kamp kishte urdhëruar largimin e varreve prej aty dhe zhvendosjen e tyre në një shesh të vogël në krah të urës së Veliqotit.

Klora tregon varrezën e dytë.

“Këtu tek ky qosh, na bënë me i heq varrezat që ishin mbrapa kazermave, atje ku asht kampi poshtë kalasë dhe i bëmë këtu varrezat dhe i vunë punëtorët me hap aq varreza sa ishin atje. Pas 6 javëve që kishte vdek gjyshja na kanë detyruar ta heqim, për fat kishte të veshur një zhgun të hershëm që kishim mundësi me e kap prej rrobave, se trupi ishte krejt i shkrirë e s’mund të lëvizej, 6 javë pas vdekjes…

Kjo ishte varreza e dytë e Tepelenës. Ishte rruga e Gjirokastrës këtu. Kalonin edhe delegacione të huaja. Dhe pyetën ç’janë këta varre këtu. Ju thanë janë varret e të internuarëve. Pastaj e mori vesh Enver Hoxha se ishte bërë e madh se në buzë të rrugës kishte varre të të internuarve dhe dha urdhër me i heq shpejt prej aty e me i vendos në buzë të lumit. Erdhi urdhri që duhet t’i hiqnim. Prapë kemi vu njerëz që i kemi nxjerrë varret prej këtu dhe i kemi çu në buzë të lumit. E atje u zhdukën pastaj pa nam e nishan…

Edhe pse kampi ishte menduar si një vend më i përshtatshëm për të izoluar të internuarit dhe për të shmangur vdekshmërinë e lartë, dëshmitë e të mbijetuarve por edhe faktet që ofrojnë dokumentet zyrtare tregojnë se në kamp pati valë të reja sëmundjesh. Tifoja, dizenteria dhe turbekulozi shënohen si shkaqet kryesore të vdekjeve në kamp.

Sipas një prej dokumenteve të Ministrisë së Brendshme me 10 nëntor 1949 njoftohej vdekja nga turbekulosi e 5-vjeçares Zore Rushit Krosi, ndërsa nga dizanteria kishte vdekur 89-vjeçari Gjelo Ded Prenga dhe 70-vjeçarja Dile Shkurtë Ndreca.
Po ashtu, dokumentet zyrtare njoftojnë se në kamp pjesa dërrmuese e të internuarve ishin fëmijë. Nga janar deri në qershor 1950, në kamp mbizotëronin fëmijët. Në maj aty kishte 554 fëmijë, 514 gra, dhe 284 burra, shumica pleq.
Ky shënon një rast të paprecedentë në gjithë historinë e represionit të diktaturave komuniste.
Kampi i internimit me tela me gjemba në Tepelenë funksionoi deri në vitin 1953.
Pas kësaj, siç dëshmon edhe Klora internimet morën formë tjetër. Quheshin kampe internimi të hapura, ku të internuarit i dinin kufijtë e territorit që nuk duhej ta kalonin dhe jetonin brenda hapësirës së caktuar, nën kontrollin dhe survejimin e punonjësve të degës së brendshme. Ata jetonin kryesisht në kasolle me baltë dhe kallama, i nënshtroheshin apelit të përditshëm dhe punonin në punë të rënda kryesisht bonifikim hapje kanalesh , toka të reja dhe më pas në ferma. Të tillë ishin kampet e Lushnjës, Vlorës, Fierit, dhe shumë fshatra të tjera në gjithë Shqipërinë. Në këto kampe familjet e kundërshtarëve politik të regjimit të Hoxhës vijuan jetën nën persekutim të pandërprerë, deri në vitin 1991-1992, pasi regjimi komunist u përmbys.

Burimi: Gazeta “Shqiptarja.com”

twitter
Follow
facebook
linkedin

Fjalë kyçe: Admirina Peçi, Klora Merlika

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

MË 17 DHJETOR 2012 U NDA NGA JETA SPELEOLOGU MË I MADH SHQIPTAR I TË GJITHA KOHËRAVE PROFESOR GËZIM URUÇI

Ditën e hënë, më 17 dhjetor 2012, u nda nga jeta Prof. Gëzim Uruçi.

Ka qenë vetëm 5 vjeç, kur në vitin 1950 së bashku me babanë e tij, zbuluan shpellën e Gajtanit pranë fshatit Gur i Zi në Shkodër. Ky ishte vetëm fillimi i një pasioni të madh në fushën e speleologjisë për shkodranin Gëzim Uruçi, i cili konsiderohet si eksploratori më i madh shqiptar i të gjitha kohërave. 62-vjeçari është eksplorues i rreth 3200 shpellave në të gjithë botën dhe mban titullin Profesor Honoris në shkencat speleologjike. Ndonëse 12 vjet më parë një sëmundje e la invalid, ai me një përpjekje mbinjerëzore e mposhti atë. Edhe pse me paterica, Uruçi është pjesë aktive e ekspeditave ndërkombëtare. Shkodra njihet si qyteti që ka nxjerrë emra të shquar në fushën e artit, kulturës dhe të shkencës. Një prej tyre është Gëzim Uruçi. Në vitin 1994, Unioni Internacional i Speleologjisë në Bruksel i dha titullin Profesor; Federata Bullgare e Speleologjisë dhe Unioni Internacional i Astronomisë, e kanë nderuar me medalje; më 1994, në Spanjë iu dha çmimi “Juri Gagarin”.

Ndërsa më 2001, Instituti Biografik i Kembrixhit e përfshiu ndër intelektualët më të shquar të botës. Uruçi është përfshirë në 8 enciklopedi ndërkombëtare, ku e fundit është ajo e vitit 2006 (enciklopedia e speleologjisë së Bullgarisë). Aktualisht, 62-vjeçari që nderoi e nderon qytetin e tij të lindjes dhe Shqipërinë në arenën ndërkombëtare, merr pjesë çdo vit ne konferenca ndërkombëtarePasioni për Speleologjinë

Gëzim Uruçi, pasionin për zbulime e kërkime e ka trashëguar nga babai i tij, Myftar Uruçi. Ky i fundit, i diplomuar në Perëndim, në vitin 1936, krijoi në Shkodër me disa shokë të tij, shoqërinë e bjeshkatarëve e shpellarëve, si pjesë e shoqërisë “Vllaznimi”. Po nga babai, Gëzimi trashëgoi dhe pasionin për alpinizmin. Në vitin 1970, ai krijoi grupin e parë të speleologëve shqiptarë. Por sipas urdhrit të dhënë nga qeveria e asaj kohe, ky grup speleologësh duhet të shkonin vetëm në disa shpella për eksplorim, si në atë të Jubanit dhe Zhylës në Shkodër; Pirogashit në Jug dhe e Piratëve në Dhërmi. Zhvillimi i speleologjisë do i çonte arkeologët në zbulime të rëndësishme; si mbishkrime të lashta; instrumente litikë; piktura neolitike, siç janë ato në shpellat e Dukagjinit e Kelmendit në Shkodër; në shpellën e Trenit në Korçë; në shpellat e Karaburunit; Dhërmiut e Himarës. Në vitin 1972, zbulimet e tij bëhen prezent në Akademinë e Shkencave, ku Gëzim Uruçi pranohet si bashkëpunëtor për speleologjinë, ndërsa punonte si teknik i mesëm në uzinën mekanike “Drini” në Shkodër.

Rreziqet

Eksplorimet në shpellën e Gjolajve në Bratosh të Bajzës, atë të Bijës së Husit në Bogë, shpellën e Majës së Harapit në Theth, shpellat e Konispolit e Karaburunit, janë ato që kanë lënë dhe mbresat më të pashlyeshme tek speleologu Uruçi. Duke rrëfyer për emocionet dhe rrezikshmërinë, ai tregon se mjetet që përdoreshin ishin mjete primitive empirike, pasi mungonin pajisjet e posaçme dhe teknika përkatëse. “Këto mjete prodhoheshin nga ne, si gozhdët për shkëmbinj, ganxhetat, shkalla prej litari etj. Përdornim dhe mjetet e alpinizmit. Për kaskë mbrojtëse merrnim kapele minatorësh, të cilat i gjenim privatisht me anë të lidhjeve shoqërore e miqësore me minatorë”, – tregon 62-vjeçari. Ai thotë se ishte tepër e rrezikshme futja e lëvizja nëpër hapësirat e sifoneve, të cilat janë gropa në formë omega, si vezore të mbushura me ujë, në pozicione të ndryshme nën tokë, në thellësi 150-300 m. “Të gjitha pajisjet e zhytjes prodhoheshin nga ne. Maskat e fytyrës i bënim me lozen e gomave të vjetra të makinave, të cilat nuk përdoreshin më. Tek sytë vinim xham të zakonshëm si dhe faqet gominash të makinave Çentauer. Tubat lidhës i modifikonim me tuba gome të ndryshëm, dhe këto i bënim në fshehtësi. Kjo për faktin se nuk lejohej përdorimi tyre, pasi mund të përdoreshin për arratisje”, – rrëfen Uruçi. Sipas tij, disa prej këtyre mjeteve ruhen dhe sot në muzeun e tij privat. Gëzim Uruçi tregon se të dhënat që grumbullonin ia dorëzonin Akademisë së Shkencave. Në mjaft raste të studimeve, anëtarët e kësaj akademie u referoheshin të dhënave të tyre (speleologëve).

Apartamenti Muzé

Shtëpia ku jeton Gëzim Uruçi së bashku me familjen e tij ndodhet në katin e pestë të një pallati në qytetin e Shkodrës, por ajo mund të quhet mjaft mirë një muze i arkeologjisë e speleologjisë, një qendër studimore ku arkivi, fototeka e biblioteka kanë zënë çdo hapësirë. Në çdo mur të apartamentit të tij shikon të ekspozuara objekte të gjetura në shpella apo gërmime arkeologjike. Ai ruan në arkivin e punës së tij (fototekë) filma dhe foto të bëra me teknikë dixhitale, rreth 1.300.000 të tilla të skeduara me indeks shkencor sipas sistemit të fototekës ‘Marubi’. Thuajse gjysma e tyre i përket studimeve speleologjike, me foto bardh e zi dhe kolor, ndërsa ka dhe mjaft diapozitiva. Edhe biblioteka e tij personale është ndër më të mëdha të biblioteka private, ku përfshihen mjaft literature për gjeografinë dhe speleologjinë. Lidhur me bibliotekën e tij personale, Uruçi sqaron se në vitin 1990 ka pasur oferta nga shteti i atëhershëm për t’ia dhuruar atij, kundrejt një këmbimi qesharak (do e dërgonin të punonte mësues në një fshat afër Shkodrës). Madje pas 1990-ës nuk i kanë munguar dhe interesimi për arkivin e tij nga universitete të huaja që kanë afruar çmime të pëlqyeshme, por që janë refuzuar, pasi dorëzimi i kësaj pasurie për Uruçin do të thotë të tradhtojë pasionin e jetës së tij si dhe traditën e familjes. Vetëm letërkëmbimi i familjes dhe i tij përmban rreth 13.000 letra në 18 gjuhë të ndryshme të botës, ku nuk mungojnë ato me 70 universitete të huaja dhe 30 akademi. Literatura që ka biblioteka familjare e tij, i përket fushave të etnografisë, astronomisë, arkeologjisë, speleologjisë, muzikës empirike, mjekësisë antike etj. Për të sistemimin e ruajtjen e kësaj pasurie e ndihmon dhe vajza e tij.

Më 17 dhjetor 1916 u vra Rasputini, mistiku i famshëm rus

VOAL – Grigorij Efimovič Novy, i njohur si Rasputin ka lindur në Pokrovskoe, një fshat i largët në Siberi, i vendosur në provincën e Tobolsk pranë maleve Ural. Data e lindjes ka qenë gjithmonë objekt debati; ishte vetë Rasputin me vullnetin e tij që krijoi konfuzion rreth datës së lindjes së tij. Murgu e plaku veten para kohe për ta mbajtur të besueshme figurën e tij të Starec, një fjalë ruse që do të thotë “i vjetër” dhe që identifikon prestigjin e veçantë të disa murgjve. Në kohën e Rasputin emërtimi ishte gjithashtu i ngarkuar me kuptime mistike, aq sa starecët konsideroheshin të zgjedhur nga Zoti, të aftë për fuqi profetike dhe shëruese, në fakt ata konsideroheshin si udhërrëfyes shpirtërorë të nderuar dhe shumë të ndjekur.

Midis regjistrave të humbur dhe kërkimeve në të dhënat e regjistrimit, data e lindjes së Rasputin u përcaktua më 10 janar 1869.

Grisha – siç e thërrisnin në familje – fëmijërinë dhe adoleshencën e kaloi në botën e tij të vogël fshatare pa arsim, duke punuar në arë me vëllain e tij Mishën. Pas një sëmundje të gjatë vëllai vdes; Rasputin ende një adoleshent gjatë një sulmi me ethe ka një vizion: ai do të tregojë se ka parë Madonën, e cila duke folur me të do ta kishte shëruar. Nga ky episod ai fillon t’i qaset fesë dhe Starecëve.

Ai martohet në moshën njëzet vjeçare. Pas vdekjes së djalit, vetëm disa muajsh, ai bie në depresion. Ai shërohet falë një shfaqjeje tjetër të Madonës, e cila e shtyn të lërë gjithçka dhe të largohet. Ai nis udhëtimet e gjata që e vënë në kontakt me anëtarët e Chlisty, një sekt i konsideruar i paligjshëm, por shumë i popullarizuar në Rusi. Klistitë kritikojnë ashpër Kishën Ortodokse, të cilën ata e akuzojnë për korrupsion dhe dekadencë. Fizikaliteti dhe religjioziteti janë të përziera në mënyrë të paqartë në këtë doktrinë heretike: riti erotik dhe lidhjet trupore – madje edhe të grupit – janë një nga karakteristikat e tij themelore të besimit.

Rasputin, pasi ka kaluar një vit në manastirin Verchoturje, udhëton në të mëdhenjtë si Moska, Kievi dhe Kazani. Ai kthehet në fshatin e tij të lindjes ku ngre një kishë personale. Forca e Rasputinit qëndron në vështrimin e tij magnetik, intensiv dhe halucinativ, i aftë për t’i kontrolluar njerëzit; fjalët e tij janë të thjeshta, të afta për të bindur: fama e tij u përhap shpejt, duke tërhequr në kishën e tij shumë njerëz që vijnë nga i gjithë rajoni.

Ai u zhvendos në Shën Petersburg në vitin 1905 dhe mbërriti në oborrin e Carit Nikolla II të Rusisë. I shoqëruar nga fama e tij si shërues, ai thirret nga njerëz shumë të afërt me familjen Romanov: shpresa e tyre është që Rasputin të mund të përmbajë hemofilinë e pashërueshme të Alexeit, djalit të carit. Tashmë në takimin e parë Rasputin arrin të marrë disa efekte të dobishme për të voglin. Ekziston një teori sipas së cilës Rasputin ishte në gjendje të ndalonte krizat e gjakut të Alexeit duke përdorur një lloj hipnoze që ngadalësonte rrahjet e zemrës së foshnjës, duke ulur kështu shpejtësinë e qarkullimit të gjakut. Një hipotezë tjetër do të ishte se thjesht duke ndaluar marrjen e aspirinës, të cilën mjekët e gjykatës e administruan për të qetësuar dhimbjet e kyçeve, shëndeti i Alexeit u përmirësua për shkak të uljes së gjakderdhjes që rezultoi, dhe merita i atribuohej Rasputinit.

Megjithatë, ekziston edhe një fakt i pashpjegueshëm shkencërisht. Më 12 tetor 1912, murgu mori një telegram nga familja mbretërore që e informonte për një krizë të rëndë në Alexeit: “Mjekët janë në dëshpërim. Lutjet tuaja janë shpresa jonë e fundit”. Rasputin, i cili ndodhet në vendlindjen e tij, pasi është zhytur në një gjendje transi për disa orë në lutje, i dërgon një telegram familjes mbretërore me të cilin siguron shërimin e vogëlushit, gjë që ndodhi menjëherë brenda pak orësh.

Karizma mistike e murgut ka një ndikim të fortë në veçanti te Carina Alessandra, aq sa marrëdhënia me të shkakton shpifje të shfrenuara. Të gjitha raportet e policisë sekrete dhe deputetëve të Dumës për sjelljen e Rasputin që arritën te Cari konsideroheshin gjithmonë si rezultat i shpifjeve të kurdisura nga inteligjenca liberale dhe të mohuara nga çifti mbretërues.

Me shpërthimin e Luftës së Parë Botërore, biznesi i Rasputinit kalon nga privat në atë politik.

Një pacifist i bindur, ai përpiqet të kundërvihet me të gjitha mënyrat: ndërsa Car Nikolla është në front, ai përpiqet të manipulojë Carina Alessandra (me origjinë gjermane), për ta sjellë Rusinë në pozicione pacifiste.

Me lojërat e tij të pushtetit murgu krijon shumë armiq duke përfshirë kastën ushtarake, aristokracinë nacionaliste, të djathtën dhe madje edhe opozitën liberale. Rusia po kalonte një kohë të vështirë, ushtria pësoi humbje të shumta, qeveria u nda brenda dhe Rasputin vazhdoi të komplotonte për të arritur paqen e menjëhershme. Kryeministri Trepov përpiqet të largojë Rasputin duke i ofruar një shumë të madhe parash, por Rasputin gjithashtu e kthen këtë rrethanë në favor të tij, duke informuar Carinën: pas këtij demonstrimi të ri të besnikërisë ndaj Kurorës, ai sheh që prestigji i tij të rritet aq shumë sa konsiderohet “miku i vetëm i familjes perandorake”.

I akuzuar për korrupsion, Rasputin arrin të dëbohet nga shtëpia e Romanovëve, por me përkeqësimin e kushteve të Aleksisit të vogël, mbretëresha kthehet për të kërkuar mistikun. Ai përgjigjet se kushtet e djalit do të ishin përmirësuar edhe në mungesë të tij dhe ashtu në një kohë të shkurtër ndodh.

Është një komplot i disa fisnikëve që dekretuan fundin e Rasputin: i tërhequr në një kurth, në natën midis 16 dhe 17 dhjetor 1916 ai fillimisht u helmua me cianid, pastaj – duke pasur parasysh rezistencën e tij ndaj helmit – u vra me një armë zjarri në zemër. Pavarësisht helmimit dhe goditjes me armë, Rasputin arrin të shërohet për të tentuar një arratisje, por kapet. Trupi i tij drobitet nga goditjet e shumta dhe, më në fund, hidhet në kanalin Fontanka në Shën Petersburg.

Trupi rishfaqet dy ditë më vonë; i nënshtruar autopsisë, nuk do të gjendet asnjë gjurmë e helmit dhe do të konstatohet se ai ishte ende gjallë kur u hodh në ujë.

Trupi fillimisht varroset, por më pas do të nxirret për t’u djegur në buzë të një rruge.

Caresha Aleksandra e merr lajmin me dëshpërim të dukshëm, ndërsa Car Nikolla, i shqetësuar për rolin gjithnjë e më të rëndë që Rasputin po merrte në gjykatë, do të mbajë një qëndrim të qetë; do të ketë parasysh edhe faktin se mes pjesëmarrësve në konspiracion kishte fisnikë të lidhur me të, aq sa askush nuk u ndëshkua për krimin.

Festimet e mëdha që pasojnë përhapjen e lajmit të vdekjes së Rasputin i shohin vrasësit si heronj, të aftë për të shpëtuar Rusinë nga ndikimi i rrezikshëm i gjermanikes Alexandra dhe mikut të saj të çmendur, murgut Rasputin./Elida Buçpapaj

Nga një simbol i fuqizimit të grave në botën arabe, në një figurë urrejtjeje dhe zemërimi, njihuni me Asma, bashkëshorten e Bashar al-Assad

E ardhmja e ish-diktatorit të Sirisë nuk dihet, pasi pas arratisjes së tij nga vendi, ai dhe familja e tij tani e gjejnë veten duke marrë azil politik në Rusi. Megjithatë, me interes është rasti i gruas së Bashar al-Assad, Asma, e cila nga arsimimi me karrierë në sistemin bankar u bë zonja e parë e Sirisë për më shumë se dy dekada.

Asma Al-Assad dikur ishte një simbol i çlirimit dhe modernizimit në Lindjen e Mesme, por sot ajo është sinonim i shtypjes dhe rënies së dinastisë së burrit të saj. Me origjinë nga Londra dhe me një karrierë në sektorin bankar, Asma e gjeti veten në qendër të vëmendjes ndërkombëtare përpara se zhvillimet e përgjakshme në Siri ta kthenin imazhin e saj në një figurë urrejtjeje dhe zemërimi.

Asma lindi në 1975 në Londër, vajza e kardiologut të suksesshëm Fawaz Ahras dhe diplomates Sahar Ahras.

Pas studimeve në Queen’s College dhe diplomimit në King’s College në vitin 1996 me një diplomë në shkenca kompjuterike dhe letërsi franceze, ajo filloi një karrierë të shkëlqyer në investime, duke punuar me kompani si Deutsche Bank dhe JPMorgan.

Në vitin 2000, ajo u martua me Bashar Al-Assad, i cili mori pushtetin në Siri pas vdekjes së babait të tij, Hafez Al-Assad. Prania e saj pa shami, stili i saj i sofistikuar dhe paraqitjet e saj ndërkombëtare e bënë atë një simbol të fuqizimit të femrës në botën arabe.

Në vitin 2010, revista Vogue e përshkroi atë si një “Trëndafil në shkretëtirë”, duke nënvizuar imazhin e saj si një Zonjë e Parë në modë dhe e sofistikuar.

Megjithatë, gjithçka ndryshoi në vitin 2011, kur Siria u zhyt në një luftë civile që ekspozoi shtypjen brutale të regjimit të Asadit.

Asma, e konsideruar fillimisht një “modernizuese”, shpejt u lidh ngushtë me diktaturën dhe mizoritë e saj. Lufta ka lënë qindra mijëra të vdekur dhe miliona të zhvendosur, duke shkatërruar imazhin e Sirisë si një vend i hapur dhe progresiv.

Gjatë konfliktit, Asma mori një rol aktiv në ekonominë e regjimit, duke organizuar rrjete kontrolli që përfshinin shpërndarjen e ndihmave humanitare, aksesin në internet dhe subvencionet ushqimore. Kritikët e saj e quajtën atë “Zonja Makbeth”, pasi ajo e përdori rolin e saj për të forcuar pozitën e regjimit dhe për të siguruar mbajtjen e tij të pushtetit.

Një diagnozë e kancerit të gjirit në 2018 dhe vdekja e vjehrrës së saj në 2016 e sollën atë përsëri në qendër të vëmendjes, por përfshirja e saj në administrimin e regjimit tani kishte gërryer çdo imazh pozitiv që ajo kishte krijuar. Në të njëjtën kohë, protestat për veprimet e regjimit çuan në tërheqjen e intervistës së saj nga Vogue në 2012. Me afrimin e 24 vjetorit të martesës, çifti ka të ngjarë të festojë në rrethana larg luksit të pallatit në Damask. Rënia e Asma Al-Assad pasqyron tragjedinë e Sirisë, e cila është kthyer nga një vend shprese dhe përparimi në një fushë vuajtjesh të patreguara. E ardhmja e familjes Assad mbetet e pasigurt, ndërsa vetë Asma mbetet një figurë që do të ndjekë historinë e vendit të saj. bw

Kush është Manfred Weber, njeriu i fuqishëm i BE-së?

AFP

Manfred Weber pa shumë zhurmë është shndërruar në një nga njerëzit më të fuqishëm në skenën politike evropiane.

Pavarësisht se nuk është i njohur shumë nga publiku, politikani gjerman ka një kohë të gjatë që udhëheq subjektin e qendrës së djathtë, Partia Popullore Evropiane (PPE), që është grupi më i madh politik në Bashkimin Evropian.

Megjithatë, ai nuk është aq i panjohur në korridoret e Parlamentit Evropian, ku edhe rivalët që e akuzojnë atë se flirton me ekstremin e djathtë, e pranojnë se ai është “një person me ndikim të madh sa u përket vendimeve”.

Kjo pritet pasi “kam shansin të jem sot” presidenti i partisë më të madhe në Evropë, tha Weberr në një intervistë për AFP.

Ai e shënoi fitoren e fundit të mërkurën e 27 nëntorit, teksa ligjvënësit miratuan Komisionin e ri Evropian të udhëhequr nga Ursula von der Leyen, e cila mori mandatin e dytë në krye të këtij institucioni.

Javë të tëra të kompromiseve politike rezultuan me 27 komisionarët – shumica nga PPE-ja – të kalojnë pa problem në seancat për konfirmimin e tyre.

Kjo u bë pavarësisht kundërshtimit të madh nga e majta dhe qendra për Raffaele Fitton, e partisë së ekstremit të djathtë, Vëllezërit e Italisë – partia e kryeministres italiane, Giorgia Meloni – të cilit iu besua posti i zëvendëspresidentit të KE-së.

“Për mua kjo është një ditë e mirë”, u tha Weber gazetarëve para votimit në Strasburg.

Fitto argumentoi se ai përfaqëson një krah më të moderuar të së djathtës, e cila kërkon më shumë ballafaqim sesa shmangie.

“Dua që t’i ndaj ata, dua të bëj ndarjen ndërmjet ekstremit të vërtetë të djathtë” gjerman të Alternativës për Gjermaninë (AfD), “konservatorëve të vërtetë” të Marine Le Pen të Francës dhe Viktor Orbanit të Hungarisë, tha ai për AFP-në.

Futja e Melonit dhe AfD-së “në të njëjtin thes, është gabim i madh”, tha ai.

Kjo qasje nuk ka bërë që ai të krijojë shumë miq në mesin e së majtës dhe qendrës, pasi ligjvënësit e kanë akuzuar atë se qëllimshëm përdor gjuhë me dy kuptime ndaj ekstremit të djathtë për përfitime politike.

“Manfred Weber po argëtohet shumë”, tha Manon Aubry nga Franca, bashkëudhëheqëse e të ashtuquajturit Grupi i së Majtës në Parlamentin Evropian, e cila tha se kolegu i saj gjerman po kërkon aleanca nga e majta në të djathtë, varësisht se çfarë interesi ka në ditë të caktuara.

Një ligjvënës në BE që nga viti 2004 dhe udhëheqës i PPE-së që nga viti 2014, Weber për një kohë të gjatë ka punuar për të pasur nivelin e ndikimit që ka tani.

Më 2019, ai tentoi të bëhej president i KE-së, por humbi kundrejt Von der Leyen. Për këtë humbje, disa besojnë se ai ende ka hatërmbetje.

“Ti nuk ulesh këtu… prandaj je i zemëruar”, e talli Orbani atë gjatë një sesioni plenar të mbajtur gjatë këtij viti, duke bërë me gisht drejt karriges së Leyenit.

Por, Weber insiston se kjo humbje i përket së shkuarës.

“Viti 2019 është shumë kohë më parë”, tha Weber, i cili asnjëherë nuk ka mbajtur ndonjë post ministror në Gjermani, por është shprehur se është i lumtur ku është sot.

“Vendimet më të rëndësishme në Evropë sot nuk merren më në kryeqendrat evropiane, por në Bruksel dhe Strasburg”, tha ai.

PPE-ja ka konfirmuar statusin e tij si grupi më i fuqishëm parlamentar pas zgjedhjeve evropiane në qershor, duke fituar 188 nga 720 ulëset – disa ulëse më pak se më 2019.

Por, ndikimi i tij është rritur teksa ekstremi i djathtë dhe e majta kanë humbur, që i kanë lejuar atij të luajë në këta dy krahë politikë.

Inxhinier me profesion, që e paraqet veten si mbrojtës të fermerëve dhe kundërshtar të burokracisë, Weber e rizgjodhi Von der Leyenin në korrik, me mbështetjen e Socialistëve dhe Demokratës, dhe grupit të qendrës, Rilindja.

Por, që atëherë ai është lidhur me grupet e ekstremit të djathtë për të frenuar, mes tjerash, disa politika ambicioze mjedisore të BE-së.

“Ai është personi që ka ndikim në marrjen e vendimeve, është ai që e thotë fjalën e fundit”, tha Marie Toussaint nga të Gjelbrit.

Përbërja e re e plotë e Komisionit u zgjodh edhe me votat nga e majta, qendra dhe e djathta, përfshirë edhe votat e grupit të Melonit.

Weber ishte personi i parë që e përqafoi Von der Leyenin pas votimit.

Weber shpesh preferon që t’i informojë gazetarët përmes takimeve joformale dhe nuk preferon që ata të citojnë deklaratat e tij.

Weber është proevropian, proukrainas dhe e përkrahë sundimin e ligjit. Ai shpesh shihet si “pak liberal” në Bavari, rajonin prej nga vjen, sipas homologut të tij gjerman, Daniel Freund.

“Këtu në Bruksel, ai bën pak të kundërtën e gjithë kësaj”, duke u afruar me ekstremin e djathtë, tha Freund.

Megjithatë, Weber shpërfill kritikat.

Një i krishterë i devotshëm, ai tha se gjen qetësi te feja dhe te bota jashtë institucioneve të BE-së.

“Shkuarja të dielave në kishë, bisedat me miqtë e mi që janë fermerë, që janë zejtarë, që janë njerëz normalë, janë shumë të rëndësishme sepse Brukseli nganjëherë është shumë si një ‘flluskë’”, tha ai.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Mimoza Sadiku

Ish-kancelarja Merkel nxjerr librin ”Freiheit. Memories 1954-2021”

Ish-kancelarja gjermane, Angela Merkel nxori sot në shitje librin me titull “Freiheit. Memories 1954 – 2021” (”Liria. Kujtime 1954-2021”).

Ish-liderja e Unionit Kristian-demokrat (CDU) gjerman do ta prezantojë sot librin në teatrin ”Deutsches”.

Aktiviteti do të jetë i hapur për publikun dhe do të moderohet nga gazetarja Anne Will.

Merkel shkroi kujtimet e saj politike së bashku me këshilltaren e saj politike historike, Beate Baumann.

Sipas botuesit ”Kiepenheuer & Witsch”, libri është afërsisht 700 faqe dhe do të botohet në mbi 30 vende.

Merkel, 70 vjeçe, nuk kandidoi në zgjedhjet federale të vitit 2021 pasi shërbeu si kancelare për 16 vite.

E lindur në qytetin verior gjerman të Hamburgut, ajo u rrit në ish-Gjermaninë Lindore, studioi fizikë dhe u bë politikisht aktive gjatë periudhës së trazirave politike pas rënies së Murit të Berlinit.

Ajo u zgjodh në Bundestag në vitin 1990 dhe shërbeu si ministre për Gratë dhe më vonë si ministre për Mjedisin. bw

Hasan MASURICA, në kodrina të Zarbicës testoi avionin e parë në gjithë Globin!- Nga REFIK HASANI

Hasan Masurica, kreu shkollën e lartë Pedagogjike në Shkup . Punoi gjithë jetën si Mësues i fesë islame në Mejtepin e Zarbicës dhe si Imam i po ksaj gjamie. Qysh si fëmij, në ndeja odash në Zarbicë, Malësi të Bujanocit e më gjërë është dëgjuar rrëfime për imamin, Mësuesin dhe shkenctarin që e konstruktoi ,,Ballanin “,si që e quanin në atë kohë, me të cilin djali i tij, Muharremi fluturoi lart në qiell.

Në vitin 1899 Hasan Masurica, duke punuar ditë e natë, me ndihmën e farkatarit të fshatit Zarbicë, ndërtoi aeroplanin e parë pa motor,me të cilin i biri, Muharremi, fluturoi 50 deri në 70 metra. Ai e realizoi këtë projekt 4 vjet para vëllezërve vright (Vilber adhe Orvil Rajt), të cilët e ndërtuan aeroplanin me motor dhe fluturuan në qiell në vitin 1903 nga një kodër e Zarbicës në drejtim fshatit Suharrën e Novosellë.

Muharremi djali i tij u tmerrua nga fluturimi dhe se theu këmbën në atë fluturim,pasi i ati e futi aty dhe litari mbajtës ju lëshua pa kuptuar dhe ballani u ngrit në erë. Fatmirësisht ai ra mbi disa pemë dhe aty e gjetën Muharremin e vogël me këmbë të thyer, dhe tregohet se si i ati megjithëse i dëshpëruar nga gjendja shëndetësore e të birit ,të cilit i lidhi këmbën me këmishën e tij që shqeu atë moment, nga suksesi i shpikjes të tij. Materiali ishte i zgjedhur që u përdore për ndërtimin e këtij avioni nga Hasan Masurica.

Ai ka ndërtuar një Mulli në fshatin e Zarbicë dhe me ndihmën e bashkëfshatarëve ka ndërruar drejtimin e përroit, duke ditur pozicionin e përshtatshëm dhe ky mulli bluante rreth 1000 kg drithë në ditë.

Babëgjyshi im Miftari ka treguar se Hasan Masurica ishte i papërtuar, tepër inteligjent, respektohej dhe i dëgjohej fjala. Ai kishte një qoshe pune, një vend në plevicën e shtëpisë së tij, ku ai punonte me vegla primitive. Faktet janë mbledhur nga të dhëna gojore, nga dëshmi okulare dhe nga disa dokumente origjinale të pakta që kanë mbetur nëpër arkiva. Zarbicasit e vjetër tregojn dhe vërtetojn se Hasan Masurica ka jetuar e punuar në Mejtepin e Zarbicës.

Ja se çka zbuloi Hasan Masurica!:
– Ai ka hartuar kalendarin me të cilin përcakton pozitën dhe rrugën e planeteve në gjithësi që nga viti ‘52 deri në vitin 1952 të erës sonë. Kalendarët e tij kanë impresionuar disa njerëz profesionistë të asaj kohe.
– Që prej vitit 1901 e deri në vitin 1905 Mulla Hasan Masurica konstruktoi pushkët me një, pesë dhe njëzet e pesë fishekë dhe demonstroi funksionimin e tyre para Sulltan Abdyl Hamidit në Stamboll në vitin 1905.

Hasan Masurica që përveq që ishte Imam deri në vdekje për Zarbicë dhe Malësi, posedonte edhe një punëtori të vetën, duke ju ndihmuar fshatarëve të Malësisë, kryente edhe punën Mësuesit të fesë në Mejtepin e Zarbicës. Për në fund të këtij shkrimi fare të shkurtër, për inovatorin dhe shkenctarin që dy gjëra i bëri, se mbronte shqiptarizmin e mbajti me epitet mbiemrin Masurica e Sangjakut të Nishit prej nga ishte edhe i lindur i ati i tij dhe nuk dëshiroi që patenta e tij përë zbulimin e pushkës me një, pesë dhe njëzetë e pesë fishek ti jepet ushtrisë së Perandorisë Osmane për vrasjen e shqiptarëve.

*Autori është Refik Hasani,nga Zarbica e Bujanocit.

Më 13 nëntor 1850 lindi Robert Louis Stevenson, shkrimtari jashtëzakonisht i gjithanshëm skocez

VOAL- I lindur në Edinburg, Skoci, më 13 nëntor 1850, pas një rinie rebele dhe në polemika me të atin dhe me puritanizmin borgjez të mjedisit të tij, ai studioi drejtësi, u bë avokat, por nuk e ushtroi kurrë këtë profesion. Më 1874 simptomat e sëmundjes së mushkërive që e kishin prekur gjatë fëmijërisë u bënë më serioze; fillon një seri qëndrimesh shëruese në Francë. Këtu Stevenson takohet me Fanny Osbourne, amerikane, dhjetë vjet më e madhe se ai, e divorcuar dhe nënë e dy fëmijëve. Lindja e marrëdhënies së tij me Fanny-n përkon me fillimin e angazhimit të tij me kohë të plotë si shkrimtar. Nuk kalon shumë kohë dhe Stevenson ka mundësinë të publikojë tregimet e tij të para.

Krahas tregimeve të ndryshme filloi të shkruajë edhe ese dhe poezi për periodikë të ndryshëm. Ai boton libra të zhanreve të ndryshme, duke përfshirë “Një udhëtim në brendësi, 1878) dhe “Udhëtim me një gomar në Cevennes, 1879), koleksionin e artikujve filozofikë dhe letrarë ” Për vajzat dhe djemtë” (Virginibus puerisque, 1881) dhe përmbledhja me tregime “Netët e reja arabe” (1882). Në 1879 ai arriti Fanny në Kaliforni, ku ajo ishte kthyer për të marrë një divorc. Të dy martohen dhe kthehen së bashku në Edinburg.

Fama e tij erdhi papritur me “Ishullin e thesarit” (1883), libri i tij më i popullarizuar edhe sot: në njëfarë kuptimi, me romanin e tij Stevenson i dha jetë një rinovimi të vërtetë të traditës së romanit aventuresk. Stevenson konsiderohet si një nga eksponentët kryesorë të asaj lëvizjeje komplekse letrare që reagoi ndaj natyralizmit dhe pozitivizmit. Origjinalitetin e rrëfimit të tij e jep ekuilibri mes fantazisë dhe stilit të qartë, preciz, nervoz.

Më 1886 u botua “Rasti i çuditshëm i Dr Jekyll dhe zotit Hyde”. Edhe ky titull kontribuon – dhe jo pak – për të ngulitur emrin e Robert Louis Stevenson në historinë e trillimeve të mëdha botërore të shekullit të 18.

Rrëfimi i një rasti të personalitetit të ndarë merr një vlerë të fuqishme alegorike, duke ndriçuar forcat e së mirës dhe të së keqes të pranishme në natyrën njerëzore. Historia është shumë e famshme, objekt i një numri të konsiderueshëm adaptimesh dhe zhvillimesh filmike.

Në të njëjtin vit, Stevenson botoi “Kid napped”, të cilin autori e ndoqi në 1893 me “Catriona” (1893).

“Shigjeta e zezë” është e vitit 1888. Në “Mjeshtri i Ballantrae” (1889) tema e tërheqjes fatale të së keqes përfaqësohet me mjeshtëri në historinë e urrejtjes midis dy vëllezërve skocezë.

Ai arriti një mirëqenie të arsyeshme ekonomike, megjithatë shëndeti i tij i dobët dhe tërheqja ndaj aventurave e shtynë atë të largohej përgjithmonë nga Evropa në kërkim të një klime më të butë. Në vitin 1888, pas një ndalese të shkurtër në Nju Jork, ai u nis për në Perëndim dhe më pas, së bashku me familjen e tij, drejt Paqësorit Jugor. Ai u vendos në ishujt Samoa duke filluar nga viti 1891. Këtu ai kaloi një jetë të qetë, duke punuar deri në ditën e vdekjes, i rrethuar nga dashuria dhe respekti i vendasve, të cilët në disa raste pati mundësinë t’i mbronte nga ngacmimet e të bardhëve. .

Tregimet “Argëtimet e netëve të ishullit” (1893) dhe “Nei seas del Sud” (Në detet e jugut, 1896) janë të një mjedisi polinezian. Dy romane të papërfunduara u botuan pas vdekjes, “Weir of Hermiston” (1896), një nga veprat e tij më të vlefshme dhe “Saint Yves” (1898).

Një artist jashtëzakonisht i gjithanshëm, në karrierën e tij Stevenson trajtoi zhanret letrare më të ndryshme, nga poezia në një lloj romani detektiv, nga romani historik te përralla ekzotike. Thelbi i punës së tij është morali. Duke shfrytëzuar lirinë narrative të lejuar nga tregimi fantazi dhe romani aventure, Stevenson shpreh ide, probleme dhe konflikte me një formë shumë sugjestive mitiko-simbolike, duke i projektuar personazhet, ashtu si lexuesi, në rrethanat më të pazakonta dhe të papritura.

Robert Louis Stevenson vdiq në Upolu, Samoa, më 3 dhjetor 1894./Elida Buçpapaj

Fundi tragjik i lidhjes së dashurisë mes Sami Frashërit dhe aktores Mari Karyan! Historia e panjohur e dijetarit shqiptar

“Armenia e re, nuk mundi ta harronte Shemsedin Samiun, duke u kthyer kështu në Stamboll, më 1882 dhe duke iu dorëzuar në duart e tij e, do të priste një fëmijë nga kjo lidhje, por…”! –

******

Shemsedin Samiu apo Sami Frasheri, siç rendomë, njihet ndër shqiptarë, ishte figura qendrore e Rilindjes Kombëtare, dhe nga shumëkush merret edhe si babai dhe ideologu i nacionalizmit shqiptar! Duke jetuar dhe vepruar në kryeqendrën e Perandorisë Osmane, me veprën dhe te bëmat e tij, dimensioni i Samiut tejkalon atë shqiptar, duke marrë kështu përmasa perandorake.

Si një poliglot i vërtet që ishte, botoi e përktheu shume vepra në gjuhë të ndryshme, duke lënë kështu gjurmë të pashlyera në historinë e dy popujve, shqiptar dhe atij turk. Me përmasat e një alimi, Samiu do të zinte një vend qendror në mesin e modernistëve myslimanë të shekullit XIX.

Edhe pse një figure shumëdimensionale, për lexuesin shqiptar Shemsedin Samiu, ende mbetet i pa eksploruar ne tërësinë e tij, duke u njohur vetëm në konturat e ideologjisë së nacionalizmit. Përmes arkivave dhe bibliotekave të Stambollit, bëhet i mundur një udhëtim në kohë, në Stambollin e asaj kohe, në gjurmët e Samiut, në përditshmërinë dhe botën e tij të brendshme…! gsh

Prof Dr Hektor Çoçoli me fat ai që e ka mjek e pedagog Nga Agron SEJAMINI

Tropoja në dimër

Nuk është titulli ynë. Është ndjesia që shprehin pacientët që janë mjekuar nga doktor Hektori dhe studentët e mjekësisë që e kanë pedagog. Më shumë se ata dy numra lakmitarë me nga 40 e ca vite për secilin pozicion, kanë qenë virtytet e karakterit të tij të përsosur që e kanë renditur në emrat më të shquar të historisë së mjekësisë shqiptare. Mjafton të kujtojmë se mbi 30 vjet, ka qenë krahu i djathtë i “babait të pneumologjisë shqiptare”, të madhit Prof.dr. Shefqet Ndroqi. Të rrije pranë atij njeriu vetëm mirësi do të ndieje dhe përfitoje. Një mjek që shënoi epokë në fushën e tij, në saj të përkushtimit dhe aftësive profesionale. Po aq i madhërishëm doktor Ndroqi edhe si njeri me shpirt të madh dhe të ndjeshëm. Edhe ditën e dasmës, iku në sanatorium për t’i ardhur në ndihmë pacientit që kishte ardhur në urgjencë. E nëse atë ditë të shënuar la nusen, pas disa vitesh do të linte dy gishtërinjtë e tij, pasojë e dëmtimit nga rrezet rengen prej radioskopive të pafundme në luftë me turbekulozin dhe tifon. Pas këtyre humbjeve fitoi madhështinë e emrin që nuk do të harrohet, por dhe një brez mjekësh të denjë për ta prezantuar veten si punonjës të Spitalit Universitar të Sëmundjeve të Mushkërive “Shefqet Ndroqi”. Më i spikaturi mes tyre është doktor Hektori. Dhe kush ecën në gjurmët e më të mirit, mirësia ka për ta ndjekur. Bëri çmos të merrte sa më shumë nga doktor Ndroqi, në aspektin profesional dhe shpirtëror. Nuk ishte e lehtë të zëvendësoje atë njeri dhe mjek të madh. Ky institucion mjekësor ishte bërë shumë i rëndësishëm dhe i njohur. Vetë përhapja dhe pasojat e sëmundjeve të mushkërive kërkonte disiplinë dhe aftësi profesionale. E kush më shumë se Hektori duhej të ndiente peshën e kësaj përgjegjësie dhe besimi. Gjithçka në shërbim të shëndetit të njerëzve të prekur nga këto sëmundje. Një staf i përgatitur dhe i pasionuar për pofilaksinë, diagnostifikimin dhe trajtimin e turbekulozit. Doktor Hektorit i duhej të bënte mjekun, por edhe drejtuesin e këtij stafi mjekësor. Të gjithë ata që kanë punuar me të, kujtojnë komunikimin e ngrohtë dhe thjeshtësinë e shefit të tyre. Por nuk harrojnë as ashpërsinë dhe qëndrimin e tij të prerë nëse vërente dobësi dhe gabime në punë. Në një rast që ai na i kujton vetë, edhe pse kanë kaluar vite, përsëri nuk ndien pishman për masën ndëshkuese që i dha një infermiereje.

Kishte tre-katër ditë që një pacient ishte në gjendje të rënduar dhe me temperaturë të lartë. Edhe me mjekimet e dhëna akoma nuk po dominohej situata. Netë pa gjumë të mjekëve në ato konsulta të gjata ku kërkoheshin arsyet e keqësimit. Lodhje dhe stërmundim kur shkaku ishte shumë i thjeshtë. Infermierja nuk i kishte dhënë pacientit antibiotikun kryesor që i kishin caktuar mjekët. Kjo për arsyen se ai medikament mungonte ato ditë në farmacinë e spitalit. Edhe pse detyra e infermieres ishte që ta ndiqte dhe jo ta gjente atë ilaç, ajo heshti. Heshtje që vuri në tension gjithë stafin e mjekëve dhe mbi të gjitha, në rrezik jetën e pacientit. Nuk u mendua dy herë shefi i shërbimit, doktor Hektori, që të propozonte largimin nga puna të infermieres. Pas këtij rasti, në stafin e shërbimit u shtua edhe më shumë përkushtimi dhe përgjegjësia. Jo rrallë, ndodh që nuk ke mundësi të shpëtosh një jetë njeriu, por ama kur është mundësia nuk të falet të bëhesh aleat me vdekjen. Por jo se i ka shpëtuar edhe këtij emocioni të padëshirueshëm. Çdo rast të humbjes së jetës, edhe pse nuk është për faj të tij, quhet dështim. Por doktor Hektori i ka ndierë më shumë se sa duhet. Madje, kjo është edhe pika më e dobët e tij. Një mjek nuk duhet të përjetojë, por të jetojë me diagnozën e të sëmurit. Por ja që ai në këtë ndjeshmëri, mbase shkon edhe më tej se ata. Kanë kaluar mbi dhjetë vjet dhe ende përjeton me emocion të fuqishëm një rast tragjik. E kuptoi diagnozën e atij djaloshi 20-vjeçar fatkeq, por nuk gjente forca t’i përgjigjej asaj nëne që në përlotjet e çdo dite, i lutej:

-Aman doktor! Më thuaj çdo gjë, vetëm mos më thuaj se ka sëmundje të keqe, se e kam djalë të vetëm!

Më e vështirë se sa ajo luftë që bënte me sëmundjen, i dukej përgjigjja e kësaj lutje nëne.

– Sëmundja është e rëndë, por ne do të bëjmë të pamundurën…, – mezi shqiptonte doktor Hektori.

U përkushtuan dhe u angazhuan natë e ditë i gjithë stafi në atë betejë që e dinin se e kishin të humbur. Një kujdes mjekësor që nuk u zvenit në shpirtin e asaj nëne të plagosur aq rëndë. Kështu, një ditë ndërsa kthehej nga puna, edhe pse u mundua t’i shmangej, ajo nënë dëshironte të takohej me doktor Hektorin. I shprehu mirënjohjen për atë çka kishin bërë për djalin e saj fatkeq. E sikur të çmallej me një relike të djalit të vet, puth duart e doktorit. I prekur tej mase, doktori e fton të ulen dhe të pijnë një kafe. Më tepër edhe për të ngushëlluar zemrën e asaj nëne. Por u çua nga ajo kafe edhe më i dëshpëruar, kur mësoi se para dy vjetësh ajo kishte humbur edhe bashkëshortin. Burrë e grua ishin rritur në shtëpinë e fëmijës dhe gëzimin më të madh në jetë kishin atë djalë… Me ditë të tëra përjetoi doktor Hektori shqetësimet e asaj fatkeqësie. Diçka jo e mirë, për një mjek që duhet të jetësa më i qetë dhe i ftohtë përballë të tilla emocionesh. Ndryshe, do të jetë më i dobët në përballjen me betejën e radhës… Por ama, edhe kjo e keqe dëshmon për karakterin dhe virtytet e larta njerëzore të doktor Hektorit, jo vetëm si mjek, por edhe si pedagog. Janë me dhjetëra studentët që kanë përfituar maksimumin e lëndës së sëmundjeve të mushkërive. I veçantë ky mjek i shquar edhe në mësimdhënie. Nuk kanë për të harruar studentët ditët e para të komunikimit me të. Pasionant, i rrjedhshëm dhe i qartë në ligjëratë e nis leksionin me postulatin: “Asgjë nuk kushton aq pak dhe nuk çmohet aq shumë sa sjellja e mirë!”, sepse mjeku nuk i takon vetes, por të tjerëve. Kush nuk mund të realizojë këtë kusht, është në kohën e duhur për t’i dhënë jetës një drejtim tjetër. Pasi u ka bërë testimin e parë shpirtëror, nuk vonon dhe u citon katër vargjet e popullit që i shërbejnë po shëndetit të popullit.

O more njeri me mend!

Mos e kërko në çdo vend,

Provoje në trupin tënd,

Si të dhemb, ashtu më dhemb!

E ku ka më mirë se të përdorësh mençurinë e popullit, në ngulitjen dhe përsosjen e virtyteve humane dhe njerëzore aq të domosdoshme për profesionin e mjekut. Është këndvështrimi dhe metoda që ndjek një pedagog kaq i suksesshëm, siç është doktor Hektori. Ndoshta është momenti për të dëshmuar edhe faktin tjetër, se në bibliotekën e tij prekëm edhe tre libra voluminozë me arritje dhe informacion të mjekësisë botërore për sëmundjet e mushkërive, botime të vitit 2009. Ndryshe nuk do të ishte aq i vlerësuar dhe i dëshiruar nga studentët e mjekësisë. Nuk ndjehet mirë kur shikon se shumica e tyre tymosin cigare, atë armik kryesor që shkakton edhe sëmundjet e mushkërive. Nuk i lodh apo mërzisë, duke u cituar rreshtat që janë shkruar me gërma kapitale edhe në paketat e cigareve. “Humbet” një orë mësimi dhe i shëtit studentët nëpër dhomat e pacientëve, duke i pyetur se sa prej tyre e pijnë duhanin. Vetë llogaria përfundimtare, u jep përgjigjen tronditëse se mesatarisht në 100 veta të prekur nga kjo sëmundjet e mushkërive, 97 pinë cigare.

Një llogari që na kujton një debat të zhvilluar mes mjekësh të shquar në Edinburg të Skocisë. Me siguri që të gjithë studentët e doktor Hektorit do të ndjeheshin krenar për pedagogun e tyre. Këtë kongres botëror mbi “Kontrollin e turbekulozit në shekullin XXI” e drejtonte doktori i shquar John Crofton, personaliteti më i shquar botëror në fushën e sëmundjeve të turbekulozit. Sapo kishte referuar doktor Hektori studimin me temë: “Gjendja epidemologjike aktuale për turbekulozin në Shqipëri”. Për të përgatitur këtë material ishte bërë një punë parapërgatitore voluminoze. Një grup mjekësh kishte bërë depistimin në gjithë vendin tonë. Ishin vizituar mijëra njerëz, prej të cilëve u gjetën 700 të sëmurë me turbekuloz. Ende pa u larguar nga podiumi doktor Hektori, çohet nga salla një mjek zviceran që kishte referuar pak orë më parë për modelet matematikore që mund të përdoren për vlerësimin e gjendjes me një numër më të vogël pacientësh. Çka do të thoshte kohë më e shkurtër pa e cënuar saktësinë e studimit. Me sa duket, emri pak i njohur i Shqipërisë, serioziteti dhe personaliteti i shfaqur nga mjeku shqiptar, kishte ngacmuar egon e sëmurë të kolegut, për të bërë pyetjen:

-Ku e bazoni ju saktësinë e të dhënave për të cilat ju referuat?

Pa humbur qetësinë dhe pa u menduar, doktor Hektori edhe pse kishte ndier ligësinë e pyetjes, përgjigjet:

-Duke mos vënë në dyshim saktësinë e përdorimit të modeleve matematikore për studimin që ju referuat, të dhënat e studimit tim saktësinë e bazojnë në ekzaminimin mjekësor të të gjithë pacientëve…

E si për të mos mjaftuar kjo shuplakë ndërhyn edhe drejtuesi i Kongresit, sër Crofton, duke e bërë të pavlefshme pyetjen e mjekut zviceran:

– Doktor Hektori nga Shqipëria, ka të drejtë!

Para disa muajsh, doktor Hektori, u shpall “Qytetar Nderi i Tropojës”. Nuk janë pak vlerësimet dhe titujt që atij i janë akorduar, por ky i fundit i ngjalli emocion të fuqishëm. Një mirënjohje e merituar që i rrizgjoi kujtimet e viteve 1960-1965 kur shërbeu si mjek në Tropojë. Pasi mbaroi me rezultate të shkëlqyera Fakultetin e Mjekësisë, shpresonte se do të emërohej në kryeqytet. Nuk u dëshpërua që iku në veriun ekstrem të Shqipërisë, por edhe të lehtë nuk e pati. Përfytyroni një djalosh 21-vjeçar që del për herë të parë nga Tirana dhe përfundon në Tropojë. Sapo kishte mbaruar specializimin njëvjeçar me doktor Ndroqin. Zonat veriore ishin më të prekura me sëmundjet e mushkërive, për arsye edhe të temperaturave të ulëta. Vetëm një mjek gjeti në Bajram Curr. Detyrimisht që nevoja e bëri të shërbente edhe si patollog, gjinekollog, pediatër etj. Çmon faktin që atje gjeti një personel mjekësor të përgatitur dhe të përkushtuar për punën. Akoma më me fat e quan veten që njohu një njeri të mrekullueshëm, të lindur për humor, siç është mjeshtri Ali Mula. Njohja me të ia bëri edhe më të lehtë kryerjen e detyrës së mjekut, por edhe të përshtatjes me banorët mikpritës dhe shumë të kulturuar. Kjo mirënjohje e veçantë që shkon për mikun e tij të respektuar bën që t’ja falë edhe atë “prezantim” torturues si mjek….

I vendosur përballë një aparati të vjetër skopie, fton pacientin e parë. Shikon që zemra e tij ishte në krahun e djathtë. I bën përshtypje, por jo se befasohet, pasi e dinte që në 10 000 banorë ndodh një anomali e tillë. Mbaron punë dhe fton para aparatit qytetarin e dytë. Fshin sytë, por nuk i largohet e njëjta pamje. Edhe ky zemrën e kishte në krahun e djathtë. Të paktën dhe për një arsye tjetër kjo që po i ndodhte nuk duhej të ishte e pranueshme. I kishin thënë që rrethi i Tropojës kishte rreth 11 mijë banorë. Kjo anomali që po shikonte në aparatin e skopisë, do të thoshte se numri i banorëve duhej të ishte mbi 20 mijë banorë. Nuk e jep veten dhe vazhdon punën. Para aparatit i shfaqet trupi i pacientit të tretë. Dhe përsëri, zemra në krahun e djathtë. I tronditur, heq këmbën nga pedali i aparatit që mbante dritën fikur dhe çohet menjëherë në këmbë. Shikon qytetarin që ishte vendosur me shpinë dhe jo siç duhej me fytyrë nga aparati. Nuk përmbahet dhe ngre zërin, duke i treguar se si duhej qëndruar. Ndërkohë edhe dy të tjerët që ishin duke u veshur i thonë se edhe ne kështu kemi hyrë aty, o doktor.

-Hyfshi dhe mos dalshi më! – u lëshoi mallkimin pa shpirt, por me zë të lartë dhe doli nga dhoma.

Por ditët, muajt dhe vitet në vazhdim e bënë doktor Hektorin njeriun më të dashur të asaj treve. Me vrullin djaloshar, pasionin për profesionin dhe dëshirën për të ndihmuar këta njerëz të dashur, por të zhytur në varfëri, nuk la fshat e shtëpi pa hyrë. I qëllonte që të ecte në këmbë ditën apo natën edhe 12 orë pa pushim. Nuk e harron atë përkujdesje dhe dashuri që tregonin për të si të ishte i shenjtë. Edhe sot kujton kur lëvizte në ditë me borë, para tij borën e hapnin dy njerëz të tjerë për t’ja bërë sa më të lehtë udhëtimin. E si të mos u shërbeje dhe ndodheshe pranë këtyre njerëzve në raste urgjente. Edhe sot në shtëpinë e doktor Hektorit trokasin miqtë e vjetër tropojanë. Kush për hall e kush për ta përshëndetur për të mirat e bëra në ato vite dhe në vazhdim, sepse doktor Hektori duke zbuluar dhe bllokuar të gjitha vatrat e infeksionit në Tropojë, hapi për gjithë jetën dyert e shpirtit dhe u bë mysafir i përjetshëm dhe i mirëpritur në çdo vatër tropojane…

Shikon këtë fotografi të çiftit Çoçoli dhe kushdo dallon se Lirika është më rinore. Por po të hysh në shpirtin e doktor Hektorit, këtë hijeshi dhe bukuri e gjen të shumëfishuar… Aq sa shpirti i tij, ndjehet disa vjet edhe më i ri se bashkëshortja e tij. Jo më kot e quan si një nga mbështetëset dhe frymëzueset e karrierës së tij të suksesshme. Një jetë e gëzuar mes harmonisë dhe mirëkuptimit, dashurisë dhe bashkëpunimit. Edhe sot janë po aq të dashuruar dhe të përkushtuar ndaj njëri-tjetrit, si dikur në sallën e Bibliotekës Kombëtare. Hektori përgatitej për temën e Doktoraturës, ndërsa Lirika studionte për provimet e sezonit. Më shumë se sa tek studimi, e kishin mendjen kur do të vinte pushimi që i bashkonte te koridori. Vërtetë kishin diferencë në moshë, por humori dhe natyra gazmore e Hektorit e bënë për vete menjëherë atë bukuroshe. Sepse edhe tek dashuria më shpejt dhe më sigurtë se çdo gjë, të çon mençuria. Rrjedhshmëria në të folur, çiltërsia dhe komunikimi elegant ia lehtësuan shumë fitimin e betejës atij djaloshi simpatik. Po me barcaletë e nisi dhe e bitisi propozimin. Ishte duke i treguar historinë e një personi që kishte rënë në dashuri me një studente që ai kishte pranë. Ia tregoi aq bukur sa edhe ajo vetë nuk po kuptonte se për kë po binin ato këmbana… Pas heshtjes së tij që priste reagimin e saj, kuptoi se ajo ishte studentja dhe ai personi i dashuruar. E pse duhej vështirësuar më shumë ai propozim kur përgjigjja e secilit prej tyre ishte dhënë prej kohësh nga zemrat e tyre?

-Tek Hektori gjeta jo vetëm njeriun me humor të veçantë, por njeriun e përkushtuar ndaj familjes së tij. Një admirues i zjarrtë i leximit, historisë, gjeografisë, arkitekturës, pikturës, muzikës, udhëtimeve… Është e lehtë të jetohet me Hektorin si bashkëshort sepse jetën ta bën të bukur jo vetëm duke u përshtatur me dëshirat e mija, por e pasuron me intelektin dhe natyrën e tij gazmore…

Nuk ka ç’i duhen më shumë se sa kaq një femre për ta ndier veten mirë dhe të sigurtë, në një jetë të lumtur bashkëshortore.

E dëshmon këtë vetë jeta e tyre, e dëshmon edhe kjo fotografi që shpalos hijshëm gëzimin dhe buzëqeshjen e tyre të përditshme…

AKTIVITETI I PUNËS:

1960 Diplomohet: “Mjek” nga Fakulteti i Mjekësisë i Universitetit të Tiranës.

1980 “Kandidat i Shkencave Mjekësore”, në Fakultetin e Mjekësisë, Tiranë,

1983 “Docent” (titull i barasvlefshëm me Prof.Ass), në Fakultetin e Mjekësisë, Tiranë.

1993 “Doktor i Shkencave Mjekësore”,

1994 “Profesor”, Universiteti i Tiranës,

2007 Profesor, në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit privat “KRISTAL”

2008 “Profesor Emeritus”

2009 Përshkruhet biografi e shkurtër në Enciklopedinë Shqiptare, botuar në Tiranë, 2009.

Aktiviteti Shkencor:

Ka marrë pjesë aktive në shumë konferenca, simpoziume, kongrese mjekësore si brenda shtetit ashtu dhe jashtë shtetit.

Jashtë Shqipërisë:

Prishtinë (Kosovë)

Ulqin (Mali i Zi)

Shkup (Maqedoni)

Bukuresht (Rumani)

Constanca ( ” “)

Varna (Bullgari)

Athinë (Greqi)

Janinë ( ” “)

Lubljanë (Slloveni)

Ankara (Turqi)

Budapest (Hungari)

Salzburg (Austria)

Rome (Itali)

Palermo (Itali)

Paris (France)

Nicë ( ” “)

Moskë (Rusi

Mainz (Gjermani

Essen ( ” “)

Fraiburg ( ” “)

Edinburg (Skoci)

Londër (Angli)

Wolfheze (Hollandë)

Seattle (ShBA)

Teheran (Iran)

Tunis (Tunizi)

Lome (Togo)

Ka marrë pjesë në të gjitha aktivitetet shkencore të zhvilluara në Shqipëri, për problemet e sëmundjeve të mushkërive dhe sidomos për ato të tuberkulozit, të zhvilluara në Tiranë apo në qytetet e tjera të vendit; në konferencat e organizuara me mjekë të huaj; në konferencat mjekësore te organizuara nga specialitetet e tjera ku ka diskutuar për problemet e sëmundjeve të mushkërive. Ka botuar studime të shumta: monografi, tekste mësimore, libra për probleme të tuberkulozit dhe sëmundjeve të mushkërive, artikuj shkencore etj. Botimet janë bërë në Shqipëri dhe në disa revista të huaja.

Agron Sejamini

27.08. 2009

https://www.voal-online.ch/index.php?mod=article&cat=SHQIPTAR%C3%8BT&article=2873

Kamala Harris dhe babai i saj

Thyerja me Kamalën është shumë e thellë, dhimbshme dhe nis me divorcin nga gruaja e tij. Por tani 85-vjeçari i ka ofruar këshilla vajzës së tij

Në vjeshtën e vitit 1962, Universiteti Kalifornian i Berkeley-t ishte tashmë kryeqyteti i protestave të studentëve për të drejtat civile me demonstrata në sheshin “Sproul”, në zemër të kampusit.

Shyamala Gopalan, një studente indiane e endokrinologjisë, ishte magjepsur nga një fjalim mbi pabarazitë sociale të mbajtur në një takim nga Donald Harris, një ekonomist i ri xhamajkan që ishte gati të merrte doktoraturën.

Të dy diskutuan për një kohë të gjatë dhe u takuan përsëri disa herë. Pasioni civil u bë një lidhje romantike: në vitin 1963 ata u martuan dhe një vit më vonë lindi Kamala.

Në rrëfimet e jetës së saj, kandidatja demokrate për Shtëpinë e Bardhë, përmend shumë shpesh nënën e saj: një studiuese, e cila u nda nga jeta në vitin 2009, e cila ia kushtoi jetën luftës kundër kancerit.

Megjithatë, figura e babait krejtësisht mungon, me përjashtim të një përmendjeje të shkurtër në fjalimin investitor në konventën e Demokratëve në Çikago, pavarësisht se Donald Harris ka kaluar dekada duke studiuar pabarazitë sociale, një temë qendrore për një udhëheqës politik demokrat.

Dhe megjithëse, siç zbuloi gazeta “New York Times”, 85-vjeçari tashmë ish-mësues, ende me shëndet të shkëlqyer, jeton tre kilometra larg rezidencës së zëvendëspresidentes së Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe që shpesh udhëton rreth Uashingtonit me makinën tip Chevrolet-Corvette të tij të argjendtë, të dy nuk dëgjohen pothuajse kurrë dhe nuk janë takuar kurrë në vitet e fundit.

Përjashtimi i vetëm ishte një darkë në Uashington në vitin 2016, kur Kamala u zgjodh senatore nga Kalifornia.

Është shkruar se Harris e mban të atin në distancë, sepse Donald Trump e përshkruan atë në mitingjet elektorale si një ekonomist marksist që indoktrinoi Kamalën.

Por ai, pavarësisht se kishte kritikuar ekonominë klasike nga e majta dhe kishte studiuar punën e Marksit, si dhe të shumë ekonomistëve të tjerë, nga Keynes te Sraffa, nuk ishte kurrë një marksist.

Historia e ndarjes me Kamalën është shumë më e thellë, më e dhimbshme dhe fillon me divorcin nga Shyamala (mamaja) në vitin 1972. As Kamala në kujtimet e saj nuk shpjegon arsyen e përfundimit të marrëdhënies mes prindërve.

Ai përmend vetëm mosmarrëveshjet në rritje dhe vrazhdësinë midis dy akademikëve, ndërsa Donaldi mori poste profesori në universitete të largëta, fillimisht në Illinois dhe më pas në Wisconsin.

Ndarja kishte ndodhur tashmë në vitin 1969. Kur ekonomisti u kthye në Kaliforni – në vitin 1972, afrikano-amerikani i parë që mori një post profesori në Stanford – beteja e divorcit kishte përfunduar.

Dhe babai i Kamalas shprehu hidhërimin e tij që nuk kishte marrë kujdestarinë e vajzave të tij, Kamala dhe Maya, duke akuzuar shtetin e Kalifornias se kishte vendosur që një baba nuk është në gjendje të kryejë rolin e prindërve, duke shtuar, sipas “Times”, “veçanërisht nëse ai prind është një burrë me ngjyrë që mund të hajë fëmijët e tij për mëngjes…”.

Zemërim, ndoshta, edhe ndaj vajzave që zgjodhën të qëndronin me nënën e tyre: inat që Donaldi e ka mbajtur me vete gjatë gjithë jetës.

Bir i sipërmarrësve të pasur xhamajkanë, ai u kthye në Xhamajka kur doli në pension në Stanford dhe autor i një plani të politikës industriale që i lejoi vendit të Karaibeve të përgjysmonte borxhin e tij publik dhe të reduktonte papunësinë nga 15% 10 vjet më parë, në 5.4% aktuale, në vitin 1978, Harris i dedikoi suksesin më të madh të librit të tij (Akumulimi i kapitalit dhe shpërndarja e të ardhurave) dy vajzave të tij. Por ai kurrë nuk donte t’i takonte.

Ai nuk shkoi në funeralin e Shyamalas në vitin 2009, as në dasmën e Kamalas me Doug Emhoff në vitin 2015. Dhe braktisi ceremoninë inauguruese të presidencës Biden-Harris tre vjet e gjysmë më parë.

Por tani ai duket se ka ofruar t’i japë këshillat e tij të politikës ekonomike vajzës së tij, duke i propozuar një takim publik në Baltimorë, shtëpia e fushatës së Kamalas dhe kompanive për të cilat babai i saj është konsulent.Tema

Corriere della Sera

Jimmy Carter kremton 100 vjetorin e lindjes

Një president amerikan që në detyrë konsiderohej i dobët dhe pesimist, por që me kalimin e viteve ka arritur të ripushtojë një pjesë të madhe të vendit.

VOAL- Jimmy Carter mbush 100 vjet, presidenti më jetëgjatë në historinë amerikane, i cili qëndroi në Shtëpinë e Bardhë për vetëm katër vjet. Gjysmën e jetës “si ish”, aq sa arritja sot është befasuese, si kur kandidoi për post më 1975.

Jimmy kush? Guvernatori demokrat i Gjeorgjisë, një fermer kikiriku jugor, luajti efektin surprizë: një njeri i zakonshëm për presidencën e Nixon dhe Johnson. Pas skandalit Watergate dhe gënjeshtrave për Vietnamin, ai i ofroi vendit humanizmin dhe busullën e tij morale. Ai fitoi mbi amerikanët, por iu desh të përballej me një komb të zhgënjyer, të testuar nga kriza energjetike dhe recesioni.

Dhe fronti ndërkombëtar theksoi aftësinë e tij – me marrëveshjen e paqes Nobel midis Izraelit dhe Egjiptit – dhe kufijtë e tij. Kriza e pengjeve në Teheran në vitin 1979, 52 amerikanë të mbajtur të burgosur nga regjimi i Khomeinit për më shumë se një vit, ishte elektoralisht fatale për të.

Reganizmi e dërgoi në papafingo epokën e përkohshme të Carter-it… meritat e të cilit do të njihen larg Shtëpisë së Bardhë: për betejat e tij humanitare dhe mjedisin dhe për ndërmjetësimin e tij në konfliktet në mbarë botën, aq sa iu dha një Nobel.

Një dashuri e rifituar me dëshmi personale, krahas dhe kundër sëmundjes, pas një tumori të parë.

Një dëshmi besimi dhe optimizmi punëtor, gjithmonë përkrah të dashurës së tij Rosalynn pranë tij për 77 vjet. Me rastin e funeralit të saj, nëntorin e kaluar, dalja e fundit publike e Jimmy Carter.

“Ai është shumë i kufizuar në atë që mund të bëjë. Ai nuk mund të flasë në telefon. Ai ndjek lajmet dhe kur e pyetëm nëse ishte i emocionuar për ditëlindjen, ai tha po, por aq më tepër për të votuar për Kamala Harrisin”, thotë Jason Carter, nipi i Jimmy Carter dhe president i Carter Center.

Misteri i vrasjes së Zija Dibrës: E vranë krerët e VMRO-së…

Një të diel të janarit të vitit 1925, gazeta “Indipendenca Shqiptare” lajmëronte në faqen e saj të parë: “Zija Dibra u vra. Ish-kapiten Zija Dibra, ministër tjetër herë në kabinetin e Pandeli Evangjelit, i akuzuar për çështje bolshevike, tek internohej në Berat, duke kaluar katundin Harizaj të Qarkut të Kavajës, u mundua të arratisej e t’ikë prej duarsh nji aspiranti, i cili e shoqnonte deri në Berat. Kështu, duke qenë i hypur në kalë, atë e ngau me gjithë fuqinë, përpara. Aspiranti i bërtiti nja dy herë të qëndronte, por mbasi s’e dëgjoi, e qëlloi në kokë dhe e rrëzoi të vrarë prej kalit”.

Zija Dibra, figurë e njohur e politikës shqiptare të fillim-shekullit XX u vra në të njëjtën ditë kur në Tiranë shpallej republika me president Ahmet Zogun tashmë të kthyer triumfator nga Jugosllavia. Vetëm pakkush e besoi versionin zyrtar të vrasjes. Zija Dibra, njihej si kundërshtar i vendosur i Ahmet Zogut, ai vetë kishte marrë pjesë si ushtarak në kryengritjen e drejtuar nga Hasan Prishtina në 1921.

Në 1923-in, bënte pjesë në një organizatë antizogiste të themeluar në Vjenë, nga Aqif Pashë Elbasani. Në qershor të 1924-ës, kishte luftuar me armë në dorë, në krah të kryengritësve, pastaj ishte vendosur në garnizonin e Shkodrës. Në vitin 1924, Noli e kishte dërguar Zija Dibrën, për t’i mbushur mendjen Elez Isufit, që të mos bashkohej me Zogun.

Dibra ia arriti t’i mbushte mendjen Elez Isufit, duke u kujtuar dibranëve armiqësinë e kahershme me serbët dhe duke përdorur edhe një shumë të majme parash. Njerëzit e Zogut, i kishin të gjitha arsyet për ta hequr qafe, por jo vetëm se ishte fanolist…! gsh

Me Klora Merlikën, drejt kampeve të vdekjes në Turan e Tepelenë

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

MË 17 DHJETOR 2012 U NDA NGA JETA SPELEOLOGU MË I MADH SHQIPTAR I TË GJITHA KOHËRAVE PROFESOR GËZIM URUÇI

Më 17 dhjetor 1916 u vra Rasputini, mistiku i famshëm rus

Nga një simbol i fuqizimit të grave në botën arabe, në një figurë urrejtjeje dhe zemërimi, njihuni me Asma, bashkëshorten e Bashar al-Assad

Kush është Manfred Weber, njeriu i fuqishëm i BE-së?

Përgatiti: Mimoza Sadiku

Ish-kancelarja Merkel nxjerr librin ”Freiheit. Memories 1954-2021”

Hasan MASURICA, në kodrina të Zarbicës testoi avionin e parë në gjithë Globin!- Nga REFIK HASANI

Më 13 nëntor 1850 lindi Robert Louis Stevenson, shkrimtari jashtëzakonisht i gjithanshëm skocez

Fundi tragjik i lidhjes së dashurisë mes Sami Frashërit dhe aktores Mari Karyan! Historia e panjohur e dijetarit shqiptar

Prof Dr Hektor Çoçoli me fat ai që e ka mjek e pedagog Nga Agron SEJAMINI

Kamala Harris dhe babai i saj

Jimmy Carter kremton 100 vjetorin e lindjes

Misteri i vrasjes së Zija Dibrës: E vranë krerët e VMRO-së…

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

RRETH NESH

Komentet

Përgatiti: Mimoza Sadiku

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

RRETH NESH

NEWS LETTER

SOCIAL